Opnieuw heeft een grote ransomwareaanval duizenden bedrijven over de hele wereld getroffen. De aanval met 'Petya' begon gistermiddag, maar in de loop van de dag bleek dat het hier om misschien wel méér gaat dan WannaCry...

Eerst maar eens de feiten: gistermiddag meldde een aantal bedrijven in voornamelijk Oekraïne en Rusland slachtoffer te zijn van een ransomwareaanval. Al snel leek het om dezelfde uitbraak te gaan. Later die dag bleken ook een aantal Nederlandse bedrijven getroffen door dezelfde aanval, zoals de Rotterdamse containeroverslag RPM Terminals, een dochteronderneming van het eveneens getroffen Maersk.

Nederlandse bedrijven

Op Tweakers komen ook verschillende reacties binnen van lezers die bij 'grote bedrijven' zeggen te werken waar de ransomware ook heeft toegeslagen - al noemen zij uit veiligheidsoverwegingen geen namen. Het lijkt er echter op dat de ransomware zich grotendeels nog op Oekraïense bedrijven.

Oekraïne

Dat blijkt ook uit hoe de ransomware is verspreid, want dat is inmiddels bekend. Dat is gebeurd via een accountingprogramma dat door een Oekraïens bedrijf genaamd MeDoc is gemaakt. MeDoc is geïnfiltreerd, en hackers hebben de ransomware in een update voor het programma verstuurd die op 22 juni naar klanten is gepusht. Het virus heeft daar 5 dagen in wacht gelegen tot het op de 27e plotseling werd ingeschakeld. De timing is toevallig, omdat 27 juni de Dag van de Onafhankelijkheid is in Oekraïne.

MeDoc heeft inmiddels een verklaring uitgebracht op Facebook. Ook Microsoft zegt dat het virus op die manier rondgaat.

Losgeld

De ransomware vraagt 300 dollars in bitcoin aan losgeld, een opvallend laag bedrag voor malware die zich juist op bedrijven richt. Bedrijven zijn doorgaans sneller bereid hogere bedragen te betalen. Dat kan erop duiden dat de ransomware niet bedoeld is om geld te verdienen, maar dat er meer achter zit...

Op dit moment zijn er slechts 36 transacties gedaan naar het bitcoinadres, waarvan er zelfs een paar transacties maar een paar cent zijn. Net als WannaCry is ook Petya geen vetpot...

Email in plaats van Tor

Een paar dingen aan de ransomware zijn opvallend, zoals de betaalmethode. Waar dat normaal gesproken via een .onion-site en Tor gaat, vragen de hackers in dit geval om de unieke identificatiecode naar een mailadres te sturen. Maar: de hostingpartij heeft wowsmith12345@posteo.net inmiddels op nonactief gezet. Emails komen daar dus niet meer binnen, en dat betekent dat ontsleutelcodes (als die er al waren) ook niet meer kunnen worden verstuurd.

Dat is tot groot ongenoegen van sommige beveiligingsexperts, die zeggen dat het emailadres één van de weinige manieren was om de daders op te sporen.

Gelukkig zijn er nog wel mogelijkheden de ransomware te stoppen. Petya werkt namelijk in 2 fases. In de eerste wordt de computer geïnfecteerd en wordt het virus uitgevoerd op de achtergrond. Daarna herstart de computer automatisch, en pas bij het herstarten wordt een nieuwe bootloader gestart die het scherm versleutelt. Ook dat is pas het moment dat de bestanden versleuteld worden.

Het is daarom mogelijk de ransomware te stoppen door 'Automatisch herstarten bij problemen' uit te schakelen. Ook hebben security-onderzoekers ontdekt dat het virus zoekt naar een bestand genaamd perfc in C:\windows staat. Het is niet duidelijk waarom het dat doet, maar als dat bestand bestaat wordt de ransomware niet uitgevoerd. Zo blijf je toch een beetje beschermd.

Is dit wel Petya?

Maar het meest opvallende aan 'Petya'? Niemand weet of het echt om Petya gaat... Aanvankelijk werd dat wel aangenomen, omdat de ransomware dezelfde methode had als de eerste varianten van Petya, die in april 2016 voor het eerst rondgingen.

Harde schijf

Petya versleutelt namelijk geen individuele bestanden, zoals veel ransomware dat doen. In plaats daarvan maakt Petya een kleine custom bootloader die direct naar een kernel gaat waarop alleen maar de losgeldbrief te lezen is. Daarbij wordt de master boot record van de schijf overschreven, zodat de bestanden niet meer te benaderen zijn. De bestanden zelf worden echter ook nog versleuteld met AES-128 encryptie, dus zelfs als je die kunt terughalen heb je er nog niets aan.

Parallel met WannaCry

De ransomware heeft daarnaast ook nog eens veel weg van een ander incident: WannaCry. Dat is de ransomware die in mei van dit jaar toesloeg bij duizenden bedrijven over de hele wereld, en die uiteindelijk bleek uit te schakelen met een simpele killswitch. Petya blijkt die niet te hebben, al is er wel een mogelijkheid om de ransomware te stoppen door een bepaald bestand op de computer aan te maken.

NSA-exploit

De meest in het oog springende overeenkomst met WannaCry is de exploit die wordt gebruikt. Dat is namelijk opnieuw EternalBlue, een gelekte exploit die afkomstig was van de NSA en werd gelekt door hackersgroep ShadowBrokers. EternalBlue maakt gebruik van een kwetsbaarheid in het SMB-protocol van Windows.

Geavanceerde ransomware

Maar, en dit is belangrijk, waar WannaCry nogal slordig in elkaar was gezet lijkt Petya veel geavanceerder. Zo krijgt de ransomware namelijk toegang tot de admin-rechten van een pc om zich zo makkelijker naar andere computers op het netwerk te verspreiden, waarbij de SMB-exploit niet eens nodig is. De m,alware maakt ook gebruik van PSexec om beheerdersrechten te krijgen. Dat is alleen mogelijk door andere NSA-exploits te gebruiken. Zulke zero-days zijn zeldzaam, en doen juist ook denken aan andere grote cyberwapens zoals Stuxnet, dat destijds gebruik maakte van een ongekend aantal van 4 zero-days.

(Not)Petya

Omdat Petya zo veel geavanceerder lijkt dan veel andere ransomware zeggen sommige beveiligingsonderzoekers dat het virus juist niets te maken heeft met Petya - ze noemen het zelfs NotPetya.

Als we de feiten onder elkaar zetten zien we een schrikbarend beeld:

- De ransomware zit professioneel in elkaar

- De betaalmethode is juist erg simplistisch en wel érg makkelijk offline te halen (wat ook gebeurd is)

- De ransomware is gericht om systemen onbruikbaar te maken in plaats van bestanden

- De ransomware begon in Oekraïne en treft vooral daar veel bedrijven

Vragen

En dat alles doet de vraag rijzen: hebben we hier wel te maken met een vorm van ransomware, of is er meer aan de hand? Gaat het hier niet om een grootschalige sabotage-aanval? En welk doel had die dan?

Te vroeg voor antwoorden

Het is nog veel te vroeg om iets te zeggen over de aard van de aanval. Daarvoor weten we nog te weinig over de details van de ransomware. Bij WannaCry duurde het bijvoorbeeld weken tot de onderzoekers de ransomware linkten aan Noord-Korea - en zelfs dan gaat het nog om alleen een vermoeden.

Voorlopig weten we nog niet genoeg over aanval, maar nu er steeds meer feiten boven tafel komen ontstaat een beeld dat niet bepaald rooskleurig is...

OPPO heeft de Reno14 Series gelanceerd. De smartphones, bestaande uit de Reno14 5G en Reno14 F(S) 5G, bieden AI-fotografie, verbeterde productiviteitsfuncties en een water- en stofbestendig ontwerp. Beide modellen zijn uitgerust met grote batterijen, snellaadtechnologie en ColorOS 15 op basis van Android 15. En ja, het is ook hier AI dat de klok slaat.

De nieuwe Reno14 5G en de Reno14 F(S) 5G combineren geavanceerde AI-functies met een ontwerp dat volgens de fabrikant is geïnspireerd op, eh, zeemeerminnen. Bijzonder ja... Beide modellen zijn uitgerust met verbeterde cameratechnologie en beschikken over een water- en stofbestendige behuizing met IP66, IP68 en IP69-certificeringen. De toestellen zijn per direct verkrijgbaar in Nederland.

Zeemeermin-look in glas

De Reno14 Series introduceert het zogenoemde Iridescent Mermaid Design, dat tot stand komt via twaalf coatinglagen en vijf fasen van microgravure, aldus Oppo. Hierdoor ontstaat een glanzende lichtreflectie op de achterkant. De Reno14 5G heeft een glazen afwerking uit één stuk gecombineerd met een aluminium frame, wat bijdraagt aan de stevigheid van het toestel. De behuizing is bestand tegen water en stof, en de usb-c-aansluiting is voorzien van een platina coating om corrosie te beperken, ook bij intensief gebruik.

©Oppo

Scherm reageert altijd

Beide modellen beschikken over een plat amoledscherm met smalle randen. De Reno14 5G heeft een 6,59-inch display, terwijl de Reno14 F 5G een 6,57-inch scherm biedt. Ze ondersteunen functies als Splash Touch en Glove Mode, waarmee het scherm dus ook bij natte handen of gebruik met handschoenen blijft reageren. Qua kleurstelling zijn er meerdere varianten beschikbaar. De Reno14 5G komt in Opal White en Luminous Green, terwijl de Reno14 F 5G verkrijgbaar is in Opal Blue en eveneens in Luminous Green.

Flitser versterkt nachtbeelden

Een belangrijk onderdeel van de serie is 'AI Flash Photography'. De Reno14 5G beschikt over een drievoudig flitssysteem, waaronder een speciale focusflitser voor de telefotocamera. Dit moet volgens Oppo tot tien keer meer lichtopbrengst geven dan bij de vorige generatie. De Reno14 F 5G heeft een tweevoudig flitssysteem dat een verdubbeling van de helderheid levert ten opzichte van eerdere modellen. De Reno14 5G is daarnaast uitgerust met een 50 megapixel 3,5x telefotocamera, waardoor gebruikers meer mogelijkheden hebben voor portret- en zoomfotografie.

©Oppo

Strakkere foto's dankzij AI

De toestellen bieden verschillende AI-gedreven functies. 'AI Livephoto 2.0' combineert korte en lange belichtingen in één opname, zodat bewegingen worden vastgelegd zonder onscherpte. Met de ingebouwde AI Editor kunnen foto's automatisch worden bijgesneden, vervorming worden hersteld en filters worden toegepast. Extra functies zijn onder andere 'AI Perfect Shot', dat ongewenste gezichtsuitdrukkingen kan corrigeren, en 'AI Eraser' en 'Reflection Remover', waarmee storende objecten of reflecties uit beelden worden gepoetst. Ook voor video zijn er verbeteringen, met ondersteuning voor 4K HDR-opnames met een breder dynamisch bereik en natuurgetrouwe kleuren.

Tolk en personal assistant in één

Naast fotografie richt Oppo zich met de Reno14 Series ook op productiviteit. Het nieuwe ColorOS 15 introduceert 'AI Mind Space', waarin informatie uit apps of het web eenvoudig kan worden opgeslagen en later via natuurlijke taal kan worden teruggevonden. Ook zijn er vertaalmogelijkheden toegevoegd, waaronder AI Call Translator voor live-gesprekken en een speciale app die tekst of spraak realtime vertaalt. Deze functies moeten de smartphones bruikbaarder maken in internationale situaties en bij dagelijks multitasken.

©Oppo

Extra koeling voor gamers

Voor betere prestaties tijdens gamen en multitasken zijn de toestellen voorzien van een verbeterd koelsysteem. De Reno14 5G beschikt over een 'AI Nano Dual-Drive'-koelsysteem, ondersteund door 'AI HyperBoost 2.0', dat de temperatuur ook tijdens intensief gebruik onder controle houdt. Daarnaast introduceert Oppo 'AI LinkBoost 3.0' voor stabielere netwerkprestaties, met automatische schakeling tussen netwerken en prioritering van belangrijke datastromen. Beide modellen hebben een 6000 mAh-batterij en ondersteunen de eigen SuperVooc-snellaadtechnologie.

Updates tot zes jaar

De Reno14 Series draait op Android 15 met ColorOS 15. Oppo belooft vijf grote ColorOS-updates en zes jaar beveiligingspatches, wat de gebruiksduur van de toestellen flink moet verlengen. Met functies als de 'Trinity Engine' en 'Luminous Rendering Engine' zijn vloeiende animaties en stabiele prestaties een belangrijk aandachtspunt.

De Reno14 Series is zoals gezegd per direct verkrijgbaar. De Reno14 5G kost 649 euro voor de versie met 512 GB opslag en 599 euro voor 256 GB. De Reno14 FS 5G met 512 GB opslag kost 449 euro, terwijl de Reno14 F 5G met 256 GB voor 399 euro al beschikbaar is. Oppo biedt tot 28 september verschillende introductiebundels aan, waaronder draadloze oordopjes en snelladers bij aankoop van een toestel.

Heb je een ingenieus ontwerp in gedachten, maar geen 3D-printer in huis? Geen probleem, want er zijn steeds meer manieren om objecten te laten printen zonder zelf apparatuur te bezitten. Online printdiensten nemen je werk uit handen, terwijl je alleen een digitaal bestand hoeft aan te leveren. Of je nu een sleutelhanger ontwerpt of een uniek cadeautje voor een verjaardag, 3D-printen biedt talloze mogelijkheden. Bovendien kun je putten uit uitgebreide digitale bibliotheken met kant-en-klare modellen.

Het printen van ruimtelijke objecten is makkelijker dan ooit, zelfs zonder eigen 3D-printer. Er is namelijk een groeiend aanbod van onlineplatforms en webshops dat het fysieke printproces voor hun rekening neemt, terwijl jij enkel een digitaal ontwerp aanlevert. Daardoor is 3D-printen niet langer alleen weggelegd voor techfanaten of bedrijven. Het volstaat om een geschikt 3D-model te hebben in een gangbaar bestandstype, zoals STL, OBJ of STEP, en je kunt direct aan de slag. De rest van het printproces kun je uitbesteden aan professionele printservices, zodat je altijd verzekerd bent van hoge kwaliteit. Zo kunnen hobbyisten, studenten en ondernemers gemakkelijk experimenteren met 3D-technologie. Het maakt niet uit of je een miniatuur voor bordspellen, een vervangend onderdeel voor een huishoudelijk apparaat of een gepersonaliseerd sierobject wilt maken. Je regelt alles met een paar simpele online handelingen.

Een ontwerp vinden of zelf maken

De eerste stap bij 3D-printen zonder eigen printer is het vinden of ontwerpen van een geschikt model. Online zijn er miljoenen gratis en betaalde ontwerpen beschikbaar, die je vrij kunt downloaden en gebruiken. Platformen als Thingiverse en MyMiniFactory staan bol van de creaties van hobbyisten en professionals. Via de zoekfunctie typ je bijvoorbeeld ‘phone holder’ (telefoonhouder), waarna je talloze varianten vindt die direct te printen zijn. Heb je liever iets unieks? Dan kun je zelf aan de slag met ontwerpprogramma’s met een intuïtieve interface, waarmee je een 3D-bestand genereert (zie het kader ‘Zelf 3D-modellen maken’). Zo heb je de basis voor je zelfgemaakte 3D-project klaar. Het kost uiteraard wat meer moeite dan kiezen voor een ontwerp van iemand anders, maar zelf ontwerpen is wel een stuk leuker en niet in de laatste plaats leerzamer.

Op sites zoals Thingiverse staan talloze leuke en praktische ontwerpen die je kunt downloaden.

Online printservices: zo werkt het

Als je eenmaal een bestand hebt, kun je het uploaden naar een online printservice. Er is keuze uit vele aanbieders, bijvoorbeeld 3DLabs en 3D Print Portaal. Je gaat naar de website en uploadt simpelweg het bestand vanaf je computer. De dienst controleert of je model printbaar is en toont vervolgens de geschatte kosten. Die kosten hangen af van materiaal, afmetingen en complexiteit. Wil je bijvoorbeeld een prototype in kunststof? Dan kies je in het materiaalmenu voor PLA of ABS en vink je de gewenste kleur aan. Ook metalen zoals staal of messing zijn soms mogelijk, maar die opties liggen prijstechnisch hoger. Heb je de instellingen gevonden? Dan rond je de bestelling af zoals je bij een reguliere webshop winkelt. De levertijd varieert van een paar dagen tot weken. Zo heb je in een handomdraai een professioneel geprint object in huis, zonder zelf technische apparatuur te hoeven bezitten. Het hele proces is daardoor uiterst laagdrempelig en snel geregeld.

Bij het aanleveren van je 3D-model is het belangrijk om te weten welke bestandstypen de printservice accepteert. STL is veruit de meest gangbare standaard. Het bevat de geometrie van je ontwerp in de vorm van kleine driehoekige vlakken. Daarnaast is OBJ populair omdat het extra informatie kan bevatten, zoals kleur- of textuurdetails. Er bestaan ook formaten als STEP, 3MF en AMF, maar niet elke aanbieder ondersteunt deze. Kijk op de website van de aanbieder ook of er aanvullende eisen zijn, bijvoorbeeld ten aanzien van de wanddikte van je ontwerp.

Het gebruik van een 3D-printservice is vaak heel eenvoudig.

 Keuze uit materialen en afwerking

Niet alleen de technologie achter 3D-printen is divers, ook de materiaalkeuzes zijn talrijk. Voor de meeste beginnende gebruikers volstaan de eerder genoemde kunststoffen zoals PLA en ABS (zie kader ‘De meest gebruikte materialen’). PLA is biologisch afbreekbaar en relatief eenvoudig te printen, terwijl ABS sterker en iets hittebestendiger is. Zoek je een chique uitstraling? Dan kun je kiezen voor harsgebaseerde prints, gemaakt met lasers (SLA) of lcd-technologie. Het resulterende oppervlak is zeer glad, ideaal voor gedetailleerde miniaturen of sieraden. Daarnaast zijn er steeds meer mogelijkheden om met metalen te werken, hoewel dit vaak duurder uitvalt. Als je een model in metaal bestelt, wordt het in meerdere stappen gefreesd, gegoten of gesinterd, afhankelijk van de aanbieder. Na het printen kan een object extra nabewerkt worden, bijvoorbeeld door schuren, polijsten of zelfs verven. Sommige onlinediensten bieden deze nabewerking als extra optie aan. In de menu’s kies je dan voor afwerkingen als Polished of Painted en geef je eventueel een gewenste kleur op. Zo bepaal je zelf hoe je uiteindelijke ontwerp eruit komt te zien, zonder eigen apparatuur in huis.

©stockphoto-graf - stock.adobe.com

PLA-filament is in eindeloos veel kleuren op rollen verkrijgbaar.

Kosten en planning in de hand houden

Wanneer je een 3D-object laat printen via een onlinedienst, is het verstandig om vooraf je budget en tijdsplanning te bepalen. De prijs wordt meestal berekend op basis van volume en materiaalkeuze. Een simpel plastic figuurtje kost bijvoorbeeld maar een paar euro, terwijl een groot metalen voorwerp in de honderden euro’s kan lopen. Doe een paar proefuploads met verschillende materialen en controleer de gepresenteerde prijs om een idee te krijgen van de mogelijkheden. Let ook op eventuele opstartkosten per bestelling. Sommige platformen rekenen een vast tarief voor elke nieuwe opdracht, ongeacht het formaat. Om transportkosten te beperken, kun je bestellingen combineren of meerdere exemplaren in één keer laten printen. Daarnaast is het slim om te checken hoelang de productie en verzending duren. Voor belangrijke deadlines is het verstandig om wat extra speling in te bouwen, zeker als je nog nabewerking wilt uitvoeren of het object elders moet laten afwerken. Zo voorkom je teleurstellingen, zowel financieel als qua timing, en houd je de kosten en planning beter onder controle.

©ANDREY RADCHENKO

3D-printen in metaal is aanzienlijk kostbaarder dan printen in kunststof.

Van idee tot realiteit met handige voorbeelden

Stel, je wilt een vervangende knop voor je keukenmachine ontwerpen. Om te beginnen meet je de diameter van de as, de hoogte van de originele knop en andere relevante maten met een schuifmaat. Daarna start je je ontwerpsoftware en maak je een cilinder met dezelfde afmetingen. Vervolgens ‘boor’ je een gat in het midden, iets groter dan de as. Je voorziet de buitenzijde van ribbels voor extra grip door simpelweg in je 3D-programma meerdere verticale vlakken toe te voegen. Vervolgens exporteer je het model. Upload je ontwerp naar een printservice en pas de materiaalinstellingen aan. Hierdoor krijg je direct zicht op de prijs. Ben je tevreden? Dan plaats je de bestelling en wacht je tot het pakketje arriveert. Een ander voorbeeld is het printen van gepersonaliseerde sieraden. Upload een eigen 3D-ontwerp, kies een metaal of metaalfinish en laat de aanbieder de rest regelen. Zo wordt 3D-printen iets tastbaars. Creatieve mogelijkheden zijn eindeloos, voor hobby, werk en studie.

©Studio Peace - stock.adobe.com

Meten is weten, dat geldt zeker voor het nauwkeurig namaken van vervangende onderdelen.

Verwacht geen wonderen

Als laatste is het belangrijk om je verwachtingen realistisch te houden. 3D-prints zien er over het algemeen net wat minder strak en glad uit dan in een fabriek of door een professional vervaardigde producten. Bekijk ook altijd de reviews van een printservice en controleer of ze ervaring hebben met het materiaal dat je wilt gebruiken. Blaas je ontwerp niet onnodig op, want hoe groter het is, hoe hoger de kosten en de kans op printfouten. Zorg dat je ontwerp fysiek stabiel staat, zonder overbodige uitsteeksels die kunnen breken. Een handige tip is om bij twijfel eerst een kleinere testversie te laten printen en die vervolgens aan te passen in de configuratietool, waarin je bijvoorbeeld de afmetingen eenvoudig aanpast. Zo zie je of het model overeenkomt met wat je in gedachten had, zonder direct de hoofdprijs te betalen. Voor speciale projecten met verfijnde details, zoals sieraden of miniaturen, is het raadzaam te informeren naar de resolutie en laaghoogte. Vaak kun je deze waarden instellen in de bestelmodule. Door daar goed op te letten, verbeter je de kwaliteit enorm. Zo haal je het beste uit je online 3D-printervaring.

Eigen prints zijn vrijwel altijd net wat minder strak dan in serie gemaakte producten, wat hier goed te zien is.

Meer controle

Met de juiste voorbereidingen, zoals een goed bestandstype en kennis van verschillende materialen, en door gebruik te maken van online printservices, kun je snel en voordelig aan de slag. Wil je nóg meer controle? Dan loont het om software te verkennen en op termijn eventueel zelf een 3D-printer aan te schaffen. Uiteindelijk is 3D-printen voor iedereen toegankelijk, zolang je maar de juiste stappen volgt.