Meerkanaalsgeluid is prachtig, helemaal wanneer u uw pc op een AV-receiver of 5.1-speakerset hebt aangesloten. U hebt alles goed voor elkaar en toch kan het u gebeuren dat u zo nu en dan om onverklaarbare redenen geen geluid of slechts stereogeluid hebt. Hoe kan dat en wat kunt u daaraan doen? In deze expertcursus gaan we aan de slag met digitale audio om uw films en games te laten vlammen.

Gebruikte testapparatuur en software

1. Opstelling

Met meerkanaals- of surroundgeluid bedoelen we 5.1-audio of hoger. Dit getal betekent dat er vijf audiokanalen zijn die een volledig bereik hebben van hoog tot laag, aangevuld met een Low Frequency Effects-kanaal (LFE), de .1 in het getal. Het LFE-kanaal bevat alleen de laagste frequenties van een audiosignaal en wordt daarom niet als vol audiokanaal aangemerkt en kan eigenlijk alleen goed weergegeven worden door een speciale subwoofer. Naast 5.1 zijn er bijvoorbeeld ook luidsprekeropstellingen mogelijk van 6.1, 7.1 en 8.1. Om praktische redenen wordt 5.1 het meest gebruikt. In de afbeelding ziet u een schematische weergave voor een 5.1-opstelling. Het LFE-kanaal is overigens niet per se noodzakelijk. Wanneer u over grote speakers (vloerstaanders) voor de frontkanalen beschikt, dan kunt u het LFE-kanaal laten vervallen. Dit doet wel enigszins afbreuk aan de lage effecten, maar daar is mee te leven. De tweede eigenschap van het LFE-kanaal is dat het ongevoelig voor richting is. Dit wil zeggen dat wanneer u een subwoofer gebruikt, deze niet per definitie op de luisterplaats gericht hoeft te zijn.

©PXimport

Een 5.1-set hebt u niet zomaar even onzichtbaar weggewerkt. Een set met compacte speakers zoals de Bose Acoustimass 15 is voor films goed genoeg.

2. Aansluiten

Standaard wordt bij pc's de koppeling tussen geluid en

speakerset analoog gemaakt. Dit wil zeggen dat gebruik gemaakt wordt van de 3,5mm-meerkanaalsaansluitingen. Het nadeel van deze methode van aansluiting is dat u volledig gebruikmaakt van de enigszins beperkte audiokwaliteiten van een onboard- of losse geluidskaart. Hoewel specificaties u anders willen laten geloven, laat de audiokwaliteit doorgaans te wensen over. Wie voor kwaliteit en flexibiliteit gaat en één enkele kabel wil gebruiken (HDMI of S/PDIF) sluit zijn pc digitaal aan en maakt dankbaar gebruik van de kwaliteiten van moderne AV-receivers (home-cinema-receivers). In dit geval is er wel wat bijzonders aan de hand voor meerkanaalsaudio in games. Daarvoor is namelijk ondersteuning voor Dolby Digital LIVE of DTS Connect nodig, daarover straks meer.

©PXimport

Onboard-audio heeft de aansluitingen op het moederbord geïntegreerd. De gekleurde aansluitingen zijn de analoge uitgangen, de enkele de digitale.

3. Audioprocessors

Realtek is de belangrijkste producent van audioprocessors die geïntegreerd worden op een moederbord. Intel heeft zijn audioprocessor in de Core i3- en Core i5-processor gebakken onder de naam Intel HD Graphics. Losse geluidskaarten worden tegenwoordig voorzien van een Creative- of C-Media-audioprocessor. C-Media brengt zelf geen geluidskaarten uit onder eigen naam, maar verkoopt zijn audioprocessor aan onder meer ASUS. ASUS heeft de CMI8788 Oxygen HD processor van C-Media (ASUS AV200) een aantal jaar geleden via een deal met C-Media exclusief voor zichzelf gekregen. Hierdoor zijn ASUS en Creative de belangrijkste leveranciers voor geluidskaarten.

4. Decoderen

Bij beeld spreken we van decoderen wanneer een bestandsformaat ingelezen en gedecodeerd moet worden, zodat dit weergegeven kan worden. Wanneer het om meerkanaalsgeluid gaat, dan is er sprake van decodering van bijvoorbeeld Dolby Digital- of DTS-informatie. Dit kan een 5.1-audioformaat zijn. Het decoderen moet door de audioprocessor worden gedaan. Beide formaten komen in diverse smaken voor, maar zijn altijd backwards compatibel met de normale Dolby Digital 5.1- of DTS 5.1-varianten. Als u een recente geluidskaart hebt, dan is de ondersteuning voor Dolby Digital en DTS geen probleem. Decoderen op de geluidskaart zelf hebt u nodig wanneer u uw pc analoog aansluit op de versterker, versterkte luidsprekerset of beeldscherm. Sluit u de geluidskaart digitaal aan op een receiver, dan is decoderen niet nodig. Het decoderen wordt dan door de receiver gedaan.

S/PDIF gebruiken

S/PDIF staat voor Sony Philips Digital Interface (zie ook pagina 94). Op de meeste pc's zit een optische digitale uitgang, maar ook de coaxiale variant komt voor. In Windows 7 moet u die wel eerst selecteren anders werkt deze niet. Via Configuratiescherm / Hardware en geluiden / Audioapparaten beheren kunt u de digitale uitgang van de pc selecteren als het standaardapparaat. Houd er rekening mee dat u via S/PDIF alleen reeds gecodeerde 5.1-audio naar een receiver kunt sturen. Dat wil zeggen: het bronbestand moet reeds Dolby Digital of DTS zijn, zoals dat op bijvoorbeeld een dvd het geval is. Het bronbestand wordt dan als een Bitstream naar de AV-receiver gestuurd, die het vervolgens weer decodeert. Is het bronbestand geen Dolby Digital of DTS (er wordt dan een meerkanaals PCM verstuurd), dan kan S/PDIF alleen overweg met PCM 2.0 (stereo), door een beperking van beschikbare bandbreedte op de S/PDIF.

©PXimport

Zo stelt u de digitale uitgang van uw geluidskaart als standaardapparaat in.

5. PCM of Bitstream

Er zijn twee methoden waarmee digitaal geluid naar de AV-receiver kan worden gestuurd: via PCM (Pulse Code Modulation) of Bitstream. Dit kunt u zelf instellen. Bij PCM wordt het DTS- of Dolby Digital-formaat gedecodeerd aangeboden aan de receiver. PCM wordt bij een resolutie van 24 bits en een samplefrequentie van 96 kHz, beschouwd als een zuivere digitale weergave van een analoog meerkanaalssignaal. DTS-HD MA (Master Audio)haalt bij tweekanaalsaudio zelfs 24 bits 192 kHz. Uit bovenstaande wordt ook duidelijk dat een PCM-signaal, dat 5.1-audio-informatie bevat, veel bandbreedte nodig heeft en daarom alleen over HDMI getransporteerd kan worden. Bij Bitstream is veel minder bandbreedte nodig, omdat het gecomprimeerde bestand zonder enige bewerking (non-decoded), één-op-één overgezet wordt van uw pc naar de AV-receiver, om vervolgens daar gedecodeerd te worden. Als u S/PDIF gebruikt moet u kiezen voor Bitstream, omdat er onvoldoende bandbreedte beschikbaar is voor PCM 5.1. Het PCM-signaal op een S/PDIF-uitgang is om die reden gelimiteerd tot PCM 2.0.

6. DTS-formaat

DTS wordt gezien als een beter geluidsformaat dan Dolby Digital. Het verschil zit in de gebruikte techniek. Zonder nu diep in te gaan op bits en samplefrequenties, komt het erop neer dat het DTS-formaat nauwkeuriger is in het digitaal opslaan en weergeven van opgenomen geluid dan Dolby Digital (AC3). Puristen zullen om die reden dan ook kiezen voor het DTS-formaat als dat beschikbaar is. Hebt u uw pc analoog aangesloten op een versterker of beeldscherm en gebruikt u bijvoorbeeld Windows Media Player 12, dan hebt u een DTS-filter nodig, u hebt anders geen geluid. De DTS-decodering moet immers op de pc plaatsvinden want u wilt een analoog signaal uitsturen. Het benodigde filter kunt u toevoegen door AC3Filter (www.ac3filter.net) op uw pc te installeren. Windows Media Player 12 gebruikt dan het DTS-filter van eerder genoemde applicatie. Hebt u uw pc digitaal aangesloten op een AV-receiver dan moet u wel over een heel oud exemplaar beschikken wil deze geen DTS kunnen decoderen.

©PXimport

Windows heeft standaard geen DTS-filter aanboord. U kunt dit alsnog toevoegen door het gratis programma AC3Filter op uw pc te installeren.

HDMI gebruiken

Net als bij het selecteren van de digitale uitgang S/PDIF, moet u bij gebruik van HDMI deze instellen als standaardapparaat. Dat doet u via Configuratiescherm / Hardware en geluiden / Audioapparaten beheren. Bij een Intel Core i3- of i5-systeem kunt u de HDMI-uitgang van het moederbord gebruiken. Gebruikt u een grafische kaart met HDMI, dan wordt de HD-audio via de PCI Express-bus naar de grafische kaart gestuurd. U gebruikt dan de HDMI-uitgang van de grafische kaart. Wanneer u ook nog een losse geluidskaart gebruikt, zoals de ASUS Xonar HDAV1.3, dan moet u de DVI-uitgang van de grafische kaart doorlussen naar de HDMI-ingang van de geluidskaart. Voor onderstaande foto hebben we een ASUS HD5670-videokaart en een Xonar HDAV1.3 Slim-geluidskaart uit de pc gehaald en op elkaar aangesloten. Zo ziet u hoe het in elkaar zit. De DVI-uitgang van de videokaart zit op de HDMI-ingang van de geluidskaart. De HDMI-uitgang van de geluidskaart sluit u aan op uw AV-receiver.

©PXimport

Voor het overzicht hebben we de ASUS HD5670 en een Xonar HDAV1.3 Slim uit de pc gehaald en op elkaar aangesloten, zodat u beter kunt zien hoe het in elkaar zit. De DVI-uitgang van de HD5670 zit op de HDMI-ingang van de Xonar HDAV1.3 Slim. De HDMI-uitgang van de Xonar HDAV1.3 Slim sluit u dan weer aan op uw AV-receiver.

7. HD-audio

Dolby TrueHD en DTS-HD MA zijn de standaarden voor High Definition-audio. Deze audioformaten zijn niet te decoderen op een pc, dit komt door de AACS-standaard (Advanced Access Content System) met betrekking tot DRM (Digital Rights Management). De club die hierover gaat heeft besloten dat deze geluidsformaten alleen getransporteerd mogen worden over ten minste HDMI 1.3 en om die reden dus niet op analoge of S/PDIF-uitgangen van apparaten beschikbaar is. Dit maakt decoderen van Dolby TrueHD en DTS-HD MA op een pc onmogelijk en er zal altijd teruggeschaald worden naar respectievelijk Dolby Digital 5.1 en DTS 5.1. Om deze HD-audio standaarden toch op een pc te kunnen gebruiken, hebt u een geluidskaart nodig die over ten minste een HDMI 1.3-uitgang beschikt en via Bitstream deze informatie naar AV-receiver kan sturen, die vervolgens deze geluidsformaten via HDMI 1.3 kan decoderen. De ASUS Xonar HDAV1.3 is zo'n geluidskaart die deze audioformaten in Bitstream door kan sturen naar een AV-receiver. De Intel HD Graphics op de Core i3 en Core i5, met bijbehorende H5x/H6x moederborden, kunnen via Bitstream ook met dit formaat overweg.

©PXimport

De ASUS HDAV1.3 is de ultieme geluidskaart voor wie zijn pc aan een AV-systeem heeft gekoppeld.

8. Blu-ray

Met alleen een HDMI 1.3-geluidskaart en grafische kaart bent u er nog niet, als het gaat om blu-ray-weergave op een pc. Op dit moment zijn er maar een paar applicaties die daarmee overweg kunnen. Dat zijn CyberLink PowerDVD 10 Ultra (99,95 euro), Corel WinDVD Pro 2010 (79,90 euro) en ArcSoft TotalMedia Theatre 5 (99,95 euro). Geen van alle is gratis, dit komt door de licenties die nodig zijn voor blu-ray-weergave. Regelmatig zijn er promotieacties en dan gaat er zo'n 20 tot 25 euro van de prijs af. Als u tot aanschaf overgaat, let dan wel heel goed op dat u een pakket koopt dat kan wat u graag wilt. Om het product goedkoper te maken, worden varianten aangeboden waar functionaliteit weggenomen is. Het is vooral bij CyberLink niet altijd duidelijk wat wel en niet kan, maar voor blu-ray-weergave dient u PowerDVD 10 Ultra te gebruiken.

©PXimport

Om DTS-HD MA en Dolby TrueHD naar uw AV-receiver te sturen moet u de audio-eigenschappen van PowerDVD 10 Ultra op Non-decoded high definition audio to external device instellen.

9. Games

OpenAL en DirectSound zijn de standaarden voor meerkanaalsaudio in games. Dit werkt prima als u surroundluidsprekers hebt aangesloten op de analoge uitgangen van uw geluidskaart, maar digitaal worden deze meerkanaalsformaten niet begrepen door een AV-receiver. Op de S/PDIF-uitgang van uw geluidskaart wordt daarom een PCM 2.0-signaal aangeboden, een digitaal stereoformaat. Bij een digitale connectie hebt u ondersteuning voor DTS Connect of Digital LIVE nodig. Dit zijn technieken die de meerkanaalsaudio van een game, realtime coderen naar DTS 5.1 of Dolby Digital 5.1 en dit formaat vervolgens via Bitstream aanbieden aan de S/PDIF-uitgang. Een AV-receiver weet dan wel raad met het aangeboden signaal en laten het spel vervolgens netjes in 5.1 horen.

©PXimport

Als uw pc-games echt moeten knallen dan kunt u dankzij DTS Connect of Dolby Digital LIVE een receiver als de Marantz NR1501 gebruiken, om uw spellen in surround te luisteren.

HDCP

We hebben het belang van HDMI al even aangekaart met betrekking tot de weergave van DTS-HD MA en Dolby True HD. De keten voor weergave van High Definition (HD) moet aan bepaalde eisen voldoen, anders wordt teruggeschaald naar Standard Definition (SD). Deze eis is een geldige HDCP-sleutel (High-bandwidth Content Protection). Uw geluidskaart, grafische kaart, receiver én beeldscherm moeten voorzien zijn van HDCP en HDMI. Pas dan bent u verzekerd van HD-geluid en -beeld. HDCP is een beveiligingsmethode waarbij een unieke sleutel in de HDCP-chip wordt geladen, die fysiek op elk apparaat aanwezig is. Een partij die geen jaarlijkse licentiekosten heeft betaald aan Intel (de partij achter HDCP), wordt met zijn unieke HDCP-sleutels op een blacklist gezet. Nieuwe HD-media zouden dan voorzien moeten zijn van deze blacklist-herkenning waardoor HD-weergave geblokkeerd wordt. Het systeem ligt behoorlijk onder vuur en wordt eigenlijk nauwelijks gebruikt. Bovendien is vorig jaar via internet de Masterkey uitgelekt, waardoor onbeperkt nieuwe sleutels gegenereerd kunnen worden. Op dit moment dient HDCP dan ook geen doel meer.

NVIDIA GeForce

De oudere grafische kaarten van GeForce (onder andere 8000-series) hebben geen HDMI-audioprocessor, met het gevolg dat u een S/PDIF-koppeling moet maken tussen uw grafische kaart en geluidskaart om audio via HDMI uit te sturen. U sluit de S/PDIF-uitgang van de geluidskaart aan op de S/PDIF-ingang van de GeForce kaart. De benodigde kabel wordt geleverd door de leverancier van de grafische kaart. Dit betekent ook dat u op deze grafische kaarten geen DTS-HD MA of Dolby True HD kunt gebruiken. Meer recente GeForce-kaarten hebben dezelfde implementatie die ATI al jaren volgt. Een fysieke koppeling via een S/PDIF-kabel is dan niet meer nodig. U kunt dan in Configuratiescherm / Hardware en geluiden / Audioapparaten beheren HDMI van NVIDIA selecteren als standaard audio-apparaat.

©PXimport

Om op oudere NVIDIA GeForce-kaarten HDMI-audio te gebruiken hebt u een S/PDIF-verbindingskabel nodig.

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.