De luchtvaart moet duurzamer, zo roepen vliegtuigfabrikanten en luchtvaartmaatschappijen in koor. Maar is klimaatvriendelijk vliegen eigenlijk wel mogelijk?

Airbus werkt aan een groen imago door te streven naar emissieloze waterstofvliegtuigen. Maar is dit werkelijk de toekomst van de luchtvaart? In dit artikel onderzoeken we deze vraag en bespreken we drie belangrijke punten die je moet weten over waterstofvliegtuigen:

✈ Nadelen van waterstof
✈ Problemen met waterstofvliegtuigen
✈ Andere opties voor duurzame luchtvaart

Lees ook: Lithium, waterstof, stikstof: hoe kunnen we groene stroom opslaan?

Die Europese lucht- en ruimtevaartgigant Airbus heeft zijn publiciteit prima op orde. In september 2020 publiceerde het bedrijf een computerfilmpje waarin drie vliegtuigen werden getoond die waterstof moeten gaan verstoken in plaats van fossiele kerosine. Zoals bekend is waterstof de wonderbrandstof die ons naar een emissieloze toekomst zal leiden. Afgelopen december nog zegde de Nederlandse overheid 783,5 miljoen euro toe aan zeven bedrijven die technieken ontwikkelen voor de winning van waterstof uit zeewater. 

Door waterstofvliegtuigen aan de wereld te tonen, poogt Airbus – fabrikant van klimaatverwoestende jumbojets – zich een groen imago te verschaffen. Dat lijkt goed te lukken, want veel media nemen de vrome voornemens en gelikte plaatjes kritiekloos over. Airbus wakkert het vuurtje van tijd tot tijd nog even aan door nieuwe ontwikkelingen in ZEROe, zoals het waterstofproject heet, met veel tamtam in het nieuws te brengen. Zo onthulde het bedrijf in december een nieuw soort waterstofmotor – althans, een computeranimatie van zo’n motor. Het doel is, zo meldt de vliegtuigbouwer steeds opnieuw, in 2035 de eerste waterstofvliegtuigen af te leveren. Maar hoe realistisch is dat? En is waterstof überhaupt een goede optie voor klimaatneutrale vliegtuigen? 

Methaan 

Een vervoerssector waarin waterstof veel gebruikt wordt, is de ruimtevaart. Daar is een goede reden voor: waterstof bevat per gewichtseenheid ongeveer 2,5 keer meer energie dan kerosine. Maar het is een teken aan de wand dat ruimtevaartbedrijven zich de laatste jaren van waterstof afkeren. United Launch Alliance (ULA), hofleverancier van raketten aan de Amerikaanse Space Force, heeft de productie beëindigd van de waterstofraket Delta IV. ULA’s nieuwe raket, de Vulcan, vliegt op methaan. Ook de nieuwste modellen van SpaceX en Blue Origin gebruiken methaan als brandstof. De Europese ruimtevaartorganisatie ESA ontwikkelt ondertussen Prometheus, een methaanmotor die tien keer goedkoper moet worden dan de waterstofmotor Vulcain die de Ariane-raketten aandrijft. 

De toekomst van raketbrandstof: methaan wint terrein in de ruimtevaart

Nadelen waterstof 

Ook methaan bevat zo’n 2,5 keer minder energie per kilo dan waterstof. Omdat gewicht alles is in de ruimtevaart, moeten de genoemde rakettenbouwers dus verdomd goede redenen hebben om af te stappen van waterstof. En inderdaad, die hebben ze. Waterstof heeft namelijk twee enorme nadelen. Ten eerste neemt het spul enorm veel ruimte in: één kilo vloeibare waterstof vult een emmer van vijftien liter, oftewel je hebt gigantische tanks nodig. Ten tweede moet vloeibare waterstof voortdurend worden gekoeld tot minder dan -253°C. Doe je dat niet, dan gaat het koken en raak je het in rap tempo kwijt. Om die reden wordt een waterstofraket pas minuten voor de lancering volgetankt, om binnen hooguit tien minuten alle brandstof te verstoken. In een vliegtuig daarentegen wordt de brandstof geacht zich tot wel achttien uur koest te houden. Natuurlijk kan waterstof ook bij kamertemperatuur worden bewaard als een samengeperst gas. Maar dat vereist enorm zware tanks die, in relatie tot hun gewicht, maar heel weinig waterstof kunnen opslaan. Voor lucht- en ruimtevaart is dit gewoon geen optie. 

Kerosine is voor vliegtuigen de ideale brandstof. Bij de ijzige temperaturen op kruishoogte bevriest het niet, en op vliegvelden in de tropen raakt het niet aan de kook. Om die reden kan kerosine gewoon in de vleugels worden opgeslagen. Bij waterstof is dat onmogelijk: al op de grond zou vocht in de atmosfeer de vleugels bedekken met een laag ijs – en dan werken vleugels niet meer. De waterstof moet daarom worden opgeslagen in een grote tank in de romp van het toestel. 

Op de ZEROe-plaatjes ontbreken achterin de romp van de conceptvliegtuigen de raampjes: daar komt de tank. Die positie achter in het toestel is echter problematisch. Het gewicht van een verkeersvliegtuig bestaat voor een belangrijk deel uit de brandstof. Een Boeing 787-9 van 130 ton kan ruim 100 ton aan brandstof meenemen. Tijdens de vlucht wordt zo’n toestel dus steeds lichter. Op zich heel gunstig, maar het levert een probleem op als de brandstoftanks zich niet rondom het massamiddelpunt van het vliegtuig bevinden, zoals bij de ZEROe-concepttoestellen. Naarmate de waterstoftank leger raakt, zal de neus van zo’n toestel steeds meer neigen te zakken. Dit kan worden gecorrigeerd met de trim, maar dat komt de vliegeigenschappen niet ten goede. Verder zal ieder waterstofvliegtuig een forse koelinstallatie moeten torsen, die natuurlijk een hap neemt uit de stroomvoorziening aan boord. 

©Markus Gann

Voor lucht- en ruimtevaart is samengeperst gas geen optie vanwege de zware tanks en het lage opslagvermogen.

Onhandelbaar 

Om uit te vinden of deze problemen overkomelijk zijn, bouwden ingenieurs van de voormalige Sovjet-Unie in 1988 een bestaande Tupolev TU-154 om tot het waterstofvliegtuig TU-155 (zie foto). Na circa honderd testvluchten luidde de conclusie: waterstof is onhandelbaar, vloeibaar methaan is beter, maar kerosine blijft koning. 

Bij Airbus zullen ze dit onderzoek ook wel kennen. Want ze zéggen dan wel dat ze rond 2035 op waterstof willen overstappen, maar hun orderboek spreekt andere taal. Tijdens de jaarwisseling stonden er niet minder dan 7304 nog te leveren toestellen in opgetekend. Nieuwe klanten moeten jaren wachten op hun jet, die vervolgens tot wel dertig jaar meegaat. Oftewel: de vliegtuigen in dit orderboek zullen tot voorbij 2050 het luchtruim domineren. Bij concurrent Boeing liggen de zaken niet anders. Daar komt bij dat het volgende toestel dat Airbus (hoogstwaarschijnlijk) op de markt gaat brengen, de A220-500, gewoon een kerosinevliegtuig is. 

Andere opties? 

Op zich is dat helemaal niet erg. Want het is niet de brandstof die bepaalt hoe klimaatvriendelijk een vliegtuig is, maar de herkomst ervan. Kerosine wordt gemaakt van aardolie, maar je kunt het ook brouwen uit, jawel, groene waterstof afkomstig van zon en wind, waar uit de lucht gewonnen CO2 aan gebonden wordt. Netto leidt dat niet tot meer CO2-uitstoot, en zo ontzie je het klimaat evengoed. Het ligt voor de hand dat de verduurzaming van de luchtvaart op de lange duur langs deze weg zal plaatsvinden. 

Dan nog iets over die andere hype: elektrische vliegtuigen. Daarmee zul je nooit de oceaan oversteken of zelfs maar naar Kos vliegen. Batterijen zijn namelijk totaal ongeschikt voor de luchtvaart omdat ze heel zwaar zijn en in verhouding weinig energie bevatten. Bovendien wegen ze, anders dan een brandstoftank, leeg evenveel als vol. Elektrische vliegtuigen zullen materialiseren als vliegende VIP-busjes met pakweg tien stoelen voor afstanden van hooguit een paar honderd kilometer. In kringen van Transavia en Ryanair zullen ze voorlopig geen enkele rol spelen. 

Wil jij jouw huis verduurzamen?

Een robotstofzuiger die je vloer niet alleen stofvrij houdt, maar ook dweilt? Het klinkt bijna te mooi om waar te zijn, en dat is het helaas in veel gevallen ook; de dweilfunctie op robotstofzuigers werkt lang niet altijd even goed. Met deze tips koop je een model dat je vloer wél blinkend achterlaat (en je houten vloer heel houdt). 

Als je een groot gezin draaiende moet houden of gewoon niet zo'n ster bent in schoonmaken, is het fijn als bepaalde huishoudelijke klusjes vóór je worden gedaan. Daar hoef je tegenwoordig echt geen schoonmaakster meer voor in te huren. Slimme apparaten zoals robotstofzuigers stel je zo in dat ze de vloer stofvrij houden terwijl jij op je werk zit of de kinderen van school haalt. Geavanceerde robotstofzuigers zijn zelfs in staat om de vloer na het stofzuigen voor je te dweilen – ideaal als je net gekookt hebt, er vaak gemorst wordt of je viervoeter geregeld met vieze pootjes binnenwandelt.

Robotstofzuigers met dweilfunctie staan wel nog in de kinderschoenen. Zo concludeerde de Consumentenbond na een test dat veel modellen met dweilfunctie 'behoorlijke moeite' hebben met het verwijderen van vlekken. Vooral hardnekkige vlekken zijn een probleem, omdat robotstofzuigers vaak niet voldoende druk kunnen zetten om zulke vlekken weg te krijgen. Een regelmatige grondige schoonmaakbeurt met een gewone dweil blijft dus altijd nodig, maar er zijn zeker modellen met dweilfunctie die de vloer op dagelijkse basis een fijne opfrisbeurt kunnen geven. Aan de volgende punten herken je zulke modellen. 

Type dweilsysteem 

Er bestaan verschillende typen dweilsystemen voor robotstofzuigers. De goedkopere modellen hebben vaak losse dweiltjes of doeken die je zelf vochtig maakt en onder het apparaat plakt. De beweging die deze stofzuigers maken is passief: de dweil of doek wordt gewoon onder het apparaat meegetrokken, waardoor de vloer vrij oppervlakkig gereinigd wordt. Voor hardnekkige vlekken is dit type dweilsysteem dus minder geschikt.

©Mustafa_Art

Geavanceerdere modellen beschikken over een dweilsysteem met geïntegreerde dweilmoppen die bijvoorbeeld ronddraaien of bewegen. Door de druk die ze daarmee uitoefenen, zijn ze beter in staat om lastige vlekken te verwijderen. Vaak heeft dit type robotstofzuiger ook een uitgebreid basisstation dat de moppen bevochtigt én droogt. Sommige modellen hebben ook een speciale sensor om vuil te detecteren, zodat er op die plekken extra grondig gereinigd wordt. Deze robotstofzuigers zijn uiteraard wel een stuk duurder, maar ze nemen je dan ook heel wat werk uit handen. 

Tapijtherkenning

Als je jouw robotstofzuiger met dweilfunctie aanzet, wil je natuurlijk niet dat je mooie tapijt of vloerkleed nat wordt. Gelukkig beschikken veel robotstofzuigers over tapijtherkenning, die ervoor zorgt dat de dweilfunctie wordt uitgeschakeld zodra het apparaat een zachte ondergrond detecteert. De moppen worden dan tijdelijk ingetrokken en weer tevoorschijn gehaald als de stofzuiger over een harde ondergrond rolt. Check altijd goed of een robotstofzuiger inderdaad is uitgerust met tapijtherkenning (ook wel 'carpet boost' genoemd), want lang niet alle modellen hebben deze functie. 

Instelbaar waterverbruik

Te veel water op een houten vloer kan leiden tot opbolling en verkleuring. Om je houten vloer heel te houden, is het dus handig als je het waterverbruik van je robotstofzuiger kunt aanpassen. Zo kun je op sommige modellen instellen dat er op houten vloeren minder water wordt gebruikt. En zo kun je ook regelen dat er op minder delicate vloeren juist méér water mag worden gebruikt. Het waterverbruik aanpassen is alleen mogelijk bij modellen die daar een speciale app voor hebben. Vaak kun je via zo'n app ook zones registreren waar in welke ruimtes absoluut niet gedweild mag worden. 

Andere belangrijke eigenschappen

Er zijn nog wat eigenschappen die een robotstofzuiger met dweilfunctie de moeite waard maken. Zo zit je er natuurlijk niet op te wachten dat je het waterreservoir na elke dweilbeurt moet bijvullen. Ga dus voor een model met een grote watercapaciteit; voor een kleine woning is dat zo’n 120 tot 200 milliliter, voor een gemiddeld huis 200 tot 300 milliliter en een groot huis 300 milliliter of meer.

Kijk ook naar de batterijduur: een robot die 90 tot 120 minuten achter elkaar kan zuigen en dweilen is in de meeste huishoudens voldoende. Ook automatische navigatie draagt bij aan een efficiënte schoonmaakbeurt. Dat voorkomt dat de robot meerdere keren over dezelfde plekken gaat en andere vergeet, waardoor je alsnog zelf met een dweil (of stofzuiger) in de weer moet.

De zon laat zich weer zien, dus we gaan lekker naar buiten. Smeren hoort erbij, maar zonnebrandcrème kan vlekken achterlaten op kleding, zwemkleding en tuinmeubels. Hoe voorkom je dat, en hoe krijg je die vlekken eruit?

Lees ook: Zo verwijder je de 8 moeilijkste vlekken uit stoffen

Vlekkenverwijderaar

Zonnebrand bestaat niet alleen uit water, maar ook uit oliën, natuurlijke of chemische uv-filters en andere chemicaliën. Het vet in zonnebrandcrème veroorzaakt vlekken in kleding die lastig te verwijderen zijn. Maar het kán gelukkig wel. Daar zijn een aantal manieren voor. Om te beginnen kun je een vlekkenverwijderaar proberen. Je brengt deze aan op de vlek en laat het even intrekken. Daarna gooi je de kleding in de wasmachine die je op het normale programma aanzet.

Afwasmiddel

Geen vlekkenverwijderaar in huis? Geen probleem: je hebt vast wel afwasmiddel. Breng hiervan een beetje aan op de vlek, wrijf het voorzichtig in de stof en laat het vervolgens een kwartier intrekken. Daarna was je de kleding zoals je dit normaal zou doen.

Groene zeep

Meng wat groene zeep met warm water in een emmer. Stop hier het kledingstuk in en laat het weken. Of breng de groene zeep met een beetje water aan op de vlekken, laat het goed intrekken en spoel het uit met water. Borstel voorzichtig met een zachte, schone borstel over de vlek als de vlek hardnekkig is.

Glansspoelmiddel

Ja, glansspoelmiddel is niet alleen handig voor stralend schone glazen, maar ook voor gele zonnebrandvlekken. Je brengt wat glansspoelmiddel aan op de vlek en laat het een hele nacht intrekken. De volgende dag was je het kledingstuk op de gebruikelijke manier.

Baking soda

Tegen hardnekkige vlekken werkt baking soda perfect. Maak een pasta van wat water en baking soda en smeer dit op de vlek. Laat de pasta drogen en borstel dan de opgedroogde pasta van de stof. Was de kleding daarna op de normale manier. Dit werkt ook voor oranje of gele vlekken door zonnebrand.

©Pasta Design

Wasbenzine

Een ander wondermiddel tegen zonnebrandvlekken is wasbenzine. Je doet wat wasbenzine op een prop wc-papier en daarmee dep je op de vlek. Het laat de vlek direct verdwijnen. Nu hoef je het kledingstuk alleen nog uit te spoelen en normaal te wassen.

Azijn of citroensap

Azijn of citroensap werken meestal ook goed tegen zonnebrandvlekken. Je brengt een beetje ervan aan op de vlek en laat het een kwartier intrekken. Vervolgens spoel je het kledingstuk met koud water uit en je wast het zoals gewoonlijk.

Een zonnebrandvlek in witte kleding

Wanneer je een zonnebrandvlek op witte kleding hebt gekregen, kun je het kledingstuk het beste in de zon leggen. De zon verbleekt de vlek. Leg daarom het kledingstuk na het wassen gewoon buiten in het felle zonlicht en wacht totdat de vlek verbleekt.

Zonnebrandvlekken uit de tuinkussens

Met een eetlepel afwasmiddel en twee kopjes warm water krijg je zonnebrandvlekken uit tuinkussens. Gebruik een schone doek om het sopje te deppen op de vlek. Laat het een kwartier intrekken. Daarna pak je een andere schone doek om de vlek weg te wrijven. Spoel daarna de stof af met wat warm water en laat het tuinkussen drogen.

©siraphol s.

Zonnebrandvlekken van tuinmeubels verwijderen

Oeps, geknoeid tijdens het insmeren en zit er nu zonnebrand op je tuinmeubels? Het is belangrijk dat je de crème meteen verwijderd. Zijn je tuinmeubels gemaakt van gepoedercoat aluminium of polywood? Maak het meubelstuk dan schoon met water. Zeep maakt de vlek namelijk erger en kan zorgen voor een permanente verkleuring.