We leven steeds meer in een wegwerpmaatschappij. Vooral elektronica is fors in prijs gedaald. Prijsvechters als Action en Big Bazar doen goede zaken. Maar hoe komt al die tech goedkoop in de schappen? Welke prijs moeten wij daarvoor (uiteindelijk) betalen?

De jongere generatie heeft weinig moeite met het weggooien van spullen. De verleiding is dan ook groot: nooit eerder was er zoveel te koop, voor zo weinig geld. Dat de kwaliteit soms te wensen overlaat lijkt minder belangrijk. Een miskoop levert weinig financiële schade op. En als het stuk is koop je gewoon een nieuwe, zo heerst de gedachte. Als een apparaat kapot gaat pakt alleen een enthousiaste hobbyist de soldeerbout er nog bij. Veel vaker wordt een complete printplaat vervangen. Fabrikanten en importeurs doen nog minder moeite en ruilen een defect apparaat veelal om voor een nieuw exemplaar. Een vakman laten voorrijden loont de moeite niet. Maar waarom is elektronica zo goedkoop? Veel vingers wijzen naar China waar productie door de lage lonen goedkoop is, en – door het ontbreken van milieu- en veiligheidsregels – ook een stuk gemakkelijker. Maar dat is niet de enige verklaring voor de prijzenslag.

©PXimport

De Prijsvechter

Iedereen naar China

Het zijn niet alleen de lage lonen die China tot de fabriek van de wereld maken. De meeste componenten voor smartphones, pc’s en andere consumentenelektronica worden óók in China of een buurland gemaakt. Om zo’n apparaat in andere landen te assembleren zou flinke logistieke problemen opleveren en meer geld kosten. Ook gekwalificeerd personeel is in China veel gemakkelijker te vinden. Het begint zelfs steeds meer een kenniseconomie te worden. Er lijkt geen weg meer terug. Het heeft voor een industriële leegloop in andere landen gezorgd. Ook de Nederlandse regio’s die vóór 1988 floreerden in de maakindustrie kregen grote klappen sinds China op de wereldmarkt is. Economen spreken niet voor niets van een ‘China shock’. Veel spullen die in Nederland werden gemaakt zijn uit de markt gedrukt door China. De laatste tijd willen echter steeds meer landen de eigen economie beschermen, bijvoorbeeld door handelsbarrières op te werpen en importtarieven in te stellen. De Verenigde Staten met president Donald Trump lopen daarbij voorop. In Nederland zou het deels de ‘ruk naar rechts’ verklaren.

Grondstoffen belangrijk(er)

Wat de aantrekkingskracht van China nog groter maakt is de zeer ruime beschikbaarheid van belangrijke grondstoffen. China is bijvoorbeeld een belangrijke producent van germanium, wolfraam en antimonium en één van de grootste producenten van grafiet, een belangrijk ingrediënt voor accu’s. Van een groep zeldzame grondstoffen, waaronder het gewilde Neodymium, maar ook Lanthaan, Dysprosium en Cerium produceert China wereldwijd met ruim 97 procent veruit het meest. Voor de productie van consumentenelektronica, maar ook bijvoorbeeld windturbines, zonnecellen en elektrische auto’s zijn die grondstoffen essentieel. Zo bevat een Toyota Prius bijvoorbeeld twee kilo Neodymium in de elektromotor en vijftien kilo Lanthaan in de speciale batterijen. China slaagde er lang tijd in de export van die zeldzame grondstoffen te beperken. Alleen door naar China te verhuizen konden bedrijven de grondstoffen tegen de veel lagere lokale prijs krijgen. Ook diesel en elektriciteit worden er tegen bodemprijzen aangeboden, bijna nergens kan het goedkoper. Het zijn tegenwoordig niet de arbeidskosten, maar juist de grondstofprijzen die de winstmarge bepalen.

Miniaturisatie

Een belangrijke historische reden voor het goedkoper worden van elektronica is natuurlijk de snelle technologische vooruitgang, zeker op het gebied van chips. Gordon Moore, een van de oprichters van chipfabrikant Intel, riep het al in 1965. De Wet van Moore, wat eigenlijk meer een voorspelling was, stelt dat het aantal transistors in een geïntegreerde schakeling door de technologische vooruitgang grofweg elk jaar (in 1975 bijgesteld naar elke twee jaar) verdubbelt. De chips worden dus elke twee jaar twee keer zo klein. Maar dat niet alleen: de nieuwe generaties zijn ook zuiniger, sneller, functioneler en goedkoper dan hun voorgangers. De economische levensduur is kort waardoor producten relatief snel worden vervangen. Inmiddels is dit wel flink geremd: de industrie loopt tegen de grenzen aan van wat er mogelijk is met de huidige technologieën. De stroomdraadjes worden bijvoorbeeld bijna te dun (zo’n 14 nanometer) om nog goed te kunnen werken. Er zit nog een beetje rek in, maar door de complexere productie en hogere kosten levert het weinig winst op. Een belangrijkere ontwikkeling is dat chips naast digitale functies als rekenkracht en geheugen ook steeds meer analoge functies bevatten. Denk aan antennes voor draadloze communicatie (zoals wifi, bluetooth en gps) en diverse sensoren. Je hoort daarom soms de term More than Moore. Veel elektronica wordt dankzij zulke chips opgebouwd rondom één centrale chip, ook wel system-on-a-chip (SoC) genoemd. Zulke ‘ingebedde’ systemen vind je in steeds meer producten, waaronder naast smartphones en tablets ook bijvoorbeeld ip-camera’s, kopieermachines en wasmachines.

©PXimport

Massaproductie

Wat je in het groot kan maken is goedkoper. Machines nemen het merendeel van het werk uit handen. De paar werknemers die nog nodig zijn werken efficiënt aan één taak. Behalve de producten zelf rollen ook de onderdelen die daarin worden gebruikt ergens massaal van de band. Zo zijn veel smartphones bijvoorbeeld rondom een Snapdragon (SoC) van Qualcomm gebouwd. Zijn de investeringskosten voor een productielijn eenmaal terugverdiend, dan kan de prijs nog verder omlaag. De goedkoopste tv’s en monitoren zijn altijd die met de meest gangbare schermdiagonaal. Voor handelaren geldt ook de wet van de grote getallen. Ze krijgen alleen de laagste prijs als ze massaal inkopen. Het gevolg is een stuwmeer aan goedkope spullen, die allemaal verkocht moeten worden. Gaat de verkoop toch minder dan verwacht? Dan gaat de prijs omlaag om de vraag te stimuleren, zoals recent nog bij de 3d-tv. China helpt ook graag een handje mee: zo verstrekt de overheid een subsidie van 13 procent op huishoudelijke artikelen als wasmachines, koelkasten en televisietoestellen en krijgen kopers van een elektrische auto in sommige steden (van Chinese afkomst uiteraard) zelfs 32 procent korting. Verder zorgt een stevige concurrentie tussen fabrikanten zelf voor prijsschommelingen. De smartphone is daarvan een goed voorbeeld. Door die marktwerking worden smartphones op het moment overigens duurder (zie kader). Er is weliswaar veel aanbod, maar ook genoeg vraag én er zijn genoeg mensen die het grote bedrag ervoor over hebben.

Smartphones steeds duurder

Lage verzendkosten

Bij een webshop in Nederland betaal je vrij stevige verzendkosten, zelfs als die winkel bij jou om de hoek zit. Opvallend genoeg geldt dat niet voor Chinese webwinkels. Zelfs als je een kabeltje van een paar euro koopt hoef je geen verzendkosten af te rekenen. Hoe kan dit nu precies? Inmenging van de Chinese overheid speelt hierbij een grote rol. Zij wil graag een economische grootmacht worden en houdt de exportkosten daarom zo laag mogelijk (terwijl ze met hoge importkosten vaak juist de eigen markt beschermt). Dat kan ze ook gemakkelijk, want China Post - de grootste vervoerder - is een staatsbedrijf. Verkopers betalen uiteraard verzendkosten, maar dat gaat om lage bedragen. Sommige webshops verkopen dusdanig grote aantallen dat ze speciale prijsafspraken kunnen maken. Wat ook helpt is dat er geen haast achter zit. Het is prima als een pakje pas na enkele weken wordt bezorgd. Dus er wordt gewacht tot een container gevuld is voor vervoer per schip. Veel fabrieken staan al dicht bij een haven. De Chinese postbedrijven moeten uiteraard wel afspraken met de Nederlandse postbedrijven maken. Maar omdat China als ontwikkelingsmarkt wordt aangemerkt krijgen Chinese vervoerders veel korting. Je betaalt de verzendkosten uiteindelijk natuurlijk wel zelf, maar het zit al bij de prijs in. Let wel op mogelijke extra kosten voor invoerrechten en btw, bij bedragen boven de 22 euro.

Pas op voor miskoop

Kantelpunt lijkt bereikt

Een neveneffect van de sterke groei van de economie in China is dat het zelf steeds meer een consumptiemaatschappij aan het worden is. Lonen stijgen en het wordt voor fabrieken lastiger om personeel te vinden. Ook dreigen er tekorten, die in sommige gevallen overigens tijdelijk zijn. Zo zorgen de nieuwe randloze schermen in smartphones en de Europese honger naar mega-tv’s voor een tekort aan schermen. In China wordt momenteel een groot aantal fabrieken voor schermen gebouwd, vooral om aan de Chinese vraag te voldoen, die over een paar jaar juist weer een overproductie hebben. Door de opmars van elektrisch rijden zijn er snel veel meer accu’s nodig. Fabrieken schieten uit de grond in met name Azië en de Verenigde Staten. Er dreigt wel een ander tekort, dat ironisch genoeg in eerste instantie de groene initiatieven als elektrisch rijden en windturbines lijkt te raken: belangrijke grondstoffen raken op.

©PXimport

Grondstoffen schaarste

Grondstoffen zijn voor productielanden van enorm belang, waardoor ook China veel buiten de eigen grenzen investeert, met name in Zuid-Amerika en Afrika. De grondstoffen zijn er weliswaar vaak wel, maar het kost veel te veel energie om ze te winnen, omdat de stoffen te diep zitten of de concentraties te laag zijn. Ook levert het grote milieuschade op. Er wordt zelfs al naar de zeebodem en andere planeten gekeken als toekomstige vindplaatsen. Nu grondstoffen schaars worden, en prijzen stijgen, wordt het rendabel ze opnieuw te gebruiken. Er ligt genoeg: Milieu Centraal becijferde dat van de drie miljoen mobieltjes die stof verzamelen in onze ladekastjes 15.000 gouden trouwringen gemaakt kunnen worden. Door te recyclen krijgt de economische groei een stabiele basis. Niet voor niets spreekt Europa steeds meer over de wens voor een circulaire economie. Er zijn talloze initiatieven op dat vlak. Ook om andere redenen wordt de discussie over duurzaamheid steeds vaker gevoerd. Overal op aarde zijn inmiddels de sporen van de mens zichtbaar. Treffende voorbeelden daarvan zijn de plastic soep en broeikasgassen. Geologen spreken daarom zelfs over een nieuw tijdperk: het Antropoceen, ofwel het tijdperk van de mens. Helaas is dat óók de prijs die we betalen voor onze elektronica.

©PXimport

Conclusie

China drijft al lang niet meer op oude ambachten. Bijna alles wordt gemaakt in het land, dat inmiddels de fabriek van de wereld wordt genoemd. De lage lonen hebben dit aangejaagd maar zeker zo belangrijk zijn de ruime beschikbaarheid van belangrijke grondstoffen en de subsidies op energie, grondstoffen en vervoer. China doet er zelf immers ook alles aan om een wereldmacht te worden. Dit, en de razendsnelle technologische ontwikkelingen, zorgen ervoor dat prijzen voor elektronica door de jaren heen fors zijn gedaald. Door de hoge lonen hier is reparatie zelden interessant. Ook is een apparaat voordat je het weet al weer opgevolgd door een beter, goedkoper en zuiniger model. De technologische ontwikkelingen gaan tegenwoordig wel een stuk minder hard. Er zijn snel nieuwe technologische innovaties nodig om het proces in stand te kunnen houden. Daarnaast dreigen snel tekorten aan belangrijke grondstoffen. We moeten daarom zuiniger omgaan met onze bronnen. Grote kans dat de innovaties ook uit China gaan komen: het land kopieert niet alleen, het innoveert tegenwoordig ook, met dank aan de zeer sterke kenniseconomie die het heeft opgebouwd.

Op vakantie wil je ontspannen, niet bezig zijn met cybercriminaliteit. Toch liggen digitale risico's juist dan op de loer. Zodra je verbinding maakt met een openbaar netwerk – op de camping, in een hotel of op een terras – loop je het risico dat anderen meekijken. Dat vergroot de kans op onderschepte wachtwoorden, identiteitsfraude of zelfs malware op je telefoon. Gelukkig kun je je daar vrij eenvoudig tegen beschermen, met deze tips.

Partnerbijdrage - in samenwerking met Bitdefender

Wat maakt openbare wifi zo kwetsbaar?

Veel openbare netwerken zijn slecht beveiligd. Je vindt ze overal: op luchthavens, in treinen, op campings, in cafés of gewoon op een stadsplein. Vaak kun je zonder wachtwoord inloggen, of er is één standaardcode die iedereen gebruikt. Dat maakt het voor kwaadwillenden makkelijk om dataverkeer te onderscheppen of zelfs een nepnetwerk aan te maken dat eruitziet als het echte wifi-netwerk. Bijvoorbeeld een netwerk dat 'Free_Hotel_Wifi' heet, maar in werkelijkheid wordt gehost vanaf de laptop van iemand die jouw gegevens wil onderscheppen. Verbind je automatisch, dan kan alles wat je intypt zichtbaar worden voor de verkeerde persoon.

Daar blijft het niet bij. Ook malware ligt op de loer: software die ongemerkt wordt geïnstalleerd en toegang krijgt tot je bestanden, wachtwoorden of zelfs je hele toestel blokkeert. Vooral apps die automatisch gegevens synchroniseren, zoals cloudopslag of mail, kunnen  dan kwetsbaar zijn.

Wat kun je zelf doen om veilig te blijven?

➡️ Loop voordat je op reis gaat eerst je wifi-instellingen langs. Zet automatisch verbinden met bekende netwerken uit. Zo voorkom je dat je toestel onderweg ongemerkt verbinding maakt met een netwerk dat eruitziet als iets vertrouwds, maar in werkelijkheid is opgezet door een kwaadwillende. Denk aan een naam als 'Hotel_WiFi' of 'Free_WiFi_Airport' – herkenbaar, maar nep.

➡️ Het helpt als je al vóór vertrek kiest voor een beveiligingspakket waarin standaard een VPN zit, zoals bij Bitdefender. Daarmee maak je het jezelf makkelijk: je hoeft geen losse apps te downloaden, en je weet zeker dat je dataverkeer automatisch wordt versleuteld zodra je verbinding maakt met een openbaar netwerk. In diezelfde pakketten zit vaak ook een wachtwoordmanager inbegrepen, zodat je unieke wachtwoorden kunt aanmaken en beheren zonder ze te hoeven typen – wat op een onbetrouwbaar netwerk al een risico op zich kan zijn.

➡️ Zorg ook dat je tweestapsverificatie hebt ingeschakeld voor belangrijke accounts. Zelfs als je inloggegevens op een of andere manier onderschept worden, kunnen kwaadwillenden dan niet zomaar inloggen.

➡️ Ben je eenmaal op de plek van bestemming aangekomen en wil je een openbaar wifi-netwerk gebruiken, bijvoorbeeld in een hotel of op een terras? Vraag dan altijd bij de balie of bediening naar de exacte naam van het netwerk en het juiste wachtwoord. Dan weet je zeker dat je niet op een nepnetwerk belandt. Schakel vervolgens je VPN in voordat je online gaat.

©ymgerman

Moet je toch ergens inloggen, controleer dan altijd of de website begint met https://. De 's' staat voor 'secure' en betekent dat je gegevens versleuteld worden verzonden. Dat maakt het voor anderen veel lastiger om mee te kijken, ook als je per ongeluk op een minder goed beveiligd netwerk zit.

Bij privacygevoelige zaken als online bankieren of inloggen op een overheidswebsite kun je beter even terugvallen op je databundel. Je mobiele provider biedt standaard een versleutelde verbinding. Is wifi toch de enige optie, bijvoorbeeld omdat je roaming hebt uitgezet of je databundel beperkt is? Dan is een VPN helemaal onmisbaar.

Kies verder voor een beveiligingspakket dat je waarschuwt bij verdachte activiteiten, zoals een onbekende aanmeldpoging of een link die je naar een nagemaakte website probeert te lokken.

©WineDonuts

Wat Bitdefender onderweg voor je doet

Wie zonder zorgen wil internetten, ook op onbekende netwerken, heeft baat bij een alles-in-één beveiligingspakket. Bitdefender biedt verschillende opties, afhankelijk van wat je nodig hebt. Premium Security is gericht op volledige bescherming, inclusief onbeperkte VPN, een wachtwoordmanager, realtime bescherming tegen phishing en controle of je gegevens online zijn gelekt. Die combinatie is handig als je vaak op reis bent en gebruikmaakt van verschillende netwerken, bijvoorbeeld met je laptop, tablet en telefoon.

Bitdefender Total Security biedt veel van dezelfde onderdelen, maar de VPN is hier beperkt tot 200 MB per dag – voldoende voor dagelijks gebruik, zolang je geen grote bestanden verstuurt of streamt. Antivirus Plus is de instapversie, met de minste extra's. Je krijgt er wel een VPN bij (200 MB per dag), maar een wachtwoordmanager ontbreekt bijvoorbeeld. In alle gevallen geldt dat je beschermd bent tegen malware en verdachte websites, en dat je waarschuwingen krijgt bij risico's.

Wat opvalt is dat de bescherming grotendeels op de achtergrond werkt. Je hoeft zelf weinig in te stellen of bij te houden, en dat is prettig als je onderweg bent. Je krijgt bijvoorbeeld automatisch een melding als je verbinding maakt met een openbaar netwerk, met de vraag of je de VPN wilt inschakelen. Ook scant het systeem links en bijlagen voordat je ze opent, en krijg je een melding als je wachtwoorden in een datalek zijn opgedoken. 

Veilig internetten hoeft niet ingewikkeld te zijn

Het goede nieuws: je hoeft geen expert te zijn om jezelf te beschermen. Met een paar slimme keuzes kun je de risico's onderweg sterk beperken. Gebruik bij voorkeur mobiel internet als je iets vertrouwelijks doet, zoals internetbankieren of inloggen op belangrijke accounts. Maak op openbare netwerken altijd gebruik van een VPN, laat een wachtwoordmanager sterke wachtwoorden voor je aanmaken en zorg dat je beveiligingssoftware up-to-date is. Bitdefender helpt je daarbij, zonder dat het je belemmert in je gebruik. Zo blijf je ook op vakantie veilig online – en kun je echt ontspannen vakantie vieren.

Een stofzuiger kopen klinkt simpel, maar wie zich een beetje verdiept in het aanbod, ontdekt al snel dat er nogal wat te kiezen valt. Eén van de eerste vragen die je tegenkomt: neem je er een mét zak of ga je voor een zakloos model? Beide opties hebben hun plus- en minpunten. We leggen het je allemaal uit, zodat jij weet wat het beste bij je past.

Lees ook: Je stofzuiger onderhouden: dit moet je weten

Stofzuigers met zak: klassiek en krachtig

Stofzuigers met zak zijn de klassieke modellen die we al decennialang kennen. Al het opgezogen vuil en stof wordt hierin opgevangen in een vervangbare stofzak. Zodra de zak vol is, haal je hem eruit en vervang je hem eenvoudig door een nieuwe. Het systeem is bewezen effectief, en veel huishoudens zweren er nog steeds bij – niet voor niets zijn er talloze varianten van op de markt.

Een belangrijk pluspunt van stofzuigers met zak is dat ze vaak net wat krachtiger zijn dan zakloze modellen. De directe luchtstroom tussen de zuigmond en de zak zorgt voor een efficiënte werking en sterke zuigkracht, zeker zolang de zak niet té vol is. Daarnaast is dit type stofzuiger doorgaans hygiënischer. Het stof en vuil blijft netjes opgesloten in de zak, die je in zijn geheel kunt weggooien zonder dat je zelf in contact komt met de inhoud – handig voor mensen met allergieën. Ook maken stofzuigers met zak over het algemeen minder geluid, wat prettig is als je gevoelig bent voor lawaai of bijvoorbeeld graag stofzuigt terwijl er iemand thuiswerkt of slaapt.

©Georgy Dzyura

Lees ook: Waarom een ouderwetse sledestofzuiger nog best handig kan zijn

Toch zitten er ook nadelen aan dit type. Het vervangen van de zakken brengt extra kosten met zich mee, en je moet er maar net aan denken om een voorraadje in huis te hebben. Niets is zo frustrerend als een volle stofzak ontdekken net wanneer je wilt stofzuigen. Bovendien neemt de zuigkracht vaak iets af naarmate de zak voller raakt – iets om rekening mee te houden als je veel of grof vuil opzuigt.

Zakloze stofzuigers: modern en milieuvriendelijk

Zakloze stofzuigers werken anders: in plaats van een stofzak hebben ze een opvangbak of reservoir waarin al het vuil terechtkomt. Vaak zijn dit zogenaamde cyclonische stofzuigers, die gebruikmaken van een ronddraaiende luchtstroom om stofdeeltjes van de lucht te scheiden. Het vuil blijft achter in de bak, de lucht stroomt er gefilterd weer uit.

©Axel Bueckert

Een groot voordeel is dat je nooit meer stofzakken hoeft te kopen. Dat is niet alleen fijn voor je portemonnee, maar ook voor het milieu: minder afval en minder verpakkingsmateriaal. Bovendien zijn de meeste zakloze modellen voorzien van een doorzichtige opvangbak, waardoor je precies kunt zien wanneer het tijd is om deze te legen. En anders dan bij stofzakken, blijft de zuigkracht meestal consistent – ook als het reservoir aardig vol zit.

Toch is het niet alleen maar rozengeur. Het legen van het reservoir kan een stoffige bedoening zijn, zeker als je dat boven de vuilnisbak doet. Voor mensen met allergieën of een stofgevoelige neus is dat geen pretje. Daarnaast vragen zakloze modellen doorgaans wat meer onderhoud: de filters moeten regelmatig worden schoongemaakt of vervangen om te voorkomen dat de zuigkracht afneemt of de motor overbelast raakt. Ook zijn sommige zakloze stofzuigers een stuk luider – niet allemaal, maar het loont zeker om het geluidsniveau (in decibel) van een model even te checken. Alles onder de 60 decibel wordt als stil beschouwd.

Lees ook: Stofzuiger zonder stofzak schoonmaken: zo doe je dat!

©dusanpetkovic1

Wat is uiteindelijk de beste keuze?

De keuze tussen een stofzuiger met zak en een zakloos model hangt vooral af van je persoonlijke voorkeur en levensstijl. Zoek je een stille, krachtige en hygiënische oplossing zonder al te veel gedoe? Dan is een stofzuiger met zak waarschijnlijk de beste optie. Vind je duurzaamheid en gebruiksgemak belangrijker, en heb je geen bezwaar tegen wat extra onderhoud? Dan past een zakloze stofzuiger misschien beter bij je. En anders kun je je nog altijd laten adviseren.

Hoe dan ook: het is slim om gebruikerservaringen te lezen van de modellen die je overweegt. Die geven vaak een eerlijk beeld van de prestaties, het gebruiksgemak én de dingen die je uit de folder niet direct haalt. Zo weet je zeker dat je kiest voor een stofzuiger waar je echt tevreden over gaat zijn – of je nu team zak of team zakloos bent.