In veel huishoudens staat de pc of laptop de hele dag te draaien. Waarschijnlijk heb je geen idee hoeveel stroom de pc onnodig verbruikt. Zonde, want een energiezuinig systeem is niet alleen beter voor het milieu, maar ook voor je portemonnee. Met deze tips computer je zo energiezuinig mogelijk.

Tip 01: Desktop of laptop?

Twijfel je tussen de aanschaf van een laptop of desktop? Als je energieverbruik belangrijk vindt, kies je het beste voor een mooie notebook. Hierin zitten doorgaans energiezuinige onderdelen verwerkt, zodat de accu het zo lang mogelijk volhoudt. Een belangrijk voordeel is dat de laptop ook aan het stopcontact minder stroom verbruikt vergeleken met een gemiddelde pc. Hierbij is het slim om indien mogelijk de accu uit het systeem te halen, zodat je geen energie verspilt met opladen.

Wil je evengoed liever een desktop aanschaffen, omdat je dat prettiger vindt werken? Er zijn ook energiezuinige mini-pc's op de markt die met betrekking tot het stroomverbruik niet of nauwelijks onderdoen voor laptops. In een mini-pc is namelijk meestal ook een energiezuinige processor ingebouwd. Dergelijke processors geven zeer weinig warmte af, waardoor er vaak niet eens een ventilator nodig is om de boel koel te houden.

©PXimport

Tip 01 Een mini-pc is een kleine desktop die meestal weinig energie verbruikt.

Tip 02: Videokaart

Desktopgebruikers kunnen specifieke onderdelen van hun systeem eventueel vervangen door energiezuinige componenten. De videokaart is vaak de belangrijkste stroomverbruiker. Heb je een stevige grafische kaart ingebouwd, maar speel je eigenlijk nooit geavanceerde videospelletjes en doe je niet aan videobewerking? Dan is het beter om een lichtere videokaart te kiezen. Wanneer je pc een aparte videokaart heeft, kun je die wellicht zelfs helemaal verwijderen. Voor veruit de meeste pc-taken voldoet de videochip op het moederbord namelijk prima. Als je een losse energiezuinige videokaart wilt kopen, kijk je het beste even in de specificaties naar hoeveel watt dit component verbruikt.

©PXimport

Tip 02 Bepaal voor jezelf of je wel een aparte grafische kaart nodig hebt.

Tip 03: Harde schijf

Elke reguliere harde schijf beschikt over onderdelen die op een hoog toerental draaien. Dat kost behoorlijk wat energie! Een SSD verbruikt minder stroom en zorgt bovendien ook nog eens voor betere prestaties. Dit opslagmedium heeft geen roterende onderdelen, waardoor er minder vermogen van de voeding vereist is. Bijkomend voordeel is dat een SSD opgeslagen data vrijwel direct weet te vinden. Je hebt dus minder last van wachttijden. Houd er wel rekening mee dat SSD's behoorlijk prijzig zijn in verhouding met normale harde schijven (en dat daarmee de besparing qua geld niet opweegt tegen de besparing van de energiekosten).

Bovendien is de beschikbare opslagcapaciteit beperkt. Sommige hardwarefabrikanten brengen een speciale lijn uit met energiezuinige harde schijven. De Green-serie van Western Digital is daar een bekend voorbeeld van. Deze schijven blijven goed op temperatuur en maken nauwelijks lawaai, terwijl ze evengoed goede prestaties bieden. Een bijzondere eigenschap van de Green-lijn is dat ze een variabel toerental hanteren dat zich automatisch aanpast aan de behoefte. Bij zware pc-taken schakelt een dergelijke harde schijf gemakkelijk een tandje bij.

©PXimport

Tip 03 De energiezuinige Green-serie van Western Digital is herkenbaar aan de groene sticker.

Tip 04: Koeling

Wanneer je zelf een energiezuinige pc gaat samenstellen, is het zinvol om componenten te kiezen die passief worden gekoeld. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de videokaart en de processor. Passieve onderdelen hebben geen energieverbruikende ventilator nodig om de warmte af te voeren. Hierdoor valt het stroomverbruik in totaal iets lager uit. Overigens bieden passief gekoelde componenten doorgaans wel minder prestaties. Probeer daarom een goede balans tussen energieverbruik en prestaties te vinden bij je zoektocht naar geschikte hardware. En al maakt het voor het stroomverbruik niet veel uit, het is altijd een goed idee om je pc in een goed geventileerde omgeving te plaatsen en in de systeemkast te zorgen voor een goede luchtcirculatie.

Via kabelbinders voeg je zoveel mogelijk snoeren samen, zodat er voldoende luchtcirculatie ontstaat. Zorg verder dat de ventilatieopeningen niet dichtslippen met stof. Gebruik bijvoorbeeld een busje met perslucht om de stofdeeltjes weg te blazen. Heb je ventilatoren die op een temperatuursensor zijn aangesloten? Die hoeven met een goede circulatie in ieder geval minder hard te werken.

©PXimport

Tip 04 Dankzij het gebruikt van kabelbinders is een goede luchtcirculatie in de systeemkast mogelijk.

Tip 05: Scherm

Ook het scherm van je pc is een belangrijke energieverbruiker. Wanneer je een nieuw exemplaar aanschaft, loont het de moeite om naar het stroomverbruik te kijken. Hoe groter het scherm, hoe meer energie er verbruikt wordt. Overweeg daarom kritisch welk formaat je nodig hebt. Kijk je geen films, speel je nooit videospelletjes en doe je geen of weinig video- of fotobewerking? In dat geval ligt het voor de hand om een bescheiden formaat te kiezen, bijvoorbeeld een beelddiagonaal van 19 inch. Nagenoeg alle nieuwe schermen werken op basis van led-verlichting. Deze techniek is een stuk zuiniger vergeleken met die van lcd-monitoren. Laat (tweedehands) lcd-monitoren daarom vooral links liggen. Tussen led-schermen met hetzelfde beelddiagonaal is er vaak nog relatief veel verschil in stroomverbruik. Werp daarom een blik op de specificaties om de wattages met elkaar te vergelijken.

©PXimport

Tip 05 Led-schermen zetten nagenoeg alle opgenomen energie om in licht waardoor ze erg energiezuinig zijn.

Tip 06: Overige onderdelen

Bepaalde onderdelen van je pc zijn iets lastiger te vervangen. Bij voldoende computerkennis kun je overwegen om deze onderdelen te verwisselen voor energiezuinige componenten. De processor is het rekencentrum van je pc en verbruikt relatief veel energie. De processorfabrikanten Intel en AMD brengen allebei energiezuinige producten op de markt. Sommige ontwikkelaars van moderne moederborden leveren speciale software mee waarmee je de kloksnelheid van processors kunt aanpassen. De meeste computergebruikers gebruiken dergelijke programma's om het toerental op te voeren (overklokken). In plaats daarvan is het ook vaak mogelijk om een energiezuinige modus te activeren.

Verder bespaar je energie door een goede voeding te kiezen. Gebruik bij voorkeur een voeding die voldoende vermogen (wattage) levert aan de verschillende onderdelen zonder dat er sprake is van veel overcapaciteit. Slechte voedingen verbruiken (veel) meer energie dan het getal dat erop staat. Vooral voedingen met een 80PLUS-certificaat zijn erg energiezuinig: deze modellen hebben minimaal een rendement van tachtig procent. Binnen deze 80PLUS-certificering zijn er nog vijf extra niveaus: oplopend van brons naar titanium, zie ook deze wiki. In de prijsvergelijker van Computer!Totaal kun je producten selecteren op basis van hun efficiëntiecertificering.

©PXimport

Tip 06 Voedingen met een 80PLUS-certificaat hebben dankzij efficiënt energieverbruik een hoog rendement.

Tip 07: Stekkerblok

Ook op randapparatuur kun je veel energie besparen. Schakel een printer bijvoorbeeld alleen in wanneer je dit apparaat daadwerkelijk gebruikt. Apparaten, zoals schermen en speakers, verbruiken in stand-by nog steeds een beetje energie. Het beste sluit je om die reden alle randapparatuur aan op één stekkerblok. Wanneer je de computer niet meer gebruikt, deactiveer je de schakelaar om het systeem en alle randapparatuur volledig uit te schakelen. Je hoeft een scherm, printer en speakers dan niet meer afzonderlijk uit te zetten.

©PXimport

Tip 07 Gebruik een stekkerblok om in één keer alle apparatuur volledig uit te schakelen.

Tip 08: NAS

Veel computergebruikers laten hun systeem de hele dag draaien, zodat alle bestanden altijd toegankelijk zijn. Dat is bijvoorbeeld van toepassing wanneer je regelmatig films en muziek streamt naar andere apparaten. Downloadtaken via bittorrent en usenet kosten bovendien veel tijd, waardoor de pc al gauw dag en nacht is ingeschakeld. Om het energieverbruik te beperken, bewaar je mediabestanden het beste op een NAS (Networked Attached Storage). Dit opslagapparaat heeft een eigen besturingssysteem dat je vanaf iedere smartphone, tablet, laptop en pc kunt bedienen. Een groot voordeel is dat NAS'en vergeleken met pc's veel minder energie verbruiken, waardoor je ze probleemloos de hele dag inschakelt. Ieder merk gebruikt een eigen besturingssysteem om het apparaat te bedienen. Bij de meeste exemplaren is het mogelijk om downloadapplicaties te installeren, zoals bij types van QNAP en Synology.

©PXimport

Tip 08 Voor de opslag en het downloaden van mediabestanden is een NAS veel energiezuiniger dan een pc.

Tip 09: Energieverbruik

Fabrikanten van pc's en hardware geven in hun specificaties altijd het verwachte energieverbruik aan. Helaas is deze opgave lang niet altijd even betrouwbaar. Bovendien is het energieverbruik deels afhankelijk van de gekozen instellingen en van de kwaliteit van de voeding (zie tip 6). Als je echt wilt weten hoeveel stroom je systeem daadwerkelijk verbruikt, schaf je voor twee á drie tientjes een energiemeter aan. Dit apparaatje sluit je aan op een stopcontact, waarna je de stekker van de computer in de energiemeter steekt. Wil je het energieverbruik van het systeem inclusief alle randapparatuur meten? Gebruik in dat geval een stekkerblok en sluit hiervan de hoofdstekker aan op de energiemeter. Bij sommige meters kun je de kWh-prijs van je energieleverancier opgeven, zodat je precies ziet hoeveel geld je kwijt bent aan stroom.

©PXimport

Tip 09 Sluit een energiemeter aan op het stopcontact en bekijk hoeveel stroom je computer verbruikt.

Tip 10: Energiebeheerschema

Op je pc of laptop beperk je met een zuinig energiebeheerschema het stroomverbruik. Ga in Windows naar Start / Configuratiescherm / Systeem en beveiliging / Energiebeheer. Wellicht zijn er standaard al enkele voorkeurschema's aanwezig. Klik links op Een energiebeheerschema maken en selecteer de optie Energiebesparing. Je bedenkt vervolgens een logische naam, waarna je bevestigt met Volgende. Bepaal na hoeveel minuten van inactiviteit je het beeldscherm wilt uitschakelen. Verder geef je aan na hoeveel minuten de pc overschakelt naar de slaapstand. Dit is een energiebesparende functie waarbij je de computer binnen enkele seconden weer tot leven wekt. Je kunt de werkzaamheden weer hervatten op het punt waar je eerder was gebleven. Bij een laptop geef je voor accuvoeding en netstroom desgewenst andere instellingen op. Verder gebruik je de schuifregelaar om de helderheid van het scherm aan te passen. Hoe donkerder het scherm, hoe minder stroom de notebook verbruikt. Bevestig als laatste met Maken om het energiebeheerschema te activeren.

©PXimport

Tip 10 Bespaar stroom door een zuinig energiebeheerschema te kiezen.

Tip 11: Meer instellingen

Windows heeft nog meer instellingen in huis om het energieverbruik te reduceren. Ga naar Start / Configuratiescherm / Systeem en beveiliging / Energiebeheer. Klik achter het geselecteerde voorkeursschema op De schema-instellingen wijzigen. Via Geavanceerde energie-instellingen wijzigen verschijnt er een nieuw dialoogvenster op je scherm. Neem alle opties naar eigen inzicht door en wijzig desgewenst de instellingen. Je bepaalt onder meer na hoeveel minuten je de harde schijf wilt uitzetten en of je de bureaubladachtergrond als diavoorstelling wilt weergeven. Bevestig met OK om de wijzigingen op te slaan.

©PXimport

Tip 11 In de geavanceerde energie-instellingen geef je aan na hoeveel minuten je pc de harde schijf uitschakelt.

Tip 12: Sluimerstand

In plaats van de slaapstand kun je de computer ook in de sluimerstand zetten. Deze optie is vooral interessant voor laptops. Bij de slaapstand slaat het systeem je geopende bestanden en instellingen op in het geheugen, zodat je de sessie vlot kunt hervatten. Hierbij wordt er nog een klein beetje energie verbruikt. De sluimerstand bewaart geopende bestanden en instellingen op de harde schijf en zet het volledige systeem vervolgens uit. Zodra je de computer weer aanzet, hervat je de sessie op het punt waar je eerder was gebleven. Het voordeel is dat er nauwelijks energie wordt verbruikt.

De sluimerstand is standaard niet geactiveerd in Windows. Ga naar Start / Configuratiescherm / Systeem en beveiliging / Energiebeheer / Het gedrag van de aan/uit-knoppen bepalen. Selecteer achter Actie als ik op de slaapstandknop druk de optie Sluimerstand. Verder geef je aan naar welke stand je laptop overschakelt, zodra je de deksel dichtdoet. Je hebt hierbij keuze tussen Slaapstand, Sluimerstand en Afsluiten. Maak een keuze en klik onderaan op Wijzigingen opslaan.

©PXimport

Tip 12: De sluimerstand verbruikt minder energie dan de slaapstand.

Tip 13: Zuinige laptop

Naast het kiezen van een zuinig energiebeheerschema wijzig je op een laptop nog veel meer zaken om het stroomverbruik te beperken. Wanneer het apparaat is verbonden met ethernet, doe je er goed aan om de wifi-adapter uit te schakelen. Op je laptop is hiervoor een aparte toets of schakelaar aanwezig. Voor de bluetooth-adapter geldt eigenlijk hetzelfde. Schakel dit onderdeel alleen in wanneer je daadwerkelijk verbinding met andere apparatuur wilt maken. Probeer verder het gebruik van usb-poorten zoveel mogelijk te beperken.

Een webcam, externe harde schijf, usb-stick, hoofdtelefoon en speakers koppel je af indien je daar geen gebruik van maakt. Voor laptops heeft Windows een aparte functie om het energieverbruik te regelen en andere veelgebruikte instellingen te wijzigen. Open het Configuratiescherm en ga naar Hardware en geluiden / Windows Mobiliteitscentrum. Pas de instellingen vervolgens naar eigen inzicht aan, zoals de helderheid van het scherm en het energiebeheerschema.

©PXimport

Tip 13 In het Windows Mobiliteitscentrum zijn enkele instellingen verzameld die je gemakkelijk kunt aanpassen.

Tip 14: Schermbeveiliging

Een schermbeveiliging is verspilling van energie. De videokaart is namelijk continu bezig om alle bewegende beelden te verwerken. Een schermbeveiliging was voorheen vooral bedoeld tegen inbranden, maar met lcd- en led-schermen komt dat gelukkig niet meer voor. Je zet deze optie daarom probleemloos uit. Klik met de rechtermuisknop ergens op het bureaublad en kies voor Aan persoonlijke voorkeur aanpassen. Klik daarna op Schermbeveiliging. Selecteer in het uitrolmenu Geen en sluit het venster met OK.

©PXimport

Tip 14 Het gebruik van een schermbeveiliging is energieverspilling.

Tip 15: Energierapport

In Windows 7 en 8 vraag je een energierapport op. Microsoft heeft deze functie goed verstopt, waardoor er meerdere stappen nodig zijn om het rapport op te roepen. Zoek in menu Start of het startscherm (Windows 8) het Opdrachtprompt op. Klik erop met de rechtermuisknop en kies voor Als administrator uitvoeren. Typ vervolgens het commando powercfg/energy en druk op Enter. Windows gaat je energieverbruik nu een minuut lang analyseren. Open na afloop Windows Verkenner en blader naar de bestandslocatie C:\Windows\system32. Dubbelklik op het bestand energy-report.html. Je browser opent nu het energierapport. In het verslag zijn meestal een aantal onderdelen met rood gemarkeerd. Door deze verbeterpunten aan te pakken, kun je waarschijnlijk nog meer energie besparen.

©PXimport

Tip 15 Bekijk de rode items en ontdek op welke punten je energie kunt besparen.

Een hogedrukreiniger is een krachtig hulpmiddel waarmee je snel en grondig allerlei oppervlakken rondom je huis schoonmaakt. Maar met de juiste accessoires haal je er nóg meer uit – en wordt schoonmaken niet alleen makkelijker, maar ook een stuk effectiever.

Let goed op dat niet elk accessoire op elke hogedrukreiniger past. Voordat je overgaat op de aanschaf van een accessoire, controleer dan goed de compatibiliteit met jouw hogedrukreiniger. Lees hier meer over in het artikel Praktische tips bij het gebruik van hogedrukreinigers.

Vario-spuitlans: veelzijdigheid troef

Een vario-spuitlans is eigenlijk onmisbaar als je het meest uit je hogedrukreiniger wilt halen. Met dit accessoire pas je in één handomdraai de spuithoek aan, zodat je de waterstraal precies kunt afstemmen op wat je schoonmaakt. Voor hardnekkig vuil zet je 'm op volle kracht, terwijl een zachtere straal ideaal is voor kwetsbare oppervlakken zoals ramen of andere glazen oppervlakken. Je hebt dus meerdere mogelijkheden in één handige lans.

©hedgehog94

Terrasreiniger: speciaal voor grotere oppervlakken

Een terrasreiniger is een handig hulpstuk in de vorm van een brede, ronde schijf met ronddraaiende spuitkoppen. Je bevestigt ’m aan je hogedrukreiniger en maakt er moeiteloos grotere oppervlakken mee schoon – denk aan je terras, oprit of zelfs muren. Doordat de waterstraal dicht bij het oppervlak blijft, reinig je extra effectief én verbruik je minder water. En het mooiste? Je hebt geen last van opspattend vuil of water, dus schoonmaken wordt een stuk comfortabeler.

Verlengslang: vergroot je bereik

De meeste hogedrukreinigers worden geleverd met een slang van zo’n 5 tot 10 meter – vaak is dat genoeg, maar soms kom je nét iets te kort. Met een verlengslang vergroot je eenvoudig het bereik, zodat je ook moeilijker bereikbare plekken kunt schoonmaken zonder telkens het apparaat te hoeven verplaatsen. Verlengslangen zijn er in verschillende lengtes, dus er is altijd wel een variant die past bij jouw klus.

Schuimlans: effectieve reiniging met reinigingsmiddel

Soms is water alleen niet genoeg om hardnekkig vuil aan te pakken. Dan is een schuimlans dé oplossing. Hiermee breng je een dikke laag reinigingsschuim aan op het oppervlak. Het schuim blijft even zitten, zodat het schoonmaakmiddel goed kan inwerken en het vuil losweekt. Na een paar minuten spoel je alles gemakkelijk weg met de hogedrukreiniger. Perfect voor een grondige reiniging van bijvoorbeeld tuinmeubels, je auto of een schutting.

Rioolontstoppingslans: verstoppingen verhelpen

Een verstopte afvoer of riool is altijd vervelend, maar met een rioolontstoppingslans voor je hogedrukreiniger kun je het probleem vaak zelf oplossen, zonder meteen een loodgieter te hoeven bellen. De lange, flexibele lans schuif je eenvoudig in de afvoer. De krachtige waterstraal maakt vuil los en spoelt het direct weg. Zo is een verstopping vaak al binnen een paar minuten verholpen en heb je jezelf een vaak prijzig bezoekje van de loodgieter bespaard.

©BillionPhotos.com

Met de juiste accessoires wordt je hogedrukreiniger echt een alleskunner. Of je nu je terras weer spic en span wilt krijgen, je auto een wasbeurt gunt of een verstopte afvoer te lijf gaat – voor elke klus is er wel iets handigs te vinden. Begin met een paar basisaccessoires zoals een vario-spuitlans of een terrasreiniger, en breid daarna rustig uit met wat je nodig hebt. Zo ben je overal op voorbereid, zonder gedoe.

ChatGPT kan steeds meer en luistert tegenwoordig ook naar de prompts (opdrachten) die een gebruiker inspreekt. Bovendien leest de chatbot zelfs de uitgebreide antwoorden voor. Hardop voorlezen werkt zelfs met negen natuurlijk klinkende stemmen.

Opdrachten inspreken

OpenAI heeft de spraakfunctie voor ChatGPT voor iedereen beschikbaar gemaakt. In het begin was deze functie uitsluitend bedoeld voor wie een Plus- of Enterprise-abonnement had. Natuurlijk moet je via de instellingen van je mobieltje toestemming geven aan ChatGPT voor het gebruik van de microfoon. Als dat is geregeld, open je de app en tik je onderaan op de microfoonknop. Een animatie reageert op je stem en als je klaar bent met praten, tik je op het vinkje in de zwarte cirkel. De app zal wat je gezegd hebt razendsnel weergeven. Ben je tevreden over de formulering, dan tik je op het pijltje. ChatGPT genereert meteen het antwoord en onderaan verschijnt opnieuw de microfoonknop om de volgende opdracht in te spreken.

Een animatie reageert op je stem.

Antwoorden beluisteren

Vervolgens druk je in de mobiele versie lang op de tekst die de chatbot heeft gegenereerd, zodat er een aantal functies verschijnt. Daar kies je de opdracht Voorlezen. Na enkele seconden hoor je een stem die het antwoord voorleest.

Bovenaan zie je een klein gedeelte waarin je het voorlezen kunt pauzeren en met twee knoppen kun je de tekst vijftien seconden terugspoelen en vooruitspoelen.

In de desktop-versie van ChatGPT zie je onder het antwoord het pictogram van een luidspreker. Daar moet je op klikken om de stem van ChatGPT te horen. Klik dus niet met rechts op de tekst om in het contextueel menu de opdracht Spraak te selecteren. Daarmee start je de voorleesfunctie van de browser en die is niet zo goed.

Boven de tekst kun je het voorlezen pauzeren.

Kies een andere stem

Zowel in de mobiele versie als in de desktopversie heb je de keuze uit negen stemmen. In de Android- en iOS-versie moet je naar het beginscherm gaan van de app, waar je onderaan je gebruikersnaam ziet staan. Tik op de drie puntjes en selecteer Spraak. Je krijgt de stem te horen; ze klinken natuurlijk. Sol is ‘gevat en ontspannen’ en van Ember zegt de app dat hij ‘vol vertrouwen en optimistisch’ klinkt. Maak je keuze door op Gereed te tikken.

In de desktop-versie klik je rechtsboven op de profielknop om de Instellingen te openen. Ook daar kun je dan een van de negen stemmen selecteren.

Van iedere stem lees je de vermeende eigenschappen.