Je wilt Windows en/of je data overzetten naar een grotere harde schijf of naar een snelle ssd. Met Clonezilla kan dat zonder dataverlies of zonder dat je het besturingssysteem opnieuw hoeft te installeren. Met deze tool kun je heel eenvoudig een harde schijf klonen.

Tip 01: Image versus kloon

Er zijn verschillende manieren waarop je een kopie van een schijf(partitie) kunt maken. Dat kan in de vorm van een ‘image’ ofwel schijfkopiebestand, maar in dit artikel kiezen we voor een kloon. Hierbij wordt de partitie of schijf één op één rechtstreeks naar het doelmedium gekopieerd. Zo’n gekloonde schijf houd je bijvoorbeeld als kant-en-klare back-up achter de hand of die kan handig zijn wanneer je je systeem naar een grotere schijf of ssd wilt migreren.

Voor onze kloonoperaties gebruiken we het gratis Clonezilla, een opensource Linux-distributie, maar maak je geen zorgen: kennis van Linux is helemaal niet vereist.

Clonezilla is er in twee hoofdvarianten: een live-editie en twee server-edities. Deze laatste zijn vooral bedoeld voor massale kloonoperaties in netwerken en laten we verder buiten beschouwing. Het is Clonezilla live dat onze onverdeelde aandacht krijgt.

©PXimport

Tip 02: Download

Wanneer je naar de Clonezilla-site surft en naar de download-sectie gaat, dan zie je verschillende downloads van Clonezilla Live. Wij gaan voor de stabiele versie (stable version) en op het moment van dit schrijven is dat versie 2.6.2-15. Klik je op de optie stable, dan moet je nog verschillende keuzes maken. Bij CPU architecture kies je bij voorkeur amd64, zeker wanneer op het toestel dat je met Clonezilla Live wilt opstarten uefi-secureboot is geactiveerd. Bij File type kies je voorkeur iso als je Clonezilla op een cd/dvd wilt branden (zie tip 3). Of we kiezen zip als je een live usb-stick wilt creëren (zie tip 4). De optie Repository laat je gewoon ingesteld op auto. Bevestig je keuzes met de Download-knop en bewaar het bestand op je schijf.

©PXimport

Tip 03: Live-cd

We gaan er eerst van uit dat je het iso-bestand hebt gedownload met de bedoeling er een live-cd/dvd van te maken. Zorg dat er een leeg schijfje in je brander zit, klik met rechts op het iso-bestand, kies Schijfkopiebestand branden, selecteer je cd/dvd en bevestig met Branden. Lukt het niet op deze manier, dan kun je nog een gratis tool als Free ISO Burner inzetten. Download het programma en start het op. Verwijs naar het iso-bestand, voorzie een volumenaam en druk op de Burn-knop. Even later is je live-cd/dvd klaar voor gebruik.

©PXimport

Tip 04: Live-medium op usb-stick

Wij hebben zelf eigenlijk liever een live-medium op usb-stick in plaats van een cd/dvd. Dan werkt het best in combinatie met downloadbare zip-bestand van Clonezilla. Stop alvast een usb-stick van minimaal 1 GB in je pc, open Verkenner, klik met rechts op de stationsletter van de usb-stick en kies Formatteren. Bij de optie Bestandssysteem kies je voor FAT32 en daarna vul je een geschikte volumenaam in. Laat gerust het vinkje staan bij Snelformatteren en bevestig met Starten. Let op: hiermee worden álle data op deze usb-stick gewist.

Terug naar het venster van Windows Verkenner, waar je de complete inhoud van het uitgepakte zip-bestand naar de rootmap van je stick kopieert. Open vervolgens op je stick de submap \utils\win64, klik met rechts op het bestand makeboot64.bat en kies Als administrator uitvoeren. Is het beoogde systeem nog 32 bit (daar kom je achter via de toetscombinatie Windows-toets+Pause, kijk achter het veld Type systeem), ga dan naar \utils\win32 en start daar makeboot.bat op als administrator. Controleer voor de zekerheid dat je écht op je usb-stick bezig bent en niet op je harde schijf! Bevestig met Ja, waarna een melding opduikt dat het medium opstartbaar wordt gemaakt. Druk op een willekeurige toets om de procedure door te zetten.

©PXimport

Tip 05: Opstarten

Clonezilla staat nu klaar op een live-medium, of het nu een cd, dvd of usb-stick is. De bedoeling is nu dat je hiermee de pc opstart waarvan je een schijf of schijfpartitie wilt klonen. Mogelijk hoef je daar niets voor te doen en zal Clonezilla automatisch opstarten na het inschakelen van je pc. Het kan echter ook gebeuren dat je eerst een toets of toetscombinatie moet indrukken om een speciaal bootmenu op je systeem op te roepen, waar je dan het gewenste bootmedium kiest. Op oudere computers kun je eerst het bios-setupvenster starten, waar je dan de bootvolgorde zo aanpast dat je systeem het eerst van cd/dvd of usb-stick opstart. Raadpleeg zo nodig de handleiding bij je systeem.

Zodra Clonezilla opstart, zie je een keuzemenu verschijnen. Je kunt hier weliswaar de bovenste optie selecteren (Clonezilla Live (Default settings, VGA 800x600), maar wellicht geef je voorkeur aan een hogere resolutie. In dat geval selecteer je Other modes of Clonezilla live en kies je Clonezilla live (Default settings, VGA 1024x768). Dat kan even duren, maar lukt het met geen van beide, dan zou je iets minder veeleisende opties als Safe graphic settings of Failsafe mode kunnen proberen.

Vervolgens kies je de gewenste taal: waarschijnlijk English, aangezien Nederlands vooralsnog ontbreekt. In het volgende venster selecteer je desgewenst via Change keyboard layout een aangepaste toetsenbordindeling en land (zoals Belgian of Dutch). Ten slotte klik je op Start Clonezilla.

©PXimport

Tip 06: Kopieermodi

Zoals gezegd leggen we in dit artikel de nadruk op het echte klonen en dus kies je in het volgende keuzemenu voor device-device work directly from a disk or partition to a disk or partition. Clonezilla kan desgewenst via de bovenste optie (device-image work with disks or partitions using images) ook een image van een schijf(partitie) creëren.

In het volgende venster maak je de keuze tussen een Beginner mode en Expert mode. We willen het onszelf niet te lastig maken en dus kiezen we voor de eerste, die met standaardopties werkt. Dee expertmodus komt in tip 9 nog even aan bod.

©PXimport

Tip 07: Kloonoperatie

In ons voorbeeldscenario ga je de ene schijf compleet naar een tweede schijf kopiëren, en we gaan er van uit dat je die al aan je pc had gekoppeld. Logischerwijze kies je in het volgende keuzemenu voor local_disk_to_local_disk_clone. Nu is het wel even opletten. Clonezilla vraagt je namelijk de bronschijf aan te duiden. Je kiest hier de schijf waarvan je een kloon wilt maken. In het volgende venster duid je dan de doelschijf aan. Besef goed dat deze laatste geheel zal worden overschreven met de inhoud van de bronschijf. Haal de twee schijven dus niet door elkaar! Anders ben je alle data kwijt.

In het volgende venster accepteer je de standaardoptie Skip checking/repairing source files met de Enter-toets. Op de vraag wat je wilt doen nadat het kloonproces is voltooid, kies je Shutdown. Bevestig met Y (2x) om aan te geven dat je de doelschijf écht wilt overschrijven. Ook de vraag Do you want to clone the boot loader bevestig je met Y.

Het daadwerkelijke kloonproces begint. Dat kan een hele poos duren, mede afhankelijk van de schijfgrootte. Na afloop zal het systeem zichzelf afsluiten. Echter, voor je het systeem laat herstarten, verwijder je eerst een van beide schijven, aangezien Windows zich weleens verslikt als die twee identieke schijven aantreft. Om het resultaat meteen te testen, kun je de oude bronschijf verwijderen en in de plaats alleen de nieuwe doelschijf aansluiten. Als alles goed is, start de pc nu netjes op van de nieuwe schijf en mag je de kloonoperatie succesvol noemen.

©PXimport

Tip 08: Grotere doelschijf

Het kan natuurlijk gebeuren dat je de kloonoperatie van een bronschijf naar een doelschijf met meer opslagcapaciteit wilt uitvoeren. Ook deze operatie kun je rustig uitvoeren op de manier die we in tips 6 en 7 hebben beschreven. Je zult dan wel merken dat Clonezilla niet de volledige capaciteit van de doelschijf heeft benut, maar de partitie op die schijf dezelfde grootte als die op de bronschijf heeft gegeven.

Dat kun je fiksen met een partitiebeheerder, zoals het Schijfbeheer dat al in Windows zit ingebouwd. Je start die op met Windows-toets+R, gevolgd door het commando diskmgmt.msc.

Je hebt twee mogelijkheden. Ofwel je maakt de gekloonde partitie groter en je laat die de niet-toegewezen schijfruimte innemen. Klik daarvoor met rechts op die partitie in het grafische overzicht en kies je Volume uitbreiden, waarna je twee keer op Volgende en daarna op Voltooien klikt. Of je maakt van de niet-toegewezen ruimte een afzonderlijke partitie: klik met rechts op die ruimte en kies Nieuw eenvoudig volume. Bevestig met Volgende (2x), vul een volumenaam in en bevestig opnieuw met Volgende en Voltooien.

©PXimport

Tip 09: Expertmodus

In tip 6 gaven we al aan dat er ook een meer geavanceerde expertmodus beschikbaar is in Clonezilla. Hiermee is het onder meer mogelijk om de partitietabel en het bestandssysteem van een kleinere bronschijf automatisch aan te laten passen aan de opslagcapaciteit van een grotere doelschijf. Op deze manier hoef je dus niet langer een extra partitiebeheerder te gebruiken, zoals beschreven in tip 8.

Dat gaat als volgt. Selecteer de optie Expert mode: Choose your own options en kies opnieuw local_disk_to_local_disk_clone. Duid je bron- en doelschijf aan en aanvaard de standaard ingestelde parameters. Je controleert het best even dat ook de parameter -r Resize the filesystem to fit partition size of target partition is geselecteerd door middel van een sterretje (*). Dat regel je zo nodig snel met een druk op de spatiebalk.

Kies vervolgens voor Skip checking/repairing source files. In het volgende venster selecteer je -K1 Create partition table proportionally, zodat ook de partitietabel wordt aangepast aan de grotere doelschijf.

Clonezilla vraagt je nu om de gebruikelijke bevestigingen met de Enter-toets en met Y (3x). Na afloop sluit je het systeem af en controleer je met Windows Schijfbeheer of de partitiegrootte inderdaad de volledige schijfruimte inneemt. Mocht er onverhoopt een probleem opduiken bij het opstarten van de doelschijf, dan is de kans groot dat Windows het euvel automatisch herstelt. Desnoods val je terug op de methode zoals beschreven in tip 8.

©PXimport

Tip 10: ssd-optimalisatie

Gaat het om een harde schijf die je wellicht nog met een oude Windows-versie hebt geformatteerd en heb je die met Clonezilla naar een ssd gekloond, dan loop je het risico dat die ssd niet correct is ‘uitgelijnd’, met minder goede prestaties tot gevolg.

Dat kun je snel controleren met de gratis portable tool Disk Alignment Test. Start de tool op en als de betreffende partities groen kleuren, betekent dit dat ze correct zijn uitgelijnd. Overigens vind je via deze link nog andere manieren om dit na te gaan.

Zit het niet goed met de uitlijning, dan kun je dat alsnog bijsturen, bijvoorbeeld met de gratis MiniTool Partition Wizard Free. Start het programma na de installatie op en kies Disk & Partition Management. Klik met rechts op het schijfpictogram van de ssd-schijf in het grafische overzicht en kies Align All Partitions in het linkerpaneel, waarna je linksboven het proces op gang zet met Apply. Herstart Windows na deze operatie.

Voor alle zekerheid open je ook nog even de Opdrachtprompt als administrator en voer je dit commando uit:

fsutil behavior query DisableDeleteNotify

Is het resultaat 1 (en dus niet 0) dan moet je de trimfunctie op je ssd nog inschakelen. Dat doe je met de opdracht

fsutil behavior set DisableDeleteNotify 0

©PXimport

Smarthome-apparaten zijn handig, maar vaak ook relatief prijzig. Dan wil je natuurlijk niet dat de fabrikant na een paar jaar de ondersteuning stopt. Daar hoef je niet bang voor te zijn als je spullen koopt die gebruikmaken van standaarden die door iedereen gebruikt kunnen worden. Wij hebben allerlei smarthome-spullen voor je gezocht die werken met open standaarden, zoals Zigbee, Z-Wave of wifi, die je daardoor met een eigen systeem als Home Assistant of Homey kunt gebruiken.

5x Beveiliging

Aqara Deur en Raam Sensor T1

Aqara is een fabrikant van smarthomeproducten die bedoeld zijn om te gebruiken in combinatie met een eigen hub, maar vaak gebruikmaken van Zigbee. Zo is de Deur en Raam Sensor T1 een compact deur- of raamcontact die je via Zigbee kunt koppelen met onder andere Home Assistant. Je plakt de twee delen van de sensor met bijgeleverde tape op je raam of deur, waarna gedetecteerd kan worden of je raam of deur openstaat. De sensor werkt op een CR1632-knoopcel die ongeveer twee jaar meegaat.

Aeotec Multipurpose Sensor

De Aeotec Multipurpose Sensor is in eerste instantie een deur- of raamcontact waarmee je kunt detecteren of een raam of deur open of dicht is. Aeotec heeft daarnaast een temperaratuursensor en accelerometer ingebouwd. Hierdoor kan de Multipurpose Sensor de temperatuur en de hoek van de sensor detecteren, maar ook trillingen. Met die hoek kun je bijvoorbeeld bepalen of een raam in de kiepstand openstaat, terwijl trillingen naast inbraakdetectie voor allerlei dingen gebruikt kunnen worden.

De sensor communiceert via Zigbee en werkt op een CR2450-knoopcelbatterij die het ongeveer een jaar uithoudt.

IKEA Vallhorn

Het grootste voordeel van de IKEA Vallhorn is de prijs, want voor 10 euro heb je een bewegingssensor die je kunt koppelen via Zigbee. Veel van IKEA’s slimme producten gebruiken Zigbee voor communicatie met de eigen hub. De bewegingssensor heeft een ingebouwde timer die je kunt instellen op één of vijf minuten waarmee de status na het verstrijken van die tijd weer op geen beweging wordt gezet.

Je kunt hem neerzetten, maar de behuizing is ook voorzien van gaten waarmee je hem aan de muur kunt monteren. De IKEA Vallhorn werkt op twee AAA-baterijen waarbij je het best oplaadbare batterijen kunt gebruiken. Een nadeel is dat de behuizing door deze normale batterijen vrij groot is.

©PER LIEDBERG

Aeotec Sirene 6

De Aeotec Siren 6 is een sirene die gebruikmaakt van Z-Wave. Het apparaat kan hard geluid maken en lichtsignalen geven als er alarm is, maar je kunt hem ook voor andere doeleinden gebruiken. Het is namelijk mogelijk om verschillende geluiden te programmeren waardoor de speaker ook te gebruiken is voor bijvoorbeeld een deurbel of andere situatie waarin je een melding wilt horen. De sirene werkt op een netspanningsadapter, maar is voorzien van een back-upbaterij voor wanneer de stroom uitvalt.

Philips Hue Motion Sensor

De Hue Motion Sensor is uiteraard bedoeld voor Philips’ eigen Hue-bridge, maar maakt gebruik van Zigbee en je kunt hem ook koppelen met andere smarthome-systemen. Het grootste voordeel van de Hue Motion Sensor is dat de compacte behuizing een fraai uiterlijk heeft. Behalve neerzetten, kun je hem ook aan de muur monteren, bijvoorbeeld bovenaan in een hoek je van het plafond. De sensor werkt op twee AAA-batterijen.

3x Rookmelder

FIBARO Smoke Sensor 2

Uiteraard is het primaire doel van een rookmelder om bij brand jouw leven te redden als je thuis bent en de Fibaro Smoke Sensor 2 waarschuwt daarom met licht- en geluidsignalen als er rook gedetecteerd wordt. Daarnaast wordt een signaal verstuurd naar je smarthome-systeem. Er wordt hiervoor gebruikgemaakt van Z-Wave, dus die draadloze standaard moet dus wel ondersteund worden door je smarthome-systeem. Deze rookmelder werkt op een verwisselbare CR123A-batterij die ongeveer twee jaar meegaat.

KlikAanKlikUit ZSDR-850

Ook als je Zigbee gebruikt, is er een geschikte rookmelder voor Home Assistant of andere smarthome-systemen in de vorm van de KlikAanKlikUit ZSDR-850. Hoewel je dit merk waarschijnlijk kent van zijn 433MHz-producten, maakt de fabrikant tegenwoordig ook Zigbee-producten. Dezelfde producten worden ook onder de merknaam Trust verkocht.

De rookmelder heeft een luid alarm van 85 dB, dat afgaat als rook gedetecteerd wordt. Hij werkt op een verwisselbare CR123A-batterij, die volgens de fabrikant zo’n drie jaar meegaat. De rookmelder geeft uiteraard ook een luid geluidssignaal als er rook gedetecteerd wordt.

Shelly Plus Smoke

Heb je geen Zigbee- of Z-Wave-radio in je smarthome-systeem, dan kun je terecht bij de Shelly Plus Smoke. Deze rookmelder gebruikt wifi voor de verbinding met onder andere Home Assistant.

Ook de rookmelder heeft een verwisselbare CR123A-batterij, die volgens de fabrikant vijf jaar meegaat. Dat lijkt ons wat optimistisch, zorg er bij iedere rookmelder voor dat je een reservebatterij op voorraad hebt, zodat je deze direct kunt vervangen als de batterij leeg is.

3x Tuinverlichting

Philips Hue Buitensensor

Wil je de buitenverlichting niet de hele tijd laten branden, maar wel als er beweging gedetecteerd wordt? Dan heeft Philip met de Hue Buitensensor een bewegingssensor in het assortiment die je dankzij een weerbestendige behuizing buiten kunt gebruiken.

De bewegingssensor is in eerste instantie bedoeld om te koppelen aan een Hue Bridge, maar maakt gebruik van Zigbee en is hiermee ook direct te koppelen aan Home Assistant. De sensor werkt op twee AA-batterijen, die minimaal twee jaar meegaan.

Innr Outdoor Smart Pedestal Light Colour

De Innr Outdoor Smart Pedestal Light Colour is een setje van drie lichtpaaltjes waarmee je verlichting in ieder denkbare kleur kunt maken met een lichtopbrengst van maximaal 230 lumen per paaltje.

De paaltjes zijn voorzien van scherpe punten die je in de grond of een plantenbak kunt prikken. De lampen zelf werken op 24volt-gelijkspanning, er wordt een adapter meegeleverd die je in een stopcontact steekt. Als de meegeleverde kabels te kort zijn, levert Innr verlengkabels in twee of vijf meter. Verbinden doe je via het Zigbee-protocol.

Philips Hue Impress Sokkellamp

Philips levert diverse Hue-buitenlampen, waaronder deze Impress-buitenlamp op sokkel. Er is zowel een variant die je direct op de netspanning aansluit als in een variant die je aansluit op een 24volt-adapter. Beide varianten hebben een lichtopbrengst van maximaal 1180 lumen en kosten hetzelfde.

Voor de laagspanningsvariant moet je de benodigde buitenvoeding wel los aanschaffen, waarbij de goedkoopste 40watt-variant 50 euro kost en genoeg is om bijvoorbeeld vijf Impress-buitenlampen op sokkels van energie te voorzien.

4x Schakelen

Sonoff ZBMiniL2

Met een inbouwmodule kun je een wandschakelaar slim maken en zo normale lampen opnemen in je smarthome. Veel inbouwmodules hebben een nuldraad nodig, maar zo’n draad ontbreekt in de meeste inbouwdozen voor wandschakelaars. Gelukkig hoeft een draad trekken niet per se, want de Sonoff ZBMiniL2 vereist geen nuldraad.

De inbouwmodule gebruikt Zigbee en is lekker compact, waardoor hij achter de meeste wandschakelaars moet passen.

Innr Outdoor Smart Plug

Met een slimme stekker kun je allerlei apparaten schakelen via je smarthome-systeem, waaronder lampen. Ook buiten kan zo’n slimme stekker handig zijn, bijvoorbeeld voor kerstverlichting. Een willekeurige slimme stekker buiten gebruiken is natuurlijk niet zo’n goed idee, maar de Innr Outdoor Smart Plug met Zigbee is wel ontworpen voor buiten en is spatwaterdicht.

Let er op dat deze slimme stekker met randaarde maximaal een belasting van 10 ampère (2300 watt) aan kan.

Fibaro Walli Outlet

Je kunt een wandcontactdoos slim maken met een inbouwmodule, maar er bestaan ook complete slimme wandcontactdozen, zoals de Walli Outlet van Fibaro. Dit slimme stopcontact maakt gebruik van Z-Wave, en is er in een witte of zwarte uitvoering.

Fibaro levert het stopcontact inclusief afdekraam, maar de Walli Outlet is ook compatibel met schakelmateriaal van andere fabrikanten. Behalve schakelen kan de Walli Outlet ook het energieverbruik meten en wordt dit ook getoond middels een gekleurde ring.

EcoDim Draadloze schakelaar

EcoDim maakt onder andere diverse smarthome-producten met Zigbee of Z-Wave. De fabrikant heeft onder andere Zigbee-schakelaars in het assortiment, in een witte of zwarte uitvoering. Ze werken draadloos als een afstandsbediening en je kunt ze dus over al tegen de muur bevestigen, maar ze passen ook over een inbouwdoos. De schakelaars zijn er met één, twee of vier groepen, zodat je ook in een kamer met meerdere lampen toch een wandbediening kunt gebruiken.

4x Binnenklimaat

IKEA Vindstyrka

Voor een dashboard is het handig als je voor iedere kamer gegevens hebt als de temperatuur en luchtvochtigheid. Daar kun je de IKEA Vindstyrka voor gebruiken, die je kunt koppelen via Zigbee. De Vindstyrka meet fijnstof, de temperatuur en de luchtvochtigheid. Ook wordt aangegeven of vluchtige organische stoffen toe- of afnemen. Handig is dat deze luchtkwaliteitssensor ook zijn eigen schermpje heeft.

Awair Element

De Awair Element is een prettig ontworpen kastje dat de luchtkwaliteit in de gaten houdt en sensors heeft voor de temperatuur, luchtvochtigheid, CO2, luchtige organische stoffen en fijnstof. Het apparaat heeft een ingebouwd ‘scherm’ bestaande uit leds waarmee je de verschillende waarden kunt aflezen.

Awair-apparaten communiceren via wifi en gebruik je eigenlijk met een eigen app en clouddienst. Je kunt echter instellen dat Home Assistant het apparaat lokaal kan benaderen via een API-functie.

Lees ook: Slimme luchtkwaliteitsmeter: zo meet en verbeter je de luchtkwaliteit in huis

Aqara Temperature and Humidity Sensor T1

Wil je de temperatuur en luchtvochtigheid onopvallend in de gaten houden, dan heeft Aqara met de Temperature and Humidity Sensor een compacte optie. De behuizing heeft een afmeting van slechts 3,6 bij 3,6 centimeter en is nog geen centimeter plat. Een perfect apparaatje dus om op een onopvallende plek op de muur te plakken.

De sensor werkt op een CR2032-knoopcelbatterij, die zo’n twee jaar meegaat. Daarbij zijn ze ook nog eens redelijk betaalbaar, waardoor je je hele huis in de gaten kunt houden.

IKEA Badring

De IKEA Badring maakt gebruik van Zigbee voor de communicatie en detecteert waterlekkage. Leg hem dus onder je wasmachine, in je keukenkastje of andere plekken waar het risico op waterlekkage groot is en voorkom de schade die lekkage altijd veroorzaakt. Uiteraard kun je IKEA-sensors ook gebruiken in combinatie met IKEA’s eigen smarthome-systeem.

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.