Zoek je een kleine Sony OLED-tv, dan is de A90K het model dat je zoekt. De knap afgewerkte tv biedt alles wat je ook op de grotere modellen vindt, en dat betekent uitmuntende beeldkwaliteit, prima geluid, veel functies en goed gebruiksgemak. In deze Sony XR-42A90K-review gaan we daar dieper op in.

Sony heeft dit jaar een dingetje met stoere ontwerpen. Dat zagen we al op de loodzware A95K, en het valt ook enorm op bij deze A90K. Want al is het maar een 42 inch-model, met de voet er bij weegt hij 16,8 kg, bijna het dubbel van de 42 inch LG C2. Maar we gaan daarover niet zeuren, want dat stevig gewicht vertaalt zich ook in een mooi en stijlvol ontwerp. De rug kreeg een leuk vierkantjespatroon, de behuizing bedekt bijna de volledige achterzijde van het scherm.

Aan de voorzijde zie je enkel een dunne zwarte rand rond het scherm, die onderaan iets breder is voor de sensoren. De centrale voetplaat is afgewerkt in een knappe titanium zwart kleur, en kan op twee manieren gemonteerd worden. In de standaardpositie staat het scherm zo laag mogelijk, in de soundbarpositie tilt de stand het scherm zeven centimeter omhoog.

Aansluitingen

Deze kleine OLED biedt dezelfde selectie aansluitingen die je ook op de grotere modellen vindt. Dat betekent helaas ook dat je keuzes zal moeten maken. Naast twee HDMI 2.0-poorten, zijn er immers maar twee HDMI 2.1-aansluitingen, waarvan een gebruikt wordt voor ARC/eARC. Heb je een externe audio-oplossing op het oog, dan hou je dus maar een HDMI-poort over die 4K120 aankan. Gamers moeten er bovendien rekening mee houden dat Dolby Vision en ondersteuning voor 4K120 niet tegelijk mogelijk zijn. Via de instellingen moet je per HDMI-poort kiezen welke van beide opties je wil ondersteunen.

Sony ondersteunt ALLM en VRR, en de input-lag van 17,5 ms (4K60) en 9,2 ms (2K120) is in elk geval prima. Verder vinden we twee USB-aansluitingen, een composiet video en stereo minijack ingang, en een optisch digitale audio-uitgang. Geen hoofdtelefoonaansluiting, daarvoor ben je aangewezen op Bluetooth. Voor aansluiting op je thuisnetwerk is er ethernet en WiFi. De A90K heeft een dubbele tv-tuner en één CI Plus-slot zodat je kunt kijken en tegelijk een ander kanaal opnemen naar externe USB-opslag.

Iets minder helder dan verwacht

Toen we de 42 inch LG C2 testten, merkten we al dat die voor piekhelderheid net iets minder presteerde dan verwacht, hoofdzakelijk omdat de hogere pixeldensiteit tot snellere opwarming leidt en dat kan op zijn beurt tot inbranden leiden. Een begrijpelijke ingreep dus, en we vermoeden dat Sony gelijkaardige resultaten zal optekenen. Maar we merken al vrij snel dat Sony kennelijk nog iets voorzichtiger omspringt met het kleine paneel.

In de Gebruiker beeldmode, de beste keuze als je een accuraat beeld wenst, meten we een piekhelderheid van 550 nits op het 10% venster, dat is gevoelig lager dan de C2. Op kleinere vensters kan hij wel nog pieken tot 650 nits, wat meer in lijn is met de C2. Ook op het volledig witte testveld scoort hij met 120 nits nog erg vergelijkbaar. Opvallend was ook dat de A90K die pieken pas na enkele seconden bereikt. Sony lijkt dus ten allen prijze inbranden te willen voorkomen. En alhoewel die cijfers in absolute waarde wel wat lager liggen dan op de C2, betekent dat niet dat het beeld er slecht uitziet.

Sony ondersteunt HDR10, HLG en Dolby Vision en HDR-beelden zien er piekfijn uit. Het kleurbereik, 95% P3, is typisch voor een OLED. Zoals gebruikelijk bij Sony wordt metadata genegeerd en moet je vertrouwen op Sony’s eigen analyse en tonemapping. Die geeft echter heel mooie resultaten en behoudt een goede kleurweergave, en uitstekende witnuances. Slechts in een handvol gevallen zagen we wat witdetail verdwijnen.

Sony neigt in de kalibratie van zijn grijsschaal naar iets te koele tinten, en dat merk je ook wel, uiteraard vooral in cyaan, blauw en magenta die wat te veel naar blauw neigen. De fout is echter niet groot genoeg om echt te storen, en de prestaties zijn voor de rest uitstekend. Je krijgt prachtig zwartdetail, en uitstekende huidskleuren.

 Slimme beeldverwerking

Net zoals de rest van high-end line-up is de A90K voorzien van de Sony Cognitive Processor XR. De processor levert betrouwbare en uitstekende resultaten voor nagenoeg al je content. Deinterlacing, ruisonderdrukking, upscaling zijn allemaal erg goed. We zijn in het bijzonder tevreden over de MPEG ruisonderdrukking die niet alleen compressieruis goed verwijdert, maar die ook een aparte instelling heeft om kleurbanden weg te werken.

Problemen die we ook al op andere modellen zagen, blijven ook op de A90K onverbiddelijk aanwezig. Horizontale tickers kunnen licht schokken, en der processor is duidelijk niet krachtig genoeg om snelle pans mooi vloeiend weer te geven, daar blijven veel zichtbare schokken gestotter in achter. Het OLED-paneel heeft wel een uitstekende bewegingsscherpte, altijd een fijne troef voor sport en games.

Keuze tussen Basic TV en Google TV

Indien je dat wilt, kun je er tijdens de installatie voor kiezen om de Google TV-instelling over te slaan. De A90K werkt dan met een eenvoudige interface die mikt op het gebruik van live tv en HDMI-bronnen, al krijg je ook enkele apps aangeboden (Netflix, Prime Video, Disney+ en YouTube). Maar zodra je natuurlijk een extra app wil, zul je toch nog moeten inloggen met je Google-account.

De Google TV interface is paradijs voor wie graag eindeloos door aanbevelingen bladert, al kunnen we ons perfect inbeelden dat veel mensen er net in verdwalen. Gelukkig zijn al die tips wat gerangschikt per genre, en je kunt in beperkte mate bepalen uit welke streamingdiensten ze komen. Naast het meest uitgebreide aanbod apps, krijg je op Sony Bravia XR-modellen, zoals deze A90K, ook toegang tot Bravia Core, de streamingdienst van Sony Pictures.

En mocht je op zoek zijn naar een goede camera om te videochatten op je tv, dan heeft Sony de Bravia Cam voor jou. Die biedt ook wat extra functionaliteit voor beeld- en geluidskwaliteit, maar echt warm lopen we daarvoor niet. Sony heeft een prima menustructuur  voor alle instellingen, met handige quick menu’s en een balk voor input-selectie. De interface werkt vlot, en de nieuwe, vereenvoudigde afstandsbediening is een mooi voorbeeld van hoe een moderne remote er uit moet zien.

Acoustic Surface

Grotere modellen hebben het soms moeilijk om degelijke audio voor te leggen. Je mag er dan ook veilig van uit gaan dat de kleinere modellen zeker geen indrukwekkende audio produceren. Maar deze Sony heeft met zijn Acoustic Surface wel een unieke troef. Door het scherm als luidspreker te gebruiken komt de audio recht uit het scherm én kan Sony ook een heel breed stereobeeld produceren.

Dat is wel verrassend, en komt je filmbeleving zeker ten goede, ook al mist hij uiteraard heel wat bas. En zelfs als we het volume relatief hoog zetten, ging de klank niet de mist in. Met een eenvoudige procedure kalibreer je de tv voor de akoestiek van de ruimte.

Conclusie

De Sony XR-42A90K is een bijzonder fijne televisie. Hij draagt alle kwaliteiten die we van Sony OLED-tv’s gewend zijn, maar gewoon in een kleiner formaat. Excellente beeldkwaliteit, goed geluid voor dit formaat, een mooi design, een handige afstandsbediening en Google TV, en de nodige gaming features. Al moeten we eerlijk toegeven dat we van Sony toch ook graag AMD Freesync zouden krijgen, zoals werkelijk alle andere fabrikanten dat doen. Enkel jammer dat hij bijzonder duur is, dat kost hem een half punt in de score.

Als je de specificatielijst van een moderne televisie of monitor bekijkt, zie je achter het kopje 'verversingssnelheid' vaak een getal staan gevolgd door 'Hz'. Jarenlang was 50 of 60 Hz de standaard, maar tegenwoordig pronken fabrikanten met 100, 120 of zelfs 144 Hz. Klinkt sneller, en sneller is meestal beter, maar wat betekent het nou eigenlijk voor jouw kijkervaring? Is het een noodzaak voor iedereen, of vooral leuk voor fanatieke gamers?

Om te begrijpen wat die Hertz (Hz) doet, moet je een televisie of monitor niet zien als een statisch schilderij, maar als een soort digitale flipbook. Het beeld dat je ziet, wordt immers continu opnieuw opgebouwd. Een standaard 60Hz-scherm ververst het beeld 60 keer per seconde. Dat is voor het menselijk oog snel genoeg om een vloeiende beweging waar te nemen bij normaal tv-kijken, zoals het nieuws of een dramaserie. Een 120Hz-scherm doet dat dus dubbel zo vaak: 120 keer per seconde.

©DC Studio

Waarom zou je meer beelden per seconde willen?

Het grootste voordeel van een hogere verversingssnelheid is soepelheid. Hoe meer beelden er per seconde worden getoond, hoe vloeiender bewegingen eruitzien. Bij 60 Hz kunnen snelle acties soms wat schokkerig ogen of last hebben van bewegingsonscherpte, ook wel 'motion blur' genoemd. Bij 120 Hz blijven details scherp, zelfs als de camera snel draait of als er bijvoorbeeld een raceauto voorbij raast. Daarnaast voelt de besturing van games directer aan. Tussen het moment dat je een knop indrukt en het moment dat je actie op het scherm ziet, zit minder tijd. Dat verschil in milliseconden lijkt verwaarloosbaar, maar je brein pikt het direct op als een responsievere ervaring.

Het verschil tussen 120 en 144 Hz (en hoger)

Terwijl 120 Hz de nieuwe gouden standaard is voor televisies, zie je bij computermonitors vaak getallen als 144 Hz, 165 Hz of zelfs 240 Hz en hoger. Het principe blijft hetzelfde, maar de toepassing verschilt. 120 Hz is de limiet voor de huidige generatie spelcomputers, zoals de PlayStation 5 en Xbox Series X. Televisies richten zich daarom specifiek op dat getal. Pc-gamers hebben echter vaak krachtiger videokaarten die nóg meer beelden per seconde kunnen produceren. Daarom zie je monitors met 144 Hz of meer.

Is het verschil tussen 120 en 144 Hz zichtbaar? Voor de gemiddelde gebruiker nauwelijks. Waar de stap van 60 naar 120 Hz een wereld van verschil is die bijna iedereen direct ziet, is de stap naar 144 Hz of hoger vooral voer voor professionele e-sporters die elke mogelijke fractie van een seconde winst nodig hebben. Voor de consument die een monitor zoekt voor thuisgebruik en gaming, is alles boven de 120 Hz doorgaans een uitstekende keuze.

©ER | ID.nl

Heb jij het nodig?

Het antwoord op die vraag hangt volledig af van wat je met je scherm doet; of dat nu een tv of een gamemonitor is. Kijk je voornamelijk lineaire televisie, films en series via streamingdiensten? Dan is een 120Hz-scherm geen harde noodzaak, aangezien films doorgaans in 24 beelden per seconde worden geschoten. Toch hebben 100/120Hz-panelen in televisies vaak wel een betere beeldkwaliteit en kunnen ze die films rustiger weergeven dan goedkopere 60Hz-panelen.

Ben je echter een gamer? Dan is het antwoord volmondig ja. De nieuwste spelcomputers en moderne videokaarten zijn gemaakt om die hoge snelheden te benutten. Games spelen soepeler, zien er scherper uit tijdens actiescènes en je reageert sneller op wat er gebeurt. Als je nu een nieuwe tv of monitor koopt met het oog op de toekomst en gaming, is 120 Hz of hoger eigenlijk een vereiste op je wensenlijstje. Let er bij televisies wel op dat je beschikt over een HDMI 2.1-aansluiting, want alleen die kabel kan de enorme hoeveelheid data van 4K-beeld met 120 Hz verwerken.

Drie tv's met 120 Hz of meer

De meeste high-end tv's van dit moment ondersteunen 120 Hz voor spelcomputers (PS5/Xbox Series X) en gaan zelfs tot 144 Hz als je ze aan een krachtige gaming-pc hangt.

Als we kijken naar de huidige generatie televisies, kunnen we niet om de LG OLED evo C5 heen. Dit is de gloednieuwe opvolger van de populaire C4 en wordt gezien als de standaard voor gamers en filmliefhebbers. Hij beschikt over vier HDMI 2.1-poorten die de volle 144 Hz ondersteunen, wat hem toekomstbestendig maakt voor pc-gamers, terwijl hij naadloos samenwerkt met de PlayStation 5 en Xbox Series X op 120 Hz. Het nieuwe paneel heeft een nog hogere helderheid dan zijn voorganger, waardoor HDR-beelden nog meer impact hebben.

Daarnaast is de Samsung OLED S95F een absolute blikvanger in de winkels. Waar Samsung vorig jaar hoge ogen gooide met de S95D, doet de F-serie er nog een schepje bovenop met een vernieuwde antireflectielaag die nog beter werkt in lichte kamers. Dit model combineert de diepe zwartwaarden van OLED met de intense kleuren van Quantum Dots. Ook dit scherm ondersteunt verversingssnelheden tot 144 Hz en beschikt over de uitgebreide Gaming Hub van Samsung, waarmee je zelfs zonder console games kunt streamen.

Voor wie liever geen OLED wil, is de Samsung Neo QLED QN90F de meest courante keuze in het high-end lcd-segment. Dit 2025-model maakt gebruik van geavanceerde Mini-LED-technologie, waardoor de helderheid veel hoger ligt dan bij OLED-schermen. Dat maakt hem ideaal voor een zonovergoten woonkamer. Met een verversingssnelheid die oploopt tot 144 Hz en een extreem lage invoervertraging, is dit voor veel competitieve gamers de favoriete keuze.

Drie monitors met 120 Hz of meer

Bij monitors ligt de standaard tegenwoordig al hoger dan 120 Hz, omdat snelheid de uitkomst van een potje schieten of racen bepaalt. Deze modellen zijn populair op Kieskeurig.

Op het gebied van monitoren zien we dat 240 Hz langzaam de nieuwe standaard wordt voor de serieuze gamer. Een model dat momenteel erg goed scoort op Kieskeurig is de LG UltraGear 27GR83Q. Dit is een 27-inch IPS-scherm met een razendsnelle verversingssnelheid van 240 Hz. In tegenstelling tot oudere modellen biedt dit scherm een extreem snelle responstijd van 1 milliseconde, waardoor je in snelle shooters geen last hebt van wazige beelden. Het is een van de meest complete monitoren van dit moment die zowel voor pc als console geschikt is.

Zoek je de absolute top in beeldkwaliteit, dan is de Samsung Odyssey G6 (G60SD) een model dat je veel ziet. Dit is een moderne OLED-monitor met een verversingssnelheid van maar liefst 360 Hz. Hoewel dat misschien overkill klinkt, zorgt de combinatie van de OLED-techniek en deze snelheid voor een ongekend vloeiende en scherpe ervaring. Het scherm heeft bovendien een nieuw koelsysteem waardoor de kans op inbranden – een angst bij oudere OLED-monitoren – aanzienlijk is verkleind.

Voor wie een beperkter budget heeft maar wel snelheid wil, is de MSI MAG 27CQ6F een actuele hardloper. Dit is een gebogen scherm (Curved) met een snelheid van 180 Hz, wat net dat beetje extra soepelheid geeft ten opzichte van de standaard 144 Hz-schermen. Het paneel biedt een hoog contrast en is daarmee een uitstekende instapper voor wie zijn game-ervaring wil upgraden zonder direct de hoofdprijs te betalen.

QD-OLED is steeds vaker terug te vinden in gamingmonitoren. Waar deze techniek eerst vooral was voorbehouden aan het hogere segment, zie je steeds vaker in modellen die voor een veel bredere groep gamers betaalbaar zijn. De vraag is natuurlijk of je dat verschil in beeldkwaliteit ook echt merkt tijdens het spelen. In dit artikel lees je hoe QD-OLED werkt en wanneer je het verschil in de praktijk merkt.

Wat QD-OLED anders maakt

Een traditioneel LCD-paneel werkt met achtergrondlicht dat door meerdere lagen heen moet voordat je een beeld ziet. Dat kost tijd en maakt dat zwart nooit volledig zwart wordt. QD-OLED laat die tussenlagen achterwege. Elke pixel geeft zelf licht en schakelt onafhankelijk van de rest. Daardoor reageert het beeld direct. De quantum-dot-laag zet het blauwe OLED-licht om in diepe en zuivere kleuren. Het voelt alsof je condens van een raam veegt: zodra de waas verdwijnt, zie je het beeld helder en zonder vertraging.

©ID.nl

Vloeiende beelden bij snelle actie

Die directe pixelreactie merk je vooral wanneer je snelle spellen speelt. Omdat pixels vrijwel meteen overschakelen naar een nieuwe kleurstand, blijven objecten die over het scherm vliegen scherp in beeld. In shooters, racespellen en andere games waarbij snelheid telt, bijvoorbeeld voetbalgames, ontstaat daardoor een rustiger beeld met minder bewegingsonscherpte. Je ogen hoeven zich minder vaak aan te passen. Daardoor raken ze minder snel vermoeid en houd je makkelijker overzicht, ook wanneer je langere tijd achter elkaar speelt.

©ID.nl

Zicht in donkere scènes

QD-OLED blinkt uit in donkere scènes. Pixels die geen licht hoeven te geven, staan volledig uit en leveren een diep zwart dat je bij LCD-panelen zelden ziet. Doordat heldere elementen hier direct naast kunnen staan zonder dat ze licht lekken, ontstaat een sterk contrast dat schaduwen en lichte accenten duidelijker scheidt. Daardoor verdwijnen grijze waasjes in schaduwhoeken en blijven contouren van objecten helder zichtbaar. Vooral in stealth-games, horrorspellen en shooters waarin je tegenstanders soms alleen als silhouet ziet, levert dat een tastbaar voordeel op.

©ID.nl

Kleurrijk zonder overdrijven

De quantum-dot-laag zorgt voor een breed kleurbereik waardoor lichteffecten, huidtinten en subtiele schaduwen goed zichtbaar blijven. Veel QD-OLED-monitoren tonen kleuren standaard wat verzadigd, vooral in de felste modi. In een sRGB- of filmmodus wordt het beeld zachter en natuurgetrouwer, wat beter aansluit bij fotobewerking en dagelijks gebruik. Zodra je de juiste modus gebruikt, lopen kleuren vloeiend in elkaar over en blijven ze gelijkmatig, terwijl uitgesproken elementen zoals neon en magie juist duidelijk opvallen. Dat merk je niet alleen in games, maar ook wanneer je foto's bewerkt of films kijkt.

Helderheid en HDR in perspectief

QD-OLED heeft op het gebied van helderheid flinke stappen gezet ten opzichte van eerdere OLED-generaties. In HDR-games kunnen lichte delen krachtig oplichten zonder dat fel zacht of dof oogt; explosies, glinsteringen op water en fel tegenlicht komen daardoor beter tot hun recht. Toch is het goed om te weten dat deze techniek niet alle beperkingen wegneemt. De helderheid van QD-OLED hangt sterk af van de schermvulling. Bij SDR (standaard dynamisch bereik, het normale helderheidsniveau voor dagelijkse pc-taken) op een volledig wit scherm ligt de helderheid meestal rond de 200 tot 250 nits. Bij kleinere, heldere onderdelen kan dit oplopen richting 400 tot 500 nits. In HDR kunnen pieken van 1000 tot 1300 nits worden bereikt, maar die waarden gelden vooral voor kleine accenten en niet voor het hele scherm. Mini-LED-monitoren houden hogere helderheidsniveaus langer vast, wat in fel verlichte kamers zichtbaar voordeel geeft in extreme highlights. QD-OLED compenseert veel daarvan met perfect zwart, waardoor het contrast wel krachtig blijft (zie ook kader QD-OLED versus Mini-LED) .

Reflecties in daglicht

De meeste QD-OLED-monitoren hebben een glanzende afwerking. Dat helpt bij de kleurweergave en het contrast, maar maakt het paneel gevoeliger voor reflecties bij daglicht. Daarnaast ontbreekt een polarisatiefilter. Daardoor kunnen zwartwaarden in fel licht een paarse of grijze waas krijgen: het diepe zwart wordt zichtbaar opgelicht, meer dan bij een gewone spiegeling. Dat drukt het contrast in een goed verlichte kamer en kan afleiden bij gamen. Gebruik je de monitor vooral in een donkere of gelijkmatig verlichte ruimte, dan speelt dit nauwelijks. In kamers met veel direct zonlicht of grote ramen komt een matte Mini-LED-monitor daarom vaak rustiger over.

©ID.nl

Minimale inputvertraging

Naast de snelle pixelreacties is ook de invoervertraging laag. Moderne QD-OLED-modellen reageren direct op elke muisbeweging en elke controlleractie. Vooral in competitieve shooters is dat een voordeel, omdat elke handeling zonder merkbare vertraging op het scherm verschijnt. 

Burn-in en levensduur

Burn-in blijft bij elke OLED-variant een punt van aandacht, al zijn moderne QD-OLED-schermen duidelijk verder dan eerdere generaties. Ze gebruiken meerdere beschermingsmechanismen die de belasting door statische beelden beperken. Voor normaal gamegebruik werkt dat in de praktijk goed en blijft het risico klein.

Dat neemt niet weg dat enige nuance op zijn plaats is. Gebruik je een monitor dagelijks vele uren voor taken met veel vaste elementen, zoals spreadsheets, fotobewerkingspanelen of het steeds terugkerende HUD van één game, dan is de kans op inbranden groter dan bij LCD- of Mini-LED-panelen. Afwisseling in wat je op het scherm toont en af en toe even pauze nemen helpt om het paneel langer in goede staat te houden. Even pauze nemen is ook voor jezelf goed trouwens!

Wat voor beschermingstechnieken kun je tegenkomen?

©AGON by AOC

Voorbeeld: bescherming in de praktijk

Veel QD-OLED-monitoren combineren verschillende beschermingsmechanismen om het risico op burn-in te beperken. In onderstaande tabel zie je bijvoorbeeld wat je kunt vinden in een aantal recente modellen uit de AGON PRO line-up van AOC. Je kunt al deze functies zelf in- en uitschakelen en je kunt de intensiteit ervan aanpassen. Dat betekent dat je zelf kunt bepalen hoe sterk de bescherming is.

Voor wie QD-OLED vooral interessant is

Gamers die veel snelle actie spelen, halen het meeste uit QD-OLED. De voordelen van de techniek zijn in elk genre zichtbaar, maar vallen vooral op in shooters en racespellen, waar tempo en directe reacties tellen. Ook filmische games die sterk leunen op licht-donkercontrasten winnen zichtbaar aan sfeer en detail.

Conclusie

QD-OLED combineert diepe zwartwaarden met snelle pixelreacties en een breed kleurbereik. Dat zorgt voor een vloeiend beeld in snelle games en meer overzicht in donkere scènes. HDR komt overtuigend tot zijn recht, al blijven Mini-LED-schermen beter overeind bij zeer hoge helderheid en fel daglicht. Inbranden blijft een punt van aandacht wanneer hetzelfde element lange tijd in beeld staat, maar moderne modellen beschikken over uitgebreide beschermingsmaatregelen. Voor veel gamers is QD-OLED daarmee een goede keuze: snel, sfeervol en klaar voor de komende jaren.