Er wordt al heel wat jaren geëxperimenteerd met software om muziek te genereren, maar de kunstmatige intelligentie achter AIVA is pas het eerste commerciële product dat echt indruk maakt. We gaan ermee aan de slag.

Zoals een begrijpelijke tekst geen aaneenschakeling is van willekeurige groepen letters, zo is muziek ook geen samenvoeging van toevallige combinaties van noten. Net als taal heeft muziek een eigen syntax, grammatica en stijl. Omdat het bij muziek gaat over toonhoogtes, en dus frequenties, zit er in muziek een wiskundig component. De eerste pogingen om op de computer aangename klanken te produceren, leunden dan ook volledig op deze mathematische wetmatigheden.

Al in de jaren 90 slaagde David Cope erin om het werk van componisten als Bach en Mozart in regels te vangen. Hiermee kon hij ‘nieuw’ werk maken, waarvan zelfs experts niet altijd konden horen dat het geen oorspronkelijke composities waren. Toch bleef het lange tijd bij niet meer dan enkele succesvolle nabootsingen en op een aantal cd’s na, leidde het ook niet tot commerciële producten.

Naast dat mensen muziekstructuren kunnen analyseren, kunnen neurale netwerken dat tegenwoordig ook. Zoals deze netwerken inmiddels hebben leren ‘kijken’ om te bepalen wat bijvoorbeeld een gezicht is, kunnen ze ook worden gebruikt om te leren wat de essentie van aangenaam klinkende muziek is. Dat proces van gezichtsherkenning kan zelfs worden omgekeerd tot gezichtsproductie, en zo kan ook het proces van muziekanalyse worden omgekeerd tot muziekproductie.

Artificial Intelligence Virtual Artist

Het eerste grote succes van deze omkering van analyse tot productie kwam van AIVA (Artificial Intelligence Virtual Artist), een compositiesysteem dat als eerste ter wereld is erkend door een auteursrechtenorganisatie. Sinds 2019 is de AIVA Music Engine voor een breed publiek als freeware en als commercieel product beschikbaar. Inmiddels zijn de mogelijkheden van dit programma dusdanig uitgebreid dat het de moeite van een nadere kennismaking waard is.

Nadat je een gratis account hebt aangemaakt, kun je heel eenvoudig, met een paar muisklikken, een goed klinkend muziekje in een van de verschillende stijlen creëren. Op dit moment zijn er twaalf om uit te kiezen, maar dit aantal groeit gestaag. 

Standaard kom je terecht in Simplified View, waar je kunt kiezen uit vier stromingen (Filmmuziek, Geproduceerde muziek, Easy Listening en Pop/Rock) die elk weer een aantal stijlen kennen, zoals World Music, Ambient Electronic, Songwriter of Heavy Rock. Bij al deze varianten zijn de parameters al door het systeem geselecteerd. 

©PXimport

Na het kiezen van een stijl kun je een aantal parameters instellen, zoals het globale tempo, de duur en het aantal composities. De ruime keuze binnen de diverse parameters geven je een goed beeld van de variatie aan muziek die AIVA binnen een thema kan genereren. 

Dat gezegd hebbende: je kunt dus ook gewoon alles aan AIVA overlaten en het programma een muziekstuk voor je laten maken. De compositie(s) verschijnen vervolgens in je track-overzicht met informatie over de stijl, instrumenten, toonsoort, maatsoort en het tempo.

Meer controle

Wil je meer controle over het eindresultaat, dan kun je bij het genereren van nieuwe muziek kiezen voor Advanced View. Je ziet nu meer specifieke stijlen (onder andere filmmuziek, jazz, pop, rock, tango, ambient en hiphop). Na het kiezen van een stijl, kom je in een scherm terecht waar je zelf een toonsoort kunt kiezen en een keuze kunt maken uit een van de vele instrumentaties.

Welke beschikbaar zijn, hangt af van de gekozen stijl. Ook kun je weer een duur kiezen (voor gratis accounts maximaal drie minuten) en het aantal composities dat moet worden gegenereerd.

Zowel in Simplified View als Advanced View heb je de mogelijkheid om het genereren van een melodie uit te schakelen (handig wanneer je alleen een instrumentaal muziekstuk wilt) en om de percussie uit te zetten in instrumentaties die ritme-instrumenten bevatten.

Wil je nog meer invloed op de compositie uitoefenen, dan kun je in Advanced View een midi-bestand uploaden van een bestaand of eigen nummer en dit als invloed laten gebruiken. AIVA analyseert deze muziek en zal proberen iets te maken dat daaraan verwant is. Buiten de instrumentatie, zul je echter lang niet altijd in staat zijn om het verband te herkennen.

Eigen inbreng

Voor de mogelijkheden die we tot nu toe hebben gezien, heb je absoluut geen muzikale achtergrond nodig. Dat verandert wanneer je een automatisch gegenereerde track zelf te lijf wilt gaan in de editor. Dan is enig muzikaal gevoel wel handig als je zelf de instrumentatie wilt bepalen. Je kunt voor alle door AIVA gekozen instrumenten een alternatief kiezen en ook de geluidsmix en het tempo aanpassen.

Heb je wat meer muzikale bagage, dan kun je de compositie echt helemaal naar je hand zetten. Niet alleen kun je elke gegenereerde noot in duur en hoogte aanpassen, je kunt ook zelf noten toevoegen binnen een bestaande partij of zelfs een hele nieuwe partij aan het stuk toevoegen. 

Dat alles kan bovendien in twee modi: de Editor die je de muziek per partij toont als pianorol, of de Spectator waarin in je alle partijen tegelijk ziet. Hier zit overigens wel een addertje onder het gras, want alleen in het duurste abonnement heb je zelf het auteursrecht van elk gegenereerd werk.

©PXimport

Wat kost AIVA?

AIVA is voor muziekliefhebbers en hobbycomponisten leuk en interessant om mee te experimenteren en levert regelmatig écht goed klinkend materiaal op. De gratis versie is voor deze groepen voldoende. De downloadlimiet van drie nummers per maand vormt geen probleem, omdat je de gecreëerde nummers altijd online kunt beluisteren.

Wil je muziek gebruiken voor iets dat geld oplevert (zoals een YouTube-kanaal), dan heb je minimaal het goedkoopste abonnement nodig (15 euro per maand) en moet je wel een fervent vlogger zijn om dat rendabel te maken. Werk je professioneel met muziek, dan is het duurste abonnement (à 49 euro per maand) nodig, maar dit is nog altijd een stuk voordeliger dan het inhuren van een componist van vlees en bloed.

ChatGPT kan steeds meer en luistert tegenwoordig ook naar de prompts (opdrachten) die een gebruiker inspreekt. Bovendien leest de chatbot zelfs de uitgebreide antwoorden voor. Hardop voorlezen werkt zelfs met negen natuurlijk klinkende stemmen.

Opdrachten inspreken

OpenAI heeft de spraakfunctie voor ChatGPT voor iedereen beschikbaar gemaakt. In het begin was deze functie uitsluitend bedoeld voor wie een Plus- of Enterprise-abonnement had. Natuurlijk moet je via de instellingen van je mobieltje toestemming geven aan ChatGPT voor het gebruik van de microfoon. Als dat is geregeld, open je de app en tik je onderaan op de microfoonknop. Een animatie reageert op je stem en als je klaar bent met praten, tik je op het vinkje in de zwarte cirkel. De app zal wat je gezegd hebt razendsnel weergeven. Ben je tevreden over de formulering, dan tik je op het pijltje. ChatGPT genereert meteen het antwoord en onderaan verschijnt opnieuw de microfoonknop om de volgende opdracht in te spreken.

Een animatie reageert op je stem.

Antwoorden beluisteren

Vervolgens druk je in de mobiele versie lang op de tekst die de chatbot heeft gegenereerd, zodat er een aantal functies verschijnt. Daar kies je de opdracht Voorlezen. Na enkele seconden hoor je een stem die het antwoord voorleest.

Bovenaan zie je een klein gedeelte waarin je het voorlezen kunt pauzeren en met twee knoppen kun je de tekst vijftien seconden terugspoelen en vooruitspoelen.

In de desktop-versie van ChatGPT zie je onder het antwoord het pictogram van een luidspreker. Daar moet je op klikken om de stem van ChatGPT te horen. Klik dus niet met rechts op de tekst om in het contextueel menu de opdracht Spraak te selecteren. Daarmee start je de voorleesfunctie van de browser en die is niet zo goed.

Boven de tekst kun je het voorlezen pauzeren.

Kies een andere stem

Zowel in de mobiele versie als in de desktopversie heb je de keuze uit negen stemmen. In de Android- en iOS-versie moet je naar het beginscherm gaan van de app, waar je onderaan je gebruikersnaam ziet staan. Tik op de drie puntjes en selecteer Spraak. Je krijgt de stem te horen; ze klinken natuurlijk. Sol is ‘gevat en ontspannen’ en van Ember zegt de app dat hij ‘vol vertrouwen en optimistisch’ klinkt. Maak je keuze door op Gereed te tikken.

In de desktop-versie klik je rechtsboven op de profielknop om de Instellingen te openen. Ook daar kun je dan een van de negen stemmen selecteren.

Van iedere stem lees je de vermeende eigenschappen.

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we daarom binnen een bepaald thema naar zulke deals. Een all-in-one-printer is een handig apparaat voor het scannen, kopiëren en printen van documenten en foto's. De allerbeste afdrukkwaliteit krijg je met een laserprinter. Wij vonden vijf betaalbare modellen voor je.

Een laserprinter maakt gebruik van toner in plaats van inkt om afdrukken te produceren. Toner is een fijn poeder dat met hoge temperaturen op het papier wordt gesmolten. Dit proces zorgt ervoor dat je met grote toners kunt printen, wat betekent dat je langere tijd kunt blijven afdrukken zonder de toner te hoeven vervangen. Laserprinters zijn vaak snel en efficiënt, waardoor ze uitstekend zijn voor gebruik op kantoor. Maar ook als je thuis veel print, bijvoorbeeld als zzp'er, kan een laserprinter uitkomst bieden.

HP Color Laser 179fnw

De HP Color Laser MFP 179fnw is een van de kleinste kleurenlaserprinters in zijn klasse en is daardoor ideaal voor thuisgebruik en plekken waar niet veel plek voor een printer is. Met functies zoals printen, scannen, kopiëren en zelfs nog faxen biedt deze 4-in-1 printer een hoop veelzijdigheid. De afdruksnelheid bedraagt tot 18 pagina's per minuut in zwart-wit en 4 ppm in kleur, met een resolutie van 600 x 600 dpi.

Dankzij de automatische documentinvoer (ADF) voor 40 pagina's en wifi-verbinding is deze printer gebruiksvriendelijk en multi-inzetbaar. Hoewel de afdruksnelheid lager ligt dan bij sommige concurrenten, is zijn compacte formaat juist een pluspunt.

Brother DCP 1610W

De Brother DCP-1610W is een compacte zwart-wit laserprinter die printen, kopiëren en scannen combineert. Met een afdruksnelheid van 20 pagina's per minuut en een resolutie van 2400 x 600 dpi levert hij haarscherpe resultaten. Dankzij wifi-connectiviteit kunnen meerdere gebruikers eenvoudig draadloos printen.

De papierlade biedt plaats aan 150 vellen en het apparaat is voorzien van anti-jam-technologie om papierstoringen tot een minimum te beperken. In vergelijking met de HP Color Laser MFP 179fnw biedt deze printer geen kleurafdrukken, maar hij is wel een stuk sneller met zijn afdrukken.

HP Laserjet Pro 2Z622

De HP LaserJet Pro 2Z622 is geschikt voor onder meer kantooromgevingen. Met afdruksnelheden tot 42 pagina's per minuut en functies zoals dubbelzijdig printen, scannen, kopiëren en faxen is dit een lekker veelzijdige 4-in-1-laserprinter. Het apparaat ondersteunt zowel bekabelde als draadloze netwerken en biedt geavanceerde beveiligingsfuncties.

Canon i-SENSYS MF272wd

De Canon i-SENSYS MF272dw is een monochrome laserprinter en drukt af met en snelheid van 29 pagina's per minuut. Met een resolutie van 2400 x 600 dpi levert hij snelle en scherpe resultaten. Dankzij automatische dubbelzijdige afdrukken, wifi- en ethernetverbinding is hij veelzijdig inzetbaar.

In vergelijking met de Brother DCP-1610W levert deze Canon i-SENSYS MF272dw snellere prestaties en meer connectiviteitsopties, hoewel hij geen kleurendruk ondersteunt; dan moet je toch echt bij de HP Color Laser MFP 179fnw zijn.

Xerox B225 A4

De Xerox B225 is een zwart-wit all-in-one-laserprinter die printen, kopiëren en scannen combineert. Met een afdruksnelheid van maar liefst 34 pagina's per minuut en een eerste afdruktijd van slechts 6,4 seconden is hij goed in te zetten als je veel en vaak print. De printer beschikt over automatische dubbelzijdige afdrukken, een papierlade voor 250 vellen en kan via wifi of een vaste netwerkverbinding met je thuisnetwerk worden verbonden.