Wanneer is het tijd voor een hoortoestel en waarop moet je letten bij aanschaf?
Slecht horen heeft flinke impact op het dagelijks leven. Toch geven mensen maar moeizaam toe dat ze niet meer alles goed horen en stellen de keuze voor een hoortoestel het liefst zo lang mogelijk uit. Anders dan een bril wordt een hoortoestel vooral als een ouderdomsapparaat gezien en niet als een handig hulpmiddel of zelfs modeaccessoire. Maar wanneer is het wel tijd om een hoortoestel te kiezen? En waarop moet je letten bij de aanschaf?
Bij gehoorproblemen is het vaak de omgeving die als eerste opmerkt dat het tijd is voor een hoortoestel. Terwijl je zelf nog denkt slechts af en toe iets niet te verstaan, is het je gezinsleden en collega’s allang duidelijk dat je structureel minder goed hoort en het eigenlijk tijd is voor een hoortoestel.
Wanneer is het tijd voor een hoortoestel?
Een hoortoestel is een apparaatje dat veelal in of achter het oor zit en geluiden versterkt doorgeeft. Het helpt slechthorenden beter te horen. Technisch geldt een gehoorverlies van 35 decibel als ondergrens waarop een hoortoestel nuttig kan zijn. Maar hoe weet je of jouw slechte horen 35 decibel verlies is? Daarvoor is een bezoek aan de audicien nodig. De audicien is een specialist op het gebied van gehoor en audiologische tests.
Een audicien meet het gehoor en helpt bij de keuze van een hoortoestel. Ook stelt hij het toestel precies af. Het gehoorverlies betreft namelijk vaak maar een deel van het hele gehoorspectrum, bijvoorbeeld de lage of juist hoge tonen, of het deel waar spraak zich bevindt. Het hoortoestel moet dan specifiek dat deel van het geluid versterken en al het andere minder of niet.
In vijf stappen een hoortoestel
Wil je bij de aankoop van een hoortoestel aanspraak maken op een vergoeding vanuit je zorgverzekering, dan moet het Protocol Hoorhulpmiddelen gevolgd worden. Dit protocol is door alle verzekeraars, audiciens, audiologen en ook de patiëntenverenigingen ondertekend, en beschrijft de te volgen stappen bij de selectie en evaluatie van een hoorhulpmiddel ten behoeve van volwassenen vanaf 18 jaar.
Bij de selectie en keuze van een hoortoestel zijn dit altijd minimaal vijf stappen:
1. Voorbereiding: Selecteer een audicien en controleer of deze wel een contract heeft met de eigen zorgverzekering. Check in de polisvoorwaarden van de zorgverzekering of je recht hebt op vergoeding en hoe hoog die is. Bereid het gesprek met de audicien alvast voor aan de hand van de vragenlijst.
2. Kennismaking en hoortest: Bespreek de gehoorproblemen met de audicien. Vul gezamenlijk de vragenlijst in en doe een hoortest. Laat je eventueel doorverwijzen naar een KNO-arts of audiologisch centrum.
3. Keuze van het hoortoestel: Kies samen met de audicien een hoortoestel. Bespreek de bijdrage van de zorgverzekering en de eigen kosten. Nog niet kopen, eerst testen!
4. Proefperiode en eventueel aanschaf: Test het hoortoestel vrijblijvend voor ongeveer 8 weken. Evalueer het gebruik, pas eventueel het toestel nog aan of test een tweede toestel. Bij tevredenheid volgt de koop, anders niet. De audicien regelt de bijdrage van de zorgverzekeraar, je betaalt alleen het eigen deel.
5. Nazorg en service: Bij de koop van een hoortoestel hoort een periode van nazorg en service van 5 jaar. Valt het hoortoestel buiten de verzekering, maak dan zelf afspraken over nazorg en service.
Patiëntenvereniging Hoormij∙NVVS vat ze de vijf stappen in een handige infographic samen en er is ook een korte video met uitleg beschikbaar.
Audicien of Audiologisch Centrum
De meeste audiciens hebben een eigen winkel of zijn in dienst van een grote keten. De laatste zijn bekend van de spotjes op radio en tv waarin ze beloven dat bij hun een hoortoestel helemaal gratis is, iets wat eigenlijk nooit voorkomt. Het probleem bij de audiciens is dat ze niet altijd volledig onafhankelijk zijn. Ze zijn behalve specialist op het gebied van gehoorschade en hoortoestellen, ook winkelier. Ze hebben iets te verkopen. Bovendien zijn ze vaak met wurgcontracten gebonden aan de zorgverzekeraars die uiteindelijk bepalen welke audiciens gecontracteerd zijn en welke niet. Kies je voor een audicien zonder contract met jouw zorgverzekeraar, dan krijg je geen of slechts een veel lagere bijdrage in de kosten van het hoortoestel.
Dit speelt niet bij het Audiologisch Centrum. Dit zijn door de overheid erkende gezondheidscentra gericht op onderzoek, revalidatie en begeleiding bij gehoorproblemen bij zowel volwassenen als kinderen. Hier werkt een team van deskundigen samen om complexere gehoorproblemen te analyseren en een behandeling voor te stellen. Voor onderzoek in een audiologisch centrum is een verwijzing van een huisarts of KNO-arts nodig. Ook komt het voor dat een verzekeraar onderzoek bij een audiologisch centrum als second opinion vraagt naast de diagnose en het advies van de audicien. Er zijn in Nederland 39 audiologische centra geregistreerd.
Categorieën hoortoestellen
Hoortoestellen zijn onderverdeeld in vijf categorieën. De indeling is gebaseerd op het te compenseren gehoorverlies én de hoorsituatie. Met de laatste wordt bedoeld of bijvoorbeeld al het geluid versterkt moet worden of alleen een deel ervan, en of het vooral gaat om beter verstaan in rumoerige omgevingen of dat je het geluid wel hoort maar bijvoorbeeld niet van welke kant het komt. Een hoortoestel in de categorie 1 is volgens deze indeling bedoeld voor eenvoudige gehoorproblemen, oplopend naar categorie 5 voor zeer complex gehoorverlies.
Om het nog complexer te maken, is er ook nog een zesde categorie, de buitencategorie hoortoestellen, die helaas niet door de verzekering gedekt worden. Deze hoortoestellen bieden vaak niet alleen de beste gehoorversterking, het zijn ook echte high-end-toestellen met veel extra opties. Denk hierbij aan de mogelijkheid via een app op de smartphone de geluidsversterking harder of zachter te zetten maar ook te kunnen kiezen tussen profielen die specifiek filteren voor gebruik in een restaurant of grote ruimte, die het mogelijk maken de smartphone als microfoon te gebruiken en het geluid direct naar het hoortoestel te streamen maar ook om te bellen of verbinding te maken met een ringleiding in een openbaar gebouw of theater.
Het is erg vervelend dat juist deze buitencategorie hoortoestellen door de verzekeraars wordt uitgesloten. Want van minder goed horen, is het minder goed verstaan het grootste probleem, en de spraak is het moeilijkst te verbeteren. Juist op dit punt onderscheiden de betere en duurdere hoortoestellen zich van de minder goede. Daarom zijn de buitencategorie hoortoestellen duurder, omdat deze de allernieuwste technieken bevatten.
Misschien ook interessant: Hoortoestel op smartphone aansluiten: dit moet je weten.
Gehoorapparaat in combinatie met Zoom of Teams
Hybride werken stelt mensen met een gehoorbeperking voor nieuwe uitdagingen. Veel hoortoestellen zijn niet of maar beperkt bruikbaar in combinatie met extra microfoons en headsets die juist dagelijks en langdurig worden gebruikt voor online samenwerken in Microsoft Teams, Zoom of een van de andere platformen. Rondzingen, fluittonen en ook fysiek ongemak bij het dragen van meerdere oplossingen tegelijk zijn het gevolg.
Leveranciers van hoortoestellen zijn pas net begonnen hier rekening mee te houden. Eerste oplossingen zijn bijvoorbeeld aanvullende microfoons zoals de ReSound Multi Mic die geluid van de pc direct naar het hoortoestel streamen of juist een slimmere over-the-ear headset zoals de Jabra Evolve2 85 die MFi-compatibel is (Made for iPhone) en daardoor beter moet samenwerken met een hoortoestel mits dat eveneens voldoet aan de MFi-standaard.
Nooit gratis, altijd kosten
Een hoortoestel is een dure aanschaf. De prijs voor twee hoortoestellen kan oplopen tot wel vijfduizend euro voor een setje. De basisverzekering vergoedt hiervan in beginsel 75% en alleen bij mensen tot 18 jaar oud het volledige bedrag. Elke volwassene betaalt dus altijd een eigen bijdrage van 25% van de kosten. Slechts in uitzonderlijke gevallen worden deze door een aanvullende zorgverzekering gedekt. Ook wordt door de zorgverzekeraar meestal het eigen risico aangesproken, dit kan oplopen tot € 885,- (in 2023, 385 euro verplicht, 500 euro vrijwillig eigen risico). Weet je dat je binnen afzienbare tijd een hoortoestel nodig hebt en wil je toch net van verzekeraar wisselen, dan is dit zeker iets om mee te nemen in bij de keuze.
Maar let goed op, recht hebben op een vergoeding zegt nog niet dat je ook echt een deel vergoed krijgt. In Nederland bepalen uiteindelijk niet de audiciens en zelfs niet de onafhankelijke specialisten van het audiologisch centrum wat de juiste oplossing is, dat doet de verzekeraar. En vindt die het geadviseerde toestel te duur of niet-passend, dan betaalt de verzekeraar helemaal niets.
Dit geldt in elk geval bij hoortoestellen in de buitencategorie. Deze bieden weliswaar veelal de beste hoorervaring en de meeste gebruiksopties, maar de zorgverzekeraars vergoeden deze niet. Maar zelfs als je voor een lagere categorie toestel geïndiceerd bent en er zelf voor kiest om een toestel uit een hogere categorie te nemen, kan de verzekeraar besluiten niets of slechts een veel kleinere bijdrage te vergoeden. En hoewel zelf bijbetalen een eerlijke optie lijkt die bovendien niemand schaadt, staan de meeste zorgverzekeraars dit niet toe, zeker niet bij een hoortoestel in de buitencategorie.
8 tips over hoortoestellen
Tip 1: Overleg met de audicien over de noodzaak van een onderhouds- of servicecontract en een eventuele verzekering. Als de hoortoestellen door de zorgverzekering worden vergoed is de koop in principe inclusief service en onderhoud.
Tip 2: Maak altijd gebruik van een periode om het hoortoestel vrijblijvend te testen. Het recht om gedurende 8 weken tijdens twee opeenvolgende proefperioden verschillende toestellen uit te proberen is onderdeel van het Hoormiddelenprotocol.
Tip 3: Hoortoestellen met een accu die je kunt opladen, worden snel populairder. Voorkom onaangename verrassingen en kosten, let er op dat aanvullende benodigdheden zoals droogkastjes, onderhoudsmiddelen en de oplader (!) standaard meegeleverd worden.
Tip 4: Vraagt de verzekeraar om een aanvullend onderzoek bij een audiologisch centrum, let er dan op dat de verzekeraar die kosten betaalt.
Tip 5: Zie je op tegen het bezoek aan de audicien, neem contact op met Hoormij∙NVVS. Deze patiëntenvereniging organiseert informatiebijeenkomsten én start binnenkort de pilot “Hoormaatjes”. Daarbij geven ervaren hoortoestelgebruikers persoonlijk en onafhankelijk advies bij de selectie van een hoortoestel en gaan eventueel zelfs als begeleiding mee naar de audicien.
Tip 6: Na 5 jaar heeft iedereen recht op een nieuwe analyse van de gehoorproblemen en zo nodig een nieuw hoortoestel. Alleen bij ernstige verslechtering of plotsdoofheid kan eerder een aanvullende zorgaanvraag voor een eerdere vervanging worden ingediend. Of deze ook gehonoreerd wordt, beslist de zorgverzekeraar.
Tip 7: Aan het einde van de vijf stappen vraagt de audicien het postzorg-protocol te tekenen met tevredenheidsbepaling. Teken dit alleen als de oplossing ook echt naar wens is. Eenmaal getekend duurt het namelijk minimaal 5 jaar tot je weer een aanvraag mag doen.
Tip 8: Hoortoestellen in het hogere segment bieden steeds vaker de mogelijkheid via een app op de smartphone de instellingen van het hoortoestel aan te passen. Je kunt het volume aanpassen maar ook filteren op achtergrondgeluid of aansluiten op een ringleiding. Let wel, deze apps zijn er bijna altijd alleen voor iOS (Apple iPhone) en veel minder vaak voor Android (Google). De gebruikte techniek is veelal Made for iPhone (MFi) en een met het hoortoestel compatibele smartphone betaalt de zorgverzekeraar zeker niet.
Batterijen nodig voor je hoorapparaat?
Hier vind je een overzicht van wat er te koop is:
Goede voorbereiding vereist
Al met al merk je: een goede voorbereiding is vereist als je een hoorapparaat nodig hebt. Vinden veel mensen een bril nog wel hip of geschikt als modeaccessoire, dat geldt (nog) niet voor een hoortoestel. Het gevolg is dat veel mensen die ervaren minder goed te horen, lang wachten vooreerst ze de stap naar huisarts, KNO-arts of direct naar de audicien maken. Bovendien blijkt ook het traject daarna veel tijd te vergen en biedt het bijna garantie op frustraties en soms ook hoge kosten.
Neem daarom ruim de tijd zowel voor het eerste bezoek aan een audicien als tijdens het proces dat daarna volgt. Het stappenplan van Hoormij∙NVVS helpt de juiste stappen te nemen maar is uiteindelijk ook maar een generiek plan. Kritisch blijven op alle partijen die iets over jouw hoortoestel te zeggen hebben is uiteindelijk de enige oplossing. Het gehoor dat verloren is gegaan geeft namelijk geen enkel hoortoestel je terug, en dat is al erg genoeg.