Een sluw mailtje of dubieus programma dat achter je rug om adware probeert te installeren, een virus- of malwarebesmetting. Het kan iedereen overkomen. In zo'n geval kun je beter de computer opnieuw installeren. We laten zien, hoe je met een schone installatie de pc nieuw leven inblaast.

Drie manieren

Er zijn drie manieren om een pc opnieuw te installeren. De eerste is via een herstelpartitie. Vanuit de fabriek wordt op een nieuwe pc een verborgen partitie met het besturingssysteem geïnstalleerd. Door deze partitie te starten, kan een nieuwe installatie worden uitgevoerd. De tweede mogelijkheid is een installatie vanaf een Windows installatieschijf.

Als de computer wordt opgestart vanaf deze schijf kan deze worden geformatteerd en opnieuw geïnstalleerd. De laatste optie zit alleen in Windows 8. In Windows 8 zit een functie om de computer terug te zetten naar fabrieksinstellingen. In principe zou dit zowel moeten werken vanaf een herstelpartitie als vanaf een installatieschijf, maar er zijn gevallen bekend dat na het terugzetten naar fabrieksinstellingen vanaf een herstelpartitie achter tóch een installatieschijf nodig bleek.

Deel 1: Bestanden redden

01 Bestanden back-uppen

Als de computer nog wel opstart, kun je de nodige voorbereidingen treffen. Heb je een externe harde schijf, dan kunnen belangrijke bestanden daarop worden overgezet. Voordat je deze bestanden weer terugzet, is het wel verstandig om de schijf eerst goed te scannen met een goede virusscanner. Heb je geen externe harde schijf, dan kun je een cloudopslagdienst als OneDrive of Google Drive overwegen. Beide diensten bieden 15 GB gratis online opslag. Bij OneDrive is de bestandsgrootte gelimiteerd tot 10 GB, bij Google Drive is de limiet 5 TB (wat je in de praktijk nooit als limiet zult ervaren).

©PXimport

Back-uppen kan op een schijf of naar een cloudopslagdienst.

02 Mailback-up

Met het programma MailStore Home, kunnen van verschillende e-mailprogramma's e-mails worden opgeslagen naar een archief en later weer worden teruggezet. Een andere optie is de gegevens via de e-mailclient zelf back-uppen. Hierover kun je een uitgebreide cursus op onze website vinden.

©PXimport

Met het programma MailStore kunnen e-mails worden opgeslagen, geback-upt en geëxporteerd.

03 Software licenties terugvinden

Meestal zit de productcode van Windows op de systeemkast geplakt of zit er een sticker aan de binnenkant van het hoesje van de installatieschijf. Wie een computer heeft waarop Windows 8 vooraf is geïnstalleerd, zal geen productcode meer vinden. Deze is geregistreerd in de UEFI (de opvolger van het BIOS). Tijdens de herstelprocedure, zal Windows automatisch de code uitlezen en gebruiken. Het kan natuurlijk zo zijn dat de sticker met de productcode niet meer leesbaar is. Met het programma ProduKey van NirSoft kan binnen enkele seconden de productcode worden teruggevonden. Windows 8.x-gebruikers moeten wel even opletten als zij uitbreidingen als Media Center hebben geïnstalleerd. De productcode die wordt weergegeven, is namelijk de productcode van de uitbreiding. In ons geval stond in het lijstje van gevonden 'producten' achter Internet Explorer wel de juiste productsleutel voor Windows 8. Overigens kunnen sommige virusscanners alarm slaan bij het downloaden of installeren van dit programma, onterecht trouwens.

©PXimport

Met ProduKey kun je productcodes uitlezen.

04 Drivers bewaren

Zeker bij oudere systemen is het erg lastig om de juiste drivers terug te vinden. Maak daarom, voordat je het systeem opnieuw installeert, een back-up van de drivers. Het opensource programma DriverBackup 2 kan dat in een handomdraai. Zodra het programma is gestart, klik je rechtsonder op Start Backup. Kopieer deze map naar de back-upschijf of de cloud. Nadat het systeem opnieuw geïnstalleerd is, open je DriverBackup 2 en klik je bovenin op Restore. Klik op Open Backup file, selecteer het bki-bestand dat in de back-upmap staat en klik op Openen. Selecteer de benodigde drivers en klik op Restore. Start de computer vervolgens opnieuw op.

©PXimport

Met het programma DriverBackup 2 kunnen drivers gemakkelijk worden opgeslagen.

05 Linux Live-cd

Om gegevens zoals foto's en documenten van een gecrashte computer te halen, kun je een Linux Live-cd gebruiken. Ubuntu klaart dit klusje met gemak. Download op een andere computer het iso-bestand van www.ubuntu-nl.org en brand het op een dvd. Als je geen dvd-station hebt, lees dan eerst het kader 'Installeren vanaf een usb-stick'. Zorg dat in het BIOS of de UEFI het station met Ubuntu als eerste wordt aangesproken. Als Ubuntu opstart, kies je Nederlands als taal en druk je op Ubuntu uitproberen. Als het systeem is opgestart, kun je via Files het Windows-station openen. Via dit programma kun je ook bestanden naar een externe harde schijf kopiëren of naar een online opslagdienst.

©PXimport

Via Ubuntu kunnen bestanden op de harde schijf worden opgeslagen.

Virusherstel-cd

Een virusbesmetting kan een computer dusdanig besmetten dat de zogenoemde bootloader aangetast wordt. Dit houdt in dat het virus al geladen wordt, voordat Windows zelf opstart. Door op te starten van een virusherstel-cd kun je de pc scannen op dit soort virussen. Geen overbodige luxe als je met een schone lei wilt beginnen. Hiervoor kun je bijvoorbeeld Kaspersky Rescue Disk 10 gebruiken.

06 Bootsectorvirussen

Bootsectorvirussen zijn flink in opkomst. Deze virussen verwijderen de partitietabel van de harde schijf (ook wel master boot record of MBR genoemd). Zonder MBR weet de computer niet welke gegevens geladen moeten worden om het systeem te starten. In zo'n geval kun je vaak ook niet herstellen met een herstelpartitie. De enige remedie is de computer starten via een systeemherstelschijf (zie kader 'Systeemherstelschijf maken'). Start Windows 7 met de systeemherstelschijf en selecteer de juiste toetsenbordindeling. Kies de optie Hulpprogramma's voor herstel gebruiken en klik op Volgende. Kies Opstartherstel, wacht tot het systeem is hersteld en druk op Voltooien.

Windows 8 kan als volgt worden hersteld: zorg dat de computer vanaf het systeemherstelmedium opstart en kies de juiste toetsenbordindeling. Klik op Problemen oplossen / Geavanceerde opties / Opstartherstel en wacht tot het systeem klaar is. Na het herstellen van het MBR is het verstandig het besturingssysteem niet meer te starten. Het virus verwijdert dan mogelijk wéér het MBR. Kopieer belangrijke bestanden met behulp van Ubuntu naar een andere locatie en installeer het systeem opnieuw.

©PXimport

Via een systeemherstelschijf, kan een beschadigd master boot record worden hersteld.

Systeemherstelschijf maken

Als de computer niet meer werkt, kan deze vaak met een systeemherstelschijf worden gerepareerd. Het is verstandig zo'n schijf altijd in huis te hebben. Je kunt deze schijf in Windows 7 maken door Uitvoeren te starten (Windows-toets+R) en het commando recdisc.exe in te tikken (gevolgd door een Enter). Selecteer het station waar een beschrijfbare dvd inzit en klik op Schijf maken. Let er wel op dat een herstelschijf van een 64bit-systeem niet zal werken op een 32bit-systeem. In Windows 8 kun je een herstelstation maken. Start Uitvoeren en tik het commando RecoveryDrive.exe (gevolgd door Enter). Plaats een usb-stick en klik op Volgende. Selecteer de usb-stick, klik op Volgende en op Maken.

©PXimport

Maak een systeemherstelschijf om Windows te repareren.

Deel 2: Windows installeren

07 Herstellen met herstelpartitie

Elke fabrikant gebruikt een andere toets om de herstelprocedure tijdens het opstarten van de pc te beginnen. Zo wordt bij Sony vaak gebruik gemaakt van de F10-toets en gebruikt HP vaak de F11-toets. Acer gebruikt de toetscombinatie Alt+F10 en de nieuwste Dell-computers bieden het via Windows Systeemherstel aan. Wil de herstelprocedure niet starten, dan zou je in het BIOS of de UEFI kunnen controleren of de optie is ingeschakeld. Zodra de herstelpartitie is geladen, start een wizard die je door de procedure heen helpt.

©PXimport

Computerfabrikanten bieden meestal een herstelpartitie aan om de computer opnieuw te installeren.

Bloatware

Na het herstellen met een systeemherstelpartitie, is de computer teruggebracht in de staat waarin hij verkeerde toen hij uit de winkel kwam. Het voordeel is dat alle benodigde drivers en dergelijke zijn geïnstalleerd, het nadeel is dat de fabrikant waarschijnlijk een hoop extra software mee heeft geïnstalleerd. Deze software wordt ook wel bloatware genoemd. Zo zijn er vaak probeerversies van virusscanners en office-applicaties, en spelletjes en toolbars op de computer geïnstalleerd. Met het programma PC Decrapifier kun je veel van deze software verwijderen.

Windows activeren via de telefoon

Soms wil Windows niet activeren via internet. Dit is op te lossen door Windows telefonisch te activeren via Microsoft productactiveringen. Om Windows telefonisch te activeren, start Uitvoeren en geef het commando SLUI 4 (gevolgd door een Enter). Kies in het menu Nederland en klik op Volgende. Als het Installatie-id in beeld staat, bel je het gratis telefoonnummer en luister je naar de uitleg. Na de uitleg wordt gevraagd om het Installatie-id. Geef deze telefonisch door. In Windows 7 kan het Bevestings-id direct eronder worden ingevuld, in Windows 8 klik je eerst op Bevestigings-id invoeren. Als het bandje met de telefoniste vraagt op hoeveel computers Windows is geïnstalleerd, kies je één. Vul vervolgens het Beveiligings-id in en druk op Windows activeren.

©PXimport

Als Windows niet via internet wil activeren, kan het altijd via de telefoon.

08 Windows 7

Zorg dat de computer zo is ingesteld dat deze van het installatiestation opstart. Kies de juiste taal en toetsenbordinstellingen en klik op Volgende. Klik op Nu installeren. Zet een vinkje bij Ik ga akkoord met de licentievoorwaarden en klik op Volgende. Klik op Aangepaste installatie (geavanceerd). Kies Stationsopties (geavanceerd) en selecteer de schijf waarop Windows moet komen. Klik op Formatteren en OK. Selecteer opnieuw de schijf en klik op Volgende.

De installatie loopt nu een heel stuk op de automatisch piloot. De computer zal een paar keer opnieuw starten en uiteindelijk vragen om een gebruikersnaam en een computernaam. Vul de gegevens in en ga verder. Geef een wachtwoord en een geheugensteuntje op en klik op Volgende. Voer nu de productcode in die op de computer of op de verpakking van de installatieschijf zit en klik op Volgende. Klik op Aanbevolen instellingen gebruiken, kies de juiste tijdzone en ga verder. Klik op de gewenste netwerkinstelling en geef eventueel het wachtwoord van je thuisgroep op of schrijf het gegenereerde wachtwoord op. Selecteer de onderdelen die je wilt delen en klik op Volgende (of Overslaan). De computer zal nu het account voorbereiden en automatisch inloggen.

©PXimport

Om een schone installatie uit te voeren, kies je voor Aangepaste installatie.

09 Windows 8.1

Zorg dat de computer zo is ingesteld dat deze van het installatiestation opstart. Kies de juiste taal en toetsenbordinstellingen en klik op Volgende. Klik op Nu installeren en vul als erom gevraagd wordt de productcode in en klik op Volgende. Zet een vinkje bij Ik ga akkoord met de licentievoorwaarden en klik op Volgende. Klik op Aangepast: alleen Windows installeren (geavanceerd). Selecteer de schijf of partitie waarop Windows geïnstalleerd moet worden, klik op Formatteren en op OK. Selecteer de schijf en klik op Volgende.

De installatie loopt nu een heel stuk op de automatisch piloot. De computer zal nog een aantal keer opnieuw opstarten en uiteindelijk vragen om een pc-naam. Tik een naam voor deze computer in en klik op Volgende. Kies Expresinstellingengebruiken en vul je Microsoft-accountgegevens in (voor de meesten zal dit een Hotmail-, Outlook- of Windows Live-mailadres zijn met het bijbehorende wachtwoord). Heb je geen Microsoft-account, klik dan op Een nieuw account maken (of wil je pertinent geen Microsoft-account, lees dan op onze website deze pagina. Ga verder, verifieer de accountgegevens en klik bij SkyDrive is je opslag in de cloud op Volgende (tegenwoordig heet SkyDrive overigens OneDrive). Windows zal het account vervolgens klaar maken en inloggen.

©PXimport

Formatteer het station waarop je Windows wilt installeren en klik op Volgende.

10 Fabrieksinstellingen Windows 8.1

Via een functie in Windows 8.1 kan het systeem gemakkelijk worden teruggebracht in zijn oorspronkelijke staat. Hiervoor dien je wel over het installatie- of herstelmedium te beschikken. Zorg dat alle bestanden geback-upt zijn en het originele installatiemedium in de computer zit. Druk op de Windows-toets+I en klik op Pc-instellingen wijzigen. Ga naar Bijwerken en herstellen en kies Systeemherstel.

Klik nu op Aan de slag onder de optie Alles verwijderen en Windows opnieuw installeren. Kies de optie Alleen bestanden verwijderen of Het station volledig opschonen en klik op Opnieuw instellen. Kies na het herstellen de regio en taal, klik op Volgende en Akkoord als je akkoord gaat met de voorwaarde. Geef de pc een naam en klik op Volgende. Kies Expresinstellingengebruiken en vul je Microsoft-accountgegevens in. Kies hoe de pc moet worden ingesteld en Windows zal het account klaarmaken en inloggen.

©PXimport

Windows 8 kan het systeem terugzetten naar fabrieksinstellingen.

Ontbrekende installatieschijf bij fabrieksinstellingen

Als de computer wordt teruggebracht naar fabrieksinstellingen, kan het zijn dat deze vraagt om een installatiemedium. Iedereen die netjes geüpgraded heeft naar Windows 8.1 beschikt niet over de Windows 8.1-installatieschijf. Hierdoor lijkt deze groep tussen wal en schip te raken als het om deze functie gaat. Voor deze groep zijn er twee mogelijkheden: bij iemand een installatieschijf van Windows 8.1 lenen en gebruiken om de computer terug naar fabrieksinstellingen te brengen of de iso via het upgradeprogramma downloaden. Hiervoor heeft de website EightForums een handige truc gevonden.

©PXimport

Via een truc is het mogelijk om toch de originele installatieschijf van Windows 8.1 te bemachtigen.

Installeren vanaf een usb-stick

Met het programma Universal USB Installer kun je een iso-bestand van Linux of Windows naar een usb-stick exporteren. Vervolgens kan de installatie vanaf de usb-stick worden gestart. Download het Universal USB Installer en start het op. Kies bij het eerste keuzemenu het besturingssysteem dat je wilt installeren. Klik op Browse en selecteer het iso-bestand van de installatieschijf en klik op Openen. Als het usb-station niet wordt gezien, selecteer dan Show all Drives en selecteer het juiste station. Klik op Create en het programma maakt een opstartbare usb-schijf.

©PXimport

Met Universal USB Installer kunnen vele installatieschijven van besturingssystemen worden overgezet naar een usb-opslagmedium.

Deel 3: Windows klaarmaken

11 Apparaatbeheer en drivers

Na de installatie van Windows start een schoon besturingssysteem op. Het kan zijn dat sommige onderdelen nog niet werken, omdat de drivers nog ontbreken. Open Uitvoeren (Windows-toets+R) en tik het commando devmgmt.msc (gevolg door een Enter). Dubbelklik op een apparaat met een uitroepteken, open het tabblad Algemeen en controleer onder Apparaatstatus of de stuurprogramma's ontbreken. Als er geen back-up is, kun je de drivers opzoeken op de website van de fabrikant. Hier wordt meestal een programma aangeboden dat zelf de drivers installeert.

Als een back-up van de drivers beschikbaar is, klik dan op Stuurprogramma bijwerken en kies Op mijn computer naar stuurprogramma's zoeken. Geef de locatie van de back-upmap op en zorg dat de optie Inclusief onderliggende mappen is ingeschakeld. Klik op Volgende en herstart zo nodig de computer opnieuw op. Herhaal dit voor alle programma's met een uitroepteken.

12 Updates installeren

Om te voorkomen dat er weer problemen ontstaan, is het verstandig om de computer te voorzien van de laatste updates. Druk op de Windows-toets en typ Windows update. Klik op Windows Update en kies Naar updates zoeken. Klik op de benodigde updates en op Installeren. Klik na de installatie op Nu opnieuw opstarten en herhaal de stappen, tot er geen updates meer beschikbaar zijn.

©PXimport

Controleer elke week of er nieuwe updates beschikbaar zijn en installeer deze.

Voorkomen is beter dan genezen

Het wordt steeds lastiger om uit handen te blijven van internetcriminelen. Het beste om te voorkomen dat kwaadwillende toegang krijgen, is een goed beveiligingspakket installeren. Een gratis virusscanner van bijvoorbeeld AVG, Avira of Avast! is best prima. De gratis virusscanner van Microsoft laat in tests echter regelmatig steken vallen. Als je gaat internetbankieren, doe dat dan ook het liefst niet met Internet Explorer, maar kies voor Chrome, Firefox of Opera.

©PXimport

Een virusscanner is belangrijk om je computer schoon (en veilig!) te houden.

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Gek op Italiaans eten? Kijk dan eens naar een pizzarette: een elektrische tafeloven waarbij iedereen aan tafel zijn eigen mini-pizza's kan beleggen en bakken. Wij vonden er vijf voor je.

Een pizzarette is een elektrische tafeloven met een terracotta koepel, vergelijkbaar met gourmetten. Iedereen aan tafel belegt zijn eigen mini-pizza en schuift deze via openingen in de oven. Binnen enkele minuten heb je een versgebakken, krokante pizza. Het is een gezellige, sociale manier om samen te eten. Wij vonden vijf mooie modellen voor een gezellige avond voor minder dan 100 euro.

Emerio PO‑115848 Pizzarette

Dit model van Emerio is geschikt voor zes personen maar heeft een iets ander ontwerp. De terracottadom is gecombineerd met een stevige kunststof basis met antislipvoetjes. Het apparaat gebruikt ongeveer 1200 watt, wat betekent dat de pizzarette snel op temperatuur komt. De bakplaat is voorzien van een antiaanbaklaag waardoor deeg niet blijft plakken en je weinig tot geen olie nodig hebt. Je kunt de pizzarette niet alleen voor pizza gebruiken; met de zes bijgeleverde spatels maak je ook minipannenkoekjes of wraps. Bovenop de dom bevinden zich kleine openingen zodat stoom kan ontsnappen, wat een knapperige korst bevordert. Een controlelampje laat zien wanneer de oven klaar is voor gebruik.

Review.nlis hét testpanel-platform van Kieskeurig.nl waar je als consument de unieke kans krijgt om de nieuwste producten, zoals elektronica en huishoudelijke apparaten, uitgebreid thuis te proberen. Het concept is eenvoudig: je meldt je aan voor specifieke testacties die jou aanspreken. Word je geselecteerd, dan ontvang je het product om het enkele weken in je eigen omgeving te gebruiken.

In ruil voor deze ervaring deel je jouw ongezouten, eerlijke mening in een review om andere kopers te helpen. Na de testperiode is het zelfs soms mogelijk om het product met een mooie korting over te nemen.

Ariete 919 pizzaoven

Wat deze pizzarette uniek maakt, is de speciale 'Pre-Bake' functie op de platte bovenkant van de handgemaakte terracotta koepel. Hiermee bak je het deeg kort voor voordat je het belegt, wat garandeert dat je pizza’s een perfecte, krokante bodem krijgen en niet zompig worden door de tomatensaus. De poreuze terracotta koepel absorbeert bovendien vocht tijdens het bakken, wat bijdraagt aan die authentieke steenoven-smaak. Dankzij het krachtige vermogen van 1500 Watt zijn de creaties in slechts enkele minuten gaar en knapperig. De set is compleet uitgevoerd met acht geïsoleerde bakspatels en een handige deeguitsteker, zodat je direct aan de slag kunt. Of het nu voor een kinderfeestje is of een uitgebreid diner, met deze Emerio Pizzarette wordt samen eten een culinair feestje zonder gedoe.

Emerio PO‑115985 Pizzarette

Voor kleinere gezelschappen is er de Emerio PO‑115985. Deze compacte pizzarette is ontworpen voor vier personen en heeft een vermogen van 900 watt. Net als bij de andere modellen zorgt een terracottadom voor een gelijkmatige warmteverdeling. De bakplaat is voorzien van een antiaanbaklaag waardoor je deeg of andere ingrediënten eenvoudig omdraait. Het apparaat wordt geleverd met vier hittebestendige spatels en heeft ventilatieopeningen om overtollige stoom af te voeren. Met dit toestel bak je niet alleen pizza’s; je kunt er ook kleine broodjes of taartjes mee maken. Doordat het model compacter is, neemt het minder ruimte in op tafel.

Tristar PZ‑9160 Pizza Festa Gourmet

De Tristar PZ‑9160 onderscheidt zich doordat hij drie functies combineert: pizza’s bakken, raclette en gourmetten. Dit tafeltoestel van 1800 watt heeft een grote ronde bakplaat waarboven je een terracottadom plaatst voor pizza’s. Onder dezelfde kap kun je ook kleine pannetjes gebruiken voor kaas of vlees; ze zijn voorzien van een antiaanbaklaag en worden verlicht door een indicatielampje. De temperatuur stel je handmatig in via een draaiknop en een controlelampje geeft aan wanneer het toestel warm is. De set wordt geleverd met zes spatels, zodat je met zes personen kunt koken. Dankzij de antislipvoetjes blijft de unit stabiel op tafel. De PZ‑9160 is sinds 2021 verkrijgbaar.

Emerio Pizzarette PO‑1158471

De Emerio PO‑1158471 is de vierpersoonsversie van de bekende pizzarette. Dit apparaat verbruikt ongeveer 1100 watt en heeft een keramische bakplaat met een antiaanbaklaag, zodat pizza’s niet vastplakken. De terracottadom zorgt voor een gelijkmatige warmte en een knapperige korst. Openingen aan de bovenkant laten stoom ontsnappen en voorkomen dat de pizza te vochtig wordt. Bij de set krijg je vier spatels met geïsoleerde handvatten. Omdat dit model kleiner is, neemt het niet veel plaats in op tafel en is het ook geschikt voor kleinere huishoudens. De pizzarette is geschikt voor gebruik met kant‑en‑klare pizzabodems of zelfgemaakt deeg.

Hoewel wachtwoordloze technieken als toegangssleutels snel terrein winnen, doe je er voorlopig goed aan slim om te gaan met je huidige wachtwoorden. De tips en (gratis) tools in dit artikel helpen je bij het opzetten van degelijk wachtwoordbeheer.

Cloudbeheer

Telkens hetzelfde wachtwoord gebruiken voor meerdere apps en diensten is sterk af te raden, maar verschillende complexe wachtwoorden onthouden lukt haast niet zonder een wachtwoordbeheerder. Een degelijke, gratis optie is het opensource Bitwarden. Kies eerst een hoofdwachtwoord en installeer daarna de desktop-app, browserextensies (voor automatisch invullen) en/of de mobiele app. Je wachtwoordkluis wordt end-to-end versleuteld in de cloud bewaard en wordt via je account gesynchroniseerd. Kies bij voorkeur bitwarden.eu als serverlocatie. Je kunt ook creditcards en andere gevoelige gegevens in je kluis bewaren.

Lokaal beheer

Bitwarden is een uitstekende wachtwoordmanager, maar functies als TOTP-authenticatie (Time-based One-Time Password) zijn alleen beschikbaar in de betaalde versie. Misschien stoort het je ook dat je wachtwoordkluis in de cloud wordt opgeslagen. Een gratis, opensource-alternatief is KeePassXC. Deze bewaart alles lokaal in een versleuteld bestand, van wachtwoorden en creditcards tot notities. De app werkt volledig offline, ondersteunt ook TOTP-authenticatie en vult inloggegevens automatisch in via een browserextensie. Wil je toch synchronisatie, dan kun je de database delen via een cloudopslagdienst als Google Drive of Dropbox, of met Syncthing.

Algoritme

Bij wachtwoordbeheerders als Bitwarden en KeePassXC worden je wachtwoorden opgeslagen. LessPass pakt het anders aan. Deze bewaart niets, maar genereert je wachtwoorden telkens opnieuw via een algoritme op basis van je hoofdwachtwoord, gebruikersnaam en sitenaam. Uit veiligheidsoverwegingen gebruik je hiervoor liefst de browserextensie of mobiele app, zodat alles lokaal gebeurt. Omdat nergens iets wordt opgeslagen, is dit systeem veilig, maar je moet bij elke herberekening wel exact dezelfde gegevens ingeven. Automatisch invullen of ondersteuning voor notities ontbreekt helaas.

Browsers

Gebruik je bijna uitsluitend je browser voor allerlei aanmeldingen, dan kun je ook de ingebouwde wachtwoordbeheerfunctie gebruiken. Deze zit in de meeste Chromium-browsers en in Firefox. In Chrome ga je naar Instellingen / Jij en Google / Synchronisatie en Google-services. Schakel de functie in en zorg dat bij Beheren wat je synchroniseert ook Wachtwoorden en toegangssleutels is aangevinkt. Wil je liever niet synchroniseren, dan kun je wachtwoorden ook handmatig exporteren en importeren via Instellingen / Automatisch invullen en wachtwoorden / Google Wachtwoordmanager. Kies daar Instellingen en Wachtwoorden exporteren. Je kunt het opnieuw inladen via Wachtwoorden importeren. Verwijder eventueel het csv-bestand na gebruik. Firefox biedt vergelijkbare opties.

2FA

Zelfs met een degelijke wachtwoordbeheerder blijven wachtwoorden een zwakke schakel: ze zijn te eenvoudig, je vergeet of verliest ze, je geeft ze in op phishing-sites of malware onderschept ze. Daarom is het aangeraden om 2FA, oftewel tweestapsverificatie, te activeren. Daarbij is naast je wachtwoord een extra factor nodig, zoals een pincode, TOTP, sms, pushmelding, biometrie of een beveiligingssleutel. Een handig overzicht van sites en diensten die 2FA ondersteunen, met info over de gebruikte methoden en links naar de instelinstructies, vind je op https://2fawebsites.github.io en op de thematische https://2fa.directory.

Authenticator

Er bestaan meerdere verificatiemethoden voor 2FA, maar vrijwel alle diensten ondersteunen verificatie zowel via sms als via TOTP. Bij TOTP is geen internet of gsm-netwerk nodig, wat het minder kwetsbaar maakt voor onderschepping of sim-swapping. Om zulke codes te genereren heb je een TOTP-authenticator-app nodig. Goede gratis opties zijn Google Authenticator, Microsoft Authenticator (ondersteunt geen wachtwoordbeheer en autofill meer), Aegis Authenticator en Authy. Alle vier ondersteunen TOTP en bieden een back-upfunctie. Wil je je codes exporteren, dan lukt dit het best met Google of Aegis. Deze laatste is ook opensource, maar is enkel beschikbaar voor Android. Authy is veelzijdigst, want bruikbaar op Android, iOS, macOS en Windows.

Herstelcodes

De meeste diensten met 2FA laten je ook herstelcodes gebruiken. Deze bieden een uitweg als je tijdelijk geen toegang hebt tot andere aanmeldopties, bijvoorbeeld bij verlies van je smartphone. Bewaar deze herstelcodes tevens digitaal, zoals in het notitiegedeelte van je favoriete wachtwoordmanager, in een versleutelde VeraCrypt-container of in een versleuteld cloudbestand. Bij Google vind je tot 10 herstelcodes via https://myaccount.google.com/security, bij Back-upcodes. Bij Microsoft is dit beperkt tot één code: ga naar https://account.microsoft.com/security, klik op Beheren hoe ik me aanmeld en kies Een nieuwe code genereren.

Gehackt?

Het is verstandig om regelmatig te controleren of een van je login-id's al in een online datalek voorkomt. Dit kan via Have I Been Pwned. Hier vul je e-mailadres in en je ziet meteen hoeveel en welke datalekken er zijn. Klik bovenaan op Notify Me voor een gratis melding zodra je adres in een nieuw lek opduikt. Klik op Passwords om te controleren of een wachtwoord reeds voorkomt in een datalek.

In Chrome kun je via chrome://password-manager/checkup?start=true eveneens een wachtwoordcheck uitvoeren. Je ziet ook hoeveel wachtwoorden zwak zijn of worden hergebruikt.

Anti-phishing

Wachtwoorden bieden weinig bescherming tegen phishing-sites, dus zorg ervoor dat je hiertegen zo goed mogelijk beveiligd bent. In je browser, zoals Chrome, ga je naar Instellingen, kies Privacy en beveiliging / Beveiliging en activeer bij voorkeur Geoptimaliseerde beveiliging bij Safe Browsing, of anders Standaardbeveiliging. Daarnaast kun je via DNS phishing-sites al blokkeren voor ze laden. Een optie is het gebruik van de nieuwe Europese publieke DNS4EU-resolvers. Kies hier voor Protective resolution (86.54.11.1 en 86.54.11.201), eventueel aangevuld met kinderbescherming en/of advertentieblokkering. Op de site vind je stap-voor-stap-instructies.

E-mailadres

Veel diensten laten je een e-mailadres opgeven ingeval je je wachtwoord vergeet of je account wordt geblokkeerd. Je ontvangt dan een mail om je identiteit te bevestigen en een herstellink te krijgen. Gebruik hiervoor liefst niet je hoofdadres, want als iemand dat via een datalek bemachtigt, kan die herstelmails onderscheppen en je accounts via wachtwoordherstel overnemen. Je kiest dus beter een apart e-mailadres dat je nergens anders voor gebruikt. Bij Google kun je dit instellen op https://myaccount.google.com/security, bij Herstelmailadres.

Lees ook: Zo meld je phishing in Outlook en Gmail

Browserprofiel

Voor gevoelige accounts zoals online bankieren of je wachtwoordkluis kun je overwegen een apart browserprofiel te gebruiken. Malafide scripts of extensies uit je standaardprofiel worden zo niet geactiveerd. Zo beperk je ook tracering en fingerprinting, en voorkom je dat je per ongeluk ingelogd blijft, aangezien je in dat profiel geen andere sites bezoekt.

In Chrome maak je een nieuw profiel aan via het profielicoon rechtsboven. Kies Chrome-profiel toevoegen. Je kunt inloggen met een Google-account of klikken op Doorgaan zonder account. Kies een zoekmachine, vul een profielnaam in, selecteer een opvallend thema en klik op Klaar.

Aanmeldpogingen

Bij sommige diensten, zoals Google en Microsoft, ontvang je automatisch een e-mail of pushmelding zodra een nieuw apparaat of een nieuwe browser inlogt. Zo kun je snel ingrijpen, bijvoorbeeld door je wachtwoord aan te passen of verdachte sessies uit te loggen. Bij Google ga je naar https://myaccount.google.com/security. Scrol naar Je apparaten en klik op Apparaten beheren. Selecteer een sessie en kies Uitloggen. Bij Microsoft ga je naar https://account.microsoft.com/security en klik je op Mijn aanmeldactiviteiten weergeven.

Beveiligingssleutel

Je kunt een fysieke beveiligingssleutel (zoals de meeste YubiKeys) ook gebruiken om je wachtwoordkluis te openen in combinatie met je hoofdwachtwoord.

Installeer eerst Yubikey Manager en start dit programma. Ga naar Applications/OTP en klik op Configure bij een vrij slot. Kies Challenge-response en klik op Generate voor een geheime sleutel. Vink Require touch aan voor extra veiligheid. Bevestig met Finish.

Open vervolgens je database in KeePassXC en ga naar Database / Databasebeveiliging. Kies Aanvullende bescherming toevoegen / Challenge-Response toevoegen. Selecteer het juiste slot van je ingeplugde beveiligingssleutel en bevestig met OK.

Browserwachtwoorden

Gebruik je meerdere browsers en zoek je het wachtwoord van een specifieke site, wil je alle wachtwoorden exporteren voor import in een andere browser, of is je systeem gecrasht en wil je de wachtwoorden uit je browserprofielen halen? Dan kan het gratis WebBrowserPassView handig van pas komen (let op: je virusscanner kan een foutpositief geven). Pak het zip-bestand uit met het wachtwoord wbpv28821@ en start de portable app. Je krijgt een overzicht van alle gevonden sites en log-ins. Via Bestand / Geselecteerde items opslaan kun je exporteren naar diverse csv-formaten, zoals voor Chrome, KeePass en Firefox.

Toegangssleutels

Een mooie afsluiter lijkt ons een tip rond passkeys, oftewel toegangssleutels. Immers, steeds meer diensten (en wachtwoordmanagers) ondersteunen deze aanmeldmethode waarbij je geen wachtwoord meer hoeft in te voeren. Een passkey is een cryptografisch sleutelpaar: de publieke sleutel wordt bewaard bij de onlinedienst, terwijl de (afgeleide) private sleutel veilig op je toestel blijft, zoals je pc, smartphone of een fysieke beveiligingssleutel zoals een Yubikey.

Zo maak je een toegangssleutel aan bij Google. Ga naar https://g.co/passkeys en meld je aan. Klik twee keer op Toegangssleutel maken. Je toestel stelt nu een methode voor, zoals gezichtsherkenning, vingerafdruk of pincode. Bevestig de koppeling. Vanaf nu kun je je bij Google aanmelden vanaf dit toestel, zonder wachtwoord.