15 tips voor energiezuinig computeren
In veel huishoudens staat de pc of laptop de hele dag te draaien. Waarschijnlijk heb je geen idee hoeveel stroom de pc onnodig verbruikt. Zonde, want een energiezuinig systeem is niet alleen beter voor het milieu, maar ook voor je portemonnee. Met deze tips computer je zo energiezuinig mogelijk.
Tip 01: Desktop of laptop?
Twijfel je tussen de aanschaf van een laptop of desktop? Als je energieverbruik belangrijk vindt, kies je het beste voor een mooie notebook. Hierin zitten doorgaans energiezuinige onderdelen verwerkt, zodat de accu het zo lang mogelijk volhoudt. Een belangrijk voordeel is dat de laptop ook aan het stopcontact minder stroom verbruikt vergeleken met een gemiddelde pc. Hierbij is het slim om indien mogelijk de accu uit het systeem te halen, zodat je geen energie verspilt met opladen.
Wil je evengoed liever een desktop aanschaffen, omdat je dat prettiger vindt werken? Er zijn ook energiezuinige mini-pc's op de markt die met betrekking tot het stroomverbruik niet of nauwelijks onderdoen voor laptops. In een mini-pc is namelijk meestal ook een energiezuinige processor ingebouwd. Dergelijke processors geven zeer weinig warmte af, waardoor er vaak niet eens een ventilator nodig is om de boel koel te houden.
©PXimport
Tip 01 Een mini-pc is een kleine desktop die meestal weinig energie verbruikt.
Tip 02: Videokaart
Desktopgebruikers kunnen specifieke onderdelen van hun systeem eventueel vervangen door energiezuinige componenten. De videokaart is vaak de belangrijkste stroomverbruiker. Heb je een stevige grafische kaart ingebouwd, maar speel je eigenlijk nooit geavanceerde videospelletjes en doe je niet aan videobewerking? Dan is het beter om een lichtere videokaart te kiezen. Wanneer je pc een aparte videokaart heeft, kun je die wellicht zelfs helemaal verwijderen. Voor veruit de meeste pc-taken voldoet de videochip op het moederbord namelijk prima. Als je een losse energiezuinige videokaart wilt kopen, kijk je het beste even in de specificaties naar hoeveel watt dit component verbruikt.
©PXimport
Tip 02 Bepaal voor jezelf of je wel een aparte grafische kaart nodig hebt.
Tip 03: Harde schijf
Elke reguliere harde schijf beschikt over onderdelen die op een hoog toerental draaien. Dat kost behoorlijk wat energie! Een SSD verbruikt minder stroom en zorgt bovendien ook nog eens voor betere prestaties. Dit opslagmedium heeft geen roterende onderdelen, waardoor er minder vermogen van de voeding vereist is. Bijkomend voordeel is dat een SSD opgeslagen data vrijwel direct weet te vinden. Je hebt dus minder last van wachttijden. Houd er wel rekening mee dat SSD's behoorlijk prijzig zijn in verhouding met normale harde schijven (en dat daarmee de besparing qua geld niet opweegt tegen de besparing van de energiekosten).
Bovendien is de beschikbare opslagcapaciteit beperkt. Sommige hardwarefabrikanten brengen een speciale lijn uit met energiezuinige harde schijven. De Green-serie van Western Digital is daar een bekend voorbeeld van. Deze schijven blijven goed op temperatuur en maken nauwelijks lawaai, terwijl ze evengoed goede prestaties bieden. Een bijzondere eigenschap van de Green-lijn is dat ze een variabel toerental hanteren dat zich automatisch aanpast aan de behoefte. Bij zware pc-taken schakelt een dergelijke harde schijf gemakkelijk een tandje bij.
©PXimport
Tip 03 De energiezuinige Green-serie van Western Digital is herkenbaar aan de groene sticker.
Tip 04: Koeling
Wanneer je zelf een energiezuinige pc gaat samenstellen, is het zinvol om componenten te kiezen die passief worden gekoeld. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de videokaart en de processor. Passieve onderdelen hebben geen energieverbruikende ventilator nodig om de warmte af te voeren. Hierdoor valt het stroomverbruik in totaal iets lager uit. Overigens bieden passief gekoelde componenten doorgaans wel minder prestaties. Probeer daarom een goede balans tussen energieverbruik en prestaties te vinden bij je zoektocht naar geschikte hardware. En al maakt het voor het stroomverbruik niet veel uit, het is altijd een goed idee om je pc in een goed geventileerde omgeving te plaatsen en in de systeemkast te zorgen voor een goede luchtcirculatie.
Via kabelbinders voeg je zoveel mogelijk snoeren samen, zodat er voldoende luchtcirculatie ontstaat. Zorg verder dat de ventilatieopeningen niet dichtslippen met stof. Gebruik bijvoorbeeld een busje met perslucht om de stofdeeltjes weg te blazen. Heb je ventilatoren die op een temperatuursensor zijn aangesloten? Die hoeven met een goede circulatie in ieder geval minder hard te werken.
©PXimport
Tip 04 Dankzij het gebruikt van kabelbinders is een goede luchtcirculatie in de systeemkast mogelijk.
Tip 05: Scherm
Ook het scherm van je pc is een belangrijke energieverbruiker. Wanneer je een nieuw exemplaar aanschaft, loont het de moeite om naar het stroomverbruik te kijken. Hoe groter het scherm, hoe meer energie er verbruikt wordt. Overweeg daarom kritisch welk formaat je nodig hebt. Kijk je geen films, speel je nooit videospelletjes en doe je geen of weinig video- of fotobewerking? In dat geval ligt het voor de hand om een bescheiden formaat te kiezen, bijvoorbeeld een beelddiagonaal van 19 inch. Nagenoeg alle nieuwe schermen werken op basis van led-verlichting. Deze techniek is een stuk zuiniger vergeleken met die van lcd-monitoren. Laat (tweedehands) lcd-monitoren daarom vooral links liggen. Tussen led-schermen met hetzelfde beelddiagonaal is er vaak nog relatief veel verschil in stroomverbruik. Werp daarom een blik op de specificaties om de wattages met elkaar te vergelijken.
©PXimport
Tip 05 Led-schermen zetten nagenoeg alle opgenomen energie om in licht waardoor ze erg energiezuinig zijn.
Tip 06: Overige onderdelen
Bepaalde onderdelen van je pc zijn iets lastiger te vervangen. Bij voldoende computerkennis kun je overwegen om deze onderdelen te verwisselen voor energiezuinige componenten. De processor is het rekencentrum van je pc en verbruikt relatief veel energie. De processorfabrikanten Intel en AMD brengen allebei energiezuinige producten op de markt. Sommige ontwikkelaars van moderne moederborden leveren speciale software mee waarmee je de kloksnelheid van processors kunt aanpassen. De meeste computergebruikers gebruiken dergelijke programma's om het toerental op te voeren (overklokken). In plaats daarvan is het ook vaak mogelijk om een energiezuinige modus te activeren.
Verder bespaar je energie door een goede voeding te kiezen. Gebruik bij voorkeur een voeding die voldoende vermogen (wattage) levert aan de verschillende onderdelen zonder dat er sprake is van veel overcapaciteit. Slechte voedingen verbruiken (veel) meer energie dan het getal dat erop staat. Vooral voedingen met een 80PLUS-certificaat zijn erg energiezuinig: deze modellen hebben minimaal een rendement van tachtig procent. Binnen deze 80PLUS-certificering zijn er nog vijf extra niveaus: oplopend van brons naar titanium, zie ook deze wiki. In de prijsvergelijker van Computer!Totaal kun je producten selecteren op basis van hun efficiëntiecertificering.
©PXimport
Tip 06 Voedingen met een 80PLUS-certificaat hebben dankzij efficiënt energieverbruik een hoog rendement.
Tip 07: Stekkerblok
Ook op randapparatuur kun je veel energie besparen. Schakel een printer bijvoorbeeld alleen in wanneer je dit apparaat daadwerkelijk gebruikt. Apparaten, zoals schermen en speakers, verbruiken in stand-by nog steeds een beetje energie. Het beste sluit je om die reden alle randapparatuur aan op één stekkerblok. Wanneer je de computer niet meer gebruikt, deactiveer je de schakelaar om het systeem en alle randapparatuur volledig uit te schakelen. Je hoeft een scherm, printer en speakers dan niet meer afzonderlijk uit te zetten.
©PXimport
Tip 07 Gebruik een stekkerblok om in één keer alle apparatuur volledig uit te schakelen.
Tip 08: NAS
Veel computergebruikers laten hun systeem de hele dag draaien, zodat alle bestanden altijd toegankelijk zijn. Dat is bijvoorbeeld van toepassing wanneer je regelmatig films en muziek streamt naar andere apparaten. Downloadtaken via bittorrent en usenet kosten bovendien veel tijd, waardoor de pc al gauw dag en nacht is ingeschakeld. Om het energieverbruik te beperken, bewaar je mediabestanden het beste op een NAS (Networked Attached Storage). Dit opslagapparaat heeft een eigen besturingssysteem dat je vanaf iedere smartphone, tablet, laptop en pc kunt bedienen. Een groot voordeel is dat NAS'en vergeleken met pc's veel minder energie verbruiken, waardoor je ze probleemloos de hele dag inschakelt. Ieder merk gebruikt een eigen besturingssysteem om het apparaat te bedienen. Bij de meeste exemplaren is het mogelijk om downloadapplicaties te installeren, zoals bij types van QNAP en Synology.
©PXimport
Tip 08 Voor de opslag en het downloaden van mediabestanden is een NAS veel energiezuiniger dan een pc.
Tip 09: Energieverbruik
Fabrikanten van pc's en hardware geven in hun specificaties altijd het verwachte energieverbruik aan. Helaas is deze opgave lang niet altijd even betrouwbaar. Bovendien is het energieverbruik deels afhankelijk van de gekozen instellingen en van de kwaliteit van de voeding (zie tip 6). Als je echt wilt weten hoeveel stroom je systeem daadwerkelijk verbruikt, schaf je voor twee á drie tientjes een energiemeter aan. Dit apparaatje sluit je aan op een stopcontact, waarna je de stekker van de computer in de energiemeter steekt. Wil je het energieverbruik van het systeem inclusief alle randapparatuur meten? Gebruik in dat geval een stekkerblok en sluit hiervan de hoofdstekker aan op de energiemeter. Bij sommige meters kun je de kWh-prijs van je energieleverancier opgeven, zodat je precies ziet hoeveel geld je kwijt bent aan stroom.
©PXimport
Tip 09 Sluit een energiemeter aan op het stopcontact en bekijk hoeveel stroom je computer verbruikt.
Tip 10: Energiebeheerschema
Op je pc of laptop beperk je met een zuinig energiebeheerschema het stroomverbruik. Ga in Windows naar Start / Configuratiescherm / Systeem en beveiliging / Energiebeheer. Wellicht zijn er standaard al enkele voorkeurschema's aanwezig. Klik links op Een energiebeheerschema maken en selecteer de optie Energiebesparing. Je bedenkt vervolgens een logische naam, waarna je bevestigt met Volgende. Bepaal na hoeveel minuten van inactiviteit je het beeldscherm wilt uitschakelen. Verder geef je aan na hoeveel minuten de pc overschakelt naar de slaapstand. Dit is een energiebesparende functie waarbij je de computer binnen enkele seconden weer tot leven wekt. Je kunt de werkzaamheden weer hervatten op het punt waar je eerder was gebleven. Bij een laptop geef je voor accuvoeding en netstroom desgewenst andere instellingen op. Verder gebruik je de schuifregelaar om de helderheid van het scherm aan te passen. Hoe donkerder het scherm, hoe minder stroom de notebook verbruikt. Bevestig als laatste met Maken om het energiebeheerschema te activeren.
©PXimport
Tip 10 Bespaar stroom door een zuinig energiebeheerschema te kiezen.
Tip 11: Meer instellingen
Windows heeft nog meer instellingen in huis om het energieverbruik te reduceren. Ga naar Start / Configuratiescherm / Systeem en beveiliging / Energiebeheer. Klik achter het geselecteerde voorkeursschema op De schema-instellingen wijzigen. Via Geavanceerde energie-instellingen wijzigen verschijnt er een nieuw dialoogvenster op je scherm. Neem alle opties naar eigen inzicht door en wijzig desgewenst de instellingen. Je bepaalt onder meer na hoeveel minuten je de harde schijf wilt uitzetten en of je de bureaubladachtergrond als diavoorstelling wilt weergeven. Bevestig met OK om de wijzigingen op te slaan.
©PXimport
Tip 11 In de geavanceerde energie-instellingen geef je aan na hoeveel minuten je pc de harde schijf uitschakelt.
Tip 12: Sluimerstand
In plaats van de slaapstand kun je de computer ook in de sluimerstand zetten. Deze optie is vooral interessant voor laptops. Bij de slaapstand slaat het systeem je geopende bestanden en instellingen op in het geheugen, zodat je de sessie vlot kunt hervatten. Hierbij wordt er nog een klein beetje energie verbruikt. De sluimerstand bewaart geopende bestanden en instellingen op de harde schijf en zet het volledige systeem vervolgens uit. Zodra je de computer weer aanzet, hervat je de sessie op het punt waar je eerder was gebleven. Het voordeel is dat er nauwelijks energie wordt verbruikt.
De sluimerstand is standaard niet geactiveerd in Windows. Ga naar Start / Configuratiescherm / Systeem en beveiliging / Energiebeheer / Het gedrag van de aan/uit-knoppen bepalen. Selecteer achter Actie als ik op de slaapstandknop druk de optie Sluimerstand. Verder geef je aan naar welke stand je laptop overschakelt, zodra je de deksel dichtdoet. Je hebt hierbij keuze tussen Slaapstand, Sluimerstand en Afsluiten. Maak een keuze en klik onderaan op Wijzigingen opslaan.
©PXimport
Tip 12: De sluimerstand verbruikt minder energie dan de slaapstand.
Tip 13: Zuinige laptop
Naast het kiezen van een zuinig energiebeheerschema wijzig je op een laptop nog veel meer zaken om het stroomverbruik te beperken. Wanneer het apparaat is verbonden met ethernet, doe je er goed aan om de wifi-adapter uit te schakelen. Op je laptop is hiervoor een aparte toets of schakelaar aanwezig. Voor de bluetooth-adapter geldt eigenlijk hetzelfde. Schakel dit onderdeel alleen in wanneer je daadwerkelijk verbinding met andere apparatuur wilt maken. Probeer verder het gebruik van usb-poorten zoveel mogelijk te beperken.
Een webcam, externe harde schijf, usb-stick, hoofdtelefoon en speakers koppel je af indien je daar geen gebruik van maakt. Voor laptops heeft Windows een aparte functie om het energieverbruik te regelen en andere veelgebruikte instellingen te wijzigen. Open het Configuratiescherm en ga naar Hardware en geluiden / Windows Mobiliteitscentrum. Pas de instellingen vervolgens naar eigen inzicht aan, zoals de helderheid van het scherm en het energiebeheerschema.
©PXimport
Tip 13 In het Windows Mobiliteitscentrum zijn enkele instellingen verzameld die je gemakkelijk kunt aanpassen.
Tip 14: Schermbeveiliging
Een schermbeveiliging is verspilling van energie. De videokaart is namelijk continu bezig om alle bewegende beelden te verwerken. Een schermbeveiliging was voorheen vooral bedoeld tegen inbranden, maar met lcd- en led-schermen komt dat gelukkig niet meer voor. Je zet deze optie daarom probleemloos uit. Klik met de rechtermuisknop ergens op het bureaublad en kies voor Aan persoonlijke voorkeur aanpassen. Klik daarna op Schermbeveiliging. Selecteer in het uitrolmenu Geen en sluit het venster met OK.
©PXimport
Tip 14 Het gebruik van een schermbeveiliging is energieverspilling.
Tip 15: Energierapport
In Windows 7 en 8 vraag je een energierapport op. Microsoft heeft deze functie goed verstopt, waardoor er meerdere stappen nodig zijn om het rapport op te roepen. Zoek in menu Start of het startscherm (Windows 8) het Opdrachtprompt op. Klik erop met de rechtermuisknop en kies voor Als administrator uitvoeren. Typ vervolgens het commando powercfg/energy en druk op Enter. Windows gaat je energieverbruik nu een minuut lang analyseren. Open na afloop Windows Verkenner en blader naar de bestandslocatie C:\Windows\system32. Dubbelklik op het bestand energy-report.html. Je browser opent nu het energierapport. In het verslag zijn meestal een aantal onderdelen met rood gemarkeerd. Door deze verbeterpunten aan te pakken, kun je waarschijnlijk nog meer energie besparen.
©PXimport
Tip 15 Bekijk de rode items en ontdek op welke punten je energie kunt besparen.
