Als we spreken over ‘het geheugen’ van een computer, dan hebben we het uiteraard over Random Access Memory, oftewel RAM. In dit artikel gaan we wat dieper in op hoe dit werkt, en waar je bij aanschaf op moet letten.

RAM is supersnel, maar wel vluchtig. In tegenstelling tot harde schijven blijft de inhoud alleen bewaard zolang er spanning staat op de modules. Net als alle andere onderdelen van een computer, heeft RAM een lange evolutie doorgemaakt. De dominante vorm van geheugen is nu DDR SDRAM. DDR kan twee keer per klokslag data overzetten, waardoor het effectief op een twee keer zo hoge snelheid werkt. 

Inmiddels zitten we op de vierde generatie DDR-geheugen (DDR4), waarbij de kloksnelheden aanzienlijk zijn opgeschroefd. Naast dat het geheugen sneller geworden is, is de bandbreedte van het geheugen vermeerderd door het gebruiken van parallelle aansturing. Tegenwoordig ondersteunt vrijwel elk systeem dual-channel, waarbij de bandbreedte wordt verdubbeld door het gebruik van twee kanalen. Het high-end-platform van Intel ondersteunt zelfs quad-channel, waardoor de bandbreedte van het geheugen vier keer zo hoog wordt. Voor videokaarten is er een veel snellere en minder zuinige vorm van geheugen, namelijk GDDR5.

Verschil DDR3 en DDR4

DDR4 werd voor het eerst toegepast bij de introductie van het high-end Haswell-E platform in 2014. Het mainstream Skylake-platform dat het jaar daarop volgde, bood er eveneens ondersteuning voor. DDR4 werkt op aanzienlijk hogere kloksnelheden dan met DDR3, maar wel op een lager voltage. Dit betekent minder stroomverbruik en dus een hogere performance per watt. Nu maakt dit voor gewone desktopgebruikers niet zoveel uit, aangezien geheugen erg weinig stroom verbruikt, maar voor laptops en servers kan dit erg belangrijk zijn. DDR4 is niet compatibel met DDR3. Het aantal pinnetjes en de vorm van de modules verschillen. Alleen de nieuwste processors kunnen overweg met DDR4.

Geheugen heeft enkele primaire eigenschappen. De meest in het oog springende hiervan is de kloksnelheid, die bepaalt hoeveel data per seconde overgezet kan worden. Daarnaast heb je ook zogenaamde timings, die aangeven met hoeveel vertraging de modules bepaalde taken kunnen uitvoeren. Hierbij heb je uiteraard liever lagere timings dan hogere. Een voorbeeld van timings is 13-13-13-31-2T. 

Hoe hoger de kloksnelheid, des te hoger de timings

In de regel is er een correlatie tussen de timings en de geheugensnelheid: hoe hoger je geheugenkloksnelheid, des te hoger de timings. Dit pakt lang niet altijd voordelig uit, aangezien sommige programma’s meer profiteren van lagere timings dan van een hogere kloksnelheid.

RAM combineren

Een andere belangrijke eigenschap is het voltage. Sommige modules kunnen op een extra laag voltage werken. Voor het stroomverbruik maakt het vrijwel niets uit, maar het is soms nodig voor bepaalde platforms. De Skylake-processors hebben bijvoorbeeld een geheugencontroller die zowel DDR3 als DDR4 aankan. Wil je Skylake combineren met een DDR3-moederbord, dan wordt officiële ondersteuning alleen geboden voor het zogenaamde DDR3L: DDR3 met een lager voltage. 

Overigens hebben wij probleemloos ‘gewoon’ DDR3-geheugen gebruikt in combinatie met Skylake, maar naar verluidt zou dit de processor kunnen beschadigen. Tenzij je al DDR3-geheugen hebt dat je wilt hergebruiken, is het daarom beter om het zekere voor het onzekere te nemen en in dit geval voor DDR3L te kiezen.

Hoeveel profijt de gemiddelde gebruiker zal hebben van de hogere snelheid is een tweede vraag, deels omdat het geheugen allang niet meer de bottleneck voor een snelle computer is. DDR3-snelheden waren al meer dan genoeg voor vrijwel alle toepassingen. Er zijn echter ook bepaalde taken waarvoor een hogere geheugensnelheid wel verschil maakt. Het encoderen van video’s en het uitpakken van gecomprimeerde bestanden gaat sneller, hoewel het verschil niet enorm is. 

©PXimport

Overigens moeten we hierbij opmerken dat de meeste RAR-bestanden op internet zonder compressie zijn ingepakt. Daarnaast suggereren recente tests dat game-prestaties er ook positief door beïnvloed kunnen worden, maar vooralsnog is dit alleen in vrij onrealistische scenario’s gebleken. De GTX 1080 wordt bijvoorbeeld iets sneller in Full HD, maar voor die resolutie koop je een kaart van dat kaliber uiteraard niet.

Kloksnelheid en hoeveelheid

Welke kloksnelheid wil je graag hebben om echt van de snelheid te profiteren? DDR4 begint bij 2133 MHz, maar 2400 MHz is bijna net zo goedkoop. Je betaalt iets meer voor 2666 MHz. Afhankelijk van het budget en het doel van de computer zijn 2400 MHz en 2666 MHz keuzes met een goede prijs-kwaliteitverhouding. Uiteraard kun je sneller geheugen nemen als dit nauwelijks duurder is.

Naast de snelheid is ook de hoeveelheid geheugen in je systeem van belang. Windows 10 vereist minimaal 2 GB geheugen, maar voor optimaal gebruik van de computer heb je veel meer nodig. Bij een tekort aan geheugen zul je bijvoorbeeld veel minder programma’s (inclusief browservensters) tegelijkertijd kunnen gebruiken en zal Windows een deel van de veel langzamere harde schijf of SSD gebruiken als ‘virtueel geheugen’. 

Voor systemen die alleen maar zijn bedoeld voor tekstverwerken en internetten met weinig browservensters is 4 GB daarom misschien voldoende. Een beetje fanatiekere pc-gebruiker heeft al 8 GB nodig, en wil je echt veilig zitten dan is 16 GB aan te raden. Meer dan dat heeft niet bijster veel nut, tenzij je een echte high-end-gebruiker bent die bijvoorbeeld tien foto’s tegelijkertijd wil bewerken in Photoshop. De geheugeneisen van Windows en programma’s nemen de laatste tijd ook niet meer echt toe, dus om voorbereid te zijn op de toekomst is het ook niet noodzakelijk om extreem veel geheugen te hebben.

Dualchannel en quadchannel

Over het geheel genomen is het dus maar de vraag of je daadwerkelijk profijt zult hebben van sneller geheugen. Er zijn echter nog andere punten waar je op moet letten bij het aanschaffen van geheugen. Het aantal modules dat je nodig hebt is van primair belang. Om te kunnen profiteren van dual- of quad-channel, heb je geheugenmodules met dezelfde capaciteit nodig in een veelvoud van het aantal channels dat het platform ondersteunt. Voor dual-channel wil je dus twee of vier modules, voor quad-channel vier of acht. 

Fabrikanten verkopen 'kits' met identieke modules die nooit problemen opleveren

Het is ook aan te raden om hiervoor hetzelfde type geheugenmodule te gebruiken, en het liefst identieke modules. Fabrikanten bieden ‘kits’ aan met geheugenmodules die identiek zijn en daarom op dat vlak gegarandeerd geen problemen veroorzaken.

Voor een mainstream Skylake- of AMD-systeem met dual-channel-ondersteuning moet je een gewone kit nemen met twee modules, en voor een high-end Haswell-E-systeem met quad-channel-ondersteuning moet je een quadkit hebben met vier modules. Het is aan te raden om niet meer geheugenmodules in het systeem te plaatsen dan noodzakelijk, om de kans op problemen te minimaliseren, en om toekomstige upgrade-mogelijkheden open te houden.

Een ander belangrijk punt is de hoogte van de geheugenmodules. Heb je een relatief brede cpu-koeler, dan kan deze uitstrekken tot boven je DIMM-bank (waar je geheugenmodules in plaatst). Het is dan wel zo handig als deze niet zo hoog zijn dat ze je cpu-koeler blokkeren. Hiervoor brengen fabrikanten speciale ‘LP-modules’ (low-profile) uit die dit moeten voorkomen. Tot slot is de prijs natuurlijk een belangrijk aandachtspunt bij de aankoop van geheugen. Zeker als je het systeem niet gebruikt voor doeleinden waarvoor sneller geheugen daadwerkelijk iets uitmaakt, moet prijs een zwaarwegende factor zijn.

Heatsinks

Een aantal andere zaken waarop fabrikanten zichzelf proberen te onderscheiden, blijken in de praktijk niet zo heel erg veel uit te maken. Een goed voorbeeld hiervan is de aanwezigheid van heatsinks op de geheugenchips. Dit maakt sowieso niets uit als je het geheugen op de standaardsnelheid gaat draaien (zelfs zonder heatsink moet hij immers goed werken op de gespecificeerde snelheid), maar ook bij het overklokken zien we dat er modellen zonder heatsink zijn die je uitstekend kunt overklokken. Een bijkomend voordeel is dat geheugenmodules zonder heatsink sowieso ‘low profile’ zijn en dat ze daarom niet in de weg zullen zitten van een grote cpu-koeler. 

Niet iedereen vindt ‘kale’ geheugenmodules trouwens even mooi, dus voor een windowed behuizing zou je wellicht modules met heatsink willen nemen voor esthetische doeleinden. Ook de levensduur is niet echt een issue. Tegenwoordig gaan geheugenmodules bij correct gebruik vrijwel nooit kapot, wat trouwens ook de reden is dat sommige fabrikanten er nu levenslange garantie op geven. Dit betekent overigens niet dat modules niet kapot te krijgen zijn, maar daarvoor zul je met het voltage moeten knoeien in het BIOS.

RAM kopen: zo plaats je ze

Om problemen te voorkomen, zijn er nog andere zaken waar je op moet letten. Allereerst is het bij het samenstellen van het systeem belangrijk om de geheugenmodules in de DIMM-banken te plaatsen die volgens de moederbordfabrikanten de voorkeur hebben. Dit kun je vinden in de handleiding (altijd online te vinden als je hem niet meer hebt). Als je vier geheugenmodules hebt, plaats er dan eerst twee in de daarvoor bedoelde banken en stel ze op de juiste manier in. Dit kan handmatig of door XMP in te schakelen. Plaats vervolgens de andere modules in het systeem.

©PXimport

In het overgrote deel van de gevallen zal dit direct goed werken. Zo niet, plaats dan een enkele geheugenmodule in de bank die de handleiding daarvoor aanwijst. Krijg je het systeem nog steeds niet aan de praat, verwissel de module dan met de andere en bekijk of het dan wel werkt. Als er een module is waarmee het systeem niet wil opstarten, dan ligt dit hoogstwaarschijnlijk aan die module. Werkt het systeem echter met geen enkele module, dan is er sprake van een kapot moederbord of zijn de geheugenmodules niet compatibel met het moederbord.

Compatible moederbord

In de handleidingen van moederborden staat trouwens vaak een lijst met ondersteunde geheugenmodules. Dit is een goede richtlijn, maar geen onfeilbare. Er zijn namelijk zo veel geheugenmodules dat deze lijsten allesbehalve uitputtend zijn. Fabrikanten van geheugenmodules veranderen soms de chips, waardoor het voorkomt dat een officieel ondersteunde lijn van geheugenmodules toch niet blijkt te werken.

Overigens komt het niet zelden voor dat fabrikanten werkende moederborden teruggestuurd krijgen die door de koper defect werden verondersteld, omdat ze niet werkten met bepaald geheugen. Wees er eerst zeker van dat het probleem daadwerkelijk aan het moederbord ligt voordat je hem terugstuurt, want dit kan je eventueel op kosten jagen.

Tekst: Farzin Parham

Een verzwaringsdeken gebruiken lijkt misschien vreemd: extra gewicht op je lichaam om beter te slapen? Toch ervaren veel mensen dat het werkt. Het rustgevende effect helpt je lichaam om sneller in de slaapstand te komen. Hoe dat precies zit, welke soorten er zijn en hoe je de juiste kiest, lees je hieronder.

Wat is een verzwaringsdeken precies?

Een verzwaringsdeken lijkt op een gewone deken of plaid, maar voelt een stuk zwaarder. Dat extra gewicht komt van de vulling: kleine glazen bolletjes of kunststof korrels die gelijkmatig over de deken zijn verdeeld. De meeste dekens bestaan uit meerdere lagen, met een zachte buitenkant, een binnenvoering die de vulling op zijn plek houdt en vaak ook een losse hoes die je kunt wassen. Dankzij de indeling in vakjes blijft het gewicht mooi verdeeld en zakt het niet naar één kant.

Waarom worden er glazen bolletjes gebruikt?

Glazen bolletjes worden veel gebruikt omdat ze zwaar maar klein zijn. Je kunt ze het beste vergelijken met zandkorrels of kleine kraaltjes. Meestal hebben ze een doorsnee van 0,5 tot 1 millimeter. Daardoor voelt de deken soepel aan en sluit hij beter aan op je lichaam. Kunststof korrels zijn lichter en wat groter, waardoor een deken vaak dikker aanvoelt en soms 'ritselt' wanneer je hem verschuift (misschien herinner je je van vroeger nog wel de zitzakken; denk aan dat geluid). Glas heeft dat nadeel niet. Het materiaal is bovendien veilig: de bolletjes zitten stevig vast in de binnenste laag, waardoor ze niet loskomen. Je voelt ze niet afzonderlijk, je voelt alleen de gelijkmatige druk die ze samen geven.

©Katelin - stock.adobe.com

Hoe werkt een verzwaringsdeken?

Het principe achter een verzwaringsdeken heet Diepe Druk Stimulatie (DDS). Je kunt het vergelijken met het gevoel van een stevige knuffel of het gewicht van een dik winterdekbed. Je zenuwstelsel krijgt daardoor signalen dat je lichaam veilig en rustig is. Dit kan leiden tot een hogere aanmaak van de slaaphormonen melatonine en serotonine, terwijl het stresshormoon cortisol juist daalt. Het gevolg: veel mensen vallen sneller in slaap en slapen dieper door.

Werkt een verzwaringsdeken voor iedereen?

Niet iedereen ervaart hetzelfde effect. Sommige mensen merken meteen dat ze sneller in slaap vallen en minder vaak wakker worden, terwijl anderen weinig verschil merken. Uit onderzoek blijkt vooral effect bij mensen met slapeloosheid, angstklachten of ADHD. Maar ook zonder medische klachten kan een verzwaringsdeken bijdragen aan een gevoel van rust en geborgenheid.

Kan iedereen een verzwaringsdeken veilig gebruiken?

Voor de meeste volwassenen is een verzwaringsdeken veilig, maar er zijn uitzonderingen. Mensen met ademhalingsproblemen, zoals astma of slaapapneu, kunnen moeite hebben met het extra gewicht. Ook bij spier- of gewrichtsklachten kan het minder prettig zijn. Raadpleeg bij twijfel altijd een arts. Voor jonge kinderen geldt dat sowieso: gebruik een verzwaringsdeken alleen na medisch advies.

Waar let je op bij de aanschaf?

Een belangrijke vuistregel is dat een verzwaringsdeken tussen de 8 en 12 procent van je lichaamsgewicht moet wegen. Weeg je 70 kilo, dan kies je dus het beste voor een deken van 6 tot 8 kilo. Te licht werkt minder goed; een te zware deken kan er juist voor zorgen dat je ingesloten of onrustig gaat voelen.

De maat moet passen bij je lichaam en je bed. De deken moet groot genoeg zijn om je volledig te bedekken, maar mag niet zo ver over de rand hangen dat hij naar beneden trekt. Let ook op het materiaal: katoen ademt beter en voelt koeler, polyester houdt warmte langer vast. Heb je het snel warm, kies dan voor een ademende stof. Voor extra comfort is een afneembare hoes handig, die je eenvoudig kunt wassen.

©Johana Mlíchová

Wat kost een verzwaringsdeken?

De prijs hangt af van het formaat, het gewicht en de gebruikte materialen. Voor een eenvoudige deken betaal je vaak tussen de 70 en 120 euro. Luxere uitvoeringen met hoogwaardige stoffen of een aparte hoes kunnen oplopen tot 200 euro of meer. Dat is meer dan een gewone deken, maar ze gaan vaak jaren mee.

Verzwaringsdeken wassen en onderhouden

Een verzwaringsdeken vraagt wat meer zorg bij het schoonmaken. De meeste exemplaren hebben een losse hoes die je gewoon op 30 of 40 graden in de wasmachine stopt. Dat is vaak de meest praktische manier om hem fris te houden. Gebruik bij het wassen van de hoes een mild wasmiddel en vermijd wasverzachter, omdat dit de stof minder ademend maakt. Laat de hoes bij voorkeur aan de lucht drogen; in de droger kan hij sneller slijten.

De binnenste deken met de vulling is lastiger. Kijk eerst op het wasetiket of hij gewoon in de wasmachine kan. Ja? Kijk dan naar de capaciteit van je wasmachine. Grote kans dat de deken daar te zwaar voor is. Bij professionele wasserettes hebben ze doorgaans wasmachines die zo'n zware deken wél aankunnen. Luchten in de buitenlucht is een goed alternatief om hem fris te houden.

Tip: wen er rustig aan

Niet iedereen slaapt direct lekker onder een verzwaringsdeken. Je lichaam moet soms even wennen aan het gewicht. Begin bijvoorbeeld met een dutje op de bank of gebruik de deken alleen over je benen of onderlichaam. Na een paar dagen voelt het meestal vanzelf vertrouwd.

©Katelin - stock.adobe.com

Conclusie

Een verzwaringsdeken is meer dan een hype. Door de gelijkmatige druk die hij geeft, kan hij helpen om sneller te ontspannen en beter te slapen. Kies wel de juiste maat en het juiste gewicht en houd rekening met warmte Voor veel mensen is het een simpele maar doeltreffende manier om de nachtrust te verbeteren. Welterusten!

Je ontvangt een bestand op een usb-stick of via mail, maar ergens in je achterhoofd klinkt een waarschuwing. Is dit wel veilig? Zou het bestand malware kunnen bevatten? Als je niet zeker bent of een bestand geïnfecteerd is, kun je het altijd handmatig scannen.

Scannen vanuit Verkenner

Windows Defender, ook bekend als Windows Security, is de antivirussoftware die in Windows 10 en 11 is ingebouwd. Defender zorgt voor een realtime bescherming tegen malware zoals virussen, ransomware, spyware en andere soorten aanvallen. Die bescherming loopt op de achtergrond. Toch zitten er in Windows 10 en 11 enkele mogelijkheden om specifieke bestanden en mappen handmatig te scannen.

Open Windows Verkenner en blader naar de locatie waar het bestand of de map staat die je wilt scannen. Voor deze gelegenheid werken wij met een bestand waarin een testvirus zit. Selecteer een of meerdere items terwijl je de Ctrl-toets ingedrukt houdt. Dan klik je er met rechts op en kies je de optie Scannen met Microsoft Defender. Als je deze functie niet ziet, dan selecteer je eerst Meer opties weergeven. Daarna opent Windows Defender automatisch de pagina Virus- en bedreigingsbeveiliging. Het verdachte bestand (of de map) is ondertussen gescand en je leest bovenaan of het veilig is.

Vanuit Windows-beveiliging

De andere weg is dat je via het startmenu zoekt naar Windows-beveiliging en vandaar de module opent. Daar klik je op Virus- en bedreigingsbeveiliging en dan op Scanopties. Selecteer de optie Aangepaste scan. Daarna klik je op de knop Nu scannen. In het volgende keuzevenster selecteer je de maplocatie die je wilt scannen. En tot slot klik je op de knop Map selecteren. Hier moet je onthouden dat je geen specifiek bestand kunt selecteren om te scannen, maar wel een bepaalde map.

Actie

Tijdens het scannen kun je de computer gewoon verder gebruiken, maar dit kan de snelheid van de scan wel beïnvloeden. Door ons testvirus verschijnt het risicolabel Ernstig, dus klikken we op de knop Acties starten en dan lees je meestal dat je het bestand kunt verwijderen. Soms gebeurt er niets nadat je op deze knop hebt geklikt. Dat kan te wijten zijn aan het niet hebben van beheerrechten, dat de Windows Defender-service is uitgeschakeld, onjuiste instellingen enzovoort. In dat geval verwijder je toch het best het verdachte bestand handmatig en zonder het te openen.