Van foto’s is algemeen bekend dat ze eenvoudig te manipuleren zijn. Voor bewegend beeld was dat altijd lastiger. Toch is het dankzij deep learning, neurale netwerken en toenemende rekenkracht tegenwoordig relatief eenvoudig om iemands hoofd op een ander persoon te monteren, zelfs met beweging. Wat is deepfake en kunnen we videobeelden überhaupt nog wel vertrouwen?

Wellicht ken je de smartphone-apps FaceApp en FaceSwap wel. De eerste, die onder meer een oudere versie van een persoon kan genereren, was onlangs in het nieuws omdat het gezichtskenmerken op Russische servers zou opslaan. De tweede is een app waarmee je gezichten kunt wisselen – dus bijvoorbeeld dat van je buurman op dat van jou en andersom. Dat laatste kan ook al jaren met Snapchat, dat zich tevens heeft gespecialiseerd in allerlei andere effecten, zoals het opzetten van een hippe virtuele bril of de achtergrond die verandert in een tropisch eiland.

Processors zijn tegenwoordig zo krachtig dat vrijwel elke smartphone realtime dergelijke videobeelden kan genereren. Het effect is leuk en zo is het ook bedoeld. En hoewel het soms indrukwekkende resultaten biedt, is het meestal overduidelijk nep.

Bij deepfake-video’s is dat niet meer vanzelfsprekend het geval. Het resultaat ziet er akelig realistisch uit en is soms met het blote oog niet van echt te onderscheiden. In Hollywoodfilms wordt deze techniek al langer gebruikt, maar tot voor kort waren daar zeer dure en krachtige workstations voor nodig, evenals complexe software. Zo zagen we in Terminator Genisys een oude en nieuwe versie van Arnold Schwarzenegger (oftewel de T-800) tegen elkaar vechten. Een 67-jarige Arnold tegen de 37-jarige Arnold uit 1984 dus. Die laatste was natuurlijk niet echt, maar digitaal gerenderd op basis van de originele beelden uit de eerste Terminator-film. In de film Gemini Man zien we vrijwel exact dezelfde situatie: Will Smith loopt een jongere versie van zichzelf tegen het lijf die zijn vijand blijkt.

Digitaal spelen met leeftijden is echter een trend. Eerder zagen we ook al een 25 jaar jongere Samuel L. Jackson als ‘jonge’ Nick Fury in Captain Marvel, en in The Irishman kregen Al Pacino en Robert de Niro een digitale verjongingskuur omdat ze te oud waren voor hun rollen. Deze beelden werden gegenereerd met behulp deep learning, oftewel deepfake.

Het begrip deepfake is een samenvoeging van twee Engelse begrippen: deep learning en fake. Deep learning is onderdeel van machine learning, dat is gebaseerd op kunstmatige neurale netwerken. De werking van deze kunstmatige intelligentie (of AI: artificial intelligence) lijkt op de manier waarop onze eigen hersenen werken op basis van zenuwcellen oftewel neuronen. Deze AI kan zichzelf trainen aan de hand van data, waardoor de vaardigheden toenemen.

Die data kunnen bijvoorbeeld bestaan uit foto’s of video’s van een persoon, waarbij speciale software de gelaatskenmerken analyseert. Door die vanuit verschillende hoeken te analyseren ontstaat een 3D-model van het gezicht. Niet alleen van de positie van de ogen, neus en mond, maar ook die van andere kenmerken (inclusief de bijbehorende kleuren) zoals wenkbrauwen, haar en bijvoorbeeld littekens. Ook de manier van praten en bewegen wordt opgeslagen.

Als er genoeg bronmateriaal is geanalyseerd, kan er met behulp van CGI (computer-generated imagery) een 3D-computeranimatie worden gemaakt. In principe is het mogelijk een volledig 3D-model te construeren, eventueel inclusief bewegingen. Bij deepfake-video’s zien we vaak dat slechts een gedeelte van een persoon wordt vervangen, bijvoorbeeld alleen de gelaatstrekken van een hoofd zoals ogen, neus en mond.

Dat scheelt niet alleen kostbare rekenkracht, het is ook beduidend minder complex omdat bijvoorbeeld niet al het haar, het lichaam, de kleding en de achtergrond hoeven te worden vervangen. Een faceswap is tegenwoordig zo eenvoudig dat praktisch elke consumentencomputer het kan. Er bestaat zelfs kant-en-klare opensource-software voor.

Beroemdheden en porno

Eind 2017 dook de term deepfake voor het eerst op. Een Reddit-gebruiker genaamd ‘deepfakes’ plaatste video’s van beroemdheden op de site. Het ging alleen niet om echte video’s, maar nepbeelden. In de meer onschuldige beelden werd het gezicht van acteur Nicolas Cage gemonteerd op dat van andere acteurs in films waar hij niet in had gespeeld. Later verschenen er pornovideo’s waarin het hoofd van beroemde vrouwelijke sterren op dat van pornoactrices was gemonteerd. Door rekening te houden met het figuur en de kleur haar van beide actrices, was het resultaat vaak levensecht.

Het gevolg was dat de video’s zich snel over het internet verspreidden en onder meer op sites als Pornhub terechtkwamen. Dat leidde vervolgens tot serieuze reputatieschade voor de sterren – zij moesten zich verweren tegen nepvideo’s en startten talloze procedures om de beelden weer van websites af te krijgen. Het ging onder meer om Daisy Ridley, Emma Watson, Katy Perry, Taylor Swift en Scarlett Johansson. In augustus dit jaar overkwam voormalig NOS-nieuwslezeres Dionne Stax hetzelfde.

©PXimport

In juni dit jaar dook er zogenaamde DeepNude-software voor Windows en Linux op, zowel een gratis als een betaalde variant (50 dollar). Het laat zich raden wat de software deed: het stripte de kleding weg op basis van deep learning en genereerde met behulp van een uitgebreide dataset een bijpassend lichaam. De resultaten zagen er behoorlijk overtuigend uit, al werkte het ‘t best als de dame is kwestie al schaars gekleed was.

De makers kregen extreem veel kritiek te verduren omdat het vrouwen kwetsbaar maakt, bijvoorbeeld voor wraakporno. De verspreiding van DeepNude werd gestopt, maar inmiddels zijn er talloze soortgelijke programma’s die hetzelfde kunstje flikken.

Technische verbetering

Bij de eerste deepfake-video’s kon een oplettende kijker nog wel zien dat er iets niet klopte. Er waren glitches zichtbaar, bijvoorbeeld bij snelle bewegingen waarbij het 3D-model sneller of langzamer dat het echte hoofd bewoog en dus los in beeld stond. Ook waren er regelmatig foutjes te zien op het gebied van belichting en bij de overgang van het nep- naar het echte gezicht. En soms paste de gezichtskenmerken gewoon totaal niet bij de persoon waar deze op geprojecteerd werden.

Toch is er in korte tijd veel veranderd. Onder meer de Reddit-community hielp actief mee om onnauwkeurigheden in de deepfake-video’s weg te poetsen door de software-algoritmen te optimaliseren. Er werd zelfs software gedeeld waarmee een enkele foto al voldoende was voor een deepfake-video; dat was een kwestie van twee klikken, al zag het er wel minder overtuigend uit. Om de software te trainen werd deze ‘gevoed’ met foto’s en video’s van beroemdheden, waardoor meer ervaring kon worden opgedaan met verschillende gezichtskenmerken, maar ook expressies en bewegingen tijdens het praten.

Deepfake-video’s zijn daardoor steeds realistischer geworden en voor een leek bijna niet meer te herkennen, tenzij er bewust iets geks is gedaan – zoals het gezicht van een man op dat van een vrouw. Oneffenheden komen minder vaak voor, het werkt met verschillende huidskleuren en het is ook prima mogelijk om gezichtskenmerken naadloos te integreren op een doelpersoon met een baard of een andere haarkleur.

Nepvideo’s in de praktijk

Net als luchtige, satirische ‘nieuwsberichten’ zoals die van De Speld kun je met deepfake-video’s komische dingen doen, bijvoorbeeld in tv-programma’s en films, maar ook tijdens een speech op een bruiloft. In films is de techniek bovendien nuttig gebleken door niet alleen jongere of oudere versies van mensen te produceren, maar ook door overleden mensen weer tot leven te brengen.

Toch kun je er ook minder vrolijke dingen mee doen. In mei dit jaar werd een speech van democratisch leider Nancy Pelosi zo bewerkt dat het net leek alsof ze dronken was en lastig uit haar woorden kwam. De nepvideo werd daarna uitgezonden door Fox News, dat er vermoedelijk van uitging dat de video echt was. Ook Donald Trump retweette de video. Het probleem is dat opvallend nieuws zich razendsnel kan verspreiden, in tegenstelling tot rectificaties en factchecks.

In april 2018 werd een nepvideo gepubliceerd als waarschuwing van wat er mogelijk is met deepfake-technologie. Komiek Jordan Peele deed zich voor als Obama en deed uitspraken als ‘Trump is a total dipshit’, om er aan toe te voegen dat hij dat in het echt natuurlijk nooit zou zeggen, waarna Peele in een split screen verscheen. Door middel van lipsync bewoog Obama’s mond op exacte dezelfde manier als die van Peele, waardoor Obama dus zelf leek te spreken.

Om de beelden overtuigender te maken, maakte Obama tijdens het praten bewegingen met zijn hoofd en handen, en knipperde hij ook natuurlijk met z’n ogen. Een computer had 50 uur nodig om de video te perfectioneren met behulp van Adobe AfterEffects en FakeApp.

Spraaksynthese

Nepvideo’s van een bekend persoon zijn vaak te herkennen aan de spraak die niet helemaal overeenkomt met die van de geportretteerde. Bij een simpele deepfake-video, waar alleen de gezichtskenmerken van een ander over die van een bestaand persoon worden geprojecteerd, is de spraak nog steeds die van de oorspronkelijke persoon. Voor de oplettende luisteraar valt dat al snel op: er klopt iets niet. Wie dat wil perfectioneren kan drie dingen doen.

Optie 1: een stemacteur inhuren die de spraak van de bewuste persoon goed kan nadoen, zoals het eerdergenoemde voorbeeld met oud-president Obama. Optie 2: eerdere uitspraken van de bewuste persoon knippen, plakken en woorden ertussen plaatsen, al klinkt dat vaak erg nep. Optie 3: spraaksynthese gebruiken.

In 2016 demonstreerde Adobe de tool Voco Audio Manipulator. Spraakbewerking is tegenwoordig al erg geavanceerd en laat je eenvoudig woorden uit een zin knippen, maar spraaksynthese gaat nog een flinke stap verder. Je kunt een persoon namelijk woorden laten uitspreken die hij nog nooit eerder heeft gezegd. Net als bij deepfake-video’s moet de software eerst worden gevoed met spraakvoorbeelden, zoals audiofragmenten. Circa 10 tot 20 minuten aan spraak is al voldoende.

©PXimport

Wanneer het systeem weet hoe iemand bepaalde klanken uitspreekt, kunnen er nieuwe spraakelementen worden toegevoegd door deze domweg als tekst in te voeren. Op basis van de uitspraak van een combinatie van letters kan dat voor nieuwe woorden worden gebruikt. Ook de intonatie kan worden veranderd en het is zelfs mogelijk dat een ander persoon de woorden met een bepaalde intonatie of stemverheffing uitspreekt, waarna de software alles vervolgens omzet in de stem van de doelpersoon.

De demo’s die Adobe heeft vrijgegeven zijn indrukwekkend. Tegelijkertijd is het ook beangstigend, want je kunt mensen in feite alles laten zeggen. Dat kan worden misbruikt in rechtszaken, chantagemateriaal en propaganda.

Toekomst

Het blijft niet bij faceswaps en spraaksynthese, maar het is ook al mogelijk om een persoon bewegingen te laten maken met het hele lichaam. Ook daarvoor geldt weer dat er voldoende data beschikbaar moet zijn, waarbij het lichaam vanuit meerdere punten te zien is. Op basis van de beweging van een andere bron, zoals een danser of kungfu-expert, kan een persoon de bewegingen overnemen.

Het is elk geval duidelijk dat het aantal mogelijkheden om video’s te manipuleren in korte tijd enorm is gegroeid. Het lijkt slechts een kwestie van tijd voordat dit kan op basis van een aantal foto’s of korte video met enkel en alleen een app. Het gebruik ervan – of dat nu komisch bedoeld is of in de vorm van misbruik – is niet te voorkomen, dus we kunnen ons er maar beter van bewust zijn dat ook bewegend beeld niet altijd te vertrouwen is.

Tekst:Jeroen Horlings

Aan merken die producten voor je smarthome aanbieden hebben we tegenwoordig geen gebrek. Maar hoe scheid je het kaf van het koren? In dit artikel geven we vijf aspecten waar je op moet letten bij de keuze voor een voordelig merk, waardoor je hopelijk geen miskoop (meer) begaat.

De laatste jaren zijn er flink wat merken bijgekomen die allemaal nagenoeg dezelfde smarthomeproducten aanbieden. Dit soort producten noemen we ook wel whitelabelproducten: dergelijke apparaten worden geproduceerd door een derde partij, en door een aanbieder aangeboden met een eigen logo en soms ook een eigen app. In veel gevallen biedt zo'n verstrekker geen extra's of unieke elementen, maar in een zeldzaam geval gebeurt dat wèl. Daar kom je achter wanneer je onderzoek doet naar zo'n merk, door op de volgende zaken te letten.

1- De mobiele app wordt goed beoordeeld, door echte mensen

Als een merk echt een slechte app aanbiedt, dan zie je dat vanzelf terug in de beoordelingen. Het is dan zaak om door de cijfers van bots (digitale systemen die automatisch reviews plaatsen) en betaalde influencers te kijken – maar op een gegeven moment herken je een bepaald soort taalgebruik waardoor je dat moeiteloos doet. Bovendien lijken veel neppe reviews op elkaar, zowel in boodschap als taalgebruik. Lees alle beoordelingen goed door en let op die van echte mensen of gebruikers. Hoe meer je er daar van vindt, hoe beter de app in kwestie is.

©Hombli

2- Brede compatibiliteit met de grote spelers

In je onderzoek is het ook verstandig om informatie op te zoeken over de brede compatibiliteit van het merk in kwestie. Ga naar de winkelpagina of officiële website om te zien of er bijvoorbeeld ondersteuning is voor Google Home of Apple Homekit. En anders is Matter, Homey, Fibaro of een ander smarthomeprotocol de moeite waard. Hoe breder de support, hoe breder de inzetbaarheid en hoe beter de ervaring. Check ook meteen of je het product offline kunt gebruiken binnen je eigen netwerk, eventueel via een zelf opgezet smarthomeplatform.

Lees ook: Wat is Matter? Smarthome-standaard uitgelegd

3- Je komt online positieve reviews tegen op betrouwbare sites

Onderschat daarnaast de kracht van een positieve recensie niet. Niet dat je zomaar elke review kunt vertrouwen die je online tegenkomt. Maar als het geluid overwegend positief is en je vertrouwt de platformen of recensenten, dan heb je weinig redenen om te twijfelen aan een merk. Als een specifiek merk genegeerd wordt door een publicatie, of je komt er simpelweg geen recensies over tegen, dan kan het zijn dat het niet bijzonder genoeg is. Hopelijk is een website transparant over de werkwijze bij het selecteren van de artikelen die worden besproken, zodat je het ontbreken van de review in de juiste context kunt plaatsen.

©Lidl

4- Recensenten die je vertrouwt zijn positief over het merk (niet alleen influencers)

Over recensenten gesproken: let ook in het bijzonder op wie zo'n product test en of diegene een grote staat van dienst heeft. Probeer te achterhalen of die persoon in het verleden vaker positief is geweest over het merk. Wees ook scherp op het beroep van zo'n recensent. Lees je een tekst van een expert, reviewer of journalist, dan kun je de argumenten veel beter plaatsen en op waarde schatten dan wanneer een influencer schreeuwt dat je maar gewoon iets moet kopen omdat het vet is. Diegene wordt daar grof voor betaald – echte redacteuren zijn niet zo gemakkelijk te beïnvloeden. Je kunt bijvoorbeeld opzoeken via LinkedIn of iemand een echte journalist is, of is verbonden aan een bepaald merk.

5- Heb voor jezelf helder wat je belangrijk vindt

Als je eenmaal de basale informatie opgezocht hebt en je hebt wat onderzoek gedaan naar wie wat precies recenseert, dan is het tijd om naar de inhoud te kijken. Niet alle kritiek hoeft voor jou een probleem te zijn. Zeker niet als je begrijpt waar je op moet letten of als je weet wat voor jou belangrijk is. Een goede prijs-kwaliteitverhouding geeft vaak alle context die je nodig hebt. Dan kun je genoegen nemen met iets minder, zonder er te veel voor te betalen. Let in de teksten vooral ook op het updatebeleid; hoe breder die is, hoe langer je met de producten doet. Hier op ID.nl vind je ook veel reviews, misschien zit jou gewenste artikel er ook wel bij?

☃️Deze winter zit je niet in de kou:

In 2050 moet het volledige energieverbruik van Nederland afkomstig zijn uit duurzame bronnen. Dat is een mooi streven, maar op dit moment is dat slechts het geval voor 17 procent van de gebruikte energie. Om het doel te halen, moeten we er met z'n allen de schouders onder zetten. Jij kunt daarbij helpen, en dat levert je onder de streep ook nog eens geld op!

Partnerbijdrage - In samenwerking met Zonneplan.

Vol elektriciteitsnet

Bedrijven en huishoudens stappen steeds vaker over op het gebruik van stroom in plaats van gas. Dat is natuurlijk goed, maar het heeft wel als gevolg dat het elektriciteitsnet snel volloopt. Dat is op dit moment al een probleem, en in de toekomst wordt dat probleem alleen maar groter. Er moet namelijk ontzettend veel extra duurzame opwekcapaciteit worden bijgebouwd om de vraag naar stroom met het aanbod te kunnen matchen.

Met de noodzakelijke toename van duurzame stroom op het ene moment (vooral overdag) en de toename van de vraag (vooral 's avonds) wordt een probleem gecreëerd, waarbij stroomopslag de enige manier is om die duurzame energie op een ander moment beschikbaar te stellen. Zonder opslagcapaciteit gaan we op steeds meer momenten duurzame energie 'weggooien', doordat windmolens en/of zonnepanelen uitgeschakeld moeten worden (en wordt het dus ook minder interessant om in dit soort projecten te investeren). Dat is natuurlijk zonde, maar gelukkig is er een oplossing.

Thuisbatterijen kunnen tijdelijk overtollige energie opslaan, energie die op een later moment weer kan worden ingezet. Deze opslagcapaciteit is de enige manier om wind- en zonnestroom over tijd te verplaatsen, waardoor het dus veel efficiënter kan worden gebruikt. Dat zorgt ervoor dat het stroomnet tijdens piekmomenten minder hoeft te worden belast. Op die manier hoeft er minder energie uit gascentrales te komen, en dat is weer goed voor het milieu.

Wat levert een thuisbatterij op?

Een thuisbatterij kan je op dit moment al aardig wat geld opleveren. Dat heeft te maken met de onbalansmarkt. Die zorgt ervoor dat de stroomprijs automatisch omhoog gaat als er een tekort is, en juist lager wordt op momenten van een stroomoverschot. Gedurende een gewone dag kunnen zo grote verschillen ontstaan.

Als particulier kun je in principe niet bij die onbalansmarkt, maar met een thuisbatterij en Powerplay van Zonneplan kan dat wel! Je thuisbatterij wordt opgeladen als er een stroomoverschot is en levert weer stroom terug als er een tekort op het landelijke stroomnet dreigt. Zou er niet op deze onbalans gereageerd worden, dan ontstaat er schade aan apparaten of kan de stroom zelfs volledig uitvallen. Jouw bijdrage aan een stabiel net is dus enorm belangrijk en levert daardoor ook flinke vergoedingen op.

Netcongestie oplossen

Los van het stabiliseren van het landelijke net kunnen batterijen ook worden ingezet voor het oplossen van lokale druk, ook wel netcongestie genoemd. Dat komt voor wanneer zonnepanelen in één wijk massaal tegelijk energie terugleveren, of als bijvoorbeeld elektrische auto's en warmtepompen allemaal op hetzelfde moment stroom proberen af te nemen. Thuisbatterijen kunnen op die momenten tegenwicht bieden om de druk van het net te halen.

Op dit moment is daar nog geen markt voor, maar Zonneplan is onlangs wel al een eerste pilot gestart met netbeheerder Liander die daar een oplossing voor kan zijn.

Zonneplan Nexus-thuisbatterij

Een van de populaire thuisbatterijen is de Zonneplan Nexus. Dat is niet zomaar een accu die even wordt opgeladen en weer wordt leeggetrokken. Nee, het is een van de meest geavanceerde batterijen die er op de markt zijn. De opslagcapaciteit van de Nexus ligt tussen de 10 en wel 20 kWh – dat is bijna drie keer het dagelijks verbruik van een gemiddeld gezin.

Ook gaat het opladen en ontladen van de accu razendsnel en op vol vermogen. Daardoor maak je maximaal gebruik van de fluctuerende energieprijzen en haal je zo veel mogelijk rendement uit het op- en ontladen van de accu.

De thuisbatterij wordt volledig voor je geïnstalleerd en updates met nieuwe functies en opties ontvang je gewoon over 4G. Tel daarbij de slimme AI-gestuurde software op en de Zonneplan Nexus is de ideale thuisbatterij, voor nu én voor de toekomst.

©Zonnneplan

Conclusie

De voordelen van een thuisbatterij zijn tweeledig. Enerzijds kun je nu al geld verdienen door een thuisbatterij aan te schaffen. Je voorkomt ermee dat je een duurdere aansluiting nodig hebt, en je kunt meehelpen om het stroomnet in balans te houden, waardoor je je energierekening flink verlaagt of zelfs geld terugkrijgt. Als het voordeel van saldering wegvalt, kun je met een thuisbatterij je eigen stroom opslaan en op een later moment weer gebruiken, bijvoorbeeld als de stroomprijs tijdelijk relatief hoog is.

Met de Nexus-thuisbatterij van Zonneplan en automatische Powerplay-aansturing help je nu al om het stroomnet in balans te houden, en voorzie je je volledige huishouden in de nabije toekomst van jouw zelf opgewekte stroom.

Kijk voor meer informatie over de Zonneplan Nexus op de website van Zonneplan.