Breid de schijfruimte van je pc of laptop uit (deel 1)
Hoeveel opslag je ook hebt, er komt een moment dat alle gigabytes gevuld zijn en je toe bent aan meer opslag. Er zijn gelukkig verschillende manieren om opslag toe te voegen aan je desktop of laptop.Wij gaan in dit artikel door alle opties heen en geven je een idee van de te verwachten prestaties.
Er wordt weleens gezegd dat het enige moment waarop je genoeg opslag hebt op een pc of notebook, het moment is dat je hem net hebt uitgepakt. Dit is natuurlijk enigszins overdreven, maar onze opslaghonger lijkt niet te stillen. Dat komt onder andere doordat bestanden steeds groter worden. Een paar jaar geleden waren we nog tevreden met een divx van een film in dvd-kwaliteit met een bestandsomvang van 1 gigabyte.
Tegenwoordig willen we HD-films en is een bestandsomvang van 10 gigabyte voor een film in 1080p gebruikelijk. Ook qua fotografie maken we steeds meer en steeds grotere foto's die we natuurlijk wel ergens willen opslaan. In het geval van dierbare foto's willen we die zelfs tweemaal opslaan, omdat we uiteraard niet zonder back-up kunnen.
I: Algemeen
Prijs van geheugen
In een desktopcomputer is het gelukkig eenvoudig om een extra harde schijf in te bouwen, waarna je weer naar hartenlust kunt downloaden. Voor zo'n 65 euro heb je een terabyte extra ruimte en 2 TB is er al vanaf 90 euro. Per gigabyte niet heel duur, maar vooral voor 1 TB wellicht nog iets duurder dan gehoopt. In 2011 waren harde schijven namelijk nóg goedkoper en was een terabyte verkrijgbaar voor zo'n 45 euro. Helaas hebben overstromingen in Thailand er in de tweede helft van 2011 voor gezorgd dat fabrieken waar harde schijven gemaakt worden, niet bruikbaar waren. De prijzen van harde schijven stegen toen explosief. Inmiddels zijn ze gelukkig weer flink lager geworden.
Zo laag als begin 2011 of zelfs lager zullen de prijzen voorlopig vermoedelijk niet worden. Dat komt omdat er begin 2011 meer aanbieders op de schijven-markt waren. Zo was Samsung er bijvoorbeeld nog actief, en bood dit merk schijven tegen erg scherpe prijzen aan. Samsung richt zich tegenwoordig op SSD's, de harde schijven-divisie is overgenomen door Seagate. Een andere fabrikant die in 2011 nog actief was, Hitachi, is gedeeltelijk overgenomen door Western Digital en voor een ander gedeelte door Toshiba.
Momenteel zijn er hierdoor maar drie fabrikanten van harde schijven over: Western Digital, Seagate en Toshiba. Van deze drie fabrikanten heeft Toshiba het kleinste aanbod en de markt wordt eigenlijk verdeeld tussen Seagate en Western Digital. In een markt met zo weinig aanbieders wordt over het algemeen niet sterk op prijs geconcurreerd.
Toch keuze in geheugen
Dat er weinig aanbieders zijn, betekent niet dat er niets te kiezen is. Door de fabrikanten worden harde schijven gemaakt die duidelijk van elkaar verschillen. Er is immers al jarenlang de keuze tussen energiezuinig, normaal en snel. Bij Western Digital is die onderverdeling momenteel het duidelijkst met de reeksen Caviar Green, Caviar Blue en Caviar Black.
Seagate had in zijn vorige generatie schijven ook een dergelijke onderverdeling met Barracuda XT als snelle schijven en Barracuda Green als energiezuinige schijven. Tegenwoordig maakt Seagate geen onderscheid meer tussen categorieën, alle consumentenschijven worden als één serie aangeboden. De fabrikant stelt dat alle schijven tegenwoordig zo energiezuinig zijn, dat een aparte energiezuinige reeks niet langer noodzakelijk is. We zullen op basis van de testresultaten bepalen of Seagate hier gelijk in heeft. Ook op het gebied van 2,5inch-schijven zien we energiezuinige, normale en snelle schijven.
©PXimport
Western Digital maakt nog altijd duidelijk te onderscheiden series gericht op laag energieverbruik of prestaties.
Energie of prestaties?
Het grootste verschil tussen energiezuinige schijven en schijven die zich op prestaties richten, is nog altijd het toerental. Energiezuinige schijven draaien op 5400 of 5900 rpm terwijl snelle schijven op 7200 rpm draaien. Daarnaast spelen de hoeveelheid cachegeheugen en de opbouw van de schijf een rol in de uiteindelijke prestaties van een harde schijf.
Een harde schijf bestaat doorgaans uit meerdere schijven. Zo kan een 4TB-schijf opgebouwd zijn uit vier schijven van 1 TB, maar ook uit vijf schijven van 800 GB. Dit heeft invloed op de snelheid. Maakt een fabrikant nog een duidelijk onderscheid, dan kunnen we stellen dat energiezuinige schijven uitermate geschikt zijn als tweede schijf om data op te slaan, voor een NAS of voor een systeem dat zo stil mogelijk moet zijn. Ga je een schijf gebruiken om het besturingssysteem op te installeren, dan zouden wij een zo snel mogelijk exemplaar kiezen.
SSD als opvolger van harde schijf
Een ontwikkeling waar we niet omheen kunnen zijn de SSD's. SSD staat voor solid state drive. Dit opslagmedium bevat, in tegenstelling tot een harde schijf, geen bewegende onderdelen. In plaats daarvan bevat een SSD een printplaat met daarop een aantal chips die zorgen voor de opslag en verwerking van de gegevens.
Het grootste voordeel van een SSD is dat de toegangstijden kleiner en de doorvoersnelheden hoger zijn dan bij een harde schijf. Hierdoor voelt een systeem met een SSD veel vlotter en responsiever aan dan een systeem met enkel een normale harde schijf.
Een SSD is een prima upgrade, is zowel in desktop als notebook simpel te installeren en geeft een direct voelbare verbetering. Ook als je een wat oudere pc hebt met bijvoorbeeld een Core 2 Duo-processor en 4 GB geheugen is een SSD een prima upgrade. We hebben in Computer!Totaal nummer 6 2013 uitgebreid SSD's getest.
©PXimport
Een SSD is een ideale upgrade om je pc sneller te maken.
SATA-standaarden
Een harde schijf of SSD sluit je in een desktop-pc aan door middel van een SATA-poort. Courante pc's bevatten de derde generatie SATA, die wij in Computer!Totaal SATA 6 Gbit/s noemen. Deze derde generatie wordt ook wel SATA 600 of SATA III genoemd. De eerdere generaties waren SATA 1,5 Gbit/s (SATA 150 of SATA I) en SATA 3 Gbit/s (SATA 300 of SATA II).
In gebruik maakt het niets uit welke SATA-versie je systeem gebruikt, want de fysieke aansluiting en aansluitkabels zijn bij alle versies hetzelfde. Uiteraard zitten er wel verschillen in snelheid tussen de drie versies van SATA. Voor moderne SSD's heb je SATA 6 Gbit/s nodig om alle snelheid eruit te krijgen. Voor harde schijven is SATA 3 Gbit/s al snel genoeg.
Kies de juiste SATA-poort
Veel moederborden bieden naast de SATA-poorten die verzorgd worden door de chipset van Intel of AMD, nog extra SATA-poorten aan die verzorgd worden door een aanvullende chip. Deze zijn vaak te herkennen aan een andere kleur plastic van de connector.
Bij wat oudere moederborden was deze extra chip behalve voor het toevoegen van meer poorten, ook een marketingtrucje wat betreft de snelheid. De SATA-controller in de chipset zelf voldeed dan aan SATA 3 Gbit/s terwijl de extra SATA-controller voldeed aan SATA 6 Gbit/s. In de praktijk blijken dergelijke extra chips altijd langzamer te zijn dan de SATA-poorten die door de chipset zelf worden aangeboden, zelfs als ze theoretisch van een snellere standaard gebruikmaken. Dat geldt ook voor extra poorten die je toevoegt door middel van een PCI-E-insteekkaart.
Dit verhaal geldt grotendeels wel alleen voor een SSD. Bij een gebrek aan SATA-poorten raden we dan ook aan om in ieder geval de SSD aan te sluiten op een SATA-poort van de chipset zelf. Biedt de chipset van Intel of AMD zowel SATA 3 Gbit/s- als SATA 6GBit/s-poorten, dan kies je uiteraard voor de 6Gbit/s-variant. Voor langzamere apparaten als dvd-branders en dus zelfs harde schijven zijn Sata 3 Gbit/s-poorten snel genoeg.
De toekomst: SATA Express en NGFF
SSD's lopen inmiddels tegen de limieten van SATA 6 Gbit/s aan en veel sneller dan de snelste SSD's van dit moment is op deze interface niet mogelijk. Gebaseerd op het verleden zou je wellicht verwachten dat de opvolger SATA 12 Gbit/s wordt (SATA 1200). In de praktijk is echter gebleken dat een snelheid van 12 Gbit/s de controller zo complex zou maken dat hij te duur zou worden. De oplossing voor een snellere SATA-standaard wordt daarom gezocht in PCI Express, dat goedkoper te implementeren is.
De op PCI Express gebaseerde standaard wordt SATA Express genoemd. SATA Express komt in twee snelheidsvarianten, afhankelijk van hoeveel PCI-E-lanes gebruikt worden: 8 Gbit/s en 16 Gbit/s. Omdat SATA Express gebaseerd is op PCI Express, is een nieuwe aansluiting en bekabeling noodzakelijk.
Omdat de standaard toch onder de noemer SATA op de markt komt, is de connector wel zo ontworpen dat normale SATA-apparaten eventueel ook kunnen worden aangesloten. Voor die oudere apparaten wordt dan gebruikgemaakt van het normale SATA-protocol. Afgaande op wat tot nu toe bekend gemaakt is, kan je op een SATA Express-controller één SATA Express-apparaat of twee SATA 6 Gbit/s-apparaten aansluiten. Helaas is er tegelijkertijd ook een aansluiting ontwikkeld waarop juist geen oudere SATA-apparatuur kan worden aangesloten. Het is dus afwachten of het in de praktijk echt mogelijk wordt om oude SATA-apparatuur ook op de nieuwe SATA Express-poort aan te sluiten.
©PXimport
De SATA Express-aansluiting accepteert ook traditionele SATA-poorten.
De nieuwe SATA Express-standaard is nog niet voltooid en zit momenteel nog in de goedkeuringsfase. De standaard wordt waarschijnlijk pas eind 2013 definitief vastgesteld. De eerste producten verwachten we dan ook pas ergens in 2014, voorlopig zullen we het dus met SATA 6 Gbit/s moeten doen. Intel voegt op zijn vroegst tegelijkertijd met de introductie van Broadwell (de opvolger van het onlangs geïntroduceerde Haswell) SATA Express toe aan zijn chipsets.
Parallel aan SATA Expres is er echter ook gewerkt aan een op PCI Express gebaseerde opvolger voor mSATA-SSD's onder de naam Next Generation Form Factor (NGFF). Naast PCI Express ondersteunt NGFF ook het SATA-protocol via dezelfde aansluiting. Hierdoor kunnen ook in notebooks waarin geen 2,5inch-schijven passen, in de toekomst snelle SSD's in kaartvorm gebruikt worden. NGFF is al een uitgewerkte standaard en SSD's in dit formaat zijn aangekondigd. Er zijn zelfs als moederborden van ASUS die het ondersteunen, dus wellicht maakt NGFF voor SSD's SATA Express nu al overbodig.
©PXimport
NGFF of M.2 is een SSD in kaartvorm die middels PCI Express erg hoge snelheden mogelijk maakt.
NAS: controleer de compatibiliteit
Uiteraard past iedere 3,5inch-schijf in iedere NAS, maar het is toch niet zo'n goed idee om zomaar een schijf te kopen en die in een NAS in te bouwen. Gelukkig testen de meeste NAS-fabrikanten voortdurend nieuwe harde schijven in combinatie met hun NAS-behuizingen en hebben ze daarom lijsten beschikbaar met welke schijven gegarandeerd werken. We hebben voor de bekendste NAS-fabrikanten de lijsten voor je opgezocht, uiteraard bieden ook andere fabrikanten dergelijke lijsten aan.
©PXimport
Schaf nooit een harde schijf voor je NAS aan zonder te controleren of deze compatibel is.
Externe opslag
Een externe schijf kan hetzelfde doel hebben als een interne harde schijf en je kunt hem simpelweg gebruiken om je opslagcapaciteit te vergroten. Nog niet eens zo heel lang geleden was het echter geen pretje om te werken met bestanden die op een externe harde schijf stonden, omdat usb 2.0 voelbaar te langzaam was.
Usb 3.0 is in de praktijk gelukkig wel snel genoeg om vanaf te werken. Het is bijvoorbeeld prima mogelijk om video's of foto's die op een usb3.0-schijf staan te bewerken. Het afspelen of bekijken van bestanden was voor usb 2.0 meestal al geen probleem. Een externe schijf is dan ook prima te gebruiken om eigen bestanden als foto's, video's en documenten op te slaan, te bewerken en te bekijken. Programma's installeren zouden we echter niet doen op een usb-schijf, daar is een via SATA aangesloten schijf geschikter voor.
©PXimport
Dankzij usb 3.0 zijn externe schijven snel genoeg voor de meeste doeleinden.
Net als bij interne harde schijven, zijn externe schijven beschikbaar in 2,5 of 3,5 inch. Externe schijven van 3,5 inch hebben als voordeel dat ze sneller zijn, in grotere capaciteiten beschikbaar zijn en daarbij qua gigabyte veel goedkoper zijn. Nadelen zijn er natuurlijk ook. Zo zijn de behuizingen fysiek veel groter en kan een 3,5inch-schijf niet vanuit een usb-poort gevoed worden. Er is bij een 3,5inch-schijf dus altijd een externe netspanningsadapter nodig. Dit maakt 3,5inch-schijven onhandiger om mee te nemen. Bovendien zijn 3,5inch-schijven kwetsbaarder tijdens beweging dan 2,5inch-schijven.
Ze zijn dan ook vooral geschikt voor thuisgebruik op het bureau om bestanden of een back-up op te slaan. Voor onderweg of voor het meenemen van bestanden is een 2,5inch-exemplaar veel geschikter. Deze kunnen worden gevoed vanuit de usb-poort en zijn veel beter bestand tegen schokken. Het grootste nadeel is dat de maximale capaciteit lager is en ze per gigabyte duurder zijn.
Koop alleen usb 3.0
Usb 3.0 is al een lange tijd op de markt, maar lange tijd werden nog niet alle nieuwe pc's en notebooks met usb 3.0 uitgerust. Inmiddels is dit wel het geval, koop dus geen usb2.0-schijf meer. Ook als je nog geen pc of notebook met usb 3.0 hebt, is het met het oog op de toekomst altijd verstandiger om een usb3.0-schijf te kiezen. Zeker omdat het prijsverschil tussen usb2.0- en usb3.0-schijven (dat een jaar geleden nog bestond) inmiddels verdwenen is. Het scheelt hooguit een paar euro als je toevallig nog een usb2.0-schijf kunt vinden.
Usb3.0-poorten zijn officieel te herkennen aan een blauwe kunststof binnenkern. Nu usb 3.0 gemeengoed is, stappen steeds meer fabrikanten hiervan af en zien we steeds vaker weer zwarte usb3.0-poorten. In 2014 komt er waarschijnlijk een nieuwe generatie usb op de markt onder de naam usb 3.5, die volledig backwards compatibel is met usb 3.0 en 2.0. De theoretische doorvoersnelheid van deze nieuwe standaard zou 10 Gbit/s zijn, waar dit bij usb 3.0 nog 5 Gbit/s is.
©PXimport
Een pc zonder usb 3.0 kan je upgraden met een PCI-E-insteekkaart.
Data-degradatie
Van diskettes was bekend dat het medium niet bijzonder robuust was, ze gingen ook tijdens normaal gebruik regelmatig stuk. Over cd's en dvd's werd ons voorgespiegeld dat de media data wel langdurig vast konden houden. Wie echter in het verleden een back-up gemaakt heeft op een cd of dvd, heeft misschien in de praktijk ook ervaren dat optische media niet altijd even betrouwbaar zijn en de schijf niet meer in te lezen is. Alleen als je optische schijven vanaf het branden donker bewaart, wordt min of meer gegarandeerd dat de data behouden blijft. Bij ieder opslagmedium geldt echter dat het niet zo'n goed idee is om ervan uit te gaan dat de data na het archiveren lang goed blijft.
In de praktijk is het slim om data minimaal iedere vijf jaar naar een vers medium te kopiëren. Aan de ene kant voorkom je hiermee dat je een opslagmedium niet meer kunt inlezen omdat het simpelweg technisch achterhaald is. Want ook al zou de data op een diskette nog intact zijn, wie heeft er vandaag de dag nog een diskettestation? Aan de andere kant vang je hiermee het natuurlijke verlies van data op. Bij optische media vervalt bijvoorbeeld de laag waarin de recorder de data heeft gebrand, en bij harde schijven wordt het magnetische veld dat de data opslaat na verloop van tijd zwakker.
Mocht je dus een back-upstrategie gebruiken waarin je schijven opbergt na het vol zetten, dan dien je rekening te houden met de data-degradatie. Van echt belangrijke data maak je het liefst twee back-ups die je op verschillende plaatsen bewaart en waar je iedere drie of vijf jaar een verse kopie van maakt op een nieuw medium. Dit kost wellicht moeite, maar dit weegt waarschijnlijk niet op tegen het verlies van bijvoorbeeld dierbare foto's. Echt dierbare bestanden kan je - naast een back-up op een niet aangesloten opslagmedium - natuurlijk ook opslaan op een clouddienst of NAS.
SSD als back-up-medium?
Een SSD is ontworpen om vlot te werken en voldoet dan ook prima als schijf om vanaf te werken. Daar komt bij dat een SSD geen mechanische onderdelen bevat en dus goed tegen schokken kan. Het lijkt dus wellicht handig om een archief van bijvoorbeeld foto's op een SSD te bewaren omdat dit minder kwetsbaar lijkt dan een harde schijf.
Dat is echter geen goed idee. De data op de SSD wordt bewaard middels een elektrische lading in de flashchips die na verloop van tijd steeds zwakker wordt. SSD-fabrikanten doen vrijwel nooit een opgave van de databewaartijd, maar langer dan een jaar zal het niet zijn. Daar komt bij dat als de SSD wordt gebruikt, de datacellen slijten en spanning nog korter kunnen vasthouden.
Zolang je jouw computer regelmatig gebruikt en de SSD 'verse' spanning krijgt is er overigens niets aan de hand. Als bootschijf is een SSD dan ook uitermate geschikt. Datzelfde geldt overigens voor flashproducten als usb-sticks of SD-kaartjes. Voor langdurige opslag zonder gebruik is een harde schijf een beter medium, dat echter ook niet gegarandeerd data vasthoudt.
©PXimport
Een SSD is door afwezigheid van bewegende delen niet gevoelig voor stoten, maar is toch geen goed back-upmedium.
