Grafische kaarten en monitoren beschikken tegenwoordig over talloze aansluitmogelijkheden. Maar wat is waarvoor bedoeld en wat zijn de verschillen? En hoe sluit u een product met een compleet andere stekker aan? Deze en andere problematiek bespreken we in deze editie van Opgelost.

Out of sync

Misschien kent u het: een monitor die zwart blijft, op de vage mededeling ‘out of sync’ en soms een RGB-kleurenpatroon na. Dat betekent dat er iets misgaat in de communicatie tussen de pc en de monitor. De monitor kan niet weergeven wat de pc vraagt. Dat kan een (te hoge) resolutie zijn die niet ondersteund wordt, maar ook een te hoge verversingssnelheid (refresh rate), bijvoorbeeld 85 Hz (hertz). Dit probleem kan onder andere ontstaan door verkeerde drivers, problemen in Windows of het spelen van een oud spel. Bij crt-monitoren moest de verversingssnelheid zo hoog mogelijk staan voor een flikkervrij beeld. Bij lcd-monitoren gaat die vlieger niet op. Een verversingssnelheid van 60 Hz is voldoende voor een stabiel beeld. Alleen voor gamers die gewend zijn aan een hoog aantal fps (frames/beelden per seconde) is een verversingssnelheid van 75 of 85 Hz wenselijk. Het ‘out of sync’-probleem is op te lossen door de resolutie of verversingssnelheid te verlagen (bijvoorbeeld naar een veilige instelling als 1280 x 1024 op 60 Hz). Dit kunt u doen door tijdens het booten op F8 te drukken en dan te kiezen om op te starten in de veilige modus van Windows. Als alternatief kunt u ook tijdelijk een oude crt-monitor aansluiten om de instelling te wijzigen. Als dit het probleem niet verhelpt, kunt u het beste het stuurprogramma van de grafische kaart en/of monitor nog eens installeren.

Monitoraansluitingen

Moderne monitoren hebben vaak een hele reeks aansluitingsmogelijkheden. Meestal bieden ze naast een DVI-poort ook een VGA-poort, waarmee de monitor met een oudere computer kan worden verbonden, of als beeldscherm voor een ander systeem kan dienen (u kunt de bron wisselen via een schakelknop). Sommige monitoren hebben ook een componentingang, waarmee het beelden van een externe bron kan tonen. Op de nieuwste modellen treffen we vaak een HDMI- of DisplayPort-aansluiting aan. Minder voor de hand liggend maar wel erg handig, is een ingebouwde usb-hub waar de iets duurdere monitor vaak over beschikt. Wanneer u een usb-kabel van uw pc op uw monitor aansluit, hebt u een aantal extra usb-poorten tot uw beschikking, zodat u een apparaat snel kunt aansluiten zonder achter de pc te kruipen.

©PXimport

Kleurkalibratie

Monitoren geven kleuren niet exact hetzelfde weer. Te donker, te licht, oververzadigd, te rood, te geel, alles is mogelijk. Zet eens twee monitoren naast elkaar neer en vergelijk een foto, of beter nog een kleurenkaart met verschillende grijstinten (van wit tot zwart) en een reeks kleurvlakken. U zult een duidelijk verschil waarnemen. Zo kan het dus gebeuren dat u een foto er perfect vindt uitzien, maar dat u van anderen, (die u de foto bijvoorbeeld toestuurt) kritiek krijgt over de helderheid of een zichtbare kleurzweem. Dit komt omdat digitale apparaten een beperkt kleurbereik hebben en ze dus niet exact hetzelfde weergeven. Dit probleem doet zich ook voor in combinatie met printers en scanners. Om dit probleem op te lossen raden we aan uw monitor te kalibreren, bij voorkeur met een kleurenmeter. Er wordt dan een zogenaamd ICC-profiel gemaakt, waarin het kleurprofiel ligt opgeslagen. Andere apparaten, zoals pc’s, monitoren en printers, gebruiken op basis hiervan dezelfde kleurwaarden, waardoor het beeld overeenkomt. De meeste monitorfabrikanten leveren een dergelijk ICC-profiel al standaard mee (op de cd met drivers). Omdat monitoren na verloop van tijd wat helderheid verliezen, maar ook omdat de omgeving eromheen soms verandert, is het verstandig de kalibratie om de paar maanden te herhalen. Ook wanneer u twee monitoren (of meer gebruikt) is kleurkalibratie een must. Let er in dat geval op dat de goedkoopste kleurenmeters vaak slechts één monitor ondersteunen.

©PXimport

Met een kleurenmeter kunt u uw monitor optimaal kalibreren.

Oude en nieuwe DVI-poorten

Wanneer u overweegt een monitor te kopen met een hogere resolutie dan 1920 x 1200 pixels, zoals 2560 x 1600 pixels wat bij 30inch-monitoren gangbaar is, controleer dan of uw grafische kaart een ‘duallink’ DVI-poort heeft. De eerste generatie DVI-poorten had een beperkte bandbreedte van 3,7 Gbps: te weinig om een hogere resolutie dan Full HD weer te geven. Een duallink DVI-aansluiting heeft drie extra contactpunten in het midden van de rij, waardoor deze twee keer zoveel bandbreedte biedt. Op moderne grafische kaarten die niet ouder zijn dan circa 2,5 jaar is duallink standaard.

©PXimport

DVI

Op moderne grafische kaarten treffen we tegenwoordig twee DVI-poorten aan. Op oudere kaarten betreft het een DVI- en een VGA-poort. Wilt u op een moderne grafische kaart een tweede monitor aansluiten met een VGA-poort, dan kunt u een converter gebruiken (zie het kopje Converters). Wanneer u de keuze hebt tussen DVI en VGA, heeft DVI altijd de voorkeur omdat de informatie dan volledig digitaal wordt doorgestuurd. Bij VGA wordt het signaal eerst vertaald naar analoog en dan weer naar digitaal, waardoor er licht kwaliteitsverlies optreedt.

©PXimport

HDMI

De HDMI-standaard wordt vooral gebruikt voor tv’s, maar soms ook voor monitoren. Het grootste verschil met DVI is dat HDMI ook geluidsignalen overbrengt en compatibel is met HDCP (de kopieerbeveiliging van blu-ray). De bandbreedte van HDMI is ook een stuk groter (14,9 Gbps).

©PXimport

DisplayPort

DisplayPort is voor computerapparatuur een alternatief voor de HDMI-aansluiting. De standaard is in het leven geroepen door een aantal hardwarefabrikanten (waaronder AMD/ATI, NVIDIA, Dell en HP) om geen licentiekosten te hoeven te betalen voor HDMI. Hoewel de connector lijkt op een HDMI-stekker, is hij niet compatibel. DisplayPort biedt een bandbreedte van 10,8 Gbps en is net als HDMI standaard compatibel met hdcp.

©PXimport

Converters

Op pc’s en laptops zijn DVI-aansluitingen momenteel de standaard. Soms zijn er nog andere poorten, zoals HDMI, DisplayPort of zelfs de oude VGA-poort. Maar er zijn ook computers met een iets kleinere variant, zoals mini-DVI en mini-DisplayPort die we veel bij Macs terugzien. Welke variant(en) u ook hebt, er is altijd wel een converter om hem op een ander apparaat aan te sluiten. Zo zijn er bijvoorbeeld converters van DVI naar HDMI, DVI naar VGA (en andersom), en VGA/DVI naar composiet/S-VHS.

©PXimport

Voor iedere aansluitingsvorm is er wel een converter te vinden, zoals deze van VGA naar DVI.

Met Circle to Search kun je informatie opvragen over wat je op het scherm van je smartphone ziet, zonder dat je van app hoeft te wisselen of iets hoeft te kopiëren. Dat kan met Circle to Search, een functie die standaard ingebouwd is in de nieuwste Android-versies van onder andere Google Pixel- en Samsung Galaxy-toestellen. Je kunt er meer mee dan je misschien denkt!

Lees ook: 4 handige AI-functies voor je smartphone

Even snel iets opzoeken terwijl je een video kijkt, een bericht leest of door je favoriete app scrolt: tot voor kort betekende dat toch meestal dat je moest wisselen van app, tekst moest kopiëren of een apart tabblad moest openen. Met Circle to Search hoeft dat niet meer. Google heeft deze functie zo ontworpen dat je op elk moment, in elke app, meteen kunt zoeken naar wat er op je scherm staat. Google zoekt vervolgens direct naar relevante informatie, zonder dat je iets hoeft in te typen. Het werkt in vrijwel alle apps, dus of je nu op Instagram zit, een game speelt of iets leest op een website: je kunt het op elk moment starten.

Wat zie ik?

Circle to Search werkt op allerlei soorten content. Zie je een gaaf shirt op een Instagramfoto en wil je weten waar je het kunt kopen? Omcirkel het, en je krijgt gelijk links naar vergelijkbare kledingstukken in webshops. Vaak krijg je niet alleen identieke producten te zien, maar ook alternatieven in verschillende prijsklassen.

Ook meubels, accessoires of zelfs planten kun je zo herkennen. Als je tijdens het scrollen iets tegenkomt dat je aanspreekt, hoef je alleen maar te cirkelen om meteen te zien waar je het kunt vinden – of wat erop lijkt. Handig als je inspiratie opdoet via video's of foto's en daar direct iets mee wilt doen.

Vertaalhulp

Een andere slimme toepassing is het vertalen van tekst, rechtstreeks vanuit beeld. Stel je leest een buitenlandse recensie, komt een menukaart tegen in een foto, of ziet een handgeschreven briefje in een andere taal. Door simpelweg het relevante tekstdeel te selecteren, krijg je direct een Nederlandse vertaling te zien, zonder dat je eerst een aparte vertaalapp hoeft te openen. Dat maakt het veel laagdrempeliger om bijvoorbeeld Franse recepten te begrijpen, Spaanse socialemediaposts te volgen of Duitse nieuwsartikelen te lezen.

©Google

Studiehulp

Circle to Search komt ook goed van pas bij het leren of studeren. Zit je met een lastige formule of grafiek die je niet begrijpt? Je kunt het direct selecteren en uitleg opvragen, vaak inclusief stapsgewijze berekening of achtergrondinformatie. Vooral handig voor scholieren en studenten die digitale lesmaterialen gebruiken: je kunt blijven werken in je les-app, terwijl je tegelijk extra uitleg opvraagt.

Wat hoor ik?

Ook muziekherkenning is inmiddels in Circle to Search geïntegreerd. Je hebt dus geen aparte apps meer nodig om een nummer te identificeren dat je toevallig hoort in een video, in een winkel of op straat. Door het muzieksymbool onderin aan te tikken terwijl het nummer speelt, herkent Circle to Search het liedje – zelfs als je het neuriet of zingt.

Tips voor gamers

Voor wie graag games speelt op zijn telefoon, biedt Circle to Search sinds kort ook specifieke ondersteuning. Krijg je een puzzel niet opgelost, heb je geen idee wat je met een object of voorwerp in de game moet doen of weet je even niet hoe je een level moet uitspelen? Door het betreffende deel van je scherm te selecteren, krijg je hulp in de vorm van tips, korte uitleg of video's die exact op het juiste moment in de gameplay beginnen. Je hoeft het spel dus niet te verlaten om informatie te zoeken.

©Google

De diepte in

Een opvallende toevoeging van de laatste maanden is AI Mode. Wanneer je iets opzoekt met Circle to Search en er verschijnt een zogenoemde AI Overview, kun je naar beneden scrollen en kiezen voor 'dive deeper with AI Mode'. Je krijgt dan de mogelijkheid om door te vragen binnen hetzelfde onderwerp. Stel: je hebt een afbeelding van een historisch schilderij geselecteerd, en AI Overview geeft een korte samenvatting. In AI Mode kun je dan vragen stellen over de stijl, de kunstenaar of de historische context, en krijg je in gewone taal uitgebreide antwoorden.

De cirkel is rond

Je ziet dat je in het dagelijks gebruik dus verrassend veel met Circle to Search kunt. Daarbij is het fijn dat deze AI-hulp bovendien slim reageert op de context. Selecteer je tekst, dan krijg je andere opties dan bij een object of een geluid. Daardoor voelt het gebruik logisch en hoef je niet telkens na te denken over welke knop je moet gebruiken. Ook handig is dat je de gevonden informatie meteen kunt opslaan of delen. Heb je iets interessants gevonden? Dan kun je het met één tik bewaren in bijvoorbeeld Google Keep, mailen naar jezelf of invoegen in een agendanotitie.

Smartphones met Circle to Search

Je laptop maakt lange dagen. Of je nu thuiswerkt, films kijkt of schoolopdrachten maakt, hij staat vaak uren aan. Wil je dat hij zo lang mogelijk goed blijft werken? Dan zijn er een aantal dingen die je beter niet kunt doen – omdat ze op termijn voor problemen kunnen zorgen. Van slechte ventilatie tot verkeerd opladen: zorg dat je deze fouten voortaan vermijdt.

Lees ook: Zo zorg je dat je laptop zo lang mogelijk blijft werken op één acculading

1. Laptop veel op bed of schoot gebruiken

Een laptop heeft lucht nodig. Via kleine openingen aan de zijkant of onderkant voert hij warmte af, en die luchtstroom raakt geblokkeerd als je het apparaat op een zacht oppervlak gebruikt. Op bed, een dekentje of je schoot raakt hij die warmte moeilijk kwijt, waardoor onderdelen onnodig heet worden. Op de korte termijn merk je dat aan een luidruchtige ventilator, op de lange termijn aan snellere slijtage. Gebruik je je laptop vaak op schoot? Leg er dan iets hards onder, zoals een plankje of laptopstandaard. Zo voorkom je oververhitting. Bovendien werkt het vaak ook prettiger.

2. Altijd aan de oplader laten hangen

Veel mensen laten hun laptop de hele dag aan de stroom hangen. Dat lijkt handig – je zit nooit zonder stroom – maar voor de accu is het minder ideaal, vooral bij oudere laptops. Die kunnen sneller slijten als ze continu volgeladen blijven. Moderne laptops hebben gelukkig vaak slimme batterijmanagementsystemen die overladen voorkomen, maar zelfs dan is het beter om de batterij niet constant op 100% te houden. Je verlengt de levensduur door de accu regelmatig te gebruiken: haal de stekker er af en toe uit, laat de lading zakken tot zo’n 30 à 40 procent en laad dan weer op. Veel modellen bieden ook een instelling om het laden automatisch te beperken tot bijvoorbeeld 80%. Werk je veel op netstroom? Dan is het zeker de moeite waard om die functie in te schakelen. Zo houd je de accu langer gezond, zonder dat je er iets van merkt in het dagelijks gebruik.

3. Updates telkens uitstellen

Je krijgt een melding, maar klikt op 'nu niet'. En een dag later nog een keer. En nog een keer. Omdat je net lekker bezig bent en geen zin hebt om de laptop opnieuw op te starten, of omdat je denkt dat updates er alleen voor nieuwe functies zijn. Maar juist in die updates zitten vaak beveiligingsverbeteringen en foutoplossingen. Door lang te wachten blijf je kwetsbaar voor lekken of bugs die allang zijn verholpen. Laat updates daarom uitvoeren op een moment dat je je laptop niet nodig hebt – bijvoorbeeld tijdens de lunch of 's avonds. En stel automatische updates in als dat mogelijk is.

©Daniel CHETRONI - stock.adobe.com

4. Geen ruimte voor ventilatie laten

Wie foto's bewerkt, veel tabbladen open heeft of werkt met grote bestanden, vraagt meer van zijn laptop. De processor warmt op en de ventilator springt aan. Als je laptop dan in een afgesloten kastje, tegen een muur aan of tussen stapels papier staat, kan hij die warmte moeilijk kwijt. De temperatuur loopt verder op, wat invloed heeft op de prestaties en de levensduur. Zorg bij intensief gebruik voor voldoende ruimte rondom het apparaat. Zorg dat je hem op een plek neerzet waar niet allerlei spullen liggen en overweeg een laptopstandaard of -koeler als je merkt dat de temperatuur snel oploopt. 

5. Ventilatieopeningen niet schoonhouden

Een beetje in het verlengde van de fout hierboven: kan je laptop zijn warmte sowieso kwijt, ook als er genoeg ruimte omheen is? In de loop van de tijd verzamelt zich stof in je laptop, vooral rond de ventilator en de luchtkanalen. Zeker als je laptop in een stoffige kamer staat of je veel huisdieren hebt, kan dat snel gaan. Dat stof belemmert de luchtstroom, waardoor warmte blijft hangen en onderdelen sneller slijten. Je merkt het aan een ventilator die vaker aanslaat, of of doordat je laptop langzamer reageert dan je gewend bent. Gebruik af en toe een busje perslucht om de ventilatieopeningen voorzichtig schoon te blazen. 

©Studiomiracle

6. Klikken op verdachte links of bestanden

We weten allemaal dat je niet zomaar ergens op moet klikken. Maar het kan toch gebeuren dat je nieuwsgierig wordt naar die 'gratis update' of dat je denkt dat die mail echt van je bank afkomstig is (want cybercriminelen worden steeds slimmer in het nabootsen van bekende websites en bedrijven). Voordat je het weet heb je dan iets gedownload wat helemaal niet deugt. Malware kan van alles doen: meekijken wat je typt, je bestanden versleutelen, of persoonlijke gegevens stelen.

Een garantie dat je het helemaal kunt voorkomen kan niemand je geven. Wat je in ieder geval wél kunt doen is software altijd alleen via de officiële website downloaden, alleen bijlagen openen van afzenders die je vertrouwt en niet op meldingen klikken die je onder druk zetten. Een goede virusscanner helpt uiteraard ook, maar alert blijven is minstens zo belangrijk.

7. Geen back-ups maken van je bestanden

Je denkt er pas aan als het te laat is: een laptop die niet meer opstart, een harde schijf die crasht of een diefstal. Als je geen back-up hebt en er gebeurt iets met je laptop, dan ben je alles kwijt: je foto's, werk en documenten. Zorg daarom dat je regelmatig een back-up maakt. Dat kan automatisch via een clouddienst, of handmatig met een externe harde schijf. Het instellen kost je hooguit een kwartier. Doen, want de opluchting die je voelt wanneer je een back-up kunt gebruiken op het moment dat je die nodig hebt, is onbetaalbaar! 

8. Ruw omgaan met je laptop

We zijn allemaal wel eens haastig met onze laptop. Snel een usb-stick erin duwen, het scherm met één hand vanaf de zijkant openklappen, wrikken om de oplaadkabel in de poort te steken: het lijkt onschuldig, maar kan schade veroorzaken. Poorten zijn gevoelig, net als de scharnieren van je scherm. Open je laptop altijd met twee handen vanuit het midden en ga voorzichtig om met alle poorten en uitgangen. Doe je dat niet, dan kunnen ze los komen te zitten, waardoor ze uiteindelijk minder goed of helemaal niet meer hun werk kunnen doen.

©Dan74 - stock.adobe.com

9. Alles opslaan op het bureaublad

Voor het gemak bewaren veel mensen bestanden standaard op het bureaublad. Foto's, documenten, downloads – zo heb je ze meteen bij de hand. Omdat elk bureaubladpictogram apart geladen moet worden, kan dat bij oudere laptops voor merkbare vertraging zorgen tijdens het opstarten. Bij moderne laptops speelt dat probleem niet. Maar of je laptop nu oud of nieuw is: door alles maar op het bureaublad te bewaren, raak je wel het overzicht kwijt. Dus dan geldt dat 'alles bij de hand' niet meer. Integendeel: het risico dat je per ongeluk iets belangrijks weggooit, wordt groter naarmate je bureaublad voller raakt. Maak daarom mappen aan, gebruik de standaard 'Documenten'-map en archiveer wat je niet meer nodig hebt.

10. Geen wachtwoord of vergrendeling instellen

Veel mensen gebruiken hun laptop thuis of op werk, en denken daardoor geen wachtwoord nodig te hebben. Maar bij diefstal of verlies ligt je hele digitale leven open. Je mail, documenten, foto's, inloggegevens en opgeslagen wachtwoorden zijn vaak met één klik bereikbaar. Een sterk wachtwoord of pincode op je account, automatische vergrendeling na inactiviteit en versleuteling van je harde schijf maken je laptop veel veiliger. Het kost je nauwelijks extra tijd bij het opstarten, maar voorkomt grote problemen als je laptop ooit in verkeerde handen valt.