Een virus, een hack, een stroomakkefietje, een ondoordachte handeling. Er zijn genoeg oorzaken die een systeem op de knieën krijgen. Daarom is het slim om een volledige systeemback-up te hebben. Dat realiseer je met het gratis Macrium Reflect. Met deze tool kun je trouwens ook een volledige schijf klonen. Dubbel zo veilig en bovendien heel makkelijk.

Macrium Reflect gaat al best wat jaren mee en is die tijd mooi doorontwikkeld tot een veelzijdig en stabiel product. De nieuwste versie is Macrium Reflect 8, vermoedelijk is de definitieve versie op dit moment beschikbaar. Op www.macrium.com/reflectfree zie je de precieze verschillen tussen de gratis editie en de commerciële varianten, waarvan de goedkoopste Macrium Reflect Home is (ongeveer 63 euro). Je kunt voor dertig dagen een gratis proefversie van deze Home-editie downloaden. Uit de vergelijkende tabel onthouden we vooral dat de gratis editie geen incrementele back-ups ondersteunt (wel differentiële) en dat je er geen afzonderlijke mappen of bestanden mee kunt back-uppen.

We geven je nog mee dat je op www.tiny.cc/macrhand terechtkunt voor een lijvige handleiding (meer dan vijfhonderd pagina’s). Die is bedoeld voor versie 7.2, maar ongetwijfeld volgt binnenkort een bijgewerkte uitgave voor versie 8.

Installatie

Vermoedelijk kun je ook versie 8 downloaden vanaf de overzichtspagina op www.macrium.com/reflectfree. Momenteel vind je hier aan de linkerkant de blauwe downloadknop Home Use. Wij gaan aan de slag met de proefversie van Macrium Reflect 8 Home, maar focussen ons wel op functies die ook in de gratis editie beschikbaar zijn.

Met een dubbelklik op het gedownloade exe-bestand start je de installatie. Daarna is het vooral een kwestie van enkele keren op Next en Install drukken.

In de Home-versie krijg je nog de gelegenheid tot extra opties, zoals Install CBT (voor efficiëntere en snellere back-ups), Install Image Guardian (alleen geautoriseerde processen kunnen je back-ups benaderen) en Install viBoot (zie kader). Wij laten al deze opties rustig mee-installeren.

Na de installatie moet je wel even je systeem te herstarten. Mogelijk krijg je bij de eerste opstart een update-venster te zien. Klik in dat geval op Download en op Start, zodat alle recente updates netjes worden geïntegreerd. Standaard start Macrium Reflect op in een light mode, maar via het menu Other Tasks / Change Theme kun je het thema altijd aanpassen.

©PXimport

Bootschijf

Je staat natuurlijk te popelen om je eerste back-ups te maken, maar daar wachten we nog heel even mee. We gaan namelijk eerst een reddingsschijf creëren. Mocht Windows er plotseling mee stoppen, dan kun je altijd nog op zo’n live bootmedium terugvallen om Macrium Reflect op te starten en je systeemback-up terug te zetten.

Druk hiervoor op de knop Rescue. Er verschijnt een dialoogvenster met keuzes als Windows Boot Menu, CD/DVD Burner, Removable USB Flash Drive en ISO File.

Kies je voor het eerste, laat dan onderaan Add boot menu geselecteerd en druk op de Build-knop. Daarmee wordt er een ingang voor Macrium Reflect toegevoegd aan het opstartmenu van de Windows-herstelomgeving.

Wij kiezen voor iets minder ingrijpends een gaan voor Removable USB Flash Drive. Je moet die stick - 1 GB volstaat - dan natuurlijk wel eerst even in je systeem pluggen. Laat de overige opties liever ongemoeid en bevestig met Build. Er wordt nu een wim-bestand (Windows IMage) gecreëerd dat vervolgens naar een opstartbare stick wordt omgezet. Controleer zo snel mogelijk of je pc van deze stick wil opstarten, dat is een proces dat wel even kan duren.

©PXimport

Schijfkopie

We beschikken nu over een live bootsysteem en we zijn gerustgesteld. Tijd nu om een schijfkopie (image) te maken van een partitie of van een complete schijf. Open linksboven het tabblad Create Backups voor een overzicht van de aangesloten schijven en partities. Klik op Image selected disks on this computer of kies voor Create an image of the partition(s) required to backup and restore Windows. In het laatste geval kiest Macrium Reflect zelf de schijf en de partitie(s) die nodig zijn om Windows vanaf zo’n back-up te kunnen herstellen. Ga je voor de eerste optie dan moet je in het grafische overzicht dus zelf een vinkje plaatsen bij de gewenste schijven en partities.

Wat je ook kiest, je moet uiteraard ook een doellocatie aanduiden. Klik daarvoor op het mapicoon bij Destination, Folder of kies CD/DVD Burner. Geef een duidelijke Backup File Name. Klik op het {-knopje om allerlei variabelen in je bestandsnaam op te nemen, zoals {BACKUPTYPE}, {PCNAME} en {WDNAME}.

Klik ook even op Advanced Options, linksonder. Hier kun je in diverse rubrieken allerlei extra opties instellen, zoals de compressiegraad (Compression), maximale bestandsgrootte (File Size, handig indien je de back-upbestanden wil opsplitsen), wachtwoord en encryptie (Password), en afsluitmodus (Shutdown, om je pc na de back-upsessie af te sluiten). Er is bovendien een tabblad Email waarin je jezelf een mail kunt laten toesturen met de status van de back-upoperatie.

©PXimport

Back-up-planning

Heb je alles naar wens ingesteld? Klik dan op Next, zodat je in het dialoogvenster belandt waarin je de back-up verder kunt (in)plannen. Deze planning draait rond drie belangrijke onderdelen: type, frequentie en retentie. Standaard maak je een volledige back-up van alle data op de betreffende schijf of partitie, maar je kunt ook in het uitklapmenu ook een specifiek sjabloon aanduiden, zoals Grandfather, Father, Son, Differential Backup Set of Intra-Daily Backup Set. Je krijgt hier de nodige feedback bij en zodra je een sjabloon selecteert, lees je meteen de frequentie en de ingestelde tijdstippen af.

Via de knoppen kun je een planning altijd verwijderen, aanpassen en ook zelf toevoegen. In het onderste venster zie je hoelang de diverse back-ups standaard bewaard blijven. Bij Grandfather, Father, Son bijvoorbeeld is dat respectievelijk 26 Weeks (Full), 4 Weeks (Differential) en 14 Days (Incremental).

Via Purge the oldest backup set(s) if less than […] GB kun je het verwijderen van de oudste back-up(s) forceren als je een acuut gebrek aan schijfruimte hebt. Bevestig je keuzes met Next. Ziet alles er goed uit, zet de back-up dan in gang met Finish en met OK. Als je wilt, dan kun je de instellingen eerst nog bewaren in een xml-definitiebestand, zodat je dezelfde operatie naderhand sneller kunt uitvoeren. Open hiervoor Create Backups, Definition Files.

©PXimport

Selectief herstel

Voor een overzicht van eerder gemaakte back-ups open je het tabblad Existing Backups en vervolgens Image. Je krijgt nu een lijst van de gemaakte images te zien, waarbij je via filteropties als Images that contain drive en Backups from Definition snel kunt inzoomen op specifieke images.

Er zijn ook knoppen waarmee je een geselecteerde back-upset kunt verwijderen of waarmee je een nieuwe, gelijkaardige back-up maakt. Bij belangrijke back-ups (welke zijn dat niet) is het goed af en toe de knop Verify in te zetten, zodat je zeker bent dat het back-upbestand nog intact is.

Erg handig is ook dat Macrium Reflect een image aan een virtueel station kan koppelen, zodat je ook afzonderlijke bestanden uit zo’n image kunt terugzetten. Selecteer het gewenste imagebestand en druk op de knop Browse. Plaats een vinkje bij de gewenste partitie en kies een geschikte stationsletter. Zodra je op OK drukt, verschijnt de inhoud in de verkenner en kun je de bestanden benaderen en kopiëren. Via Detach a backup image from Windows Explorer kun je zo’n virtueel station ook altijd weer loskoppelen.

©PXimport

Partitieherstel

Het kan natuurlijk ook gebeuren dat je een hele schijf(partitie) in één keer wilt terugzetten. In dit geval klik je op Restore en versleep in je het grafische overzicht de bronpartitie(s) naar de gewenste doelpartitie(s). Stel, je bronpartitie is kleiner dan de doelpartitie, dan laat Macrium Reflect in principe drie opties toe.

Standaard neemt je (kleinere) partitie alleen het eerste deel van de doelpartitie in en wordt het resterende deel niet-toegewezen ruimte. Dit kun je naderhand ook checken in het Windows Schijfbeheer (druk op Windows-toets+R en voer diskmgmt.msc uit). Klik op Float Right om de partitie naar het laatste deel van de doelpartitie te verschuiven. Of kies voor Fill Space om een kleinere partitie de volledige doelpartitie te laten gebruiken en van het overtollige deel vrije partitieruimte te maken.

Je kunt dit proces trouwens bijsturen wanneer je op Layout klikt: via de schuifknop leg je dan zelf de helemaal zelf de partitiegrens vast. Of je vult de exacte waarden in bij Size, Before en After in de numerieke velden. Klik op OK / Next / Finish en bevestig met Continue.

©PXimport

Virtuele machine

©PXimport

Mappenback-up

Zoals gezegd kun je met de Home-editie van Macrium Reflect ook afzonderlijke mappen back-uppen. Vooral in combinatie met automatische en incrementele back-ups op gezette tijden, kan dit bij dataverlies de ultieme reddingsboei zijn.

Dit is een vrij rechttoe rechtaan proces. Open het tabblad Create Backups en kies Create a File and Folder backup. In de bestandsbrowser plaats je een vinkje bij de map(pen) die je mee in de back-up wilt. Zodra je op OK drukt worden die aan de lijst toegevoegd.

Om niet zomaar alle bestandstypes uit die mappen mee te back-uppen, druk je op Edit Source Folder Filters. Laat hier het vinkje staan bij Include subfolders als je ook onderliggende mappen mee wilt back-uppen. Verder kun je bestandstypes uitsluiten bij Add files to exclude (bijvoorbeeld *.tmp en *.bak) of bepaalde submappen laten negeren (bij Add folders to exclude). Druk op OK, geef een doelmap voor je back-up aan en geef een naam aan het back-upbestand. Druk op Next en leg het type, de frequentie en de retentie van je back-up vast, net als bij het maken van een image. Je vindt de back-up ook weer terug op het tabblad Existing Backups, deze keer wel bij File and Folder. De rest van het (herstel)verhaal ken je inmiddels.

©PXimport

Schijfkloon

Je kunt een complete schijf ook rechtstreeks kopiëren naar een andere schijf die je eveneens op je pc hebt aangesloten. Deze tweede schijf mag trouwens ook groter zijn dan de bronschijf en je beslist zelf wat je met de overtollige ruimte wil doen.

Open opnieuw Create Backups en zorg dat het tabblad Local Disks is geopend. Selecteer in het grafische overzicht de schijf die je wilt klonen en klik op Clone this disk. Klik op Select a disk to clone to, zodat die in het Destination-venster verschijnt. Om in één keer de complete schijfinhoud (alle partities) te klonen klik je op Copy Partitions.

Je hebt nu twee mogelijkheden: of je behoudt de partitiegroottes (Exact Partition Offset and Length) of je laat die automatisch en proportioneel aanpassen aan de nieuwe schijfruimte (Shrink or extend to fill the target disk). Is de doelschijf groter en kies je de eerste optie, dan blijft er nog niet-toegewezen ruimte over. Die kun je eventueel handmatig aanpassen via de Layout-knop, nadat je eerst de laatste partitie hebt geselecteerd.

Wanneer je op Next drukt, krijg je nog de gelegenheid de kloonoperatie in te plannen om die op gezette tijden automatisch opnieuw te laten uitvoeren. Druk nogmaals op Next en op Finish. Geef eventueel een back-up-definitiebestand op en druk op OK en op Continue om de kloonoperatie te starten. Besef wel dat alle originele data op de doelschijf hierdoor verloren gaan.

©PXimport

Anti-ransomware

©PXimport

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.