Het elektriciteitsnet raakt verstopt, en dan komt er ook nog eens het groeiende aandeel van de warmtepomp bij. Toch kan deze warmtepomp ook worden ingezet om de overbelasting van het elektriciteitsnet tegen te gaan.

Vorig jaar werden er 150.000 warmtepompen in dit land verkocht. Zoals het nu evolueert, zullen er in 2030 meer dan een miljoen in Nederland draaien. En ondanks een teleurstellend vierde kwartaal groeide het aantal toch verder en nam de verkoop van gasketels af. Ondertussen slaan de netbeheerders alarm. Ze kunnen niet overal de groeiende vraag naar stroom blijven leveren. 

Elektriciteitstransport is nu tweerichtingsverkeer

Toch kunnen we niet beweren dat netcongestie louter wordt veroorzaakt door de vraag naar stroom. Vroeger werkte het elektriciteitstransport als eenrichtingsverkeer. De stroom vertrok van de elektriciteitscentrale naar de industrie en de huishoudens. Door de snelle opkomst van hernieuwbare energie wordt het netwerk vandaag ook belast door wind- en zonneparken die hun stroom op het net zetten, en daardoor is het elektriciteitstransport vandaag de dag tweerichtingsverkeer. Op de capaciteitskaart van Netbeheer Nederland kun je zowel de afname- als terugleveringscapaciteit per gemeente opvragen.

©Netbeheer Nederland

Nederland kleurt rood zowel in afname- als in terugleveringscapaciteit.

Gedecentraliseerde energieopwekkers

De energieopwekking gebeurt steeds meer gedecentraliseerd. Kijk maar naar het aantal zonnepanelen in onze straten. Als er veel wind en veel zon is, leidt hoge energieopwekking tot piekbelasting van het net. Ten slotte staan de belangrijkste knooppunten van het elektriciteitsnet niet in de buurt van de decentrale energieopwekkers, wat weer een aanslag op de transportcapaciteit betekent.

Ook heeft men onvoldoende rekening gehouden met de snelheid waarmee we plotseling allemaal elektrisch gaan en het tempo waarmee we met zijn allen elektriciteit produceren. Op allerlei manieren probeert de overheid de capaciteit van het elektriciteitsnetwerk op te rekken. Tegelijkertijd stimuleert men de gebruiker om piekbelasting tegen te gaan.  

Meerdere kwalijke gevolgen

Netcongestie heeft verschillende kwalijke gevolgen. De kwaliteit van de geleverde energie kan hierdoor verminderen. Concreet betekent dit dat er schommelingen merkbaar zijn in de spanning en frequentie van de stroom. Duurzame energieprojecten worden on hold gezet en bedrijven moeten veel te lang wachten op aansluitingen of netverzwaring. Het elektriciteitsnet verzwaren is natuurlijk een oplossing, maar dat is een duur en tijdrovend proces.

Impact zonnepanelen en e-mobiliteit is groter

Natuurlijk is de warmtepomp een stroomverbruiker. Maar het probleem was er al vóór de warmtepomp. Het is dus onjuist om met de beschuldigende vinger naar de warmtepomp te wijzen. De impact van zonnepanelen en elektrische voertuigen is veel groter dan die van de warmtepomp. We kloppen onszelf op de borst met cijfers dat Nederland het land is met de meeste laadpalen en zonnepanelen per inwoner. Toch is dat een magere troost als je op een koude winterdag een tijdlang je woning niet kunt verwarmen tijdens een piekvraag.  

©Petro

De vier belangrijkste oorzaken van netcongestie: zonnepanelen, elektrische auto's, thuisbatterijen en warmtepompen.

Hoe hoger de COP, des te lager de piekbelasting

Uiteraard is de warmtepomp afhankelijk van het elektriciteitsnet. Toch is de warmtepomp, voor zover we weten, het enige apparaat dat veel meer energie oplevert dan dat het verbruikt. De efficiëntie van de warmtepomp wordt uitgedrukt in COP (coefficient of performance). Dat is de verhouding tussen de energie die een warmtepomp van het stroomnet opneemt en de energie die dezelfde warmtepomp aan het verwarmingssysteem teruglevert.

Neem bijvoorbeeld een warmtepomp met een COP van 4: die zal 1 kWh stroom verbruiken om 4 kWh warmte te produceren. Hoe hoger de COP, hoe minder elektriciteit er wordt aangesproken voor het produceren van warmte. Een hogere COP betekent dus niet alleen een lagere energierekening, maar ook een lagere piekbelasting van het elektriciteitsnet. 

Smartgrid-ready

Vooral Smartgrid-ready warmtepompen kunnen bijdragen aan de oplossing van het netcongestieprobleem. De Smartgrid-ready warmtepomp werkt samen met een groot buffervat waarin warm water wordt opgeslagen. Wanneer de temperatuur in het buffervat onder een bepaald punt daalt, komt de warmtepomp in actie. De Smartgrid-functie wordt actief als er een interessante stroomprijs is en wanneer er veel elektriciteitsproductie van de zonnepanelen is. Op die manier werkt het buffervat als warmtebatterij. Een Smartgrid-ready warmtepomp kan zichzelf ook uitschakelen om op die manier het elektriciteitsnet te ontlasten.

©Darius' 4th Life Photography

De Smartgrid-functie wordt actief als er veel elektriciteitsproductie van de zonnepanelen is.

EMS in de strijd tegen netcongestie

Slimme software helpt eveneens om netcongestie te voorkomen. Een EMS (energiemanagementsysteem) volgt de belangrijkste elektrische apparaten in huis. Deze intelligente verwerkingseenheid monitort via het internet de actuele dynamische energieprijzen en meet voortdurend het verbruik. Zo'n EMS kan een kastje in huis zijn, maar kan ook vanuit de cloud werken. In een volgende fase moet het EMS de belangrijke apparaten zoals de warmtepomp aansturen. Hiervoor is het belangrijk dat de warmtepomp de taal of het protocol van het EMS begrijpt en dat alle slimme warmtepompen dezelfde taal spreken.  

Universele taal tussen apparaten 

Om die reden is het S2-protocol door Europa als standaard uitgeroepen. Hierdoor kunnen apparaten zoals de warmtepomp voortdurend inspelen op het aanbod van duurzame energie in combinatie met dynamische tarieven. Nu is het nog wachten tot de overheden dit protocol verplichten in energie-intensieve apparaten (zoals met usb-c is gebeurd), zodat de fabrikanten het standaard in hun toestellen moeten bouwen.

Het S2-protocol zorgt ervoor dat slimme warmtepompen en andere grootverbruikers met elkaar communiceren en overleggen hoe ze met de beschikbare energie omgaan. Op die manier kan de warmtepomp bijvoorbeeld even wachten met het verzorgen van warm water om te douchen en voorlopig het buffervat aanspreken tot de zonnepanelen het meest produceren. Het gros van de warmtepompen die vandaag de dag worden geïnstalleerd is helaas nog niet slim schakelbaar, en dat is jammer, want die apparaten vergroten het probleem alleen maar.

©Aroma_Art

Slimme regeling helpt netcongestie te voorkomen en heeft een positieve invloed op de energiefactuur.

Slimme regeling beter voor de warmtepomp

Slimme regeling is niet alleen goed om netcongestie tegen te gaan. De regeling monitort tegelijkertijd de werking van de warmtepomp en vermijdt dat er te hoge afgiftetemperaturen ontstaan, waardoor het toestel gaat pendelen. Pendelen betekent dat de warmtepomp voortdurend in- en uitschakelt. Dat is niet alleen funest voor het rendement van de warmtepomp, maar ook voor de levensduur.

De regeling analyseert het elektrisch verbruik van de warmtepomp en speelt in op de beschikbaarheid van hernieuwbare energie, de beschikbare ruimte op het net en de dynamische energieprijzen. Hierdoor voorkomt men netcongestie zonder dat de bewoner aan comfort zal inboeten.

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we daarom binnen een bepaald thema naar zulke deals. Minstens eenmaal in je leven ga je klussen en daar hoort goed gereedschap bij. Een degelijke accuboormachine bijvoorbeeld: wij vonden vijf uitgebreide maar handzame exemplaren voor nog geen 250 euro.

Een accuboormachine is eigenlijk doorgaans als multifunctioneel, want naar het boren zijn deze apparaten natuurlijk ook geschikt voor het elektrisch indraaien van schroeven. Belangrijk voor de kracht van de accuboormachine is het koppel, aangegeven in Nm. Hoe hoger dat getal, hoe sterker de boormachine is. Een accuboormachine met 20 Nm is bijvoorbeeld prima voor wat schroefwerk in hout. Maar als je een machine hebt met 60 of 70 Nm, dan kun je er ook zware klussen mee doen, zoals boren in steen of dikke balken.

Black & Decker BDCHD18KB

Als je gewoon een goede, stevige boormachine zoekt voor klusjes in en om het huis, dan zit je met deze Black & Decker helemaal goed. Of je nu een plankje ophangt of door wat stevigere muren wil boren, hij doet het allemaal zonder dat je eerst een spoedcursus techniek hoeft te volgen. Hij ligt lekker in de hand, is niet te zwaar, en je hoeft er niet mee te vechten — gewoon vol vertrouwen aan de slag. Wat ook fijn is: hij is snoerloos, dus je zit niet te klooien met verlengsnoeren. De bijgeleverde koffer en accessoires maken het een lekker compleet pakketje. Een goede keuze voor de doorsnee klusser die af en toe wat werk wil verzetten, zonder daar een fortuin aan uit te geven.

💪 Maximum koppel: 40 Nm
🌀 Max. rotatiesnelheid: 1.400 rpm
🔋 Accuduur: ongeveer 1 tot 1,5 uur per accu
🧰 Bijgeleverde accessoires: 1 accu + lader + koffer

DeWalt DCD796P2-QW

Deze DeWalt is voor de serieuze klusser. Als je vaker klust en een boormachine wilt waar je jaren mee vooruit kunt, dan is dit echt een topper. Hij voelt solide aan, alsof hij tegen een stootje kan – en dat klopt ook. Je merkt meteen: dit is geen speelgoed. Of je nu een dikke schroef in een houten balk draait of in beton boort, hij doet het met gemak. Dankzij de twee krachtige accu’s zit je bijna nooit zonder stroom, en dat is echt een verademing als je aan een grote klus bezig bent. Hij heeft ook een klopboorfunctie voor de wat zwaardere boorklusjes.

💪 Maximum koppel: 70 Nm
🌀 Max. rotatiesnelheid: 2.000 rpm
🔋 Accuduur: 2 accu’s van 5.0Ah, elk goed voor urenlang klussen
🧰 Bijgeleverde accessoires: 2 accu’s + lader + koffer

HBM Machines 20V accuboormachine + accessoires

Heb je nog niet veel gereedschap in huis, maar wil je wel meteen goed kunnen starten? Dan is deze set van HBM echt wat voor jou. Je krijgt niet alleen een boormachine, maar meteen een hele lading accessoires erbij — boren, bits, noem maar op. Handig opgeborgen in een mooie kist, zodat je niet hoeft te graaien in een rommella. De machine zelf is krachtig genoeg voor alle standaard klussen in huis en tuin, maar ook eenvoudig te bedienen. Ideaal voor iedereen die af en toe wat doet, maar wel meteen alles in huis willen hebben. En ook de prijs is erg leuk.

💪 Maximum koppel: 55 Nm
🌀 Max. rotatiesnelheid: 1.650 rpm
🔋 Accuduur: ongeveer 1 uur
🧰 Bijgeleverde accessoires: 100-delige accessoireset + accu + lader + opbergkist

Bosch GSB 185 klop- en schroefboormachine 

Bosch staat bekend om z’n degelijkheid, en dat is bij dit model niet anders. Deze boormachine voelt direct vertrouwd aan. Hij is krachtig genoeg voor de meeste klussen die je thuis tegenkomt: gaten boren in hout, metaal en zelfs in steen dankzij de klopboorfunctie. En toch is hij lekker compact en licht. Fijn als je boven je hoofd werkt of wat minder kracht in je handen hebt. Hij heeft een borstelloze motor die efficiënter werkt en langer meegaat. Geen poespas, gewoon een goed werkend apparaat waar je op kunt rekenen. Let wel: de prijs is laag, maar dat is niet voor niets, want er wordt geen accu meegeleverd, die moet je dus nog wel los kopen.

💪 Maximum koppel: 50 Nm
🌀 Max. rotatiesnelheid: 1.900 rpm
🔋 Accuduur: afhankelijk van de gekozen accu
🧰 Bijgeleverde accessoires: opbergkist

Makita DHP481ZJ

Voor de echte doe-het-zelver die zwaarder werk niet uit de weg gaat, is deze - al wat langer op de markt zijnde - Makita een dijk van een boormachine. Dit is zo’n apparaat dat je koopt en dan jarenlang met veel plezier gebruikt. Hij is krachtig, robuust en draait z’n hand niet om voor een dikke schroef of een gat in baksteen. Hij heeft zelfs twee versnellingen, zodat je precies het juiste tempo kiest voor wat je doet. Let op: hij wordt geleverd zonder accu en lader, dus als je geen ander Makita-apparaat hebt, moet je die er nog los bij kopen.

💪 Maximum koppel: 115 Nm
🌀 Max. rotatiesnelheid: 2.100 rpm
🔋 Accuduur: afhankelijk van de gekozen accu
🧰 Bijgeleverde accessoires: wordt geleverd zonder accu, kist of lader

Wil je voor de zomer nog snel een paar kilo kwijt? Daarvoor hoef je echt niet meteen naar de sportschool. Wie thuis flink de handen uit de mouwen steekt, verbrandt namelijk meer calorieën dan je misschien denkt. Schoonmaken, tuinieren, tillen, traplopen en zelfs strijken: elke klus is een mini-workout op zich!

Lees ook: 7 fruitsoorten die je het beste kunt eten als je wilt afvallen

Stofzuigen, dweilen en ramen lappen

Schoonmaken verhoogt je hartslag. Neem bijvoorbeeld stofzuigen. Wat op het eerste gezicht een simpele klus lijkt, vraagt toch flink wat beweging. Je loopt heen en weer, draait je romp, buigt, strekt je armen en soms moet je zelfs de meubels verplaatsen. Al met al ben je dus constant in beweging. Als je dit een half uur volhoudt in een flink tempo, verbruik je al gauw 85 tot 100 calorieën, afhankelijk van je gewicht. Dweilen, waarbij je kracht zet vanuit je schouders en bovenlichaam, kost nog wat meer energie.

Ook ramen lappen is intensiever dan het lijkt. Vooral als je boven je hoofd werkt of telkens naar boven en beneden moet reiken. Wie de binnen- en buitenkant van de ramen op één dag aanpakt, heeft aan het einde van de middag vaak spierpijn in zijn of haar armen. En dat is precies het punt: hoe meer spiergroepen je gebruikt, hoe hoger je verbranding.

Strijken, bedden verschonen en wassen

Er zijn ook klussen die niet direct als 'sportief' voelen, maar wel degelijk bijdragen aan je verbranding. Strijken bijvoorbeeld. Je staat vaak lang op één plek, beweegt constant met je armen, en als je het in een stevig tempo doet, verbrand je tot zo'n 75 calorieën per uur. Dat is weliswaar minder dan bij dweilen of traplopen, maar het telt op. Zeker als je er een gewoonte van maakt om tijdens het strijken lichtjes door je knieën te buigen of steeds kleine stapjes naar links en rechts te zetten.

Ook bedden verschonen is een onderschatte klus. Matrassen optillen, hoeken van hoeslakens strak trekken, dekbedden schudden – het is een kleine workout op zich. Hier werk je met je hele lichaam, en dat merk je ook aan je ademhaling. Haal je drie bedden af en maak je ze opnieuw op? Dan ben je zo twintig tot dertig minuten bezig, goed voor 100 tot 150 calorieën, afhankelijk van hoe vlot je doorwerkt.

Wassen en de was ophangen zijn ook actieve bezigheden. Zeker als je de was buiten aan de lijn hangt. Je tilt, reikt, draait, bukt – beweging zat. De extra inspanning zit 'm vaak in de herhaling: een paar wasjes op één dag betekent veel heen en weer lopen, tillen en ophangen.

©Olga Yastremska, New Africa, Africa Studio

Traplopen, sjouwen en tillen

Huishoudelijke taken waarbij je trappen loopt of moet sjouwen, zoals de wasmand naar zolder brengen of boodschappen uitladen, leveren relatief veel verbranding op in korte tijd. Traplopen is zelfs een van de meest intensieve activiteiten binnenshuis. Je tilt bij elke stap je eigen lichaamsgewicht omhoog. Als je meerdere keren per dag de trap op en af gaat, tikken de calorieën ongemerkt aan. Of beter gezegd, af.

Ook het verplaatsen van meubels, dozen of zelfs een volle stofzuiger draagt bij aan je dagelijkse verbranding. Vooral als je zware dingen van beneden naar boven brengt, of vanuit een onhandige hoek moet tillen, activeer je meerdere spiergroepen tegelijk.

In de tuin werken

Zodra het weer het toelaat, lonkt het buitenleven. En ook daar liggen genoeg kansen om te bewegen zonder dat het als sport voelt. Onkruid wieden, snoeien, de heg knippen, bladeren harken of gras maaien met een handmaaier – allemaal activiteiten waarbij je langdurig in beweging bent en je spieren aan het werk zet.

Tuinieren is vooral goed voor je core (je rompstabiliteit), rug en benen. Wie af en toe een kruiwagen vol tuinafval moet verplaatsen of met potgrond aan de slag gaat, zet bovendien kracht. Het voordeel is dat je in de tuin vaak langer doorwerkt dan je van tevoren had gepland. En dan heb je zo ongemerkt al 300 tot 400 calorieën verbrand.

Tempo, houding en afwisseling maken het verschil

Hoeveel energie je verbruikt bij huishoudelijke klussen, hangt sterk af van de manier waarop je ze aanpakt. Werk je rustig of stop je steeds tussendoor, dan ligt het verbruik lager. Maar zet je een muziekje op, verhoog je het tempo en werk je gefocust, dan kan het best pittig zijn.

Ook je houding speelt een rol. Wie uit de rug tilt of verkeerd draait, loopt eerder tegen blessures aan. Buig dus vanuit je knieën, houd je rug recht en span je buikspieren aan tijdens het werk. Dat is niet alleen veiliger, maar zorgt er ook voor dat je meer spiergroepen activeert.

Afwisseling is ook belangrijk. Wissel staan en zitten af, combineer zware taken met lichtere en neem korte pauzes als je langer dan een uur bezig bent. Dat maakt het huishouden fysiek beter vol te houden én leuker.

Weinig extra moeite, wél effect

Het mooie van calorieën verbranden met het huishouden is dat het weinig extra moeite kost. Je moet het toch doen – en met een iets actievere aanpak profiteert je lichaam er ook van. Zeker als je de hele dag achter een bureau zit, zijn deze klusjes een welkome onderbreking. Je komt even in beweging, gebruikt je spieren, en maakt ondertussen ook nog je huis of tuin een stukje netter.

Wie het effect groter wil maken, kan het combineren met lichte extra beweging zoals een dagelijkse wandeling, wat rek- en strekoefeningen of fietsen naar de supermarkt in plaats van met de auto. Alles bij elkaar ben je dan actiever dan je denkt, zonder dat het als sporten voelt.

©Dmytro Vasylenko

Tot slot

Natuurlijk vervangt stofzuigen geen rondje hardlopen en is ramen zemen niet hetzelfde als krachttraining. Maar als je het slim aanpakt, kun je op een dag toch een paar honderd calorieën extra kwijtraken, gewoon door bezig te zijn. De truc zit 'm in bewuster bewegen, klussen afwisselen en jezelf af en toe net wat meer uitdagen.

Dus als je je afvraagt hoe je zonder sportkleding en sportschoolabonnement fitter de zomer ingaat: kijk eens rond in huis. Grote kans dat je schoonmaakdoek, wasmand of kruiwagen je daarbij meer helpen dan je dacht.

In onderstaande tabel zie je hoeveel calorieën je verbrandt met huishoudklussen. *

*Hoeveel je weegt, heeft daar ook invloed op. 72 kilo is het gemiddelde gewicht van vrouwen in Nederland; 85 kilo van mannen. Voor beide gewichtsklassen hebben we het verbruik uitgerekend.