Miljoenen gebruikers hadden de nieuwste versie van het bekende en alom vertrouwde CCleaner al gedownload vóórdat er per toeval malware in het programma werd ontdekt. Dergelijke supply-chain-aanvallen worden steeds geraffineerder en populairder. Wat zijn het precies?

Ruim drie miljoen mensen downloadden tussen half augustus en half september CCleaner, een van de meest gebruikte tools ter wereld. CCleaner is bijzonder populair. In praktisch alle gidsen voor het opschonen van computers staat het programma bovenaan en miljoenen gebruikers hebben het programma op hun computer draaien om overbodige bestanden te verwijderen en hun systeem iets sneller te laten draaien.

Niet gek dus dat CCleaner wekelijks nog steeds zo’n vijf miljoen keer(!) wordt gedownload. Wat gebruikers echter niet wisten, was dat in die periode (de 32bit-versie van) CCleaner was geïnfecteerd met een trojan, waardoor honderdduizenden downloaders werden besmet met een virus. Tot dusver is onbekend waarvoor dat virus bedoeld is, maar waarschijnlijk hoopten de hackers via de update bedrijven te infecteren om die te kunnen bespioneren.

Eerder dit jaar werden honderden bedrijven over de hele wereld getroffen door pseudo-ransomware genaamd Petya. Computersystemen van onder meer transportgigant Maersk waren onbereikbaar, met als gevolg miljoenen euro’s schade.

Deze pseudo-ransomware werd verspreid via een boekhoudprogramma van het Oekraïense bedrijf MeDoc, dat eerder was gehackt. De indringers hadden de pseudo-ransomware verstopt in een update voor de software, die vervolgens werd gepusht naar klanten die daardoor werden geïnfecteerd.

CCleaner en Petya zijn de meest recente en ook bekendste voorbeelden van supply-chain-aanvallen waarbij malware werd verspreid. Experts zien deze gevallen echter als een aanwijzing voor een groeiend probleem. Er is nog veel onduidelijk over supply-chain-malware en een oplossing is nog lang niet in zicht.

Zo werkt een supply-chain-aanval

Een supply-chain-aanval is een aanval waarbij een bedrijf of individu wordt getroffen door een aanval die vanuit een leverancier (een ‘supplier’) wordt uitgevoerd. In veel gevallen is dat een aantrekkelijke manier van malwareverspreiding of spionage. Supply-chain-aanvallen hebben een paar voordelen ten opzichte van andere aanvallen: in sommige gevallen kan het bijvoorbeeld makkelijker zijn om een bedrijf te infecteren. Een keten is zo sterk als zijn zwakste schakel, en een willekeurig slecht beveiligd bedrijf in de toeleveringsketen kan dan makkelijk al zijn klanten én diens klanten infecteren.

Dat is best logisch: waarschijnlijk heeft een maker van bijvoorbeeld boekhoudsoftware zijn beveiliging minder goed op orde dan een bedrijf dat beveiligingssoftware maakt. McAfee zag bijvoorbeeld ooit een voorbeeld van een supply-chain-aanval die via een update voor de gpu van computers werd uitgevoerd. “Dat is slim, want je verwacht van een gpu-update niet dat er veel mis mee kan zijn”, vertelt Christiaan Beek, lead scientist & principle engineer bij McAfee. “Je vertrouwt het dus eerder. Een gpu-fabrikant controleert updates waarschijnlijk minder goed dan een bedrijf dat zich enkel richt op software.”

Het opzetten van een supply-chain-aanval is op zichzelf niet moeilijk, denkt Beek, maar het efficiënt uitvoeren van een aanval wel. “Een command-and-control-server beginnen en malware schrijven die daar bepaalde gegevens naartoe stuurt is simpel. Het lastige is juist om het zo lang stil te houden.” In veel gevallen wordt de malware vaak niet (of erg laat) opgemerkt door antivirussoftware, omdat die niet precies weet waarnaar moet worden gezocht.

Supply-chain-aanvallen zijn niet altijd software-gerelateerd, al zorgt de digitalisering er wel voor dat aanvallen makkelijker zijn dan ooit en ook door meer partijen kunnen worden uitgevoerd. Een bekend voorbeeld van een ‘analoge’ aanval is Stuxnet, het destructieve virus waarmee Amerika en Israël het Iraanse atoomprogramma wisten plat te leggen. Stuxnet infecteerde het air-gapped netwerk van de Natanz-faciliteit, en hoewel veel details over de aanval nooit helder zijn geworden, is het algemene vermoeden dat er door een medewerker van een van de toeleveranciers van Natanz een besmette usb-stick naar binnen is gesmokkeld.

Supply-chain-aanvallen kunnen interessant zijn voor hackers die een bedrijf willen infecteren dat via internet lastig (of niet, in het geval van een air-gapped netwerk) te besmetten is. Van oudsher zijn dat situaties waarbij vooral geavanceerde aanvallers betrokken zijn: inlichtingendiensten of staten met veel middelen tot hun beschikking. Er zijn gevallen bekend waarbij instanties als de NSA een lading (computer)hardware voor een doelwit onderscheppen, dat infecteren met malware en zo wachten tot een slachtoffer vanzelf wordt geïnfecteerd.

Twee soorten

Het is een beetje raar om anno 2017 nog te spreken over ‘de opkomst van het internet’, maar de digitalisering en de toenemende hoeveelheid gegevens van klanten en gebruikers bij bedrijven is wel reden voor minder geavanceerde criminelen om supply-chain-aanvallen serieus te nemen. Volgens Michael van der Vaart, CTO van ESET Nederland, zijn Petya en CCleaner slechts het begin van wat een steeds populairdere methode van infectie gaat worden. “Criminelen kijken goed naar elkaar en leren zo wat goed werkt.” De voorbeelden van Petya en CCleaner lieten precies dat op pijnlijke wijze zien.

Er zijn ruwweg twee soorten supply-chain-aanvallen. Aan de ene kant is er de soort die zich richt op bedrijven, die op zichzelf moeilijk te infiltreren zijn maar waarbij een leverancier mogelijk een zwakke plek in zijn systeem heeft. Die vorm van bedrijfsspionage is al jaren oud, maar er is tegenwoordig ook een nieuwe vorm van supply-chain-aanvallen, waarbij juist een grote massa eindgebruikers wordt aangepakt. De CCleaner-aanval in augustus 2017 is daarvan het bekendste voorbeeld, maar ESET en ook andere beveiligingsbedrijven zoals Kaspersky ontdekten zowel vorig jaar als dit jaar steeds meer gevallen van dergelijke malware die op deze manier verspreid werd.

Volgens Van der Vaart zijn eindgebruikers, gewone consumenten dus, steeds vaker het doelwit van zulke aanvallen. “Je ziet dat in malware die we bij ESET hebben gevonden in bijvoorbeeld video-encoder Handbrake, of eerder in een populaire videospeler voor macOS. Criminelen vinden de massa steeds interessanter en zullen vaker supply-chain-aanvallen gebruiken om gewone consumenten te infecteren.”

Wie en waarom

Supply-chain-aanvallen zijn voor veel criminelen ook aantrekkelijker omdat ze vaak moeilijker te detecteren zijn in een systeem. Beek: “Het duurt vaak heel lang voordat je een infectie opspoort, en dat is criminelen veel waard. Hoe langer je in een systeem zit, hoe meer informatie je kunt verzamelen.” Van der Vaart is het daarmee eens. Hij benadrukt dat het lastig is voor antivirussoftware om lekken op te sporen. “Dat lukt vaak wel als we heel gericht gaan zoeken; dan kunnen we bijvoorbeeld redelijk makkelijk de command-and-control-server van een malafide applicatie vinden. De moeite is echter om in de eerste plaats te vinden wáár je onderzoek moet gaan doen.”

Maar als een crimineel dan eindelijk in een systeem is binnengedrongen, wat is dan het einddoel? Van CCleaner is tot op de dag van vandaag niet precies bekend wat het doel was, maar alles wijst erop dat de trojan bedoeld was om gebruikers te bespioneren. Alleen ... welke gebruikers? Was de hack bedoeld om zo veel mogelijk argeloze downloaders te infecteren, of zocht de trojan naar iets specifieks? Zowel Van der Vaart als Beek kunnen er alleen maar over speculeren, maar beiden vermoeden dat het waarschijnlijk vooral bedrijven waren die de dupe werden. De overige downloaders waren dan eerder ‘collateral damage’.

Vooral Beek denkt niet dat de trojan was bedoeld om bijvoorbeeld op een later moment ransomware te verspreiden, zoals al snel na de hack werd gespeculeerd. “Daarvoor is een dergelijke infiltratie te waardevol. Het kost redelijk veel moeite om in een bedrijfsnetwerk terecht te komen, en al helemaal om daar zo lang onopgemerkt te blijven. Dat voordeel wil je niet verspillen aan ransomware.” Beek denkt dat spionage, en dan met name gerichte bedrijfsspionage, interessanter is voor hackers. Ransomware is al lucratief genoeg en heeft met gewone phishingcampagnes al voldoende effect wat betreft het aantal infecties.

Je kunt je dan ook afvragen wie er doorgaans achter supply-chain-aanvallen zitten, maar daarover is eigenlijk weinig concreets te zeggen. Beek denkt dat het voornamelijk ‘nation states’ zijn, of inlichtingendiensten met genoeg financiële middelen én de juiste motieven om een gecompliceerde hack uit te voeren – of in elk geval om die stil te houden. Het is moeilijk te zeggen wie er achter supply-chain-attacks zitten omdat de motieven verschillen en omdat veel aanvallen onopgemerkt blijven.

Zowel Beek als Van der Vaart denkt dat het opzetten van een aanval zelf niet veel geld of moeite kost, maar het stilhouden van die aanval wel. Inlichtingendiensten en hackersgroeperingen hebben die middelen om een aanval stil te houden veel vaker tot hun beschikking. Van der Vaart denkt niet dat supply-chain-hackers zulke hoge profielen hoeven te hebben, maar erkent wel dat het ‘inderdaad niet om script-kiddies gaat’.

Wat in elk geval duidelijk lijkt, is dat het profiel van de daders verschilt met dat van bijvoorbeeld ransomwaremakers, die zich in stijgende mate richten op snelle, simpele aanvallen in de hoop snel te scoren door zo veel mogelijk mensen te bereiken. Beek: “Cybercriminelen kijken vaak vooral naar het grote geld, en dat wil je snel verdienen. Supply-chain-aanvallen zijn vaak te gecompliceerd en daarmee te duur, en daarom niet snel terug te verdienen.”

In een volgend artikel kijken we naar de mogelijkheden om een supply-chain-aanval te herkennen.

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Tijd voor een nieuw koffiezetapparaat? Ga dan voor een volledig autoamtische. Met slechts een druk op de knop heb je zo je favoriete koffie op tafel staan. Wij bekijken vijf geavanceerde modellen voor minder dan 300 euro voor je.

In het aanbod van volautomatische koffiemachines zijn er ook machines die vriendelijk geprijsd zijn. Ze malen de bonen, doseren de hoeveelheid en bereiden de koffie met één druk op de knop. Wij vonden vijf mooie modellen voor je.

Philips 2200 Series EP2220/10

Philips’ 2200‑serie richt zich op basisfunctionaliteit. De volautomaat maalt de bonen met een keramisch maalwerk en kan twee koffievarianten zetten: espresso en gewone koffie. Het bedieningspaneel biedt keuzes voor koffiesterkte, aroma en hoeveelheid. Een ingebouwde melkopschuimer maakt het mogelijk om melk te stomen voor cappuccino’s, maar er is geen intern melkreservoir. De machine heeft een waterreservoir van ongeveer 1,8 liter en een aparte bonencontainer van circa 275 gram; dit betekent dat je meerdere kopjes kunt zetten zonder tussentijds bijvullenkieskeurig.nl.

Philips gebruikt een AquaClean‑filter, waardoor ontkalken minder vaak nodig is wanneer dit filter op tijd wordt vervangen. Het apparaat heeft een voorgeprogrammeerde spoelfunctie en ondersteunt twee kopjes tegelijk. Omdat het om een volautomaat gaat, maalt en doseert het apparaat de bonen automatisch. Het apparaat heeft verschillende maalgraadinstellingen, waardoor je kunt experimenteren met fijnere of grovere maling afhankelijk van je smaak.

Krups Roma EA8108

De Krups Roma EA8108 is een compacte volautomatische espressomachine met een ingebouwde metalen maalschijf en een bonenreservoir van ongeveer 275 gramkieskeurig.nl. Dit apparaat maakt espresso, koffie en lungo en heeft een 2‑kopjesfunctie. Het waterreservoir van 1,8 liter is uitneembaar, zodat je het eenvoudig bij de kraan kunt vullen. De machine heeft een eenvoudig bedieningspaneel met draaiknoppen voor de koffiesterkte en watervolume. Het stoompijpje aan de zijkant dient voor het opschuimen van melk voor cappuccino’s; er is geen geïntegreerd melkreservoir.

Krups voorziet de EA8108 van automatische spoel‑ en ontkalkingsprogramma’s en een energiebesparende stand met automatische uitschakeling. Omdat het een volautomaat is, maalt en tampt het systeem de bonen zelf voordat het water onder druk door het koffiebed geperst wordt. De koffie-uitloop is in hoogte verstelbaar, waardoor zowel espresso‑kopjes als hogere mokken passen. De keramische maalschijf kent verschillende maalstanden zodat je de maling kunt aanpassen aan de gewenste smaak en intensiteit.

Krups Essential EA8150

De Krups Essential EA8150 is een volautomatische bonenmachine die vooral bedoeld is voor espresso, ristretto en gewone koffie. Er is een ingebouwde koffiemolen die direct voor het zetten maalt. Met de 2‑kopjesfunctie kun je twee kopjes tegelijk zetten; de sterkte van de koffie en de maalgraad stel je zelf in. De machine heeft een 1,7 liter waterreservoir en een bonencontainer van circa 250 gram. Er is geen intern melkreservoir; melk opschuimen doe je via het stoompijpje of met een aparte melkopschuimer.

Een duidelijk bedieningspaneel met druktoetsen en een klein display laat zien welke instelling je gekozen hebt. Omdat het apparaat volledig automatisch is, doseert het de juiste hoeveelheid koffie en water en voert het spoelprogramma’s uit na het gebruik. De uitloop is in hoogte verstelbaar zodat zowel kleine kopjes als grotere mokken passen. Krups levert automatische spoel‑ en ontkalkingsprogramma’s om het onderhoud te vergemakkelijken, en een energiebesparingsstand schakelt het apparaat na een tijd vanzelf uit.

Krups Arabica EA8110

Deze volautomatische Krups Arabica EA8110 combineert een bonenreservoir van ongeveer 260 gram met een ingebouwde maalschijf. Je stelt zowel de maling als de koffiesterkte in via de keuzeknoppen. Met de 2‑kopjesfunctie zet je twee espresso’s tegelijk. Het waterreservoir heeft een inhoud van 1,7 liter en is makkelijk uitneembaar voor het vullen onder de kraan. De machine heeft een stoompijpje voor het opschuimen van melk en de bereiding van cappuccino; er is geen geïntegreerd melkreservoir.

De EA8110 beschikt over automatische spoel‑ en ontkalkingsprogramma’s die via indicatorlampjes aangeven wanneer onderhoud nodig is. De temperatuur is instelbaar en de machine bevat een energiebesparende modus. Omdat dit een volautomatisch systeem is, maalt, doseert en tampt het apparaat de koffie; je hoeft slechts de sterkte, hoeveelheid en eventueel de maalgraad te kiezen. Het gebruikerspaneel bestaat uit eenvoudige knoppen en indicatoren, waardoor je zonder veel moeite een espresso of lungo zet. De watertank en opvangbak zijn uitneembaar zodat je ze eenvoudig onder de kraan kunt reinigen.

De’Longhi Magnifica ECAM20.110.B

De’Longhi’s Magnifica ECAM20.110.B is een volautomatische bonenmachine met een bonenreservoir van circa 250 gram en een geïntegreerde maalwerk met dertien maalstanden. Je kunt kiezen uit verschillende dranken, zoals espresso, koffie, lungo en cappuccino. Het waterreservoir van 1,8 liter is ruim, zodat je meerdere kopjes kunt zetten zonder bijvullen. De machine heeft geen geïntegreerd melkreservoir; melk opschuimen gebeurt met het stoompijpje aan de zijkant. Het bedieningspaneel bestaat uit draaiknoppen en druktoetsen voor koffiesterkte en volume.

De pompdruk van deze machine bedraagt 15 bar en het vermogen 1450. Je kunt ook voorgemalen koffie gebruiken omdat er een aparte koffiepoederinvoer is. De machine voert een automatisch spoel‑ en ontkalkingsprogramma uit en heeft een energiebesparingsstand. De uitloop is in hoogte verstelbaar, zodat verschillende kopjes en glazen passen. Met drie temperatuurinstellingen en verstelbare maalgraad kun je het resultaat aanpassen aan je persoonlijke voorkeur.

Met de Dyson V16 Piston Animal kun je draadloos stofzuigen én dweilen, mits je het dweilopzetstuk er ook bij koopt. Dyson mikt met deze steelstofzuiger op huishoudens met dieren, maar de antiklitborstels blijken ook handig om lange menselijke haren op te zuigen. Een review van deze twee-in-één-gadget.

Dyson staat bekend om zijn premium apparatuur met stevige prijzen, en dat is bij de V16 Piston Animal niet anders. De stofzuiger heeft een adviesprijs van 849 euro. Wil je daar ook de Submarine-dweilborstel bij, dan ben je in totaal bijna 1000 euro kwijt. Dyson kennende zullen deze prijzen binnen een jaar wel enigszins dalen, waardoor de V16 Piston Animal een betere prijs-kwaliteitverhouding krijgt.

Verbeterd ontwerp

Het ontwerp van de stofzuiger steekt goed in elkaar. De kunststof behuizing voelt degelijk aan en heeft een matzwarte afwerking, wat wij persoonlijk mooier vinden dan het grijs van voorgaande Dyson-stofzuigers. De verwijderbare batterij aan de onderkant blijft een goede zet, net als het lcd-schermpje in je gezichtsveld. Op dit scherm zie je hoelang je nog kunt stofzuigen (of dweilen) en via grafieken welk soort vuil je opzuigt.

©Rens Blom

Het is fijn dat je het HEPA-filter aan de achterzijde van de stofzuiger kunt losdraaien om hem te wassen. Zo blijft de stofzuiger op de lange termijn zelf zo schoon mogelijk.

©Rens Blom

Een prettige verbetering in de V16 Piston Animal ten opzichte van vorige geteste Dyson-modellen is het stofreservoir. De draadloze steelstofzuiger heeft een opvangbak van 1,3 liter. Door een hendeltje te gebruiken, pers je het opgezogen vuil samen en raakt het stofreservoir minder snel vol. Wanneer je het stofreservoir boven je vuilnisbak leegt, valt de inhoud netjes naar beneden. Bij andere geteste Dyson-stofzuigers wil het vuil door de kracht van het geopende stofreservoir nog weleens in een cirkel omlaag dwarrelen, waardoor een deel buiten je vuilnisbak belandt. Het is goed om te zien dat Dyson hiervan heeft geleerd.

©Rens Blom

Haren opzuigen

Effectieve stofzuigers bouwen doet Dyson al jaren, en daar vormt de V16 Piston Animal geen uitzondering op. De ster van de show is een nieuwe brede zuigmond met een speciale structuur om lange haren op te zuigen zonder dat ze vastklitten in de bewegende onderdelen van het mondstuk. Dat mondstuk werkt als een trein, hebben we de afgelopen vier weken gemerkt in een huishouden met twee verharende katten, een nog erger verharende oppashond én een vriendin met lang haar. De V16 Piston Animal zuigt de complete vloer schoon, waarbij delen van kattenbakkorrels, broodkruimels, ander vuil en dus al die haren soepel de stofzuiger in verdwijnen. Dat is best een prettig aanzicht, zeker dankzij het ingebouwde laserlicht dat een deel van je vloer groen laat oplichten om beter te zien wat je opzuigt.

©Rens Blom

Slim aan die vernieuwde brede zuigmond is dat hij werkt op harde vloeren én tapijt of een kleed. De stofzuiger past zijn manier van zuigen aan als hij een andere ondergrond detecteert. Je kunt in één moeite dus je hele kamer stofzuigen, wat een fijne manier van werken is die past bij de hoge prijs van de stofzuiger.

Dyson levert de V16 Piston Animal met drie extra opzetstukken. Een langere, smallere zuigmond tovert de stofzuiger om tot een flinke kruimeldief, terwijl de twee-in-één-zuigmond bedoeld is voor tafels, traptreden en andere kleine oppervlakken. Het meest interessant vinden we een kleine zuigmond met dezelfde antiklitconstructie als de grote zuigmond. Deze kleine zuigmond leent zich goed om de bank, stoelen en je matras te stofzuigen.

©Rens Blom

De Dyson V16 Piston Animal heeft drie zuigmodi: de zuinige ecostand, de automatische stand en de boost-modus voor maximale zuigkracht. De automatische stand is het nuttigst, want die schakelt automatisch naar boost zodra hij veel vuil tegenkomt. Wij konden de stofzuiger zo'n 60 minuten gebruiken op de automatische stand. De accu opladen duurt grofweg vierenhalf uur.

Dweilen vraagt om versie 3

Voor 149 euro extra koop je de V16 Piston Animal met een dweilmond, door Dyson de Submarine 2.0 genoemd. Dat komt omdat er al een dweil met Submarine 1.0-techniek is, die overigens niet werkt met de V16 Piston Animal. Andersom kun je de 2.0-dweil niet gebruiken met vorige Dyson-apparaten. Makkelijk upgraden of uitwisselen zit er dus niet in.

©Rens Blom

Over de 1.0-dweil waren we niet heel enthousiast, en hoewel de 2.0-versie beter is, blijft het dweilen wat wiebelig en krijgen we snel strepen. De waterbak legen is wel eenvoudiger. Al met al een prima gadget om de vloer even op te frissen, maar een serieuze dweil biedt nog steeds beter resultaat.

©Rens Blom

Conclusie: Dyson V16 Piston Animal kopen?

De Dyson V16 Piston Animal is een krachtige en complete steelstofzuiger voor mensen met huisdieren en/of lange haren. De stevige prijs is begrijpelijk, maar niet mals. Dat kan wachten op een aanbieding de moeite waard kan maken. De optionele dweilmond à 149 euro weet ons niet helemaal te overtuigen.