Encryptie is de laatste strohalm voor onze privacy. Het is de enige manier om alles wat je doet en alles wat je bewaart te beschermen tegen meekijken en meelezen door anderen. Maar hoe werkt versleuteling, en hoe kun je ál je bestanden versleutelen?

Tip 01: Versleuteling

Versleuteling is de techniek waarbij je gegevens tijdelijk onleesbaar maakt om ze te beschermen, bijvoorbeeld als je ze verstuurt of bewaart – of dat nu op een computer of in de cloud is. Om de versleutelde gegevens later weer leesbaar te maken is een sleutel nodig, een reeks van tientallen of honderden cijfers en letters. Heb je die sleutel niet, dan blijven de gegevens onleesbaar. Lees ook: Beveilig je cloudopslag met BoxCryptor.

Het versleutelen van de gegevens heet coderen of encrypten; ze weer leesbaar maken heet decoderen of decrypten. Bij het versleutelen en het ontsleutelen van gegevens wordt een algoritme toegepast, een reeks bij elkaar horende wiskundige berekeningen. Computers kunnen deze berekeningen veel sneller uitvoeren dan wij mensen, en dat geldt zelfs al voor de toch nog beperkte rekenkracht van tablet en smartphone. De apparaten kunnen het zelfs zó snel dat je het in het gebruik niet eens merkt dat de gegevens eerst ontsleuteld moeten worden voor je ze kunt lezen.

©PXimport

Tip 02: Altijd https

Moet je online persoonlijke gegevens invoeren, bijvoorbeeld bij internetbankieren of als je een aankoop doet in een webshop, dan wil je die gegevens tijdens het transport over het internet natuurlijk versleutelen. Hiervoor is geen aparte encryptiesoftware nodig. De browser op de pc doet dit al voor je, mits je kiest voor https in plaats van het standaard http. Https staat voor Hypertext Transfer Protocol Secure en het is de veilige versie van http.

Bij https wordt er eerst een versleutelde verbinding opgezet en gaat daarna al het verkeer tussen de browser en de webserver via die veilige verbinding. Je kunt natuurlijk zelf altijd controleren of een website ook https aanbiedt, maar gemakkelijker gaat het met de HTTPS Everywhere plug-in voor Chrome, Opera en Firefox. HTTPS Everywhere weet van heel veel websites of ze ook https ondersteunen en wanneer het een site nog niet kent, zal het dat zelf controleren. Een heel handig programma dus, en ook nog gratis ter beschikking gesteld door de Electronic Frontier Foundation, een groep die vecht voor meer privacy op het internet. Ga hiernaartoe en klik op Install. Na de installatie vind je een HTTPS Everywhere-knop naast de adresbalk. Echt nodig heb je de bijbehorende opties niet: de plug-in werkt direct en bijna volledig automatisch.

©PXimport

ROT

Computers maken steeds sterkere versleuteling mogelijk maar echt nodig zijn ze niet. De Romeinen versleutelden al de berichten die ze aan de troepen stuurden. De Caesar-rotatie-versleuteling dankt er zelfs zijn naam aan. Hierbij wordt elke letter vervangen door een letter x posities verder in het alfabet. Bij een ROT3 zijn dat drie posities; de A wordt dan een D, de B een C, enzovoort. Bij een ROT13 (dertien posities) wordt de A een N en de B een O. Op internet zijn er talloze websites waar je ROT13-versleutelde berichten snel kunt maken of juist decoderen.

Tip 03: Sterk of zwak

Cryptoanalyse is de wetenschap die nieuwe manieren om gegevens te versleutelen ontwikkelt én probeert de bestaande manieren te kraken. Immers: een manier van versleutelen is alleen veilig zolang deze niet gekraakt is. Dat kraken is inmiddels al bij veel manieren om gegevens te versleutelen gelukt, maar dat geldt niet voor AES, de Advanced Encryption Standard. Moet je bij het versleutelen van gegevens zelf een logaritme kiezen, dan is AES of Rijndael (dat hetzelfde is) een prima keuze. En dat geldt zeker wanneer je het doet met een 256bit-sleutellengte. Hoe hoger de sleutelwaarde, hoe minder kwetsbaar de versleuteling is voor een brute force attack. Hierbij beschikt een aanvaller niet over de sleutel, maar domweg alle mogelijke combinaties van cijfers en letters geprobeerd.

Wachtwoorden

©PXimport

Tip 04: Externe opslag

Om bestanden mee te nemen is een usb-geheugenstick erg handig, want: klein van formaat en met inmiddels voldoende opslagcapaciteit voor zelfs de grootste bestanden. Helaas is zo’n stick ook gevoelig voor verlies en diefstal en dus is het belangrijk de gegevens die erop staan te versleutelen. Er zijn twee opties: zelf een stick versleutelen of een stick nemen die zichzelf versleutelt. De laatste is in de praktijk de betere optie, omdat de beveiliging altijd is ingeschakeld en het versleutelen en ontsleutelen sneller gaat door de speciale hardware in de stick.

De meeste van deze beveiligde usb-sticks hebben een kleine, niet-versleutelde partitie. Zodra de stick in de computer wordt geplaatst, start vanaf die partitie een klein programma dat vraagt om het wachtwoord. Vul je dan het juiste wachtwoord in, dan worden de versleutelde gegevens op de stick toegankelijk. Voordat je de stick verwijdert, moet je in veel gevallen eerst de stick via de software loskoppelen. Let er bij aanschaf op dat de stick AES met 256bit-versleuteling gebruikt, de software Windows en macOS ondersteunt en geen administrator-rechten nodig heeft én dat de stick zich na maximaal tien foutieve login-pogingen formatteert. Er is veel rommel te koop in deze markt; bekende merken met een goede reputatie zijn onder meer Kingston en Integral.

©PXimport

Tip 05: Pincode

Er is nog een tweede type versleutelde usb-stick waarbij echt de complete stick is versleuteld. Om de stick te gebruiken, moet je eerst op de stick een code intypen; pas dan wordt de opslag toegankelijk. Een dergelijke stick werkt dus altijd, ongeacht het besturingssysteem op de pc. Er is immers geen extra software nodig om de stick te ontsluiten. Nadelen zijn er natuurlijk ook. Zo is het wachtwoord minder sterk, omdat het veelal beperkt is tot cijfers alleen. Ook kan het, wanneer je pc alleen aan de achterkant usb-poorten heeft, best lastig zijn om de code in te toetsen.

©PXimport

Tip 06: Encryptiesoftware

Het is ook mogelijk om zelf opslagschijven en sticks versleutelen. Je hebt dan geen aparte hardware nodig, maar wel encryptiesoftware. En die is er gelukkig voldoende en vaak nog gratis ook. De bekendste tool is misschien wel VeraCrypt, een opvolger van TrueCrypt dat op zijn beurt weer jarenlang de standaard was. Met VeraCrypt kun je elk opslagmedium versleutelen: van usb-geheugenstick tot een externe harde schijf, maar ook een schijf of een partitie in een pc, zelfs die waar het besturingssysteem op staat. VeraCrypt wordt gemaakt door het Franse beveiligingsbedrijf Idrix en is gratis te downloaden via veracrypt.codeplex.com. Klik op Download en bewaar het installatiebestand op de pc. Bij de installatie kun je kiezen tussen Install en Extract. Met Extract pak je alleen de bestanden uit op de harde schijf en kun je vervolgens alleen niet-systeemschijven versleutelen. Wil je alles versleutelen, dus ook de systeempartitie, dan kies je Install.

©PXimport

TrueCrypt, VeraCrypt, FreeOTFE, LibreCrypt …

©PXimport

Tip 07: Eerst een back-up

Met VeraCrypt kun je zowel een echte harde schijf versleutelen als een partitie op een schijf én je kunt per schijf of partitie aangeven of ze versleuteld moeten worden. Zitten er dus meerdere schijven of partities in de pc dan kun je alleen de partitie waarop de persoonlijke gegevens staan versleutelen en niet ook de systeempartitie. Staan Windows en alle persoonlijke gegevens op één partitie, dan kun je ook die versleutelen. Die keuze is helemaal aan jou. Omdat encryptie best ingrijpend is, doe je er wel goed aan eerst een goede back-up te maken van in elk geval al je persoonlijke bestanden. Zet die back-up op een externe schijf of NAS. Controleer of de gegevens allemaal geback-upt zijn en ook hersteld kunnen worden en begin dan pas met versleutelen. Heb je een externe schijf gebruikt voor de back-up, koppel die dan los van de pc waarop je gaat versleutelen.

©PXimport

Tip 08: Schijf versleutelen

In de meeste notebooks zit maar één harde schijf of SSD en staan de persoonlijke bestanden met Windows samen op dezelfde partitie. Wil je die persoonlijke gegevens versleutelen, dan moet je dus de systeempartitie versleutelen. Klik hiervoor op System, Encrypt System Partition/Drive. VeraCrypt start nu de wizard die gaat helpen de systeemschijf te versleutelen. Kies Normal (omdat je een gewone versleuteling wilt uitvoeren) en kies daarna Encrypt the whole drive.

Je kunt ook alleen de Windows-systeempartitie versleutelen, maar de andere optie is veiliger. Klik door tot je bij de Encryption Options bent. Hier kun je het logaritme kiezen, natuurlijk AES en natuurlijk in combinatie met SHA-256 als sleutel. Typ daarna het wachtwoord waarmee je na de versleuteling altijd wilt inloggen. Bewaar dit wachtwoord op een goede plek en kies vooral ook een goed, sterk wachtwoord. Beweeg bij Collecting Random Data de muis zo lang en zo willekeurig mogelijk binnen het venster tot de balk onder in het venster helemaal groen is gevuld. Door dit te doen creëer je ‘entropie’, een hoeveelheid onvoorspelbare en grillige gegevens die de kwaliteit van de versleuteling versterkt. Vervolg dan de wizard tot de pc opnieuw moet starten. Klik dan op Ja. Wacht tot de pc is opgestart en log nu in bij de VeraCrypt Boot Loader met het wachtwoord dat je eerder hiervoor hebt ingesteld. Bij PIM druk je op Enter. Log dan weer in bij Windows en VeraCrypt zal laten weten dat de test geslaagd is en het versleutelen kan beginnen. Klik daartoe op Encrypt. Het totale versleutelen kan uren duren; laat de computer lekker zijn werk doen.

©PXimport

Tip 09: Cloud versleutelen

Behalve op de eigen pc hebben we steeds meer gegevens in de cloud staan en hoewel opslaan in de cloud in veel opzichten veiliger is dan opslag op de eigen pc, blijven het toch jouw gegevens op de computer van iemand anders. Heel verstandig dus die ook te versleutelen. Een goede optie hiervoor is Boxcryptor. Dit is een betaald product maar het is gratis voor iedereen die maar één clouddienst gebruikt en synchroniseert met maximaal twee apparaten. Voor onbeperkte clouddiensten en apparaten betaal je een klein bedrag per jaar.

Ga naar www.boxcryptor.com en klik op Download Boxcryptor. Installeer het programma inclusief het EldoS Corporation Systeemapparaat waarvoor een melding komt van Windows-beveiliging. Daar dus Installeren kiezen, verder is de standaard keuze altijd de goede. Wacht tot Boxcryptor start en klik op Create your Boxcryptor account. Maak een account aan met je mailadres en een goed sterk wachtwoord dat je ook weer in Keepass moet bewaren. Kies Free als je Boxcryptor gratis wilt gebruiken. Als je weer terug bent bij de login van Boxcryptor, log dan in met het nieuwe Boxcryptor-account en wachtwoord. Klik op Sign in. Boxcryptor maakt nu een nieuw station aan op de pc en in het voorbeeldscherm zie je de bijbehorende stationsletter. In dit virtuele station maakt Boxcryptor voor elke clouddienst die je gebruikt een map aan. Wil je de opslag in de cloud versleutelen, klik dan met de rechtermuisknop op de vermelding van de cloudprovider in die map en kies Encrypt. Versleutelde mappen en bestanden hebben een groene aanduiding en bestanden die je later nog toevoegt aan een map worden automatisch versleuteld. Op deze zijn meerdere cursussen te vinden met nog meer uitleg over het gebruik van Boxcryptor. Voor toegang vanaf je smartphone kun je de Boxcryptor-app installeren via de App Store of Google Play.

©PXimport

De Philips Hue Bridge Pro volgt de tien jaar oude Bridge op en doet dat met verve. Het apparaat biedt nieuwe functies en is toekomstbestendig, wat hem boeiend maakt voor bestaande én nieuwe Philips Hue-gebruikers. In deze review leggen we je uit waarom.

Als je thuis slimme verlichting van Philips Hue hebt, is de kans groot dat je gebruikmaakt van de witte Hue Bridge. Dit kleine kastje verbindt met je lampen en bijbehorende accessoires en stelt je in staat om de verlichting ook te bedienen als het internet even is uitgevallen. Na een decennium is er nu een Bridge Pro, goed te herkennen aan zijn zwarte ontwerp. De Bridge Pro kost 90 euro, waar de reguliere Bridge (versie 2.1) circa 50 euro kost. Ja, dat is een relatief forse meerprijs, maar als je het systeem tien jaar wilt gebruiken juist weer een kleine extra investering.

©Rens Blom

Veel meer lampen

De Bridge Pro biedt belangrijke voordelen ten opzichte van de normale Bridge, zowel voor bestaande als nieuwe gebruikers. Zo kun je hem nog steeds via ethernet gebruiken, maar is dat niet verplicht. Er is namelijk ook - nieuw - wifi-ondersteuning. De voeding is bovendien geen specifieke stroomkabel meer, maar een usb-c-kabel. Die kun je eenvoudiger vervangen.

©Rens Blom

De belangrijkste vernieuwing? Een compleet nieuwe processor, meer werkgeheugen en meer opslagcapaciteit, waardoor de Hue Bridge Pro veel krachtiger is dan zijn voorganger. Dat is geen mooie marketingpraat, maar goed zichtbaar aan het totaal aantal gadgets dat de bridge kan aansturen. Bij de reguliere Bridge zijn dat 50 lampen en 12 accessoires (zoals draadloze afstandsbedieningen), waar de Bridge Pro 150 lampen en 50 accessoires ondersteunt. Heb je een huis (en misschien ook tuin) vol Hue-producten, dan loop je bij de normale Bridge waarschijnlijk (snel) tegen de limieten aan. Bij de Bridge Pro moet je daar echt je best voor doen.

Je kunt met de Bridge Pro ook veel meer scènes (500) opslaan in de Hue-app dan met de normale Bridge (200), wat voor sommigen handig zal zijn. De Bridge Pro biedt ook nieuwe optionele foefjes, zoals je lampen inzetten als bewegingssensoren om je te attenderen bij beweging in bepaalde kamers. Ook is de Bridge Pro standaard geschikt voor Matter, het nieuwe smarthomeprotocol waar veel merken ondersteuning voor bieden.

©Rens Blom

Overzetten is zo gebeurd

Van oude technologie naar nieuwe technologie overstappen kan soms frustrerend zijn, maar dat geldt zeker niet wanneer je de Bridge verruilt voor de Bridge Pro. De stappen in de Philips Hue-app zijn duidelijk en wij waren binnen tien minuten klaar, waarna de app op de achtergrond veertig minuten nodig had voor de echte migratie.

Al onze instellingen zijn behouden, de accessoires en lampen zijn overgezet en de reguliere Bridge mag na tien jaar met pensioen. Begin je pas met Philips Hue, dan stel je de Bridge Pro vanzelfsprekend in als je eerste bridge. Ook dat is een fluitje van een cent.

©Rens Blom

Conclusie: Philips Hue Bridge Pro kopen?

De Philips Hue Bridge Pro is naar onze mening dé bridge om te kopen als je start met Philips Hue. Heb je nu de normale Bridge, dan biedt de Pro-versie zo veel verbeteringen dat wij het (op termijn) upgraden de eenmalige investering waard vinden.

Een computer laat het vaak afweten op het slechtste moment. Of het nu gaat om een zwart scherm, geen internetverbinding of verdwenen bestanden: wie goed voorbereid is, bespaart tijd en ergernis. In dit artikel lees je welke hardware- en softwaretools je het best vooraf klaarzet, voor jezelf of om anderen te helpen – desnoods vanaf afstand.

Tip 1 - Gerichte aanpak

Een computer en zeker een (thuis)netwerk vormen een complex geheel van componenten, waardoor het lastig kan zijn om snel de juiste oorzaak van een probleem te achterhalen en het op te lossen. Het kan aan hardware liggen (zoals een defecte adapter of slechte kabel), maar ook aan software (zoals een configuratiefout, malware of een incompatibel stuurprogramma). Het is dus verstandig om op zowat alles voorbereid te zijn. Dit vraagt niet alleen kennis en ervaring, maar ook een doordachte aanpak.

Begin met een gerichte observatie van fout­meldingen of gedrag, en voer dan systematisch tests uit. Start bij de eenvoudigste oorzaken, zoals herstarten of bekabeling. Sluit stapsgewijs andere mogelijke oorzaken uit. Noteer wat je test en welk resultaat je krijgt. Bij netwerkproblemen werk je het best van buiten naar binnen: controleer eerst randapparatuur en verbindingen, daarna besturingssysteeminstellingen, en tot slot software of hardware.

Daarvoor heb je natuurlijk ook het juiste ­materiaal nodig, en dat is nu net onze focus. We bekijken eerst welke hardwaretools nuttig zijn, zowel vrij eenvoudige gereedschappen als meer geavanceerde tools. Je kiest uiteraard zelf hoe ver je hierin wilt gaan. Daarna bespreken we handige softwaretools voor diagnose, herstel en reparatie, gebundeld op een multibootstick. Tot slot bekijken we nog enkele opties voor hulp op afstand.

©Angela - stock.adobe.com

Tip 2 - Basisgereedschap

We starten met het basisgereedschap. Kleine dingen die je weleens over het hoofd kunt zien, maar die soms goed van pas komen! We denken bijvoorbeeld aan plakband of ducttape (bijvoorbeeld voor het (tijdelijke) herstel van een gescheurde kabel) en labeltape of markeerstickers om bepaalde (te verplaatsen) onderdelen duidelijk te identificeren. Enkele fijne permanente kleurmarkers kunnen hiervoor ook nuttig zijn. Zorg ook dat je een pincet of fijn tangetje bij de hand hebt, evenals een usb-lampje of een mini-zaklamp (eventueel gebruik je de led van je smartphone). Schroevendraaiers mogen uiteraard evenmin ontbreken: zowel kruiskopschroevendraaiers (Phillips PH0, PH1, PH2), als sleufschroevendraaiers, als torx-modellen (vooral T5 tot T10). Eventueel stop je er ook een paar drie- en zeskantige schroevendraaiers bij, evenals pentalobe-modellen (zoals voor Apple-laptops). Het is wel zo makkelijk als je schroevendraaiers magnetisch zijn om kleine schroefjes (in de systeemkast) niet te verliezen. Let wel op dat je hiermee geen elektronische onderdelen aanraakt. Een handige allround-oplossing is een precisie-schroevendraaierset met magnetische houder en verwisselbare bits.

Voor het schoonhouden van je apparatuur heb je ook altijd een spuitbus met perslucht in de buurt, evenals een luchtblazer (rubberen balgpompje), enkele watten- of schuimstaafjes en een paar micro­vezeldoekjes. Voor het reinigen van contactpunten, sockets, toetsenborden en behuizingen is een goed afsluitbare fles isopropyl-alcohol handig (liefst minimaal 99,9 procent). Zorg ook voor een anti­statische polsband of mat om elektrostatische schade te voorkomen. Denk verder ook aan een usb-stick, usb-hub (met eigen voeding) en een paar netwerk-patchkabels (bij voorkeur CAT 6). Bij elkaar kost dit hele setje basisgereedschap zo’n 160 euro.

©Nikolay - stock.adobe.com

Tip 3 - Extra gereedschap

Kant-en-klare netwerkkabels hebben onze voorkeur, maar soms is een zelfgemaakte kabel op maat handiger. Daarvoor heb je een krimptang nodig en wat handigheid om de connector goed te plaatsen. Op YouTube vind je genoeg instructievideo’s; na enige oefening lukt dat vlot. Zorg ook voor een RJ45-netwerktester. Er bestaan complete netwerksets met krimptang, stripper en tester.

Stop een paar lithium-knoopcellen (CR2032) in je kit, want het CMOS-geheugen van veel computers krijgt stroom van zo’n batterij en die dien je na enkele jaren te vervangen. Een batterijtester die ook geschikt is voor knoopcellen, is ook altijd handig (circa 10 euro). Voor het uitlezen van SD-kaarten gebruik je het liefst een externe SD-kaartlezer. Om problemen met draadloze muizen of toetsenborden te vermijden, zijn een usb-muis en -toetsenbord ­nuttig (samen vanaf zo’n 20 euro).

Ook enkele typische adapters zijn onmisbaar. Denk aan een usb-naar-wifi-adapter, usb-naar-ethernet-adapter (voor als de interne netwerkpoort niet werkt), usb-naar-SATA-adapter (om een interne schijf via usb op je eigen pc aan te sluiten), en een usb-c-multi-adapter. De geschatte totaalprijs van de spullen uit deze tip is zo’n 190 euro.

©kvladimirv - stock.adobe.com

Tip 4 - Voor de echte techneut

Ben je intussen de vaste computerreparateur geworden voor buren, kennissen en familie, dan is het misschien tijd om je reparatiekit verder te professionaliseren. Een psu-tester en een multimeter horen daar zeker bij. Met een psu-tester controleer je eenvoudig een pc-voeding (Power Supply Unit): sluit de ATX-stekker (van de desktop) en eventueel andere connectors (als cpu of PCIe) aan, waarna je per lijn de spanning uitleest (zoals 3,3V, 5V, 12V en andere). Een multimeter is veelzijdiger: je meet er spanning, stroom en weerstand mee (categorie 2 is geschikt tot 230V). Zo’n apparaat vergt wel enige ervaring, maar YouTube-video’s helpen je vast op weg.

Een (snelle) externe usb-ssd van bijvoorbeeld 2 TB komt ook van pas, bijvoorbeeld voor systeemback-ups. Bij schermproblemen is een klein reservescherm met voldoende resolutie (én HDMI en usb-c-aansluitingen) handig. Zorg eveneens voor een tubetje thermische pasta, voor als je cpu-koelers moet (ver)plaatsen of bij oververhittingsproblemen.

Eventueel kun je een diagnostische POST-kaart (Power-On Self Test) toevoegen, die je via PCIe (x1) op een (desktop)computer aansluit. Bij het opstarten voert het UEFI/BIOS een POST-routine uit, waarbij het systeem per stap een hex-code via de systeembus doorstuurt. Zo’n kaart vangt deze codes op en toont ze op een leddisplay. De betekenis lees je af in een POST-tabel (online of in de onderhoudshandleiding), zodat je gericht kunt testen. Eenvoudige modellen vind je al vanaf zo’n 10 euro. De geschatte totaalprijs van deze spullen is zo’n 280 euro.

©Mr.Norasit Kaewsai

Tip 5 - Programma's verzamelen

Je EHBO-kit is inmiddels goed gevuld met tools voor hardwareproblemen. Maar wat als de oorzaak bij software ligt? Zulke fouten los je doorgaans software­matig op, dus verzamel je het best vooraf alvast de meest geschikte programma’s voor diagnose en herstel. Deze tools kunnen sterk variëren, want ook de oorzaken van problemen verschillen. Denk aan corrupte drivers of systeembestanden, foutgelopen updates, conflicterende software, malware, ­verkeerde configuraties en beschadigde opstartitems. Je hebt dus tools nodig die malware kunnen opsporen en verwijderen, bootstructuren (tot op sectorniveau) kunnen controleren en herstellen, schijven kunnen herpartitioneren, data kunnen redden van nukkige systemen, wachtwoorden kunnen achterhalen of wissen en meer.

Daarnaast moet je de juiste manier vinden om de software te starten. Soms lukt dat via een koppeling van de interne schijf van het defecte systeem aan je eigen computer. In de praktijk werkt het meestal handiger als je de EHBO-software rechtstreeks op het probleemtoestel kunt draaien. Als een ­normale start niet lukt, zelfs niet in de veilige modus (Windows), biedt een bootstick uitkomst. Dit is een opstartbare usb-stick met een eigen besturingssysteem, zoals Windows of Linux. Idealiter kies je voor een multibootstick, met meerdere systemen of tools, zodat je vlot de meest geschikte diagnose- of herstelomgeving kunt selecteren. We behandelen in dit artikel twee uitstekende, gratis oplossingen.

Tip 6 - YUMI-stick maken

YUMI (Your Universal Multiboot Installer) is een tool waarmee je zo’n multibootstick kunt maken. Deze tool is handig omdat je uit tal van besturingssystemen kunt kiezen, zonder die zelf te hoeven zoeken. Surf naar www.kwikr.nl/yumi, scrol tot bij YUMI exFAT Download en klik op Download YUMI. Dubbelklik op het gedownloade exe-bestand om de portable tool te starten. Klik op I Agree en plaats een (lege) usb-stick in je pc, bij voorkeur 3.x en met voldoende ruimte voor alle gewenste distributies. Klik indien nodig op Redetect Disks als het station niet zichtbaar is bij Step 1: You Chose. Selecteer de juiste stick en klik op Prepare this Device, zodat de stick correct geformatteerd wordt. Bevestig met Ja als je zeker weet dat de stick geen belangrijke gegevens bevat. Na afloop verschijnt een exFAT-partitie in Verkenner met de naam YUMI. Voor wie technisch geïnteresseerd is: via Schijfbeheer zie je ook een kleine FAT-partitie (VTOYEFI). Dit is de EFI-systeempartitie, maar daar hoef je je verder niet om te bekommeren.

Bij Step 2: Select a Distribution […] kies je vervolgens de gewenste distributie. Er zijn er meer dan 100, vooral Linux-distributies, maar ook systemen als back-uptools, partitiebeheerders, wachtwoordkrakers, geheugentesters, penetratietesters en allround-troubleshooters zoals Ultimate Boot cd, SystemRescue (Linux) en Hiren’s BootCD PE (Windows). Op enkele hiervan komen we straks nog even terug.

Tip 7 - YUMI-distributies

Selecteer de eerste gewenste distributie. De verwijzing naar het bijbehorende schijfkopiebestand kleurt oranje als YUMI dit in de YUMI-map detecteert, althans wanneer je het daar zelf al had geplaatst. Kleurt dit rood, dan kun je via Browse naar de juiste downloadmap navigeren. Staat het bestand nog niet op je schijf, klik dan op Download link om het te downloaden. Of klik op Visit the […] site om het zelf binnen te halen van de site van de producent. Bij sommige distributies, zoals Ubuntu, verschijnt een extra optie (Step 4) waarmee je optioneel opslagruimte reserveert voor persistente wijzigingen. Zodra de juiste distributie is geladen bij Step 3, klik je op Create en bevestig je met Ja. De voortgang volg je in het logvenster. Na afloop klik je op Next en op Ja om extra distributies toe te voegen aan het YUMI-bootmenu, op dezelfde manier als daarnet. Dat kan ook later nog, zolang je YUMI opnieuw start zonder de stick opnieuw te formatteren.

Wil je een toegevoegde distributie verwijderen, plaats dan een vinkje bij View or Remove Installed Distros, selecteer het ongewenste systeem en klik op Remove.

Tip 8 - Ventoy

Lukt het om een of andere reden niet met YUMI of wil je liever een andere tool gebruiken, dan is Ventoy een prima alternatief. Download de recentste versie van het portable programma via www.kwikr.nl/ventoy. Pak het zip-bestand uit en start de tool. In het Language-menu kies je eventueel voor Dutch (Nederlands).

Plug een geschikte (lege) usb-stick in en dubbelklik op het bestand Ventoy2Disk.exe. Klik op de ronde pijlknop zodat Ventoy de stick correct herkent. Open nu eerst even het menu Opties. Bij Partitietabel staat standaard MBR geselecteerd. In de meeste gevallen is dat de beste optie, tenzij je zeker weet dat je de stick enkel op moderne UEFI-systemen gebruikt; in dat geval kun je GPT selecteren. Laat ook de optie voor Secure Boot aangevinkt, behalve als je weet dat je de stick enkel op oudere systemen zonder secure boot gebruikt of bereid bent secure boot tijdelijk uit te schakelen (zonder de UEFI-bootmodus te wijzigen). In dit menu vind je ook de optie Ventoy verwijderen: hiermee maak je de stick leeg en verwijder je de partities als je dit wenst.

Tip 9 - Distributies plaatsen

Er rest nu nog maar één stap. Klik op Installeren (Bijwerken is bedoeld voor een update naar een recentere Ventoy-versie) en bevestig dit tweemaal met Ja. Alle data op de stick worden gewist en, net als bij YUMI, verschijnen er twee partities: een grote VENTOY-datapartitie en een kleine VTOYEFI-systeempartitie. Het hele proces duurt slechts enkele seconden.

Daarna mag je Ventoy sluiten: je stick is nu klaar om de eerste distributies te ontvangen. Dat klinkt misschien ingewikkeld, maar eigenlijk is het heel eenvoudig. Je hoeft enkel het schijfkopiebestand (meestal een iso-bestand) van een distributie naar de VENTOY-partitie te kopiëren, desgewenst in aparte mappen (zoals \allround, \antivirus, \backup, \dataherstel, \partitiebeheer enzovoort). Dit kan gewoon via Verkenner. Dit geldt trouwens ook voor een YUMI-stick, aangezien die onderliggend gebruikmaakt van Ventoy-technologie. In het tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’ vermelden we enkele uitstekende tools, inclusief hun downloadlocaties.

Tip 10 - Bootstick opstarten

Het is nu de bedoeling dat je je multibootstick opstart op een (problematisch) systeem. Daarbij maakt het weinig uit of je een YUMI- of een Ventoy-stick gebruikt. Tijdens het opstarten druk je enkele keren op een sneltoets, zoals ESC, F8 of F12, om het opstartmenu te openen. Op oudere toestellen moet je mogelijk eerst het BIOS-setupmenu oproepen via een sneltoets en daar bij Boot order (priority) de usb-stick als eerste opstartmedium instellen.

Gaat het om een moderner UEFI-systeem, dan staat secure boot waarschijnlijk ingeschakeld, wat kan verhinderen dat je bootstick opstart. Voor een YUMI-stick moet je deze functie wellicht eerst tijdelijk uitschakelen om te kunnen opstarten. Een Ventoy-stick start meestal wél op als je eerder de optie Secure Boot had aangevinkt (zie tip 8). In dit geval moet je bij de allereerste opstart wel nog een korte procedure doorlopen, zoals beschreven op www.kwikr.nl/vensec. Je kunt eventueel ook hier eerst secure boot tijdelijk uitschakelen.

Het startmenu van je bootstick verschijnt nu. Laten we Ventoy als voorbeeld nemen. Je ziet hier alle toegevoegde distributies als menu-opties. Met F3 kun je ook overschakelen naar een mapweergave, waarbij je eerst een map opent (zoals \allround, \antivirus enzovoort) en daarna de gewenste distributie start. Zo start je vanaf één stick moeiteloos allerlei distributies en tools, en kun je meteen gericht troubleshooten.

Tip 11 - Extra tools

De kans is groot dat je met de applicaties uit de kadertekst ‘Onmisbare reddingstools’ al vrijwel alle nodige tools hebt. Toch kun je gaandeweg nog programma’s ontdekken die je graag aan je bootstick toevoegt. Dat werkt zowel op een YUMI- als op een Ventoy-stick heel eenvoudig.

Op www.portableapps.com/apps kun je alvast terecht voor meer dan 1100 apps, waaronder zo’n 160 uiteenlopende hulpprogramma’s. Download het .paf.exe-bestand van de gewenste tool en voer dit uit in een tijdelijke map op je eigen systeem. Kopieer daarna de uitgepakte bestanden naar een aparte submap op je bootstick, bijvoorbeeld in \tools\<naam\_app>.

Daarna open je binnen een opgestarte distributie (zoals de Windows Verkenner in Hiren’s BootCD PE: zie tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’) gewoon deze map en start je de portable exe-app van daaruit. Zo stem je je bootstick volledig af op je eigen voorkeuren en behoeften (zie ook tekstkader ‘AIO-pakketten’).

Tip 12 - Quick Assist

Tot nu toe gingen we ervan uit dat je als troubleshooter fysiek aanwezig bent om het probleem op te lossen. Maar er zal vast weleens iemand vanaf afstand je hulp inroepen. We veronderstellen dan wel dat die persoon zijn systeem nog kan opstarten, eventueel in de veilige modus, en zo een tool voor afstandsbeheer kan openen.

Eerst stellen we kort een app voor die standaard met Windows wordt meegeleverd: Quick Assist. Begin aan de helperszijde door de app te starten, klik op Iemand helpen en meld je aan met je Microsoft-account. Noteer de beveiligingscode en geeft die door aan de hulpvrager, bijvoorbeeld via telefoon of bericht. Deze persoon start daarna ook Quick Assist en vult de beveiligingscode in bij Beveiligingscode van assistent. Na een klik op Verzenden verschijnt een bevestigingsvraag: hij plaatst een vinkje en klikt op Toestaan. Zijn bureaublad zou nu zichtbaar moeten zijn in een schaalbaar venster op jouw systeem.

Om het systeem over te nemen klik je bovenaan op Besturing aanvragen. Na een bevestiging van de hulpvrager via Toestaan krijg je toegang tot zijn pc. Boven in het venster vind je knoppen als Laserpointer, Aantekening en Chat (voor communicatie via een apart venster). Als er meerdere schermen zijn aangesloten, kun je via Scherm selecteren het gewenste scherm kiezen. Je kunt de overname stopzetten met Stop best. of Besturing annuleren, en met Verlaten sluit je de sessie volledig af.

Tip 13 - AnyDesk

Quick Assist werkt uitsluitend op Windows, maar er bestaan ook tools als AnyDesk die meerdere platformen ondersteunen, waaronder Windows, macOS en mobiele systemen (www.anydesk.com; gratis voor persoonlijk gebruik). Hier gaan we uit van de Windows-versie.

Start de app op, zowel aan jouw kant als aan die van de hulpvrager. Vraag hem vervolgens via telefoon of bericht om de identificatiecode van zijn werkplek: dit is een 10-cijferige code bovenaan in het venster. Vul deze code in op je eigen app, bij Voer remote adres in. Druk op Enter en geef je firewall desgevraagd toestemming.

De hulpvrager klikt nu op de knop Accepteren met het schildicoon om een sessie met beheerrechten toe te staan. Even later verschijnt zijn bureaublad op jouw scherm en kun je zijn pc op afstand bedienen.

AnyDesk biedt meer opties dan Quick Assist. Zo is er een chatfunctie, een schermopnamefunctie, een whiteboard en een handige datatransferfunctie om snel bestanden tussen beide systemen te verplaatsen. Je kunt de schermweergave aanpassen en via de knop Acties bijvoorbeeld een screenshot maken of de toegangsrichting omkeren. Uiteraard kunnen ook hier beide partijen de verbinding op elk moment stopzetten.