Of je nu een spiegelreflex-, een compact- of een smartphonecamera gebruikt, op een bepaald moment ontdek je storende puntjes op de foto’s. In het minischerm van je toestel vallen die niet op. Als je de foto op het computerscherm bekijkt, zie je ze wel. Waar komt die ruis vandaan, hoe vermijd je dit en wat kun je ermee?

Ruis is wat vroeger de korrel was bij negatieffilms. In de tijd dat we nog filmrolletjes in een fototoestel stopten, konden we ruis opzettelijk laten toenemen door een zwart-witfilmrolletje met een hogere iso (wat toen asa heette) te gebruiken. Tegenwoordig kunnen we binnen bepaalde grenzen de lichtgevoeligheid van de beeldsensor in de digitale camera aanpassen. Er zijn genoeg redenen om zo weinig mogelijk ruis te willen. We willen gave, heldere, scherpe foto’s zonder storingen. Digitale ruis ziet er trouwens niet hetzelfde uit als ouderwetse korrel en als je pech hebt, zorgt ruis voor kleurafwijkingen. Als er toch veel storende ruis te zien is, dan kun je die wel wegfilteren, maar door die bewerking loop je het risico dat de foto aan scherpte verliest en dat details verloren gaan.

Minder licht, meer ruis

De kleine rode, blauwe en donkere spikkels die de details van de foto verstoren, noemen we ruis. Die heeft altijd te maken met moeilijke lichtomstandigheden en nooit met resolutie. En vaak is ruis gewoon niet te voorkomen, want geen enkele camera is ruisvrij.

Wanneer het analoge licht (de fotonen) naar een digitaal signaal (de elektronen op de sensor) worden omgezet, riskeer je ruis. De miljoenen lichtgevoelige pixels van de sensor vangen ieder een klein deel van het licht op. En hoe meer licht er op een individuele pixel valt, hoe beter het resultaat.

Hogere iso, meer ruis

In digitale toestellen kun je de lichtgevoeligheid aanpassen door de iso-waarde in te stellen. Wanneer het donker is, heeft de sensor soms onvoldoende licht om een helder beeld te vormen. Door de iso te verhogen, wordt de sensor gevoeliger voor licht.

Staat de camera ingesteld op iso 100 en je wijzigt die in iso 1600, dan wordt de camera vier keer gevoeliger voor licht. Het komt erop neer dat het elektronisch signaal dat de sensor verlaat, wordt versterkt. Door die versterking ontstaat er helaas ook meer ruis. Vergelijk het met een geluidsinstallatie. Hoe hoger je de volumeknop zet, hoe meer ruis je hoort. Als je het signaal versterkt door de volumeknop op het maximum te zetten zonder muziek af te spelen, hoor je duidelijk de basisruis.

Bij korte belichtingstijden is de verhouding tussen signaal en ruis laag. Werk je met een langere belichtingstijd, dan neemt het signaal en ook de ruis toe. Lichte gebieden hebben vaak minder last van ruis, dan donkere zones. Het is daarom goed met een zo laag mogelijke iso-waarde te fotograferen, waarbij je rekening houdt dat je een minder scherp resultaat krijgt onder minder goede lichtomstandigheden. Soms moet je tevreden zijn met een compromis, ga je voor een scherpe foto met iets meer ruis of voor een ruisvrije maar bewogen foto.

©PXimport

Op smartphones

Sensorgrootte

Wanneer twee camera’s dezelfde sensorgrootte hebben, levert het toestel met veertien megapixels meer ruis op dan een toestel met een tien megapixels. Bij kleine camera’s waarin alsmaar compactere sensoren worden gemonteerd die meer megapixels moeten opleveren, is het risico op ruis groter. Dat is onder meer de reden waarom een spiegelreflexcamera betere foto’s maakt dan een compactcamera, de sensor is gewoon groter.

©PXimport

Ruisonderdrukking

Veel camerafabrikanten geven hun fototoestellen de functie Ruisonderdrukking. Hierdoor wordt een ruisreductie-algoritme toegepast wanneer er een langzame sluitertijd of een hoge iso-waarde wordt gevraagd. Verwacht hier geen wonderen van. Vaak haalt deze functie niet alle ruis weg en daarnaast levert de functie minder scherpe beelden op. Je merkt dat in delen met veel details.

©PXimport

Monochrome of kleurruis

©PXimport

In de nabewerking

Eigenlijk kun je ruisreductie beter in de nabewerking toepassen. Het wegwerken van luminantieruis gaat meestal ten koste van een beetje scherpte. Als je chromaruis aanpakt heeft dit gevolgen voor sommige kleuren. Het blijft dus een evenwichtsoefening, want door de ruis aan te pakken, verzacht het beeld.

Veel hangt af van het doel waarvoor je de foto wilt gebruiken. Wanneer een kleine afbeelding op het oog hebt, is de ruis sowieso minder zichtbaar dan wanneer je een grote afdruk wilt maken. Programma’s zoals Photoshop Elements, Photoshop en Lightroom hebben verschillende filters om beide typen ruis te onderdrukken.

Wanneer je bijvoorbeeld Camera-raw bij de Filters opent, beschik je over drie schuifjes: Verscherpen, Ruisreductie en Reductie kleurruis. Hierdoor heb je alles bij de hand om rustig het evenwicht te zoeken tussen scherpte en ruisverzachting. Het is belangrijk dat je in de weergave de afbeelding vergroot tot honderd procent. Hierdoor komt één pixel van de afbeelding overeen met één pixel van het beeldscherm. Dat is de enige juiste manier om scherpte en ruis objectief te kunnen beoordelen.

©PXimport

Gratis ruisonderdrukkers

De meeste ernstige fotografen beschikken over degelijke software om hun fotobestanden te beheren en te optimaliseren. Er bestaan online-oplossingen om ruis te onderdrukken, maar die hebben weinig of geen regelmogelijkheden. Daarnaast zijn er ook freewareoplossingen zoals NDNoise voor Windows en macOS, maar die is niet gebruiksvriendelijk.

Als standalone-oplossing tippen we Noise Reducer Pro. De macOS-versie kost 1,09 euro en deze kun je zelfs inzetten als plug-in voor de Foto-app van Apple. Op Windows is dit product gratis. Noise Reducer Pro werkt supereenvoudig. Je laadt een foto in en links zie je het oorspronkelijke bestand, rechts de geoptimaliseerde versie.

Je kunt traploos inzoomen of onmiddellijk de knop 100% gebruiken om de scherpte te beoordelen. Vervolgens klik je op Auto om de ruis op de automatische piloot te neutraliseren. Of je gebruikt het schuifje om de juiste balans tussen scherpte en ruisonderdrukking te vinden. Vervolgens sla je de bestanden op als jpeg, bmp, tiff, gif of png. Deze software ondersteunt dus geen raw-bestanden.

©PXimport

Veroudering

Tot hier hebben we het gehad over ruis wegpoetsen. Om foto’s te verouderen, of om ze een bepaalde authenticiteit te geven, kun je ook korrel toevoegen. Vroeger, nog voor de tijd van de digitale fotografie, was er altijd een zachte korrel aanwezig door de chemicaliën die nodig waren om foto’s te ontwikkelen. Sommige fotografen stonden zelfs bekend om de typische mooie korrel in hun werk. Hoe verouder je foto’s en voeg je korrel toe? We tonen deze eenvoudige techniek in vijf stappen die je in iedere fotobewerker kunt uitvoeren.

Hiervoor gebruiken we de online-editor Pixlr. Op de website open je  Pixlr E en daar gebruik je de knop Open image om de foto te selecteren die je wenst te verouderen. In het menu Adjustment kies je de opdracht Desaturate. Hiermee haal je de verzadiging van alle kleuren weg, zodat het een afbeelding in grijswaarden lijkt, terwijl de foto nog steeds kleurinformatie bevat.

©PXimport

Sepia

Om de foto een typische sepiakleur te geven, ga je binnen Pixlr opnieuw naar Adjustment en Color balance. Je krijgt dan drie schuifjes te zien. Hier moet je in het tabblad Midtones de instelling voor Red verhogen en voor Blue verlagen. Daar is de sepiatint. Regel deze schuifjes tot de tint exact is zoals je die wenst.

©PXimport

Vignet en korrel

Om de korrel aan te brengen, gebruik je in Filter, Detail de opdracht Add noise. Weer gebruik je het schuifje om een mooie dosis korrel (noise) toe te voegen. De afwerking komt van een vignet, dat is een verkleuring aan de randen.

In hetzelfde menu vind je de opdracht Vignette. Als je het schuifje naar links sleept, worden de randen van de foto lichter. Sleep je het schuifje naar rechts, dan worden de randen donkerder. We kiezen voor de eerste optie.

©PXimport

Bezit je veel audiobestanden van uiteenlopende artiesten? Het is dan een hele uitdaging om de boel enigszins netjes te ordenen. De gratis versie van MediaMonkey helpt je hierbij. Maak met dit Windows-programma een overzichtelijke muziekbibliotheek en speel je favoriete liedjes op de computer af.

Tip 1 Digitale jukebox

MediaMonkey is eigenlijk een digitale jukebox. Het programma ondersteunt nagenoeg alle gangbare audioformaten, zoals flac, ogg, wma, ape en natuurlijk mp3. Alle liedjes die je aan dit programma toevoegt, belanden in een overzichtelijke catalogus. Het maakt niet uit of je nou honderden, duizenden of honderdduizenden nummers toevoegt, want MediaMonkey ordent zorgvuldig alle bestanden.

Om MediaMonkey te downloaden, klik onder Standard Version op DOWNLOAD [versienummer]. Dubbelklik op het exe-bestand en selecteer de Nederlandse taal, waarna je bevestigt met OK. Je klikt nu telkens op Volgende om de installatie te doorlopen. Accepteer hierbij de licentieovereenkomst. Klik als laatste op Installeren / Voltooien.

Download de gratis Windows-versie van MediaMonkey naar je computer.

Tip 2 Liedjes toevoegen

Misschien heb je op de computer of NAS flink wat muziek opgeslagen. In de tijd dat downloaden voor eigen gebruik nog min of meer gedoogd werd, lagen de audiobestanden immers voor het oprapen. Wellicht kun je omstreden downloadnetwerken als Napster, Kazaa, LimeWire, bittorrent en usenet (nieuwsgroepen) nog herinneren. Daarnaast kun je natuurlijk ook kopieën van cd’s op de computer bewaren (zie tip 6).

MediaMonkey wil eerst weten waar jouw digitale audiocollectie zich bevindt. Hierbij selecteert het programma automatisch de standaard muziek- en video-map in Windows. Staan daar geen liedjes in, dan haal je de vinkjes voor deze bestandslocaties weg. Klik rechtsboven op LOCATIE TOEVOEGEN en kies Lokale opslag. Zodra je de juiste map met muziek hebt gevonden, zet je hier een vinkje voor. Je kunt zo meerdere bestandslocaties selecteren. Klik daarna op OK.

Naast lokale mappen voeg je net zo eenvoudig muziek van andere apparaten toe, zoals een NAS of pc. Kies in dat geval LOCATIE TOEVOEGEN / Netwerk of Mediaserver, waarna je de juiste map of server selecteert. Klik daarna op OK.

Via VOLGENDE / VOLGENDE / VOLTOOIEN importeert MediaMonkey alle nummers in de bibliotheek. Dit proces kan even duren. Klik tot slot op SLUITEN.

Geef aan in welke (netwerk)map de muziek staat opgeslagen.

Tip 3 Eerste blik

Het hoofdvenster van MediaMonkey opent eerst met een welkomstscherm. Klik linksboven op Home om je muziekcollectie te tonen. Als het goed is, zie je verschillende albumhoesjes. Met de standaardinstellingen staan de secties Artiesten en Albums op alfabetische volgorde gerangschikt. Klik achter een sectie op alles weergeven om een volledig overzicht te tonen. Gebruik als alternatief bovenaan de knoppen Alle bestanden, Albums en Genres om binnen jouw muziekverzameling te snuffelen. Via Home keer je op ieder moment weer terug naar het beginvenster.

Zeker in een omvangrijke collectie is het nog een hele kunst om dat ene liedje te vinden. Gelukkig heeft MediaMonkey een snelle zoekfunctie. Klik rechtsboven op het vergrootglas om het zoekveld te ontvouwen. Je hoeft maar een deel van een liedje, albumtitel of artiest te typen. Het programma laat namelijk meteen de bijbehorende resultaten zien. Klik voor een uitgebreidere zoekfunctie bovenaan op Naar Geavanceerd.

MediaMonkey maakt van alle muziek een overzichtelijke bibliotheek met albumhoesjes.

Tip 4 Muziek luisteren

Uiteraard wil je de muziek ook graag beluisteren. Als je op een albumhoesje klikt, komen de onderliggende nummers tevoorschijn. Afhankelijk van in welke sectie je zit, dien je mogelijk nogmaals op de afbeelding te klikken. Gebruik achter de albumtitel de afspeelknop om alle liedjes in chronologische volgorde af te spelen. Je hoort meteen geluid.

Je kunt de liedjes ook husselen. Klik in dat geval op het pictogram met de twee gekruiste pijlen en luister in willekeurige volgorde naar de nummers. Wil je een specifiek liedje van het album horen? Zweef dan met de muisaanwijzer boven een titel en klik daarna op de afspeelknop.

Achter ieder albumhoesje schuilen er meerdere nummers.

Tip 5 Afspeellijst maken

Je maakt in MediaMonkey eenvoudig een eigen afspeellijst. Daarmee luister je naar jouw favoriete nummers van verschillende artiesten. Klik in de menubalk op Bewerken / Nieuwe afspeellijst. Er verschijnt aan de rechterkant een nieuw deelvenster. Typ een relevante naam en bevestig met Enter.

Zoek nu een nummer dat je aan de lijst wilt toevoegen. Klik eerst op de naam van het liedje en sleep deze audiotrack met ingedrukte muisknop naar het rechterdeelvenster. Je kunt als alternatief ook met de rechtermuisknop op een nummer klikken. Navigeer vervolgens naar Verzenden naar / Afspeellijst en klik op de juiste naam. Je maakt zoveel favorietenlijstjes als je maar wilt. Alle afspeellijsten zijn in het linkermenu bereikbaar.

Geen zin om zelf een afspeellijst te maken? Laat MediaMonkey dit dan voor je doen. Ga naar Bewerken / Nieuwe Auto-Afspeellijst. Er verschijnt een nieuw venster waarin het programma volgens zelfgekozen criteria liedjes selecteert. Misschien wil je bijvoorbeeld alleen maar rockmuziek horen. Klik in dat geval op het plusteken en kies Genre. Je typt volgens bovengenoemd voorbeeld Rock, waarna je bevestigt met Enter. Uiteraard staat het je vrij om andere criteria te gebruiken. Geef de automatische afspeellijst tot slot een andere naam.

Voeg via het contextmenu goede nummers aan een afspeellijst toe.

Tip 6 Audio-cd’s rippen

Wil je een digitale kopie van een fysiek muziekalbum op de computer bewaren? Dan komt de ripfunctie van MediaMonkey goed van pas. Daarmee kopieer je de inhoud van een audio-cd naar de pc. Een voorwaarde is dat het systeem is voorzien van een (extern) cd/dvd-station.

Doe eerst een muziek-cd in de lade van de optische drive. Na even wachten verschijnt in MediaMonkey vanzelf het venster Albumgegevens kiezen. Selecteer in het overzicht het juiste muziekalbum. Dat is belangrijk, want het programma koppelt zo de juiste eigenschappen aan elk liedje. Denk onder meer aan de artiest, de naam van het nummer en het genre. Maak een keuze en bevestig met OK.

Klik in de menubalk op Extra / Audio-CD rippen. De nummers van het album komen tevoorschijn. Standaard staan voor alle liedjes vinkjes. Als je een bepaald nummer niet op de computer wilt bewaren, haal je het desbetreffende vinkje weg.

Heb je alleen interesse in de grootste hits van een album? Verwijder voor de overige nummers dan de vinkjes.

Tip 7 Ripinstellingen

Voordat je de cd naar de computer kopieert, neem je eerst de instellingen door. Geef aan in welke map je de nummers wilt opslaan. Zodra je op CONFIGUREREN klikt, komt er een nieuw venster tevoorschijn. Ga via BLADEREN naar de gewenste map en bevestig met OK om deze opslaglocatie te selecteren. MediaMonkey plaatst elk geript album in een eigen submap. Sluit het venster met OK.

Met de huidige instellingen maakt het programma mp3’tjes. Je kunt desgewenst ook een ander audioformaat instellen. Klik dan eerst op MP3 en kies bijvoorbeeld WMA, WAV of FLAC. De twee laatstgenoemde bestandsformaten bieden over het algemeen een hogere audiokwaliteit. Daarentegen nemen de liedjes wel meer opslagruimte in beslag. Mp3 staat bekend om zijn acceptabele geluidskwaliteit en geringe bestandsomvang.

Bij sommige audioformaten kun je de kwaliteit aanpassen, zoals in het geval van ogg, wav, wma, aiff en flac. Klik dan achter de gekozen indeling op INSTELLINGEN. Een hogere waarde resulteert doorgaans in een betere geluidskwaliteit. Houd hierbij wel rekening met grotere bestanden en een langere ripduur. Maak een keuze en klik op OK. Bevestig nogmaals met OK om het ripproces te starten. Na afloop belanden de nummers vanzelf in de bibliotheek van MediaMonkey.

Bepaal in welke (sub)map je de geripte nummers wilt opslaan.

Tip 8 Schijfjes branden

De omgekeerde route werkt ook: niet rippen, maar brand een album naar een schijfje en speel deze cd vervolgens af op een cd-speler. Handig voor wie nog een klassieke audioset met goede speakers bezit. Overigens heb je voor dit klusje wel een (externe) cd-brander en leeg schijfje nodig.

Doe een beschrijfbare cd-r in de lade van de cd-brander. Je kunt hier normaal gesproken tachtig minuten muziek op kwijt. Klik nu met de rechtermuisknop op een albumhoes en kies Verzenden naar / Audio-CD (Branden). Belangrijk is dat in het kleine venster achter Schijf: de juiste cd-brander is geselecteerd. Klik op BRANDEN om het proces te starten. Na afloop hoor je een geluidssignaal en wordt de cd uitgeworpen. Overigens kun je deze opties eventueel uitvinken.

Je brandt desgewenst ook nummers van verschillende albums en artiesten op een cd. Het is dan handig om van jouw favoriete liedjes eerst even een afspeellijst te maken (zie tip 5). Je navigeert in het linkermenu daarna naar Afspeellijsten. Klik met de rechtermuisknop op de bewuste lijst en kies Verzenden naar / Audio-CD (Branden) / BRANDEN.

Brand een muziekalbum of afspeellijst eenvoudig naar een lege cd.

Tip 9 Metadata wijzigen

Elk digitaal opgeslagen liedje bevat metadata. Dit noemt men ook wel tags. Hierin staan allerlei gegevens, zoals de artiest(en), de naam van het nummer en het uitgiftejaar. Het is belangrijk dat alles klopt, want MediaMonkey deelt op basis van deze informatie zijn bibliotheek in. Bovendien bevindt zich in de metadata ook een hoesafbeelding.

Met name bij gedownloade bestanden klopt de metadata soms niet. Gelukkig herstel je eenvoudig een foutje. Klik in MediaMonkey met de rechtermuisknop op het bewuste liedje en kies Eigenschappen. Er verschijnt een venster met verschillende kenmerken. Pas naar eigen inzicht een of meerdere velden aan. Bij Score laat je eventueel ook nog jouw waardering voor het nummer blijken. Kies tussen een waarde van één tot vijf sterren.

Bij het tabblad Details staan nog meer kenmerken van het liedje. Die kun je eveneens allemaal wijzigen. Verder voeg je via Songteksten vrijblijvend een complete liedtekst toe. Kijk tot slot ook nog even bij Illustraties, want je kunt hier zo nodig een andere albumhoes selecteren. Klik op OK om eventuele wijzigingen op te slaan.

Controleer in de Eigenschappen of het liedje aan de juiste albumhoes is gekoppeld.

Tip 10 Automatisch taggen

Het aanpassen van metadata heet ook wel het taggen van muziek. MediaMonkey heeft hiervoor een slimme functie, want het programma wijst op jouw verzoek automatisch de juiste metadata aan alle nummers van een album toe.

Klik met rechts op een muziekalbum en kies Auto-labelen. Het programma gaat nu op zoek naar de correcte gegevens. Hebben liedjes bijvoorbeeld geen titels, dan probeert de software deze via een zogenoemde audiovingerafdruk te achterhalen. Door de huidige audiodata met dat van een database te vergelijken, komt MediaMonkey de juiste tags op het spoor. Er wordt zo nodig ook een verse albumhoes opgehaald. Vink de nummers aan waarvan je de metadata wilt aanpassen en bevestig met LABELEN EN DOORGAAN.

Wijs in één klap correcte tags aan alle liedjes van een muziekalbum toe.

Tip 11 Mediaserver

Tijdens de installatie activeert MediaMonkey op de achtergrond een mediaserver. Het voordeel hiervan is dat je met andere apparaten in je thuisnetwerk de muziekbibliotheek kunt benaderen. Denk onder andere aan een geschikte smart-tv, netwerkreceiver, wifi-speaker en soundbar. Je speelt de nummers op deze apparaten af.

Open maar eens met de afstandsbediening de bronlijst van een smart-tv en kies MediaMonkey Bibliotheek. Daarachter staat waarschijnlijk ook nog de naam van jouw computer vermeld. Je dient deze televisie nu toegang tot de muziekbibliotheek te geven. Klik in MediaMonkey op JA. Zodra je de bibliotheek op de smart-tv vernieuwt, heb je toegang tot alle albums en afspeellijsten.

Stream de nummers over je thuisnetwerk naar andere apparaten, zoals een smart-tv.

IJskoffie is populairder dan ooit. Om in te spelen op die trend lanceert L'OR de Barista Absolu: een nieuwe koffiemachine die niet alleen warme, maar ook gekoelde koffie zet. Samen met de speciale capsules zet je er thuis gewoon zelf een goede ijskoffie mee – mét smaak en cremalaag.

Gekoelde koffie met één druk op de knop

De Barista Absolu is de eerste koffiemachine van L'OR die speciaal is ontworpen met ijskoffie in gedachten. Een opvallend detail is de knop 'Enjoy Over Ice'. Die activeert een langzamere, zachte extractie van de koffie, zodat de smaken behouden blijven en niet verwateren door het ijs. Voeg zelf ijsklontjes toe aan het glas en je krijgt een koude koffie met een volle cremalaag en een verfrissende smaak.

Wie liever iets romigs of zoets drinkt, kan de basis eenvoudig aanvullen met melk, siroop of slagroom. Ook warme koffievarianten zijn mogelijk: van ristretto en espresso tot lungo of twee koppen tegelijk. Dankzij 19 bar pompdruk en geavanceerde extractietechnologie belooft de machine koffie met de intensiteit van een barista.

©L'OR

Tot 18 koffievariaties

De L'OR Barista Absolu is geschikt voor zowel standaard- als XXL-capsules van L'OR, waarmee je tot 18 verschillende koffievariaties kunt bereiden. Met de knop 'Intensity Boost' verhoog je de extractieduur voor een krachtiger kopje. De machine is beschikbaar in zwart, wit en grijs, met een adviesprijs van 129 euro.