Met deze tips vind je al snel je weg in de uitprobeerversie van Windows 10. Houd er rekening mee dat deze versie niet geschikt is als hoofdbesturingssysteem. De kans is groot dat je tegen bugs of andere problemen aanloopt. Maar Windows 10 heeft zat nieuwe functies die nu al de moeite waard zijn.

Heb je Windows 10 nog niet geïnstalleerd? Lees dan ons handige stappenplan om Windows 10 te installeren. Voor meer tips, lees 13 tips voor Windows 10.

01 Windows 10-keylogger

De eerste twee tips temperen wellicht het enthousiasme voor Windows 10 behoorlijk. Microsoft heeft in de Windows 10-uitprobeerversie een keylogger ingebouwd, die alle toetsaanslagen registreert. Deze keylogger heeft als doel het verbeteren van de spellingscontrole en de automatische aanvulmogelijkheid van tekst. Wees hiervan dus bewust wanneer je Windows 10 uitprobeert. Log niet zomaar overal in (of verander je wachtwoord nadat je dit hebt gedaan) en gebruik zeker je internetbankieromgeving niet. We verwachten niet dat Microsoft kwade bedoelingen heeft met de geoogste data, maar aangezien Windows in het verleden geregeld beveiligingsproblemen heeft gehad, is het niet ondenkbaar dat hackers zichzelf toegang weten te verschaffen tot deze gegevens.

©PXimport

Pas op: al je toetsaanslagen worden in Windows 10 geregistreerd!

02 Microfoon uit

Een keylogger is zorgwekkend. Maar nog vervelender is dat de algemene voorwaarden van Windows 10 toestaan dat Microsoft ook de microfoon mag aanspreken. Daarom zetten we de microfoon liever even uit. Dit doe je door op de startknop te drukken en Device Manager in te typen en te selecteren. Klap het menuutje open onder Audio inputs and outputs, klik met rechts op Microphone en kies Disable, bevestig met Yes. Overigens zijn de keylogger en de afluisterrechten alleen van toepassing op de testversie van Windows 10. De definitieve versie bevat dit niet. Onthoud dus dat de testversie echt alleen bedoeld is om Windows 10 uit te proberen, niet voor alledaags gebruik.

©PXimport

Voor de zekerheid zetten we de microfoon liever even uit.

03 Programma's en apps installeren

Enerzijds zijn er Windows-apps en anderzijds heb je de gewone soft- en freeware die je in Windows gewend bent. Windows-apps kun je alleen uit de applicatiewinkel (Store) installeren. Druk op de startknop en klik de Store-tegel aan om de winkel te openen. Een app herken je in Windows dankzij de vierkantje icoontjes, het moderne uiterlijk en drie puntjes in de linkerbovenhoek naast het programma-icoontje (die openen het menuutje met App Commands, zie tip 9). Natuurlijk kun je ook gewoon je eigen software en freeware installeren zoals je gewend bent. Als het goed is, moeten alle programma's die werken in Windows 7 en 8, ook werken in Windows 10.

©PXimport

Je vertrouwde programma's blijven gewoon werken.

04 Task Switcher

De Alt+Tab-functionaliteit is opgepoetst met de Task Switcher, een menuutje dat verschijnt als je Alt en Tab tegelijk indrukt. Hierin zie je alle geopende programma's. Houd de Alt-toets ingedrukt, iedere keer dat je op Tab drukt, ga je naar het volgende programma. Met de rechtermuisknop kun je er ook voor kiezen om een taak af te sluiten. Druk je op de Task Switcher-knop (tweede knop met de venstertjes naast de startknop) dan krijg je ongeveer hetzelfde overzicht te zien. Hier hoef je alleen de Alt-knop niet ingedrukt te houden. Je kunt naar een programma schakelen door erop te klikken, een kruisje rechtsboven sluit deze af. Ook schakel je hiermee naar een ander bureaublad.

©PXimport

Met Alt+Tab kom je nu in de Task Switcher terecht.

05 Bureaubladen

Windows 10 heeft de mogelijkheid om met meerdere bureaubladen te werken. Op een nieuw bureaublad kun je een aantal programma's groeperen. Je kunt het nieuwe bureaublad geen eigen visuele stijl (zoals een achtergrond) meegeven of een select aantal snelkoppelingen op een specifiek bureaublad zetten. Het is dus puur bedoeld om openstaande programma's te groeperen. Druk op de Task Switcher-knop en kies Add a desktop. Vervolgens zie je een bureaublad erbij verschijnen. Met het plusje voeg je er desgewenst nog meer toe. Door met de rechtermuisknop op een programma of app te klikken, kun je die via Move to naar een ander bureaublad verplaatsen. De groepering verdwijnt waneer je de pc afsluit.

©PXimport

Met virtuele bureaubladen groepeer je alle openstaande programma's.

06 Startmenu personaliseren

Omdat het startmenu ook Live-tegels bevat, valt er veel meer te personaliseren. Druk allereerst op de startknop om het menu uit te klappen. Door je muis op de bovenrand te plaatsen, kun je de grootte aanpassen. Met de rechtermuisknop op een Live-tegel klikken geeft je extra opties, zoals de grootte aanpassen, het bijwerken uitzetten of de app verwijderen. Schuif een programma of app van de linkerkant van het startmenu naar het gebied van de Live-tegels om het programma als tegeltje erbij te plaatsen. Klik je met de rechtermuisknop op een lege ruimte en kies je Personalize, dan kun je de kleur van het startmenu aanpassen. De taakbalk en vensterranden krijgen dezelfde kleur mee.

©PXimport

Je bepaalt zelf de kleur van het startmenu.

07 Oude startscherm terug

Klik met de rechtermuisknop op de taakbalk, klik op Properties en kies het tabblad Start Menu om bij de instellingen de te komen van het startmenu. Wil je het oude fullscreen startscherm uit Windows 8 weer terug? Haal dan het vinkje weg bij Use the Start menu instead of the Start screen. Om de wijzigingen toe te passen, logt Windows uit en weer in. In het tabblad Navigation kun je terecht voor instellingen van het startscherm. Bijvoorbeeld wanneer deze schakelt naar het bureaublad, of de bureaubladachtergrond meegenomen moet worden en het gedrag van de Windows-toets op het toetsenbord.

©PXimport

Ben je toch fan van het fullscreen startscherm? Dan zet je deze gewoon weer aan.

08 Zoekfunctie gebruiken

Er zijn twee manieren om te zoeken in Windows 10. De bekende methode is op de startknop drukken en beginnen met typen. Bovenin verschijnen programma's en Windows-onderdelen die overeenkomen met de tekst, onderin worden zoekmachine-suggesties voorgesteld die in de Bing-zoek-app worden geopend. De zoekknop naast de startknop geeft een nieuwsoverzicht, zoekgeschiedenis en kan gebruikt worden om naar programma's, instellingen en bestanden (lokaal en in OneDrive) te zoeken. Ook hier worden zoekmachine-suggesties gegeven. Helaas worden de internet-zoekopdrachten allemaal met de Bing-zoekmachine uitgevoerd. Overschakelen naar een betere zoekmachine, zoals Google, kan voor beide zoekfuncties helaas niet.

©PXimport

Het zoekmenu van Windows 10 zoekt lokaal en op internet.

09 App Commands

In Windows 10 draaien apps in een venstertje op het bureaublad. Rechtsboven in het venster heb je de vertrouwde minimaliseer-, vergroten- of verklein- en de sluitknop. Linksboven zie je drie puntjes, als het om een app gaat. Dit is het menu App Commands. Klik hierop om extra vensterinstellingen te krijgen. Bijvoorbeeld om de app in volledig scherm te zetten, de zoekfunctie van de app te gebruiken of de applicatie-instellingen te benaderen. App Commands zijn de sleutel van iedere app. Kies je ervoor om een app fullscreen te gebruiken, dan ga je weer naar het menu App Commands door je muis naar de bovenrand van het scherm te bewegen en op de knop met de drie puntjes te drukken die in het balkje verschijnt.

©PXimport

Het menu App Commands geeft je speciale opties, speciaal voor apps.

10 Apps snappen

In Windows 8 was het voor het eerst mogelijk om apps aan de zijkant vast te klikken (te 'snappen'). Bijvoorbeeld om meerdere apps naast elkaar te zetten. Die functionaliteit zien we terug in Windows 10. Sleep een programma of app naar de zijkant van het scherm en je ziet voordat je de muisknop loslaat al een omlijning hoe het venster geplaatst gaat worden. Een ander programma kun je rustig aan de andere zijkant plaatsen en de grootte van de vensters kan vervolgens in de middenrand aangepast worden. Wanneer je een venster vastklikt terwijl je meerdere programma's open hebt, dan worden deze netjes in kleine venstertjes op de andere helft van de pagina getoond.

©PXimport

Het als het ware magnetisch vastklikken van apps (het 'snappen') is superhandig!

11 Charms instellen

De Charms-balken uit Windows 8, die opeens over een deel van het scherm schuiven (als je bijvoorbeeld met je muis in een hoek hangt), zorgden aanvankelijk voor verwarring bij veel Windows-gebruikers. In Windows 10 zie je ze minder snel terug. Maar de Charms-balken zijn er nog steeds. Ga maar eens naar de wifi-instellingen of druk op de Windows-toets+C. Wil je uitzetten dat er Charms verschijnen als je met de muis in de hoek komt, klik dan met de rechtermuisknop op de taakbalk, kies Properties en haal onder het tabje Navigation het vinkje weg bij When I pint to the upper-right corner, show the charms.

©PXimport

Met de Windows-toets+C tover je de Charms-balk in beeld.

12 E-mailaccount instellen

Als je een Microsoft-account gebruikt als gebruikersaccount in Windows 10, dan worden je mailtjes automatisch binnengehaald door de Mail-app. Ongeacht je het Microsoft-mailaccount gebruikt of niet. Als je de Mail-applicatie voor het eerst opent, krijg je de vraag of je ook een ander e-mailaccount wilt instellen. Maak je gebruik van een ander (of een extra) mailadres, dan druk je op Yes, kies je welk type account (Gmail, Exchange etc.) en maak je verbinding je door de bijbehorende accountgegevens in te voeren. Wil je je mail van je Microsoft-account niet synchroniseren, ga dan naar de applicatie-instellingen, kies Accounts en het mailadres waarvan je geen mail wilt. Haal het vinkje weg bij Email onder Content to Sync.

©PXimport

De Mail-app is in Windows 10 hetzelfde gebleven.

13 Plakken in Command Prompt

Veel gevorderde Windows-gebruikers zullen de vlag uithangen: de opdrachtprompt in Windows 10 kan eindelijk toetsenbordcombinaties zoals Ctrl+V gebruiken! Dit moet je echter wel eerst aanzetten. Ga hiervoor naar het commandovenster (druk op start en typ Command Prompt gevolgd door Enter). Klik linksboven in de balk op het zwart/witte icoontje en kies Properties. Ga naar het tabje Experimental en plaats een vinkje bij Enable experimental console features (applies globally) en een vinkje bij Enable new Ctrl key shortcuts. Tot onze teleurstelling werkte de snelkoppeling Ctrl+Z, om de laatste actie ongedaan te maken, helaas niet.

©PXimport

Eindelijk plakken met de toetscombinatie Ctrl-V in het opdrachtvenster!

14 Toetsenbord-snelkoppelingen

Een nieuwe Windows-versie betekent nieuwe functies en nieuwe toetsenbordcombinaties om deze functies te gebruiken. De Alt+Tab-toetscombinatie hebben we al verteld in tip 3. Met de Window-stoets+PijltjeNaarLinks of -PijltjeNaarRechts koppel je een venster vast aan de zijkant. Ctrl+Windows-toets+D maakt een nieuw virtueel bureaublad, Ctrl+Windows-toets+F4 sluit je huidige virtuele bureaublad. Om (ten slotte) te schakelen tussen virtuele bureaubladen gebruik je de toetscombinatie Ctrl+Windows-toets+ PijltjeNaarLinks of -PijltjeNaarRechts.

©PXimport

Nieuwe functies, dus ook nieuwe toetscombinaties.

15 Feedback versturen

Tijdens de perspresentie van Windows 10 werd er op gehamerd dat Microsoft erg graag feedback van de gebruikers krijgt, om zo het besturingssysteem te optimaliseren. Wanneer je Windows 10 gebruikt, zul je merken dat zo nu en dan een vraag wordt gesteld in een soort pop-up-app. Als je de app Windows Feedback start, kun je uitgebreider laten weten wat je van Windows 10 vindt en hoe het verbeterd kan worden. Er zijn veel categorieën waarover je je mening kunt geven. Van recent gebruikte toepassingen, tot Windows algemeen of specifieke onderdelen. Windows kan alleen maar beter worden van feedback!

©PXimport

Laat Microsoft weten hoe ze Windows 10 verder kunnen verbeteren!

De Oppo Pad SE is een budgettablet met een prijskaartje van 269 euro. Dat ligt aan de bovenkant van wat je meestal onder budget verstaat, dus dan is het de vraag of de tablet de verwachtingen waarmaakt. We verklappen alvast van wel, en dit is waarom.

De Oppo Pad SE pakt uit met een modern en verfijnd design. Met afmetingen van 25,5 bij 16,6 bij 0,7 cm en een gewicht van rond de 530 gram is dit een relatief lichte en dunne tablet voor zijn formaat. Je hebt bovendien de keuze uit chique kleuren als Starlight Silver en Night Blue. Hoewel een vingerafdrukscanner ontbreekt, ontgrendel je de tablet gelukkig snel via gezichtsherkenning. De Pad SE voelt solide aan en ligt comfortabel in de hand. Qua ontwerp doet dit model sterk denken aan de OnePlus Pad Go; beide hebben op de achterkant een horizontale strook die visueel afwijkt van de rest van de behuizing.

Scherpe beelden

Het scherm stelt gelukkig allesbehalve teleur, maar is tegelijkertijd vrij standaard op dit prijspunt. De tablet heeft 11-inch lcd-paneel met een scherpe resolutie van 1920 bij 1200 pixels en een prettige 16:10 beeldverhouding. Het biedt scherpe beelden en levendige kleuren. Welkom is ook vooral de adaptieve beeldverversing tot 90 Hertz, waardoor alles ook heel vloeiend oogt (vooral games). De piekhelderheid van 500 nits zorgt er wel eens voor dat je buitenshuis tegen je eigen onderkin aankijkt, maar voor gebruik binnenshuis volstaat dat gelukkig gewoon.

©Wesley Akkerman

Snel genoeg voor de meeste scenario's

De Oppo Pad SE draait op een MediaTek Helio G100-processor, een chipset die zorgt voor fijne prestaties bij alledaagse taken en lichte games. De processor wordt vergezeld door 6 GB aan werkgeheugen, waardoor je ook redelijk kunt multitasken. Hier zit wel een grens aan: wanneer je te veel apps opent of zware games draait, dan kan het systeem, geheel volgens verwachting, wat gaan stotteren. Je hebt daarnaast maximaal 128 GB aan opslag tot je beschikking. Dat is niet veel; en je kunt die opslag helaas ook niet verder uitbreiden.

Lange accuduur

Daarnaast heeft de Oppo Pad SE een vrij grote batterij aan boord, waarmee je het gemakkelijk dagen uithoudt. Dat is natuurlijk afhankelijk van je gebruik. Maar als je af en toe wat leest, je dagelijkse spelletjes speelt of even een video kijkt, dan hoef je hem echt niet meerdere keren per week aan de lader te leggen. Fijn is dat de tablet nooit echt heet wordt: niet tijdens het gebruik en ook niet tijdens het opladen. Dat betekent dat je hem altijd comfortabel kunt vasthouden, ongeacht wat je op dat moment aan het doen bent.

©Wesley Akkerman

(Beveiligings)updates

De tablet draait uit de doos op Android 15, voorzien van Oppo's eigen interface: ColorOS. Die combinatie zorgt, zoals vaker, voor een soepele gebruikerservaring. Houd er rekening mee dat de Oppo Pad SE alvast voorzien is van wat (verplichte) Google- en Oppo-apps, maar het aanbod blijft gelukkig relatief beperkt. Verder is het goed om te zien dat de budgettablet vier Android-upgrades en zes jaar aan beveiligingsupdates ontvangt. Dat kunnen we haast uitzonderlijk veel noemen in dit segment – maar tegelijkertijd vinden we het ook de absolute mininum.

Camera's functioneel, maar niet meer dan dat

De Oppo Pad SE beschikt over twee vijf megapixelcamera's: een voorop en een achterop. Verwacht geen baanbrekende fotografische prestaties; die camera's zijn primair bedoeld voor de typische tablettaken. Denk dan aan het scannen van een document of echt even een snel kiekje. De frontcamera voldoet prima voor heldere videogesprekken of vergaderingen. De focus ligt hier duidelijk op functionaliteit. En dat is gewoon oké, omdat de meeste mensen foto's maken met hun smartphones en hun tablets niet (altijd) meenemen naar concerten of andere plekken.

©Wesley Akkerman

Oppo Pad SE kopen?

De Oppo Pad SE is een lichte en slanke tablet met een modern ontwerp en een lcd-scherm dat vloeiende beelden en scherpe details levert. De helderheid van het scherm kan buitenshuis wat beperkt zijn, maar binnenshuis is het beeld prettig om naar te kijken. De prestaties zijn goed voor alledaagse taken en lichte games; bij zwaardere apps merk je soms wat vertraging. De tablet valt op door zijn indrukwekkende batterijduur. Met vier Android-upgrades en zes jaar beveiligingsupdates biedt Oppo bovendien uitzonderlijk lange ondersteuning in deze prijsklasse. Als we kijken naar de prijs, de solide basis, de lange accuduur en de uitstekende softwareondersteuning, vinden we de Oppo Pad SE zeker zijn geld waard voor als je een betrouwbare en simpele tablet zoekt voor alledaagse taken en lichte spelletjes.

Je game-ervaring hangt sterk af van hoe goed je hardware aansluit bij de vaak hoge eisen van moderne games. Maar zelfs met minder krachtige hardware kun je met de juiste instellingen vaak soepel gamen zonder storende elementen.

In het kader ‘Game-pc’ vind je specifieke tips voor het aanschaffen van hardwarecomponenten die ideaal zijn voor een krachtige game-pc. Dit lijkt ons nuttig, maar het is natuurlijk minder relevant als je niet bereid bent (flink) te investeren in nieuwe onderdelen. Met dit artikel richten we ons daarom hoofdzakelijk op de lezer die met een beperkt budget zijn bestaande systeem wil behouden en optimaliseren.

Je kunt namelijk op veel vlakken verbeteringen aanbrengen, vooral bij hardware (zoals cpu, gpu, monitor en opslagmedium), netwerk, besturingssysteem, drivers, processen en applicaties.

Voor je begint met optimaliseren, is het belangrijk inzicht te krijgen in de belangrijkste factoren voor ‘glitchvrij’ gamen, zodat je weet waar je aandacht aan moet besteden.

1 Factoren

Een van de belangrijkste factoren is een hoge framerate, doorgaans uitgedrukt in fps (frames per seconde). Dit is de snelheid waarmee de beelden worden getoond en hangt sterk af van je gpu en cpu. Bij eenvoudige games volstaat 30 fps vaak, maar grafisch intensieve games spelen merkbaar beter bij 60 fps. Voor intens competitief gamen is zelfs 144 of meer fps raadzaam. Het is belangrijk dat de fps daarbij stabiel blijft, aangezien schommelingen haperingen in het beeld kunnen veroorzaken.

Ook invoervertraging (input latency) is van belang, zeker bij competitieve games. Een lage vertraging tussen je acties, zoals muisklikken of toetsindrukken, en wat je ziet op het scherm is essentieel. Deze vertraging wordt beïnvloed door de gpu, cpu, monitor en bij online gamen ook door je internetverbinding. Ook netwerkvertraging (lag) wil je in dit geval zeker vermijden.

Daarnaast wil je het zogeheten ‘tearing’ voorkomen, waarbij het beeld lijkt te breken of te verschuiven. Dit probleem ontstaat door een gebrekkige synchronisatie tussen je gpu en monitor, doordat de gpu te weinig of net te veel frames levert.

In dit artikel geven we concrete tips en technieken om precies zulke storende factoren als te lage of inconsistente fps, te hoge invoer- of netwerkvertraging en tearing te vermijden.

Bij tearing lijkt het beeld op te breken in meerdere delen, dat wil je natuurlijk voorkomen.

2 Benchmarking

Voor je met optimalisatietechnieken start, is het verstandig eerst te meten hoe goed je huidige configuratie presteert. Na upgrades of optimalisaties kun je dezelfde meting herhalen voor een duidelijke vergelijking.

Zo’n meting voer je uit met een benchmark. Een van de bekendste is 3DMark. Deze tool bevat verschillende tests om prestaties van je gpu, cpu en je systeem als geheel in een game-context te meten. Je kunt bijvoorbeeld Time Spy gebruiken om DirectX 12-prestaties van games te analyseren. Fire Strike focust op DirectX 11 (voor mid-range-systemen), terwijl Port Royal geschikt is voor raytracing-prestaties. Voor meer technische uitleg van deze benchmarks kun je de online gebruikersgids raadplegen.

Andere benchmarks zijn ook beschikbaar. Cinebench bijvoorbeeld meet via hoge kwaliteit 3D-afbeeldingen de prestaties van je cpu, inclusief afzonderlijke kernen. Voor grafische benchmarking en stresstests van je gpu kun je bijvoorbeeld Unigines Heaven of Superposition gebruiken.

Time Spy van 3DMark meet de prestaties van de Microsoft API DX12.

3 Monitoring

Tijdens het gamen is het nuttig om de prestaties van verschillende onderdelen te meten. Een handig hulpmiddel hiervoor is RivaTuner Statistics Server (RTSS), dat bijvoorbeeld geïntegreerd is in MSI Afterburner. Deze tool is ideaal voor veilig en eenvoudig gpu-overklokken zonder veel technische kennis (zie paragraaf 5).

Installeer MSI Afterburner samen met de RivaTuner-software en start het programma. Klik op het tandwielpictogram en controleer of de juiste gpu is geselecteerd. Ga naar het tabblad Toezicht en vink de onderdelen aan die je wilt monitoren, zoals GPU temperatuur, GPU gebruik, GPU core klok, GPU ventilator snelheid, GPU temp/power/voltage limit, CPU temperatuur/gebruik/klok (genummerde cpu-kernen hoef je niet te selecteren), CPU power, Beeldverversings snelheid en Frame tijd. Zet bij elk item ook een vinkje bij Toon informatie op het scherm (OSD) en bevestig je keuzes.

Open vervolgens het instellingenvenster van RTSS via het pictogram in het Windows-systeemvak. Controleer of Show On-Screen Display is ingeschakeld en kies bij voorkeur Raster 3D als weergave. Optimaliseer en positioneer deze naar wens. Deze OSD werkt doorgaans goed in DirectX- en OpenGL-games. Overigens bevat Steam een fps-teller die je met behulp van Alt+Tab op je scherm kunt zetten.

RivaTuner Server Statistics is hier gekoppeld aan de monitoringtool MSI Afterburner.

4 Hardware

Meten is weten, en die fase hebben we afgerond. Nu richten we ons volledig op diverse optimalisaties, opgesplitst in verschillende (en deels overlappende) categorieën. We beginnen met de hardware, met de gpu in de hoofdrol.

Houd je gpu-drivers regelmatig, bijvoorbeeld maandelijks, up-to-date. Gebruik hiervoor bij voorkeur de software van de fabrikant, zoals GeForce Experience of de Nvidia-app, of AMD Adrenalin Edition. Via het configuratiescherm van deze tools krijg je vaak extra opties voor betere gameprestaties, met invloed op zowel fps als beeldkwaliteit.

We nemen Nvidia als voorbeeld. Open NVIDIA Control Panel en ga naar 3D-instellingen beheren. Overweeg bij Algemene instellingen de volgende instellingen voor het basisprofiel: Energiebeheermodus op Optimaal vermogen; Textuurfilteren – Kwaliteit op Prestatie; Thread Optimalisering op Aan; Grootte shadercache op Onbeperkt; en Weinig vertraging-modus op Aan of Ultra. Bevestig met Toepassen. Klik op Beginwaarden om terug te keren naar de standaardinstellingen.

Je kunt hier ook Verticale synchronisatie op Uit zetten, maar in principe horen de gpu-frames afgestemd te zijn op de verversingsfrequentie (refresh rate) van je monitor. Heb je last van tearing, zet deze instelling dan op Aan of kies een van de andere opties.

Controleer ook even de instellingen van je muis of controller via Instellingen / Bluetooth en apparaten. Kies hier Muis / Aanvullende muisinstellingen. Voor preciezere en consistentere muisaansturing kun je op het tabblad Opties voor de aanwijzer de optie Precisie van de aanwijzer verbeteren uitschakelen, waarmee je aanwijzerversnelling uitzet, wat de cursorbeweging voorspelbaarder maakt.

Vanuit het configuratiescherm kun je allerlei instellingen van je gpu aanpassen.

5 Hardware overklokken

Gevorderde gebruikers kunnen ook overwegen hun gpu te overklokken. Ga eerst na of er in het UEFI/BIOS van je systeem hiervoor geen zogeheten XMP’s (eXtreme Memory Profile) beschikbaar zijn gesteld door de geheugenfabrikant. Je herkent deze aan opties zoals XMP, Memory Profile of DOCP. Kies het gewenste profiel waarbij je geheugen op een hogere snelheid kan werken.

Bij de meeste games kun je voordeel halen uit een overgeklokte gpu. Hiervoor is MSI Afterburner zeer geschikt, omdat je hiermee veilig kunt werken. Je combineert dit bij voorkeur met MSI Kombustor (klik na installatie op het K-pictogram in MSI Afterburner), een stresstest-tool die de stabiliteit van jouw gpu na overklokken controleert via zware grafische workloads.

Begin met het verhogen van de Core Clock (MHz) - niet de Core-voltage - in stappen van ongeveer 20. Boven de 50 verhoog je bij voorkeur in stappen van 10. Bevestig telkens met Toepassen (ronde knop met vinkje). Lukt dit niet, zet dan (indien mogelijk) de schuifknoppen bij Power Limit (%) en Temp Limit (°C) tijdelijk op het maximum, en stel via de A-knop de Fan Speed (%) in op 75%. Bevestig je instellingen met Toepassen.

Laat tijdens de aanpassingen de stresstest in Kombustor draaien en houd de resultaten in de gaten, zoals de gpu-temperatuur (je kunt hier ook de OSD van RTSS oproepen). Als deze te hoog wordt of de stresstest crasht, verlaag de waarde dan met ongeveer tien procent.

Verhoog daarna de Memory Clock in stappen van maximaal 10. Blijf ook hier tien procent onder de waarde waarbij de stresstest onstabiel wordt. Klik vervolgens op Opslaan (diskette-pictogram) en selecteer profielknop 1. Tot slot klik je rechtsboven op de Windows-knop, zodat je systeem voortaan met deze profielwaarden opstart.

Overklokken met MSI Afterburner, met Kombustor als ‘waakhond’ (je ziet hier ook de RTSS-overlay).

6 Systeeminstellingen

Op het niveau van je besturingssysteem kun je enkele instellingen optimaliseren. We nemen Windows 11 als uitgangspunt. Ga naar Instellingen / Gaming. Open Gamemodus en schakel deze in. Hiermee verbeter je de prestaties tijdens het gamen door cpu- en gpu-bronnen prioriteit te geven (onder meer om framedrops te voorkomen), achtergrondprocessen te beperken en storende meldingen uit te schakelen.

Zorg er ook voor dat Windows-updates niet tijdens een gamesessie starten. Ga naar Instellingen / Windows Update, klik op Geavanceerde Updates en stel bij Gebruikstijden instellen de gewenste uren in via Handmatig.

Met de ingebouwde module Energiebeheer kun je het voorkeurschema instellen op Hoge prestaties. Voor snellere pc’s kun je zelfs de optie Topprestaties activeren door op de Opdrachtprompt dit commando uit te voeren:

Met powercfg /list controleer je of het schema is toegevoegd. Verwijder een schema met powercfg /delete <ID>. Of maak in Energiebeheer je eigen schema met Een energiebeheerschema maken.

Je kunt ook grafische instellingen per app aanpassen. Ga naar Instellingen / Systeem / Beeldscherm / Graphics. Zoek de gewenste app, selecteer deze, klik op Opties en kies bijvoorbeeld Hoge prestaties. Bevestig met Opslaan.

Je kunt ook een extra energiebeheerschema voor topprestaties zichtbaar maken.

7 Extra instellingen

Je kunt een paar extra systeeminstellingen aanpassen om de gameprestaties verder te verbeteren. Controleer bijvoorbeeld de locatie van het bestand pagefile.sys, vooral bij beperkt intern geheugen. Windows verplaatst data van het RAM naar dit virtuele geheugenbestand om ruimte vrij te maken. Zorg dat dit bestand op een snelle ssd staat.

Controleer dit via Instellingen / Systeem, klik op Geavanceerde systeeminstellingen en druk op Instellingen op het tabblad Geavanceerd. Klik op Wijzigen. Staat je Windows-schijf niet op een snelle ssd, dan beperk je via Aangepaste grootte de ruimte op deze schijf en wijs je het grootste deel toe aan de snelste schijf. Of kies Grootte wordt door het systeem beheerd. Bevestig met Instellen en OK.

Daarnaast kun je HAGS (Hardware GPU Scheduling) activeren, waarmee de gpu grafische taken rechtstreeks afhandelt. Dit versnelt processen en verbetert grafische prestaties, met minder stutter en invoervertraging. Ga hiervoor naar Instellingen / Systeem, kies Beeldscherm / Graphics en klik op Standaardinstellingen voor afbeeldingen wijzigen. Als je gpu dit ondersteunt, kun je hier GPU met hardwareversnelling plannen inschakelen. Eventueel schakel je hier ook Optimalisaties voor games met vensters in, wat de prestaties van DirectX 10/11-games in venstermodus ten goede kan komen.

HAGS kan de grafische prestaties wat opkrikken als je gpu dit ondersteunt.

Op zoek naar de optimale game-ervaring? Met deze accessoires creëer je jouw ideale gameroom

8 Software

Bij online gamen is natuurlijk ook een optimale netwerkconnectie van groot belang. Idealiter gebruik je hiervoor een bekabelde verbinding of een draadloze router met 5GHz-wifi voor een lagere ping. Controleer je wifi-snelheid met een gratis tool zoals www.speedtest.net.

Voordat je andere software aanpast, is het verstandig eerst de tuningsmogelijkheden van je game-applicaties zelf te bekijken. Veel games, zoals Age of Empires III, bieden via schuifbalken, numerieke waarden of andere instellingen opties om framerate en andere prestaties te beïnvloeden. Denk bijvoorbeeld aan instellingen voor grafische detaillering, zoals texturen en schaduwen, anti-aliasing-technieken en tekenafstand (de mate waarin verder afgelegen objecten worden gerenderd).

Verder, om onnodig geheugenverbruik te beperken, kun je controleren welke apps automatisch opstarten met Windows. Schakel overtollige apps uit via Windows Taakbeheer (Ctrl+Shift+Esc) in de rubriek Opstart-apps.

In Taakbeheer kun je bij Processen en Services onnodige achtergrondprocessen en services tijdelijk uitschakelen via het contextmenu, vooropgesteld dat je goed weet wat je doet. Gevorderde gebruikers kunnen in de rubriek Details per applicatie via het contextmenu de opties Prioriteit (hoeveelheid toegewezen processortijd; kies bij voorkeur niet voor realtime) en eventueel Affiniteit (hoeveel en welke processorkernen worden gebruikt) aanpassen.

Overweeg ook het gebruik van gameboosters, die gameprestaties semiautomatisch optimaliseren. Een bekende gratis tool is Razer Cortex (extra tools niet installeren). Na aanmelding kun je via Game booster met Boost now meerdere optimalisaties uitvoeren, zoals Disable CPU Sleep Mode, Clear Clipboard, Clean RAM en Disable Telemetry. Ook kunnen geselecteerde processen en services worden uitgeschakeld om geheugen vrij te maken. Met de optie Restore now herstel je de oorspronkelijke instellingen.

Een andere populaire tool is MSI Dragon Center, die zich vooral richt op MSI-hardwarecomponenten en vergelijkbare functionaliteit biedt.

Gamebooster Razer Cortex automatiseert het optimaliseren van systeeminstellingen en achtergrondprocessen.

9 Netwerk

Bij online gamen is natuurlijk ook een optimale netwerkconnectie van groot belang. Idealiter gebruik je hiervoor een bekabelde verbinding. Controleer in Apparaatbeheer (klik met rechts op de Windows-startknop) of de drivers van je netwerkadapter up-to-date zijn. Klik met rechts op een adapter en kies Stuurprogramma bijwerken.

Je kunt ook kiezen voor een draadloze 5GHz-wifi-router. Controleer je wifi-snelheid met een gratis tool zoals www.speedtest.net. Daarnaast kun je voor draadloze netwerken een speciale tool gebruiken om de signaalkwaliteit te analyseren, zoals Acrylic Wi-Fi Analyzer. Dit onderdeel van de Acrylic Suite biedt een live signaalgrafiek en laat je kanaaloverlappingen en andere netwerkproblemen analyseren. De volledige functionaliteit is vijf dagen gratis beschikbaar.

Veel routers bieden QoS-instellingen (Quality of Service) waarmee je dataverkeer voor specifieke applicaties, poorten of apparaten kunt prioriteren. Dit kan latency en jitter verminderen. Sommige routers hebben een gamemodus in de QoS-configuratie voor automatische optimalisatie van populaire games en consoles, geavanceerdere routers bieden SQM (Smart Queue Management).

Controleer met de module Broncontrole (druk op Windows-toets+R en voer resmon uit) welke applicaties veel bandbreedte gebruiken. Sorteer bijvoorbeeld op de kolom Totaal (bytes/seconde) en sluit overtollige software af. Om de puntjes op de i te zetten, kun je de prestaties van de gebruikte DNS-server testen met DNS Benchmark. Open het tabblad Nameservers, klik op Run Benchmark en zet een vinkje bij Sort Fastest Nameservers: de snelste DNS-servers vind je nu in principe bovenaan. Deze kun je gebruiken in de netwerkconfiguratie van Windows of in je router voor je hele netwerk.

Controleer de kwaliteit van je draadloze verbinding met Acrylic Wi-Fi Analyzer.