Zonnepanelen: doen ze het of doen ze het niet?
Het klinkt zo simpel: installeer een setje zonnepanelen op het dak en je krijgt de beschikking over kosteloze elektriciteit. En je kunt zelfs nog wat aan de energieleverancier terugverkopen. In de praktijk blijkt dat soms tegen te vallen.
Er is de laatste tijd veel discussie gaande over het échte nut van zonnepanelen. Veel eigenaren ervan zien namelijk tot hun verbazing dat de panelen via de bijbehorende inverter losgekoppeld worden van het net. Vooral en juist op zonnige dagen. Dat zorgt er niet alleen voor dat je geen geld verdient met teruglevering van elektriciteit, maar ook dat de panelen eigenlijk gewoon helemaal niks meer leveren. Spanning en vermogen zijn er wel, maar je kunt er niet bij.
Heeft alles te maken met een elektriciteitsnetwerk dat in de meeste landen – waaronder Nederland – nooit echt goed voorbereid is op massale uitrol van zonnepanelen. Inmiddels is de situatie bereikt dat er te veel beschikbaar is. Daardoor stijgt de netspanning tot veel te hoge waarden. Wettelijk is vastgelegd dat zonnepanelen afgeschakeld moeten worden als de netspanning wat langduriger stijgt tot een waarde van 253 volt. Direct afschakelen is verplicht als de spanning stijgt tot 264,5 volt moeten ze direct loskoppelen.
Gevaarlijk of problematisch?
De eerste vraag die zich opdringt is, of die hogere netspanning nou echt een probleem is of zelfs gevaarlijk. Je moet bedenken dat de nominale netspanning in Nederland 230 volt is. Waarden van 250 of 260 volt betekent dat deze overschreden wordt met 20-30 volt en soms zelfs nog wat meer. Kortstondig kan de meeste apparatuur op netvoeding daar wel tegen.
Duren de pieken lang op zonnige dagen, dan wordt de levensduur verkort. Hoeveel is afhankelijk van het soort apparaat, wat voor voeding er in aanwezig is enzovoort. Ook geldt dat alweer wat oudere apparaten die ontworpen zijn voor een nominale netspanning van 220 volt extra gevoelig zijn voor dit soort pieken. Er is kortom wel degelijk reden tot zorg, al zullen de vonken je meestal niet direct om de oren vliegen. Maar kostbaar kan het op termijn wél worden.
Kun je er iets aan doen?
De verhoogde netspanning komt niet van jouw zonnepanelen-installatie, maar van buiten de deur. De verouderde of onderbemeten infrastructuur van de plaatselijke elektriciteitsleverancier is de boosdoener. In een heel enkel geval kun je de afschakelspanning van de inverter die bij je installatie hoort op een wat hogere ‘afslagspanning’ in laten stellen. Dat mag echter alleen na overleg en toestemming van de elektriciteitsleverancier.
Het probleem van de hogere netspanning wordt er bovendien niet mee opgelost. Heb je dure apparatuur in huis staan (denk aan uit de kluiten gewassen pc, netwerkopslag die dag en nacht aanstaat, een mooie 8K-televisie enzovoorts), dan loont het de moeite een zogeheten UPS aan te schaffen. Deze sluit je aan op een willekeurig stopcontact in huis, en erin prik je je te beschermen apparaat. Daarbij moet je beslist een exemplaar kopen dat een pure sinusvormige uitgangsspanning levert!
Verder moet je navragen of de UPS – in principe bedoeld als buffer voor als de stroom uitvalt – spanningsregeling biedt. Of koop een pure spanningsregelaar (ook weer navragen of daar een pure sinus uit komt), maar de prijzen verschillen niet bijster veel. Let tot slot op het vermogen van de aangesloten apparaten; de UPS of regelaar moet die ruimschoots kunnen bedienen.
Een drie-fasenomvormer.
Drie-fasenomvormer
De netbeheerder van het Nederlandse elektriciteitsnetwerk beveelt verder drie-fasenomvormers (inverters) aan. Daarmee wordt voorkomen dat op één fase de netspanning omhoogschiet en de zaak scheef trekt. Dat kan niet altijd zomaar geregeld worden, soms moet hiervoor een en ander geregeld worden in de meterkast. Het is al met al dus zaak een oogje te houden op de netspanning in huis als je zonnepanelen op het dak hebt. Lopen die op de dag echt met regelmaat tot 250 volt of zelfs daarboven op, dan is het zaak eens aan de bel te trekken. Liefst met meerdere benadeelden tegelijk, want vaak is het een probleem van de hele buurt. Ook van de mensen die géén zonnepanelen hebben, maar in een omgeving wonen waar er veel geïnstalleerd zijn. De échte oplossing kan alleen de (lokale) elektriciteitsleverancier bieden: namelijk investeren in nieuwere transformatoren, kabels en het instellen van een lagere nominale netspanning.
