UMTS. UMTS in de praktijk: snel, maar wel heel duur.
Overal waar u bent profiteren van de snelheid van een adsl-verbinding – dat is wat de umts-aanbieders u beloven. Dit supersnelle telefoonnetwerk is inmiddels van start gegaan in Nederland, al is het voorlopig alleen beschikbaar in drukbevolkte gebieden. Vodafone had de primeur door als eerste zijn umts-netwerk open te stellen voor zakelijke gebruikers. Wij nemen de proef op de som met de Vodafone umts/gprs datacard. Krijgt u echt een snelle netwerkverbinding naar internet of kantoor? En wat kost het?
Let op artikel in print is anders. Umts staat voor Universal Mobile Telecommunications System en is het derde generatie mobiele netwerk (ook wel 3G genoemd) en de gedoodverfde opvolger voor gsm. Toepassing van umts is vooral dataoverdracht: gsm schiet door de trage snelheid van 9,6 Kbit/s te kort als u foto's wilt versturen of videostreams bekijken, bijvoorbeeld om net dat doelpunt te zien van die voetbalwedstrijd waar u niet bij kunt zijn. Dat gsm hier eigenlijk niet bruikbaar is, is niet zo vreemd: het is oorspronkelijk ontworpen voor spraakverkeer. Een tussenoplossing werd wel gevonden: voor een betere dataoverdracht wordt gebruik gemaakt van bundeling van vier gsm-kanalen, dat de overdrachtssnelheid opkrikt tot 38,4 Kbit/s – deze oplossing kennen we als General Packet Radio Services (gprs) – maar ondanks de hogere snelheid is er nog steeds maar sprake van de helft van de reguliere modemsnelheid of hooguit een tiende van een adsl-verbinding. Umts: heel anders dan gsm Umts is daarentegen wél ontworpen voor breedband-dataverkeer en biedt snelheden vanaf 384 Kbit/s, wat zich kan meten met een aardige adsl-verbinding. Voor die hogere bandbreedte is een andere techniek nodig, vooral wat het zenderdeel betreft. Umts-apparatuur lijkt wat uiterlijk betreft op wat we kennen van gsm, maar de overdracht is flink anders. Een gsm is daarbij het best te vergelijken met een walktie-talkie of dect-telefoon, terwijl umts meer gelijkenis vertoont met de techniek die wordt gebruikt in wireless access points. Gsm gebruikt een smalle zendfrequentie op 900 of 1800 MHz, umts gebruikt brede gebieden in 1900 tot 2200 MHz om tot de hoge dataoverdracht te komen. Umts maakt geen gebruik van de frequenties in het middengebied – rond de 2,1 GHz – om interferentie met wifi-netwerken te voorkomen. Gsm en umts zijn dus wezenlijk anders. In de praktijk Wij bekijken de umts-dienst van Vodafone, die gebruikmaakt van de Vodafone umts/gprs datacard. Deze is geschikt voor de laptop en haakt in op de Vodafone-dienst Mobile Connect. Vodafone heeft nog niet overal in Nederland umts-dekking. Om dit op te vangen kent de datacard twee modi: is er geen umts mogelijk (384 Kbit/s), dan schakelt de kaart over naar gprs (54 Kbit/s). Weliswaar een elegant concept met het voordeel van continue werking, maar met het nadeel dat het afstapje van een factor zeven naar gprs wel erg hoog is. Vodafone gebruikt voor umts/gprs een datakaart van het Belgische Option waar Vodafone voor dit product het alleenrecht op heeft. De kaart wordt geleverd in de bekende rood-oranje kleur en is eenvoudig te installeren. Snelheid De doorvoersnelheid blijkt overeen te komen met de opgegeven cijfers. Wij klokken een goede 380Kbit/56Kbit op umts en 46 Kbit/14 Kbit op gprs. Surfen op internet blijkt aardig goed te gaan, het beeld reageert alleen iets anders: alle pagina's hebben de neiging na een korte wachttijd in één keer in beeld te verschijnen (een 'plof'-effect), terwijl we gewend zijn dat internetpagina's zich gaandeweg opbouwen tijdens het laden. Dit is echter wel verklaarbaar: met umts heb je wel de snelheid van adsl, maar is er sprake van een langere responstijd. Bij umts is dit vaak 200 ms, ongeveer tienmaal zo hoog vergeleken met de 20 ms van adsl. Dit verklaart de kleine vertraging en het plof-effect. Door de lange responsetijd zijn toepassingen met een hoog interactiviteitgehalte minder bruikbaar op umts. Denk aan remote desktopgebruik, ip-telefonie, games en andere responskritische zaken. Audio- en videostreams hebben na het opstarten weinig last van de lange responstijd. Real Audio weet de volle 384 Kbit/s te benutten en zet een prima videobeeld en uitstekend radiogeluid neer. Responstijd speelt hier dan ook geen grote rol. Wat opvalt in de ontvangststerkte is dat umts gevoeliger is voor muren en andere radiogolf-hindernissen dan gsm. Daarom komt gprs dieper in gebouwen. Schakelt de kaart buiten het umts-zenderbereik over op gprs, dan wordt surfen duidelijk lastiger; plaatjes bouwen langzaam op en de responstijd is hoog. Kosten Umts is niet goedkoop. U hebt bij Vodafone de Mobile Connect umts/gprs datacard nodig, die los verkrijgbaar is voor € 375 of € 299 kost met een abonnement. Daarnaast hebt u te maken met kosten op basis van het verbruikte datavolume. Koopt u vooraf geen data in, dan kunnen de kosten gevaarlijk snel oplopen: € 12 voor een megabyte, € 1200 voor 100 MB en € 12.000 (!) voor een gigabyte. Goedkoper wordt het als u elke maand tien tot honderd megabyte vooraf inkoopt in de vorm van een jaarabonnement. Dan worden de kosten respectievelijk € 20, € 75 en € 1000. Onverbruikte ingekochte data blijven twee maanden staan. U kunt daaruit concluderen dat umts ongeschikt is om meer dan een paar honderd MB te verplaatsen. In dat geval gaat u beter op zoek naar een hotspot of andere vorm van gastgebruik van een adsl-aansluiting. Voor dezelfde gigabyte over een adsl-aansluiting (we gaan uit van een € 30-abonnement) betaalt u voor die maand slechts een dertigste of minder, vergeleken met de kosten van umts. Opletten Een gevaar bij het product van Vodafone is dat de kosten extreem kunnen oplopen als u er achteloos gebruik van maakt of als er technisch dingen misgaan. Dat gevaar ontstaat door de goede bandbreedte, de relatief hoge datakosten en het ontbreken van een begrenzing. Praktisch voorbeeld: een halfuurtje breedband NOS Journaal kijken is voor een leek niets bijzonders. In Real Audio gebruikt dat 380 Kbit/s en eet het 90 MB weg – op een haar na het maandquotum uit het zwaarste datapakket van € 75. Zonder vooraf ingekocht quotum geldt een prijs van € 12 per MB en betaalt u voor die ene journaaluitzending dus € 1080! Doet u dat 'per ongeluk' dagelijks, dan lopen de kosten makkelijk uit de hand. Een voorbeeld: maakt u dag en nacht gebruik van uw verbinding van 384 Kbit/s en verbruikt u daarmee 4 GB per dag, dan is de maandafrekening € 1,5 miljoen zonder data abonnement, of € 125.000 als u het zwaarste datapakket hebt. Deze laatste scenario's zijn natuurlijk theoretisch, maar onmogelijk is het niet. De Vodafone-tool die wordt meegeleverd registreert het dataverbruik namelijk wel, maar een harde grens of duidelijke waarschuwing bij de datatransmissiecijfers is niet ingebouwd. Met deze gevaren is dat eigenlijk onacceptabel. Vodafone vertrouwt te veel op de eigen verantwoordelijkheid. Conclusie De kosten van umts zijn hoog, maar uit breedbandperspectief is het een prachtige voorziening. U hebt een grote dekking in Nederland en het evenaart op veel fronten adsl. Streaming audio en video, e-mail en webpagina's komen binnen in een tempo dat u als breedbandgebruiker gewend bent. Maar de dienst is nog niet af: om de zakelijke gebruiker en de consument te beschermen moet Vodafone betere waarschuwingen en een instelbare harde datalimiet introduceren. Op dit moment kunt u door de huidige open verbinding te makkelijk voor surrealistisch hoge kosten komen te staan, door sofware- of hardwareproblemen in de datakaart of laptop, onwetendheid of onzorgvuldigheid. Zonder de instelbare limiet is dit product af te raden, de risico's zijn te hoog.
