Zoek je een kleine Sony OLED-tv, dan is de A90K het model dat je zoekt. De knap afgewerkte tv biedt alles wat je ook op de grotere modellen vindt, en dat betekent uitmuntende beeldkwaliteit, prima geluid, veel functies en goed gebruiksgemak. In deze Sony XR-42A90K-review gaan we daar dieper op in.

Sony heeft dit jaar een dingetje met stoere ontwerpen. Dat zagen we al op de loodzware A95K, en het valt ook enorm op bij deze A90K. Want al is het maar een 42 inch-model, met de voet er bij weegt hij 16,8 kg, bijna het dubbel van de 42 inch LG C2. Maar we gaan daarover niet zeuren, want dat stevig gewicht vertaalt zich ook in een mooi en stijlvol ontwerp. De rug kreeg een leuk vierkantjespatroon, de behuizing bedekt bijna de volledige achterzijde van het scherm.

Aan de voorzijde zie je enkel een dunne zwarte rand rond het scherm, die onderaan iets breder is voor de sensoren. De centrale voetplaat is afgewerkt in een knappe titanium zwart kleur, en kan op twee manieren gemonteerd worden. In de standaardpositie staat het scherm zo laag mogelijk, in de soundbarpositie tilt de stand het scherm zeven centimeter omhoog.

Aansluitingen

Deze kleine OLED biedt dezelfde selectie aansluitingen die je ook op de grotere modellen vindt. Dat betekent helaas ook dat je keuzes zal moeten maken. Naast twee HDMI 2.0-poorten, zijn er immers maar twee HDMI 2.1-aansluitingen, waarvan een gebruikt wordt voor ARC/eARC. Heb je een externe audio-oplossing op het oog, dan hou je dus maar een HDMI-poort over die 4K120 aankan. Gamers moeten er bovendien rekening mee houden dat Dolby Vision en ondersteuning voor 4K120 niet tegelijk mogelijk zijn. Via de instellingen moet je per HDMI-poort kiezen welke van beide opties je wil ondersteunen.

Sony ondersteunt ALLM en VRR, en de input-lag van 17,5 ms (4K60) en 9,2 ms (2K120) is in elk geval prima. Verder vinden we twee USB-aansluitingen, een composiet video en stereo minijack ingang, en een optisch digitale audio-uitgang. Geen hoofdtelefoonaansluiting, daarvoor ben je aangewezen op Bluetooth. Voor aansluiting op je thuisnetwerk is er ethernet en WiFi. De A90K heeft een dubbele tv-tuner en één CI Plus-slot zodat je kunt kijken en tegelijk een ander kanaal opnemen naar externe USB-opslag.

Iets minder helder dan verwacht

Toen we de 42 inch LG C2 testten, merkten we al dat die voor piekhelderheid net iets minder presteerde dan verwacht, hoofdzakelijk omdat de hogere pixeldensiteit tot snellere opwarming leidt en dat kan op zijn beurt tot inbranden leiden. Een begrijpelijke ingreep dus, en we vermoeden dat Sony gelijkaardige resultaten zal optekenen. Maar we merken al vrij snel dat Sony kennelijk nog iets voorzichtiger omspringt met het kleine paneel.

In de Gebruiker beeldmode, de beste keuze als je een accuraat beeld wenst, meten we een piekhelderheid van 550 nits op het 10% venster, dat is gevoelig lager dan de C2. Op kleinere vensters kan hij wel nog pieken tot 650 nits, wat meer in lijn is met de C2. Ook op het volledig witte testveld scoort hij met 120 nits nog erg vergelijkbaar. Opvallend was ook dat de A90K die pieken pas na enkele seconden bereikt. Sony lijkt dus ten allen prijze inbranden te willen voorkomen. En alhoewel die cijfers in absolute waarde wel wat lager liggen dan op de C2, betekent dat niet dat het beeld er slecht uitziet.

Sony ondersteunt HDR10, HLG en Dolby Vision en HDR-beelden zien er piekfijn uit. Het kleurbereik, 95% P3, is typisch voor een OLED. Zoals gebruikelijk bij Sony wordt metadata genegeerd en moet je vertrouwen op Sony’s eigen analyse en tonemapping. Die geeft echter heel mooie resultaten en behoudt een goede kleurweergave, en uitstekende witnuances. Slechts in een handvol gevallen zagen we wat witdetail verdwijnen.

Sony neigt in de kalibratie van zijn grijsschaal naar iets te koele tinten, en dat merk je ook wel, uiteraard vooral in cyaan, blauw en magenta die wat te veel naar blauw neigen. De fout is echter niet groot genoeg om echt te storen, en de prestaties zijn voor de rest uitstekend. Je krijgt prachtig zwartdetail, en uitstekende huidskleuren.

 Slimme beeldverwerking

Net zoals de rest van high-end line-up is de A90K voorzien van de Sony Cognitive Processor XR. De processor levert betrouwbare en uitstekende resultaten voor nagenoeg al je content. Deinterlacing, ruisonderdrukking, upscaling zijn allemaal erg goed. We zijn in het bijzonder tevreden over de MPEG ruisonderdrukking die niet alleen compressieruis goed verwijdert, maar die ook een aparte instelling heeft om kleurbanden weg te werken.

Problemen die we ook al op andere modellen zagen, blijven ook op de A90K onverbiddelijk aanwezig. Horizontale tickers kunnen licht schokken, en der processor is duidelijk niet krachtig genoeg om snelle pans mooi vloeiend weer te geven, daar blijven veel zichtbare schokken gestotter in achter. Het OLED-paneel heeft wel een uitstekende bewegingsscherpte, altijd een fijne troef voor sport en games.

Keuze tussen Basic TV en Google TV

Indien je dat wilt, kun je er tijdens de installatie voor kiezen om de Google TV-instelling over te slaan. De A90K werkt dan met een eenvoudige interface die mikt op het gebruik van live tv en HDMI-bronnen, al krijg je ook enkele apps aangeboden (Netflix, Prime Video, Disney+ en YouTube). Maar zodra je natuurlijk een extra app wil, zul je toch nog moeten inloggen met je Google-account.

De Google TV interface is paradijs voor wie graag eindeloos door aanbevelingen bladert, al kunnen we ons perfect inbeelden dat veel mensen er net in verdwalen. Gelukkig zijn al die tips wat gerangschikt per genre, en je kunt in beperkte mate bepalen uit welke streamingdiensten ze komen. Naast het meest uitgebreide aanbod apps, krijg je op Sony Bravia XR-modellen, zoals deze A90K, ook toegang tot Bravia Core, de streamingdienst van Sony Pictures.

En mocht je op zoek zijn naar een goede camera om te videochatten op je tv, dan heeft Sony de Bravia Cam voor jou. Die biedt ook wat extra functionaliteit voor beeld- en geluidskwaliteit, maar echt warm lopen we daarvoor niet. Sony heeft een prima menustructuur  voor alle instellingen, met handige quick menu’s en een balk voor input-selectie. De interface werkt vlot, en de nieuwe, vereenvoudigde afstandsbediening is een mooi voorbeeld van hoe een moderne remote er uit moet zien.

Acoustic Surface

Grotere modellen hebben het soms moeilijk om degelijke audio voor te leggen. Je mag er dan ook veilig van uit gaan dat de kleinere modellen zeker geen indrukwekkende audio produceren. Maar deze Sony heeft met zijn Acoustic Surface wel een unieke troef. Door het scherm als luidspreker te gebruiken komt de audio recht uit het scherm én kan Sony ook een heel breed stereobeeld produceren.

Dat is wel verrassend, en komt je filmbeleving zeker ten goede, ook al mist hij uiteraard heel wat bas. En zelfs als we het volume relatief hoog zetten, ging de klank niet de mist in. Met een eenvoudige procedure kalibreer je de tv voor de akoestiek van de ruimte.

Conclusie

De Sony XR-42A90K is een bijzonder fijne televisie. Hij draagt alle kwaliteiten die we van Sony OLED-tv’s gewend zijn, maar gewoon in een kleiner formaat. Excellente beeldkwaliteit, goed geluid voor dit formaat, een mooi design, een handige afstandsbediening en Google TV, en de nodige gaming features. Al moeten we eerlijk toegeven dat we van Sony toch ook graag AMD Freesync zouden krijgen, zoals werkelijk alle andere fabrikanten dat doen. Enkel jammer dat hij bijzonder duur is, dat kost hem een half punt in de score.

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.