Of je nu naarstig aan het tekstverwerken bent of gepassioneerd aan het gamen, alleen het beste beeld dat je uit je monitor krijgt is goed genoeg. In dit artikel hebben we een hele reeks tips verzameld om je beeld te optimaliseren, ongeacht of je voor Full HD of 4K gaat en of je met één of meerdere monitoren werkt.

Tip 01: OSD

Hier vind je een leuke ‘kleuren IQ-test’. Het is de bedoeling dat je de gekleurde vakjes op tint sorteert, en na afloop krijg je je score te zien (hoe minder punten, hoe beter). Die score wordt deels bepaald door je eigen zicht en kleurperceptie, maar feit is ook dat je deze test het beste kunt uitvoeren op een gekalibreerde en geprofileerde monitor. Lees ook:15 tips en tools voor je monitor.

Zo’n geoptimaliseerde monitor is ook de beste garantie voor levensechte kleuren in foto’s en films. Om je monitor te optimaliseren, kun je allereerst de OSD-instellingen (On Screen Display) van je monitor uitproberen. De meeste monitoren maken het namelijk mogelijk om de helderheid, het contrast en de kleurtemperatuur aan te passen door middel van kleine knopjes. Zorg er als je hiermee experimenteert wel voor dat je scherm op de optimale (native) resolutie is ingesteld en dat je over een goed referentieplaatje beschikt. Bruikbare afbeeldingen vind je onder andere hier en hier.

©PXimport

Tip 02: Kalibratiewizard

Levert je OSD-experiment geen optimaal resultaat op? De volgende stap is het uitvoeren van een kleurkalibratie uit. Idealiter maak je daarvoor gebruik van een zogenoemde kleurmeter, zoals bijvoorbeeld de X-Rite ColorMunki Smile (circa 90 euro) of de i1 Display Pro (circa 200 euro). Heb je hier het geld niet voor over, dan kun je ook gebruikmaken van de kalibratiewizard die in Windows 7 en hoger is ingebouwd. Deze wizard kun je opstarten door Windows-toets+R in te drukken, het commando dccw (display color calibration wizard) uit te voeren en daarna nauwgezet de instructies op te volgen. Deze wizard maakt het mogelijk om optimale helderheid, contrast, gammawaarde en kleurbalans in te stellen.

©PXimport

Tip 03: Kleurprofiel

Zowel de kleurmeter als de kalibratiewizard genereren op basis van je keuzes een zogenoemd ICC-kleurprofiel (International Colour Consortium) dat automatisch aan je monitor wordt gekoppeld. Zo’n profiel past de gamma- en kleurenopzoektabel (LUT, Look Up Table) van je grafische kaart aan, zodat de monitor betere kleuren weergeeft dan standaard het geval is. Op de volgende manier controleer je of je monitor zo’n kleurprofiel heeft: klik met de rechtermuisknop op een lege plek op je bureaublad en kies Beeldscherminstellingen.

Kies daarna achtereenvolgens Geavanceerde beeldscherminstellingen en Eigenschappen van beeldschermadapter. Open het tabblad Kleurbeheer en druk op de gelijknamige knop. Selecteer het (gewenste) beeldscherm in het uitklapmenu bij Apparaat (extra tip: zoals je hier ziet, kun je op deze manier ook de kleurprofielen voor je printer bekijken). Je vindt het kleurprofiel bij Profielen die aan dit apparaat zijn gekoppeld. Wil je het verwijderen of vervangen, plaats dan eerst een vinkje bij Mijn instellingen voor dit apparaat gebruiken. Staan er meerdere profielen? Klik elk profiel dan even aan en druk telkens op de knop Als standaardprofiel instellen: de LUT-wijziging wordt onmiddellijk doorgezet en je kunt het beste resultaat behouden.

©PXimport

©PXimport

Ergonomie

Tip 04: Stuurprogramma

Normaal gesproken wordt ook tijdens de installatie van de monitordriver een ICC-profiel geïnstalleerd en aan je monitor gekoppeld. Dat is een bijkomende reden waarom het belangrijk is dat je de juiste en up-to-date driver voor je monitor installeert. Druk op Windows-toets+R en voer het commando devmgmt.msc uit. Dit brengt je naar het Apparaatbeheer. Open hier zowel de rubriek Beelschermadapters als Monitors en ga na of de meest geschikte driver is geïnstalleerd. Zie je bijvoorbeeld Algemeen PnP-beeldscherm staan bij Monitors dan wordt het generieke stuurprogramma van Microsoft gebruikt, en dat is uiteraard niet de beste keuze. We raden je aan om in eerste instantie op de site van de monitorfabrikant naar de bij jouw monitor behorende driver te zoeken, en die te installeren. Om dat laatste te doen, klik je met de rechtermuisknop op de huidige driver en kies je achtereenvolgens Stuurprogramma’s bijwerken en Op mijn computer naar stuurprogramma’s zoeken. Daarna verwijs je naar de gedownloade driver(map).

©PXimport

Tip 05: Kleurtemperatuur

Controleer na de installatie van de driver of er een nieuw ICC-profiel aan de monitor is gekoppeld. Vind je geen ICC-profiel voor jouw type monitor, dan kun je je geluk nog beproeven op een verzamelsite of op internet zoeken naar iets als ‘icc profile <je_monitor_type>‘. Belangrijk is wel om te realiseren dat zo’n profiel is gecreëerd voor jouw type monitor, maar niet voor jouw monitor-exemplaar. Het ideale kleurprofiel hangt immers ook samen met variabelen als de leeftijd van je monitor en het omgevingslicht. Daarom blijft het zeker nuttig om je monitor regelmatig te kalibreren en het nieuw gegenereerde profiel met het standaardprofiel te vergelijken.

Wat het omgevingslicht betreft: er is een gratis tooltje, F.lux (beschikbaar voor Windows, Mac, Linux, iOS en Android), dat automatisch de kleurtemperatuur (zie ook tip 1) van je monitor aanpast aan het omgevingslicht. De meeste monitoren zijn namelijk ingesteld op daglicht en dat is doorgaans iets te ‘koel’ wanneer het avond wordt. F.lux stemt je monitor ‘s avonds geleidelijk af op je binnenverlichting. Dat is goed voor de ogen en volgens de makers zou je er ook nog eens beter van slapen. Overigens is er ook een alternatief, in de vorm van G.lux. Dit is beschikbaar als extensie in de Chrome Web Store en het opereert dus alleen binnen deze browser.

©PXimport

Ruimtelijkheid

©PXimport

Tip 06: Letterweergave

Je hebt het intussen vast al gemerkt: op het einde van de kalibratiewizard (zie tip 02) krijg je de gelegenheid de ClearType Tuner uit te voeren. Dat is een wizard die de tekstweergave op je monitor optimaliseert door technieken te gebruiken die de traditionele vormen van ‘font smoothing’ en anti-aliasing vervangen. Je kunt de wizard ook zonder de kalibratie uitvoeren: klik een lege plek op je bureaublad aan en kies achtereenvolgens Beeldscherminstellingen, Geavanceerde beeldscherminstellingen, ClearType-tekst. Plaats een vinkje bij ClearType inschakelen en druk op Volgende, waarna je de verdere stappen van de wizard volgt door telkens de beste tekstweergave in de voorbeelden te selecteren. Let er wel op je beeldscherm eerst in de optimale (native) resolutie te zetten. Rond af met Voltooien.

©PXimport

Tip 07: Downsampling

We hebben het al een paar keer gehad over de ‘native’ resolutie van je scherm. Dat is de resolutie die overeenkomt met het aantal beeldpunten dat je scherm telt. Als je het scherm op een andere resolutie instelt, wordt een beeldpixel bijvoorbeeld weergegeven op 1,25 effectieve pixels, met een waziger beeld tot gevolg. De native resolutie is dus optimaal, maar het komt weleens voor dat hij niet compatibel is met sommige games. Een mogelijke oplossing is dan de toepassing van een niet-alledaagse techniek die je als ‘downsampling’ kunt beschrijven. Het komt erop neer dat je een signaal voor een hogere resolutie verstuurt dan je monitor in feite aankan, waarna het beeld in die hogere resolutie als het ware wordt gecomprimeerd om in het schermbeeld te passen. Deze ‘overclock’-methode is echter niet helemaal zonder risico’s voor je monitor, hij doet een flink beroep op je GPU, is behoorlijk bewerkelijk en werkt niet met alle hardware. Je vindt de nodige instructies hier, gebaseerd op onder meer de gratis tool CRU. Nogmaals, geheel zonder gevaar is dit experiment niet. Uitvoering is dus geheel op eigen risico!

©PXimport

Tip 08: 4K-schaling

Doorwinterde gamers of fotofanaten die bereid zijn de nodige centen op tafel te leggen, hebben wellicht al een 4K-monitor in huis gehaald. Hoewel de term 4K hier niet helemaal correct is (hij is voorbehouden voor bioscoopresoluties van 4096 x 2160 pixels), is de aanduiding inmiddels wel populairder dan uhd (ultra high definition, met een resolutie van 3840 x 216O pixels). Hoe dan ook, als je met 4K-resoluties werkt bestaat het risico dat allerlei Windows GUI-elementen met een standaard 1:1 pixelratio – of een schalingsniveau van 100, zoals Windows dat noemt – te klein worden weergegeven. Windows 8.1 en hoger zal het schalingsniveau automatisch aanpassen, maar je kunt de schaling desgewenst ook zelf bijsturen. Druk op Windows-toets+R en voer het commando dpiscaling uit, waarna je op de link gebruikt u deze weergave-instellingen klikt, de gewenste monitor selecteert en vervolgens de schuifknop verplaatst bij De grootte van tekst, apps en andere items wijzigen, net zover tot je een optimale beeldweergave hebt. Kom je er zo nog niet uit, probeer het dan met de link aangepast schalingsniveau instellen (van 100 tot 500 %).

©PXimport

4K-configuratie

©PXimport

Tip 09: Onscherp beeld

Bij sommige, vooral wat oudere, applicaties verloopt de beeldschermaanpassing niet optimaal, met als mogelijk gevolg dat de schermtekst voor die programma’s onscherp is. Onder Windows 8 en hoger bestaat de kans dat je dit bij kunt sturen. Klik met de rechtermuisknop op de snelkoppeling naar de betreffende toepassing en kies Eigenschappen. Ga naar het tabblad Compatibiliteit en plaats een vinkje bij Beeldscherm aanpassen uitschakelen bij hoge DPI-instellingen. Bevestig met OK. Windows zal de weergavekwaliteit voor het betreffende programma niet langer automatisch opschalen.

In slaap

Tip 10: Meerdere monitoren

Wie eenmaal met twee (of meer) monitoren tegelijk heeft gewerkt, wil al snel niets anders meer. Als tweede monitor kun je bijvoorbeeld je oude beeldscherm gebruiken (al was het maar om tijdelijk enkele vensters te parkeren), zeker nu Windows 10 het mogelijk maakt om voor elke monitor afzonderlijke resoluties en schalingsniveaus in te stellen. Het is eenvoudig om dit binnen Windows te configureren. Open het venster voor de beeldscherminstellingen, klik op Detecteren en vervolgens op Identificeren. De beeldschermen worden nu in pictogrammen weergegeven, met een nummer erop. Versleep een pictogram naar de juiste locatie, zodat die overeenkomt met de fysieke plaatsing van je monitoren.

In de meeste gevallen zul je de optie Bureaublad uitbreiden naar dit beeldscherm voor je tweede monitor willen kiezen. Wil je zo’n monitoropstelling van een paar leuke of handige extra’s voorzien, download dan het gratis Dual Monitor Tools. Deze software verzamelt diverse functies in één interface. Zo kun je sneltoetsen definiëren om de cursorbeweging (tijdelijk) binnen één monitor te beperken, om vensters naar de andere monitor te sturen, of om naar elke monitor een andere bureaubladachtergrond te sturen. Het is ook mogelijk een snapshot van de ene monitor te maken en dat naar de andere te sturen. Dat kan bijvoorbeeld handig zijn als je een demonstratie van het een of ander geeft.

©PXimport

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.