Schijfbeheer: Zo koppel je een tweede schijf van je pc

Tip 01: Schijfbeheer

Je harde schijf of ssd heeft nog maar weinig ruimte over, ook nadat je alle overtolligheden hebt opgeruimd. Je data uitsluitend in de cloud bewaren doe je liever niet. En dus sluit je een extra dataschijf aan. De aankoppeling klopt, maar … in de Verkenner geen spoor van de nieuwe schijf. Wat nu? Welk probleem je ook ondervindt met een schijf of partitie, het is altijd zinvol er de module voor schijfbeheer bij te halen. Na het inpluggen van een nieuwe schijf is dat zelfs een must. Die module start je als volgt: druk op Windows-toets+R en voer diskmgmt.msc uit (mgmt staat voor management). De tool bestaat uit twee vensters: bovenaan een beschrijving van de eigenschappen van de schijfpartities, onderaan een visuele representatie van de fysieke schijven met de partities. De kans is groot dat je bij je nieuwe schijf een rood icoontje ziet met de indicaties Onbekend en Niet geïnitialiseerd. Dat kan overigens ook gebeuren wanneer je een (externe) schijf aankoppelt (zie kader ‘Dataherstel’).

Tip 02: Initialisatie

Schijfbeheer vertelt je hiermee dat je die nieuwe schijf eerst moet initialiseren. Dat is een proces dat eventuele data op die schijf ontoegankelijk kan maken – wat op een nieuwe schijf overigens geen problemen oplevert. Windows verwacht namelijk een geldige partitietabel op een schijf. Zo’n tabel is een stukje schijfruimte waarin Windows de aanwezige partities zal beschrijven. Een partitie is een logische eenheid die de hele schijf of een deel ervan in beslag neemt. Elke schijf moet in elk geval minstens één partitie bevatten. Het aanbrengen van zo’n partitietabel is waar het proces van initialisatie om draait.

Hoe initialiseer je een schijf? Rechtsklik op de schijf in de visuele weergave en kies Schijf initialiseren. Er verschijnt een dialoogvenster waarin je meteen een flink dilemma wordt voorgehouden.

Dataherstel

Tip 03: Partitiestijl

Voor de initialisatie kan beginnen moet je een partitiestijl kiezen voor de schijf: MBR (master boot record) of GPT (GUID-partitietabel). In het kader ‘Partitiestijl’ lees je meer over beide partitiestijlen. We gaan er gemakshalve even van uit dat je GPT hebt aangevinkt, waarna je met OK bevestigt. De hele initialisatie duurt nauwelijks een seconde en het rode icoontje is verdwenen.

Heb je per abuis de verkeerde partitiestijl gekozen, dan kun je in dit stadium nog probleemloos omschakelen: rechtsklik de schijf opnieuw en kies Converteren naar MBR-schijf dan wel Converteren naar GPT-schijf. Bedenk je nu pas na de formatteringsfase dat je toch liever een andere partitiestijl wilt, dan moet je die partities eerst verwijderen, samen met de data die je eventueel al op die partities had gezet.

Partitiestijlen

Tip 04: Partitioneren

Als het goed is, bevat je nieuwe schijf nu één grote ruimte Niet-toegewezen. Daar kun je niets mee beginnen zolang je niet minstens één partitie hebt aangemaakt. Klik daarom maar met de rechtermuisknop op deze ruimte, kies Nieuw eenvoudig volume en druk op Volgende. Je dient nu de gewenste grootte van je partitie in te vullen, uitgedrukt in MB.

We gaan er even van uit dat je twee partities op deze schijf wilt: een kleinere voor je programma’s en een grotere voor je data, bijvoorbeeld. Stel alvast de grootte voor de eerste partitie in, druk op Volgende en stel een geschikte vrije stationsletter in het uitklapmenu in, iets als P: voor programma’s en D: voor data.

Tip 05: Formatteren

Druk opnieuw op Volgende. Bij Bestandssysteem laat je NTFS geselecteerd en ook de Clustergrootte laat je op Standaard staan. Bedenk een duidelijke Volumenaam, laat het vinkje staan bij Snelformatteren en bevestig met Volgende en met Voltooien. De partitie wordt geformatteerd en aan het overzicht toegevoegd. Het aanmaken van elke volgende partitie doe je vervolgens op dezelfde manier. En inderdaad, deze partities laten zich nu ook bereiken vanuit de Windows Verkenner: ze zijn gebruiksklaar!

Tip 06: Herpartitioneren

Na verloop van tijd kom je er misschien achter dat je die ene partitie toch liever wat groter had gezien. In dat geval moet je de schijf herpartitioneren. Dat kan zolang de partitie die je wilt inkrimpen nog voldoende vrije ruimte overheeft, iets wat Schijfbeheer je wel vertelt. In principe verloopt zo’n operatie zonder dataverlies, maar je doet er altijd verstandig aan eerst een back-up van alle gegevens van de complete schijf te maken!

Selecteer vervolgens de partitie die je gaat verkleinen. Rechtsklik en kies Volume verkleinen. Geef aan met hoeveel MB je die wilt verminderen en bevestig met Verkleinen. De vrijgekomen schijfruimte duikt nu rechts van de verkleinde partitie op. Rechtsklik vervolgens de uit te breiden partitie en klik op Volume uitbreiden / Volgende. Als het goed is, heeft Schijfbeheer de volledige Niet-toegewezen ruimte al geselecteerd – eventueel kun je de hoeveelheid MB hier nog verminderen. Zodra je bevestigt met Volgende / Voltooien zal de partitie de toegekende schijfruimte netjes innemen.

Tip 07: Dynamisch

Wanneer die Niet-toegewezen ruimte zich echter niet onmiddellijk bevindt achter de partitie die je wilt vergroten, verschijnt een waarschuwing: de geselecteerde standaardschijven zullen worden omgezet in dynamische schijven. Een dynamische schijf biedt functies die standaardschijven niet bieden, zoals partities die meerdere schijven of niet-aaneengesloten gebieden op dezelfde schijf omspannen, en zelfs het creëren van softwarematige en fouttolerante raid-volumes. Net als standaardschijven ondersteunen dynamische schijven de partitiestijlen MBR en GPT. Andere besturingssystemen dan Windows kunnen normaal gesproken echter niet met deze partities overweg.

Belangrijk om te weten is dat Windows niet kan opstarten van zo’n dynamische schijfpartitie. Ook in de visuele weergave wordt nu duidelijk aangegeven dat het om een dynamische schijf gaat: alle betreffende partities krijgen een olijfachtige kleur mee.

Toch aaneengesloten?

Tip 08: Stationsletter

Ben je bij nader inzien toch niet zo tevreden met de stationsletters die Schijfbeheer aan je nieuwe partities heeft toebedeeld, dan kun je dat altijd nog aanpassen. Rechtsklik op de betreffende partitie en kies Stationsletter en paden wijzigen. Druk op de knop Wijzigen, kies een geschikte vrije stationsletter en bevestig met OK en met Ja. Let wel, Schijfbeheer heeft geen weet van eventuele netwerkverbindingen die je in de Verkenner hebt aangemaakt. Zorg dus dat de beoogde stationsletter nog wel beschikbaar is. Houd er tevens rekening mee dat sommige programma’s die wellicht nog verwijzen naar de vorige stationsletter, niet meer correct zullen functioneren.

Tip 09: Virtuele schijf (1)

Tot nog toe hebben we uitsluitend met een fysieke schijf gewerkt. Schijfbeheer staat je ook toe een virtuele schijf te maken. Er wordt dan een speciaal bestand op een bestaande partitie gecreëerd die als een heuse partitie aan de Verkenner en andere applicaties wordt gepresenteerd.

Start Schijfbeheer op, open het menu Actie en kies Virtuele harde schijf maken. Er verschijnt een dialoogvenster waar je via Bladeren te kennen geeft waar je die schijf (of dat bestand) wilt creëren. Geef ook de gewenste schijfgrootte aan in MB, GB of TB. Je kunt bovendien kiezen tussen twee schijftypes: VHD en VHDX. Deze laatste kan ook met virtuele schijven groter dan 2040 GB overweg en is iets minder storingsgevoelig, maar alleen Windows 8 of hoger kan die benaderen. Tot slot maak je nog duidelijk of je een schijf met een Vaste grootte verkiest dan wel Dynamisch uitbreiden prefereert. Deze laatste heeft het voordeel dat je virtuele schijf meegroeit met de behoefte van het moment, althans tot het eerder ingestelde plafond is bereikt. Bevestig je keuzes met OK. Op vergelijkbare manier maak je desgewenst nog andere virtuele schijven aan.

Tip 10: Virtuele schijf (2)

De virtuele schijf wordt toegevoegd aan het schijfoverzicht van het Schijfbeheer. Net als bij een fysieke schijf dien je die nog te initialiseren, te partitioneren en te formatteren.

Je kunt deze virtuele schijf op elk moment tijdelijk ontkoppelen. Dat kan via Actie / Virtuele harde schijf ontkoppelen of je rechtsklikt de schijf en kiest dan Virtuele harde schijf ontkoppelen. Na je bevestiging met OK is de schijf niet langer zichtbaar, tot je die weer activeert via Actie / Virtuele harde schijf koppelen, waarna je het bijhorende vhd(x)-bestand selecteert. Zolang je laatstgenoemde niet verwijdert, blijven de gegevens in het schijfbestand bewaard.

Tip 11: Virtuele Windows

Via een omweg is het zelfs mogelijk een Windows-omgeving aan zo’n vhd-bestand te koppelen en dat als tweede, virtuele Windows, naast je huidige Windows-installatie te installeren. De procedure is wel wat bewerkelijk; je voert hem uit op eigen risico. We gaan ervan uit dat je via Schijfbeheer een vhd-bestand van voldoende grootte hebt gecreëerd, bijvoorbeeld van 30 GB (zie ook tips 09 en 10). Vervolgens start je je pc op met het installatiemedium van Windows (dvd of usb-stick; je kunt er desgewenst een maken met de Media Creation Tool).

Zodra je na het instellen van taal en toetsenbord Nu installeren ziet verschijnen, druk je op Shift+F10, waardoor je op de Opdrachtprompt belandt. Hier voer je het commando diskpart uit, waarna je de volgende twee opdrachten intikt, telkens gevolgd door een druk op Enter:

select vdisk file=<volledig_pad_naar_uw_vhd_bestand> (bijvoorbeeld: select vdisk file=e:\virtueel\windows.vhd – let wel, dat is hier wellicht niet meer je c:-schijf)

attach vdisk

Met detach vdisk is het overigens mogelijk die schijf ook weer te ontkoppelen.

Sluit het venster van de Opdrachtprompt af en ga verder met de Windows-installatie. Als doellocatie voor je virtuele Windows selecteer je dus wel de partitie (of niet-toegewezen ruimte) van je virtuele schijf. Negeer de melding Windows kan niet worden geïnstalleerd op dit station, druk op Volgende en ga op de gebruikelijke manier verder met de installatie. Als je je systeem na afloop herstart, hoor je de keuze te krijgen tussen je virtuele en je standaardinstallatie van Windows.