Wie vaak werkt met Excel, weet dat het spreadsheet-programma van Microsoft vol verborgen trucjes zit. We zetten enkele handige Excel-tips op een rij, speciaal voor de mensen die al wat bekender zijn met dit Office-programma.

Flash Fill

Als je regelmatig met Excel werkt, hoeven we je waarschijnlijk niets te vertellen over de functie AutoAanvullen in Excel, waarmee je heel eenvoudig bijvoorbeeld een getallenreeks door kunt laten lopen. (Ben je er niet bekend mee? Maak eens een reeks getallen, selecteer ze en trek het hoekje van je selectie uit.) Een variant die daarop lijkt is Flash Fill. 

Met deze functie vul je niet zozeer een reeks waarden aan, maar kun je in één klap aangeven hoe Excel die waarden moet weergeven. Dit is bijvoorbeeld ideaal om in één klap een reeks namen die wisselend met hoofdletters en kleine letters zijn getypt, goed te zetten. Maar je kunt het ook gebruiken om bijvoorbeeld punten in komma’s te veranderen bij getalnotatie. 

©PXimport

Het werkt kinderlijk eenvoudig. Stel je hebt een kolom in Excel met prijzen die allemaal op een andere manier geschreven zijn. De ene met een punt, de ander met een komma en allemaal zonder euroteken en met een verschillend aantal decimalen. Je wilt alles met een euroteken, een komma en twee decimalen. Maak een kolom aan naast de kolom met warrige gegevens, en laat Excel zien hoe je het wél gedaan wilt hebben. 

Dus neem een waarde uit de eerste kolom, plaats die op dezelfde rij in de tweede kolom en gebruik daar een komma, kies bij Celeigenschappen voor Valuta etc. Doe dit voor twee of drie cellen, zodat Excel precies weet hoe je het wilt. Ga nu op een lege cel in de tweede kolom staan, klik op het tabblad Gegevens in het lint en vervolgens op Flash Fill. Excel vult nu de rest van de kolom in met de gegevens uit de eerste kolom, maar dan precies vormgegeven zoals jij wilt.

Als-formule

We beginnen met een eenvoudige formule, maar wel eentje die direct heel krachtig en veelzijdig is. Stel we hebben een lijst met leerlingen en cijfers willen graag weten wie er gezakt en wie er geslaagd is (waarbij we even doen alsof de hele toekomst van deze arme leerlingen afhangt van dit ene cijfer). Dit is het moment waarop de Als-formule van pas komt. Met ‘Als’ kun je Excel een waarde laten aangeven, op basis van de gegevens uit een andere cel.

In dit geval: als iemand een cijfer heeft dat hoger is dan een 5, dan is hij geslaagd, zo niet, dan is hij gezakt. Om dit om te zetten in een formule, maak je een nieuwe kolom aan die we Uitslag noemen. Klik in deze kolom op de eerste cel naast een cijfer en typ het volgende: =ALS(E2>5;"Geslaagd";"Gezakt"), waarbij je E2 vervangt voor de cel waarin het cijfer staat in jouw Excel-sheet. Je vertelt Excel nu: indien de inhoud van cel E2 hoger is dan 5, toon dan in deze cel het woord Geslaagd, is dat niet het geval, toon dan het woord Gezakt. 

Zodra je op Enter drukt zie je het resultaat van je formule. Door nu op het groene vierkantje rechtsonder in de cel te klikken en naar beneden te slepen, pas je de formule toe op de rest van de kolom. Denk bij het invullen van de Als-formule altijd even: ‘als; dan; anders’.

©PXimport

Voorwaardelijke opmaak

Dit maakt de boel al een stuk overzichtelijker, maar het kan nóg duidelijker. Excel heeft namelijk ook een functie genaamd voorwaardelijke opmaak. Het idee daarachter is dat je een cel van een bepaalde opmaak kunt voorzien, aan de hand van de inhoud. In ons voorbeeld kun je ¬– in plaats van de Uitslag-kolom, ook gewoon een kleur toekennen aan de cijfers om aan te geven of het voldoende is of niet.

Je doet dit als volgt. Selecteer de kolom met cijfers en klik vervolgens op Start / Voorwaardelijke opmaak / Markeringsregels voor cellen / Groter dan. Geef nu het doorslaggevende cijfer aan (5 in ons geval) en kies een kleur (groen in ons geval). Nu krijgen alle cellen met een waarde hoger dan 5 een groene kleur. Andersom kan het natuurlijk ook, door alle cellen met een waarde lager dan 6 een rode kleur te geven.

©PXimport

Verticaal zoeken

Dan nu de diepte in. Stel je bent de nieuwe beheerder van een vereniging en je voorganger heeft er een zooitje van gemaakt. Het is je taak om zo snel mogelijk uit te zoeken wie welk bedrag aan contributie heeft betaald. Het enige probleem: je hebt twee lijstjes: een lijst met lidmaatschapsnummer en daarnaast het bedrag en een lijst met lidmaatschapsnummer en daarnaast de naam. Dat kun je handmatig gaan sorteren en samenvoegen, maar dat is foutgevoelig. Excel kan dat prima voor je doen met behulp van de functie Verticaal Zoeken. 

Bekijk ons voorbeeld in de afbeelding. Lijst 1 heeft twee kolommen en 13 rijen (waarbij de nuttige inhoud begint op rij 3). Lijst 2 heeft eenzelfde omvang. Daaronder staat de gecombineerde lijst, waarin je alleen de eerste rij vult (lidmaatschapsnummer). Excel gaan we de rest erbij laten zoeken. Dit doe je met de volgende formule =VERT.ZOEKEN(B18;$A$3:$B$13;2;ONWAAR). Deze formule doet het volgende: hij kijkt naar de waarde in cel B18 en vindt daar een lidmaatschapsnummer.

Vervolgens doorzoekt hij cel A3 tot en met B13 ($A$3:$B$13) en zoekt daarbij de waarde die in de tweede cel van links staat (vandaar het getal 2). Onwaar bepaalt vervolgens dat de waarde die als resultaat van de formule wordt weergeven, identiek moet zijn aan de gevonden waarde (oftewel: waarde mag afwijken: onwaar). 

©PXimport

Wanneer je nu deze formule in cel D18 typt in ons voorbeeld, zoekt Excel het juiste bedrag bij het juiste lidmaatschapsnummer. Kopieer de formule in alle cellen in de kolom om alle waarden in te vullen. Maar de namen dan? Die vul je op dezelfde manier, alleen pas je de formule nu zo aan dat niet lijst 1 wordt doorzocht, maar lijst 2, van D3 tot E13 oftewel: =VERT.ZOEKEN(B18;$D$3:$E$13;2;ONWAAR).

Plak deze formule in de kolom Naam en ook de namen worden automatisch ingevuld. We hebben voor dit voorbeeld eenvoudige gegevens genomen, maar je kunt je voorstellen dat je zo enorm veel gegevens probleemloos bij elkaar kunt zoeken.

Lees verder op de volgende pagina voor nog meer tips.

Extra spaties verwijderen

In het vorige voorbeeld was de sortering van de gegevens misschien een zooitje, maar de notatie van de namen was vrijwel hetzelfde (als dat niet het geval was, had je hoofdletters etc. kunnen aanpassen met Flash Fill). Het kan echter ook voorkomen dat er een spatie voor of na een naam staat, met name als de lijst handmatig is getypt. Dat kan heel vervelend zijn bij het sorteren van de gegevens, of wanneer de gegevens ergens worden geïmporteerd en ze daadwerkelijk identiek moeten zijn. 

Spaties verwijderen met zoek en vervang? Dat kan, maar dan ben je ook de functionele spaties kwijt. Gelukkig is ook hier een formule voor. Plaats de formule =SPATIES.WISSEN(A1) in een cel in de kolom naast de kolom met de namen. A1 verwijst naar de cel waarin de waarde (naam in dit geval) met de spaties staat. In de cel waarin je de formule plaatst, zal de waarde van de cel in de formule worden getoond. Als de naam in A1 staat, is het dus logisch dat je de formule in een andere kolom op diezelfde eerste rij plaatst. 

Alle extra spaties worden in deze nieuwe cel verwijderd en de functionele spaties blijven staan. Je kunt de formule vervolgens in alle cellen kopiëren waarin je deze wilt toepassen en de rij verandert automatisch mee.

©PXimport

Relatieve en absolute celverwijzingen

Het is handig dat Excel zelf begrijpt dat de cellen in een formule mee moeten veranderen wanneer je de formule kopieert en plakt. De grap is alleen: dat weet Excel niet uit zichzelf, jij bent degene die dat in je formule hebt gezegd. Excel werkt namelijk met relatieve en absolute celverwijzingen. Wanneer in een formule in cel B1 aangeeft dat de waarde uit cel A1 gehaald moet worden, dan is dat een relatieve verwijzing. Kortom, plak je de formule in cel B2, dan wordt de waarde niet uit A1 gehaald, maar uit A2. 

Je kunt ook absolute verwijzingen toepassen. Dit doe je bijvoorbeeld wanneer je in een formule gebruikmaakt van een waarde uit een cel die voor iedere berekening hetzelfde moet zijn. In het voorbeeld uit de afbeelding: ongeacht waar we de formule plakken, willen we de waarde uit de relatieve cel (betaald, die dus steeds anders is) aftrekken van de waarde van de absolute cel (contributie, die altijd hetzelfde is). Een absolute celverwijzing maak je door voor de rij en de kolom een dollarteken toe te voegen. Wil je dat altijd de waarde uit Cel B16 gebruikt wordt? Dan heet de cel dus niet B16, maar $B$16.

©PXimport

Transponeren

Voor deze tip ga je ons absoluut op een dag dankbaar zijn. Wanneer je tabellen ontwerpt, dan gaat dat zelden de eerste keer goed. We hebben het dan natuurlijk niet over eenvoudige tabellen met drie rijen en kolommen, maar flinke tabellen met grote hoeveelheden gegevens. Bij het bouwen van zo’n tabel zul je net een keertje ontdekken dat het misschien toch handiger was om de kopjes die je als rijen hebt gebruikt als kolommen te gebruiken of andersom. Daar heeft Excel gelukkig een heel handige functie voor. 

We nemen ons voorbeeld met de contributiecijfers. Als we deze tabel willen transponeren, oftewel, rijen van kolommen maken en andersom, dan selecteren we de gehele tabel en drukken op Ctrl+C om deze te kopiëren. Vervolgens zoeken we een lege plek in onze Excel-sheet met genoeg ruimte eronder en ernaast voor de getransponeerde tabel. Rechtsklik op die cel en kies vervolgens Plakken speciaal. Er verschijnt nu een menu en het enige dat je daarin hoeft te doen, is een vinkje plaatsen bij Transponeren. 

Zodra je nu op OK klikt, wordt de tabel die je gekopieerd hebt hier geplakt, maar de kolommen zijn nu rijen geworden en andersom, inclusief de bijbehorende data. Niet alleen is dit sneller dan wanneer je het handmatig doet, het voorkomt ook dat je fouten maakt.

©PXimport

Tekst: Martin Gijzemijter

Onophoudelijke niesbuien, branderige ogen en een niet te tackelen vermoeidheid: voor hooikoortspatiënten is de lente lang niet altijd een pretje. Gelukkig zijn er apparaten die je klachten kunnen verlichten. Wij vertellen je wat het beste werkt: een luchtbevochtiger, luchtontvochtiger of luchtreiniger.

Lees ook: Hatsjoe! 💦 Last van hooikoorts? Deze apparaten kunnen je klachten verminderen

Hooikoorts is een allergische reactie op pollen, oftewel stuifmeel van grassen, planten of bomen. Wanneer de temperaturen beginnen te stijgen en de natuur na een koude winter tot bloei komt, verspreiden deze pollen zich via wind in een rap tempo door de lucht. Wie dan op een zonnige dag de deuren en ramen open zet, kan rekenen op een ontelbare hoeveelheid ronddwarrelende pollen in huis. Dat zorgt niet alleen overdag voor vervelende hooikoortsklachten binnenshuis, maar ook je nachtrust kan er flink onder lijden.

Om allergische klachten in huis te verlichten, kun je een aantal dingen doen. Horren plaatsen voor deuren en ramen bijvoorbeeld: die houden een deel van de pollen tegen, maar helaas niet alle. Ook met regelmatig stofzuigen haal je een deel van de pollen weg, al geldt dat alleen voor de pollen die al op de grond liggen. Om pollen uit de lucht te verwijderen, kun je een luchtreiniger overwegen. Dit apparaat trekt stof en pollen uit de lucht en blaast vervolgens schone lucht de ruimte in. Ook een luchtbevochtiger of luchtontvochtiger kan helpen bij hooikoortsklachten, afhankelijk van de luchtvochtigheid in je woning en jouw specifieke allergieën.

Luchtbevochtiger

Te droge lucht in huis is absoluut niet fijn bij hooikoorts. Droge lucht veroorzaakt irritatie aan de slijmvliezen, waardoor deze minder goed in staat zijn om stofdeeltjes en allergenen te weren. Bestaande hooikoortsklachten, zoals droge ogen, een kriebelkeel en benauwdheid, kunnen daardoor erger aanvoelen. Bovendien kunnen pollen in een droge ruimte makkelijker blijven rondzweven dan in een goed bevochtigde ruimte. Ga maar na: hoe minder regen er valt, hoe heviger je hooikoortsklachten (waarschijnlijk) zijn. Dat komt omdat pollen er zonder regen langer over doen om naar beneden te komen en je ze dus makkelijker blijft inademen.

©HN Works

Het voordeel van een luchtbevochtiger lijkt dus tweeledig: het vermindert klachten door geïrriteerde slijmvliezen én het voorkomt dat pollen in huis blijven circuleren. Toch zijn luchtbevochtigers meestal niet de eerste keuze als het om hooikoorts gaat. Hun vermogen om pollen daadwerkelijk uit de lucht te halen lijkt beperkt, en bovendien zijn huizen in de lente en zomer – wanneer hooikoortsklachten het ergst zijn – vaak eerder te vochtig dan te droog. Plaats je een luchtbevochtiger in een al vochtig huis, dan kunnen allergische klachten door een toename van schimmels juist verergeren. Een luchtbevochtiger heeft alleen zin bij hooikoortsklachten als de luchtvochtigheid in je woning lager is dan 40 procent. Met een hygrometer kun je dit eenvoudig meten. 

Luchtontvochtiger

Omdat warme lucht vocht vasthoudt, hebben veel huizen in de lente en zomer last van een te hoge luchtvochtigheid. Huisstofmijt en schimmels zijn dol op vochtige omgevingen, wat bijvoorbeeld verklaart waarom je in de zomer doorgaans meer schimmelplekken in huis opmerkt. Voor hooikoortspatiënten is dat helaas (extra) slecht nieuws. Vaak reageert hun overgevoelige immuunsysteem niet alleen op pollen, maar ook op schimmelsporen, mijten en dierenharen. Die combinatie van allergenen zorgt dan voor een extra belasting van het immuunsysteem, waardoor hooikoortsklachten kunnen verergeren. 

Een luchtontvochtiger onttrekt vocht uit de lucht en lijkt dus een goede keuze als je met hooikoorts én een te vochtige woning kampt. Toch kent ook dit apparaat zijn beperkingen als het om hooikoorts gaat. Zo filtert een luchtontvochtiger geen pollen uit de lucht zoals een luchtreiniger dat doet. Daarnaast werkt een luchtontvochtiger alleen als de luchtvochtigheid in huis daadwerkelijk te hoog is, oftewel meer dan 60 procent. Is dat niet het geval, dan loop je het risico dat de lucht in huis juist te droog wordt, waardoor klachten als benauwdheid en een droge keel alleen maar verergeren.

©Sue Tansirimas

Luchtreiniger

Er is één apparaat waar vrijwel iedere hooikoortspatiënt baat bij heeft: de luchtreiniger. Luchtreinigers zijn speciaal ontwikkeld om stof, pollen en andere allergenen uit de lucht te halen. Dat doen ze door verontreinigde lucht aan te zuigen, deze te filteren en vervolgens weer schone lucht uit te blazen. Er zijn verschillende soorten luchtreinigers met elk hun eigen werking, dus als hooikoortspatiënt is het goed om extra aandacht te besteden aan wat voor type luchtreiniger je in huis haalt.

Kies in elk geval een luchtreiniger met HEPA-filter. Dit type filter haalt zelfs de kleinste stofdeeltjes en pollen uit de lucht én voorkomt dat deze opnieuw de lucht in worden geblazen. Ook nuttig bij hooikoortsklachten is een luchtreiniger met ionisator: die voegt negatief geladen deeltjes toe aan de lucht, waardoor pollen onschadelijk worden gemaakt en naar beneden vallen. Met een ionisator is de kans heel klein dat er toch nog pollen in de lucht blijven zweven.

Of kies beide

Soms is een combinatie van apparaten het beste om je hooikoortsklachten aan te pakken. Is de lucht in jouw woning te droog? Zet dan een luchtreiniger én luchtbevochtiger neer. Bij een te hoge vochtigheid kies je voor een luchtreiniger en luchtontvochtiger. Zo pak je het probleem aan twee kanten aan en zul je waarschijnlijk de meeste verlichting merken.

Als je gezonde verse sapjes wilt maken, heb je een sapcentrifuge of slowjuicer nodig. Hoewel deze apparaten op het eerste gezicht erg op elkaar lijken, zijn ze zeker niet hetzelfde. Weet je niet welk van de twee je moet kiezen? Wij helpen je op weg! 

Lees ook: 7 fruitsoorten die je het beste kunt eten als je wilt afvallen

Voor de duidelijkheid: er is een verschil tussen sapjes en smoothies. Smoothies maak je met een blender en bestaan meestal uit gepureerd fruit met een vloeistof, zoals water, melk of yoghurt. Omdat in een blender hele stukken fruit of groenten worden verwerkt, is de structuur van een smoothie wat dikker. Een sapje is daarentegen vloeibaar en vaak helder. Je maakt het met een sapcentrifuge of slowjuicer. Het verschil tussen die twee? Een sapcentrifuge creëert helder sap met weinig vezels, een slowjuicer maakt geconcentreerd sap waarin de vezels behouden blijven. Daardoor is het sap uit een slowjuicer iets gezonder, maar een slowjuicer is ook duurder. Daarnaast vindt niet iedereen het sap uit een slowjuicer vanwege de vezelige structuur even lekker. 

Benieuwd naar de grootste verschillen tussen sapcentrifuges en slowjuicers? Dit zijn ze! 

Werking

Sapcentrifuges en slowjuicers persen beide op een andere manier. In een sapcentrifuge zit een rasp die snel ronddraait. Gooi je een stuk fruit in de vulopening, dan begint de rasp te draaien en wordt het sap uit het fruit geperst. De natte pulp die daarbij overblijft, wordt van het sap gescheiden. Het resultaat is een helder gekleurd sapje waar je bijna doorheen kunt kijken. Een sapcentrifuge werkt heel snel; binnen enkele seconden tot een minuut staat er een heerlijk vitaminebommetje voor je klaar. En dankzij de brede vulopening hoef je je fruit en groenten niet eerst te snijden – ook wel zo makkelijk. 

©279photo

Een slowjuicer is, zoals de naam al zegt, een stuk minder snel. In dit apparaat worden ingrediënten heel langzaam gekneusd met een vijzel. Op die manier komt er tijdens het persen minder warmte en oxidatie vrij, waardoor vitaminen, vezels en antioxidanten zo goed mogelijk behouden blijven. Daardoor blijft er ook iets meer pulp in het sap van een slowjuicer achter dan in het sap van een sapcentrifuge. Een slowjuicer vergt door zijn kleine vulopening daarnaast iets meer voorbereidend werk; je moet je groenten en fruit eerst in grove stukken snijden voordat je ze in het apparaat stopt. Maar daar krijg je dus wel wat voor terug: een sapje bomvol vitaminen en vezels. 

Soorten groenten en fruit 

Een ander voordeel aan slowjuicers is dat je er heel veel kanten mee op kunt. De vijzel in een slowjuicer werkt namelijk zo krachtig en zorgvuldig dat hij zelfs uit de meest vochtarme groenten en fruit sap weet te persen. Je kunt met een (goede) slowjuicer dus ook sap maken uit bladgroenten en bananen. Als je wilt, kun je er zelfs notenpasta mee maken. Een sapcentrifuge krijgt door zijn snelle en lichtere werking alleen sap uit groenten en fruit met een hoog vochtgehalte, zoals appels, sinaasappelen en bleekselderij. 

Gezondheid

Zoals gezegd is het sap uit een slowjuicer iets gezonder dan het sap uit een sapcentrifuge. Dat komt omdat in het sap uit een slowjuicer naast de vitaminen ook de vezels beter behouden blijven. Vezels zijn goed voor de spijsvertering en zorgen voor een langzamere opname van de natuurlijke suikers in fruit, waardoor de bloedsuikerspiegel stabiel blijft. Maar dat betekent niet dat het sap uit een sapcentrifuge helemaal niet gezond is. Je profiteert immers nog steeds van de vele vitaminen en antioxidanten. En zolang je niet te veel fruit ten opzichte van groente in je sapje verwerkt, zal het met die schommelende bloedsuikerspiegel wel meevallen. Een goede verhouding is 70 procent groenten, 30 procent fruit. 

©Maridav

Prijs 

Aan de krachtige pers van een slowjuicer en de supergezonde sapjes die daaruit komen, hangt wel een flink prijskaartje. Voor een goede slowjuicer leg je namelijk al snel zo'n 200 tot 400 euro neer. Er zijn ook slowjuicers van slechts een paar tientjes, maar het risico van deze goedkopere modellen is dat ze vaak minder efficiënt persen en sneller stukgaan. Een goede sapcentrifuge heb je daarentegen al voor nog geen 100 euro of iets meer dan dat. Maar laat het prijskaartje nooit leidend zijn: uiteindelijk gaat het erom wat je wilt met het apparaat. Het zou zonde zijn als een sapcentrifuge voor jou uiteindelijk toch te beperkt blijkt en je alsnóg een dure slowjuicer moet aanschaffen. 

Dus: wat kies je? 

Een sapcentrifuge is fijn als je van helder sap houdt, je alleen fruit en groenten met een hoog vochtgehalte gaat persen en je niet te veel geld wilt uitgeven. Een slowjuicer kies je als je extra gezonde, vezelrijke sapjes wilt en je ook van plan bent bladgroenten, vochtarm fruit en eventueel noten te gaan persen. Kies je voor een sapcentrifuge, maar wil je toch af en toe vochtarme ingrediënten in je sapjes verwerken? Maak dan eerst sap met je sapcentrifuge en doe dit vervolgens samen met de vochtarme ingrediënten in een blender. Heeft een slowjuicer jouw voorkeur, maar houd je niet zo van vezelige sapjes? Zeef je sapje na het juicen nog eens door een fijne zeef of theedoek. Zo heb je alsnog een helder sapje zonder pulp.