ID.nl logo
13 tips voor een nieuw leven van je oude pc
© Reshift Digital
Zekerheid & gemak

13 tips voor een nieuw leven van je oude pc

De kans is groot dat je oude desktop-pc staat te verstoffen op zolder. Zonde! Want je kunt er nog leuke dingen mee doen. In dit artikel leggen we je dertien uiteenlopende ideeën voor.

Tip 01: Stroomverbruik

Voor je je oude computer uit de kast haalt en 'm op een of andere manier weer nuttig inzet, moet je je er wel van bewust zijn dat zo'n toestel stroom verbruikt. Niet zelden zelfs meer stroom dan een moderne machine met zijn energiezuinige(r) componenten. Je zult dus zelf uit moeten maken of de voordelen van het hergebruik opwegen tegen de kosten van dat extra stroomverbruik. Lees ook: 12 keer een nieuw leven voor je oude tablet.

Een oude pc inzetten als NAS (met gratis software zoals FreeNAS) bijvoorbeeld, wordt vaak als een uitstekende optie voorgesteld. Dat mag kloppen, maar vergeet niet dat een 'echte' NAS met zijn uitgekiende energieprofiel zeer zuinig met energie omspringt. Kunnen de ideeën uit ons artikel je niet overtuigen, dan kun je altijd nog overwegen om je computer aan een kennis of aan een lokale school te schenken. Je kunt hem ook op een online veiling verkopen of er in elk geval zoveel mogelijk onderdelen van recyclen.

©PXimport

Tip 01 Een 'echte' NAS verbruikt veel minder stroom dan een oude pc.

Distributed computing

Tip 02: Rekenwerk

Wetenschappelijk onderzoek vergt vaak zeer complexe berekeningen en dus enorm veel rekenkracht. Lang niet elke instelling of universiteit kan zich daarvoor een supercomputer veroorloven. Distributed computing (gedistribueerd rekenen) is een veel goedkoper alternatief en jij kunt daarbij helpen met je oude computer! Bij distributed computing, kortweg DC, wordt het rekenwerk namelijk uitgesplitst over duizenden minder krachtige computers.

Alle berekeningen keren nadien mooi terug naar het rekencentrum van de instelling. Een van de populairste platformen voor deze vorm van DC is BOINC (Berkeley Open Infrastructure for Network Computing). De software (voor diverse besturingssystemen) die je daarvoor nodig hebt, vind je hier. Klik hier op Download / Download BOINC.

©PXimport

Tip 02 Wie weet komt jouw naam op de lijst met de honderd actiefste deelnemers van BOINC!

Tip 03: BOINC projectkeuze

We tonen je hoe je BOINC installeert en gebruikt op een Windows-pc. De installatie vergt maar enkele muisklikken: driemaal Next, eenmaal Install en Finish. Wel moet je even je pc opnieuw starten. Normaliter verschijnt na de herstart de beheermodule van BOINC. Is dat niet het geval dan start je die alsnog op via Alleprogramma's / BOINC / BOINC Manager. Kies in dit stadium in elk geval voor Projecttoevoegen. BOINC laat je nu de keuze tussen een veertigtal uiteenlopende projecten.

Het is overigens ook mogelijk de rekenkracht van je pc over verschillende projecten tegelijk te verdelen. Bij elk project hoort een samenvattende beschrijving evenals een link naar een site waar je terechtkunt voor bijkomende informatie. Selecteer een project naar keuze, laat Nee, nieuwe gebruiker aangestipt en vul de gevraagde gegevens in. Druk op Volgende en op Voltooien. Je belandt nu op de projectsite waar je desgewenst bijkomende gegevens invult.

©PXimport

Tip 03 Kies een of meer projecten naar keuze waar je je graag voor inzet.

Tip 04: Projectbeheer

Keer je terug naar de BOINC Manager dan merk je dat je project intussen is toegevoegd en dat 'werk wordt gedownload', een proces dat even kan duren. Je kunt op elk moment de activiteiten tijdelijk stopzetten via de knop Onderbreken en weer in gang zetten met Hervatten. Een project definitief weghalen kan ook: kies Project specifieke instructies en druk op Verwijderen. Gedetailleerde informatie over een lopend project vind je via het menu Weergave / Geavanceerd.

Wij raden aan alle tabbladen hier even te openen om de interface te leren kennen. Met Ctrl+Shift+V keer je terug naar de eenvoudige weergave van de BOINC Manager. Handig aan BOINC is dat je kunt instellen hoe zwaar je processor belast mag worden. Open in de geavanceerde weergave het menu Projectbeheer en kies Verwerkingsvoorkeuren. Hier kun je nauwgezet invullen wanneer het project actief mag zijn en hoe intensief dat mag gebeuren.

©PXimport

Tip 04 De eerste projectfase: het downloaden van het 'rekenwerk'.

Linux voor kinderen

Tip 05: Kinderdistro's

Je kunt op verschillende manieren relatief veilig met een ander besturingssysteem experimenteren. Je kunt het OS in een virtuele machine draaien, bijvoorbeeld met het gratis programma VirtualBox. Je kunt ook een dualboot-constructie opzetten, of je probeert het met een tool als Wubi (die Ubuntu net als een applicatie binnen Windows installeert). In deze drie gevallen installeer je het uit te proberen besturingssysteem veelal op je favoriete computer. Je oude computer biedt ook hier een uitweg, je kunt deze namelijk prima gebruiken om een alternatief uit te testen. Wij gaan hier voor een kindvriendelijk besturingssysteem.

Er bestaan namelijk diverse Linux-distributies die zich specifiek op een jong doelpubliek richten. Qimo en LinuxKidX zijn bijvoorbeeld al geschikt voor kinderen vanaf 3 jaar, terwijl Sugar, Ubermix en vooral Edubuntu op iets oudere kinderen mikken. We tonen je hoe je het populaire Qimo installeert en gebruikt, temeer omdat Qimo ook bij uitstek geschikt is voor een thuis-pc (en minder gefocust is op gebruik in een klasomgeving).

©PXimport

Tip 05 Er zijn verschillende Linux-distributies die zich op kinderen richten.

Tip 06: Qimo installatie

In principe kun je Qimo, net als de meeste andere Linux-distro's, opstarten van een live-cd of usb-stick. Het besturingssysteem werkt echter sneller en makkelijker (bijvoorbeeld bij de installatie van bijkomende applicaties) als je het installeert op de harde schijf. De homepage van Qimo is www.qimo4kids.com, waar je diverse downloadmogelijkheden vindt. De mirror werkte prima tijdens onze test. Je kunt ook gebruikmaken van het bittorrent-netwerk om de distributie te downloaden. Het gedownloade iso-bestand brand je naar een live-cd, bijvoorbeeld met behulp van het gratis CDBurnerXP. Start je computer vervolgens van deze cd op. Stel de gewenste taal in (Nederlands) en kies Install Qimo. Stel de gevraagde opties in (Taal, Land, Toetsenbordindeling), laat Qimo de gehele schijf leegmaken en gebruiken en kies een inlognaam. Met Installeren zet je de installatie in gang.

©PXimport

Tip 06 De installatie van Qimo duurt nauwelijks tien minuten.

Tip 07: Qimo werking

Zo'n tien minuten later is de installatie achter de rug en mag je de computer herstarten. Als alles goed is, verschijnt even later de grafische interface van Qimo. Een zevental applicaties kun je al meteen opstarten via de opvallende knoppen onder in beeld. Andere applicaties vind je via de menuknop linksboven. Met name de opties Educatief en Games zijn specifiek op kinderen gericht. Toegegeven: een aantal applicaties richt zich op Engelstalige kinderen, maar er zijn ook programma's waarvoor geen enkele talenkennis is vereist. Andere applicaties toevoegen kan natuurlijk ook. Dat kan (bijvoorbeeld) via Menu / Systeem / Ubuntu Softwarecentrum / Software verkrijgen, waar je dan het gewenste thema (zoals Audio envideo, Educatief, Grafisch, Spelletjes) opent, een applicatie selecteert en op de knop Installeren drukt.

©PXimport

Tip 07 Bijkomende applicaties installeren is niet ingewikkeld.

Anoniem(er) internetten

Tip 08: Tails principes

Wanneer je vanuit je vertrouwde Windows-omgeving het internet opgaat, dan is dat nooit zonder risico. Je weet niet met 100% zekerheid dat er geen malware actief is en bovendien laat je browser ook allerlei sporen na, waaronder je IP-adres. Tails (The Amnesic Incognito Live System), dat gebruikmaakt van het anonimiserende Tor-netwerk, reduceert die risico's tot bijna nihil.

Download alvast het iso-bestand en brand het naar een dvd, waarmee je vervolgens je oude computer opstart. Let wel, Tails is een echt 'live' systeem, wat inhoudt dat je het compleet vanaf de dvd draait. Je zou dit in principe dus ook vanaf je eigen computer kunnen doen, maar het is altijd nog wel veiliger om hiervoor een verder ongebruikte pc in te zetten, of in elk geval een pc waarop geen belangrijke data staan.

©PXimport

Tip 08 Tails: gebouwd op Debian, vertrouwend op Tor.

Tip 09: Tails installatie

In het opstartmenu kies je dan Live (of LiveFailsafe, mocht de eerste optie problemen opleveren). Vervolgens klik je onderaan op English / Other, waarna je de gewenste taal selecteert (wij kiezen Nederlands) en met Apply bevestigt. Laat Meer opties ingesteld op Nee en klik op Login. Stop nu een (lege) usb-stick van minstens 4 GB in je pc. In de desktopomgeving klik je vervolgens bovenaan op Toepassingen en selecteer je Tails / Tails installer / Kloon & installeer.

Het is namelijk de bedoeling dat we Tails op de usb-stick installeren, omdat je hierdoor tijdens je internetsessies ook data kunt bewaren. Verwijs naar de stick en voer de kloonoperatie uit. Daarna kies je Tails / Configure Persistent Volume. Kies een stevig wachtwoord, bevestig met Aanmaken en geef aan voor welke Tails-applicaties je data op je stick wilt bijhouden.

©PXimport

Tip 09 Op een usb-stick kun je ook data opslaan.

Tip 10: Tails werking

Herstart nu je computer vanaf de stick en bevestig de vraag Persistentie gebruiken, zodat data opgeslagen kunnen worden. Om veilig te surfen selecteer je daarna Toepassingen / Internet / Iceweasel webbrowser. Je zult merken dat je - met dank aan het Tor-netwerk - niet langer via je eigen IP-adres surft: een bezoek aan een site als www.whatismyip.com zal dat bevestigen. Iceweasel is bovendien met enkele extensies uitgerust die nog bijkomende waarborgen voor je privacy bieden, waaronder HTTPS-Everywhere, die waar mogelijk automatisch voor een versleutelde https-connectie zorgt. Verder tref je hier ook nog Adblock Plus, FoxyProxy en NoScript aan. Al deze extensies beheer je via Extra / Add-ons / Extensies.

©PXimport

Tip 10 Iceweasel in combinatie met Tor: oog voor je privacy!

Overname op afstand

Afhankelijk van waarvoor je de oude computer wilt gebruiken, laat je die al dan niet continu ingeschakeld. Dat hoeft echter niet te betekenen dat je die een plaatsje op je bureautafel hoeft te geven of dat je daar een scherm, muis of toetsenbord moet aanhangen. Er zijn namelijk genoeg mogelijkheden om zo'n toestel op afstand over te nemen. Specifiek voor BOINC is er bijvoorbeeld BoincTasks, maar er zijn ook generieke oplossingen voor remote control, zoals het gratis TeamViewer of een van de tools uit het VNC-platform, waaronder TightVNC en UltraVNC. VNC laat zich wel wat lastiger configureren en finetunen dan TeamViewer.

©PXimport

De Gallery-computer, overgenomen via een gratis TeamViewer-sessie.

Online fotogalerij

Tip 11: Installatie

Veel gebruikers laten hun oude pc als server dienst doen. Dat kan een NAS-server zijn, maar er zijn nog heel wat andere mogelijkheden zoals een gateway of een wiki. Misschien zou je het wel leuk vinden die als een opslagplaats voor je foto's te laten fungeren - een soort online fotogalerij als Flickr of Picasa dus, maar dan geheel onder eigen beheer. Dat kan met de gratis tool Gallery. Die vereist wel enkele componenten (webserver, MySQL database en PHP), maar je kunt gelukkig alles in één keer downloaden in de vorm van een 'Bitnami-stack'.

Surf naar deze website, klik op Applications, open de rubriek Photo Sharing en klik op Gallery. Haal de Gallery installer op en voer dit exe-bestand uit. Voorzie een eigen login-ID en, tenzij je redenen hebt dat anders te willen, laat je de voorgestelde poortnummers ongemoeid. Rond af met Finish en stem je browser af op http://localhost (desgevallend gevolgd door het poortnummer van de webserver, bijvoorbeeld http://localhost:8089). Een klik op Access Bitnami Gallery Stack brengt je naar je nog lege fotogalerij.

©PXimport

Tip 11 Dankzij de Bitnami stack heb je de installatie zo voor elkaar.

Tip 12: Albumbeheer

De interface is momenteel nog Engelstalig, maar dat kun je aanpassen. Meld je via Login (linksboven) aan, open het menu Admin en kies Settings / Languages. Plaats (alleen) een vinkje bij Nederlands en stip hier de optie Default language aan. Bevestig met Update Languages. Tijd nu om een eerste album te creëren en dit van enkele foto's te voorzien. Klik linksboven op Terugnaarde Gallery en selecteer Toevoegen / Voeg een albumtoe. Voorzie dit nieuwe album van een gepaste titel, beschrijving, mapnaam en url. Druk op de knop Maak en klik vervolgens op Voeg foto's toe / Selecteer foto's. Verwijs naar je fotobron (een usb-stick bijvoorbeeld) en haal de foto's op. Die kun je desgewenst meteen al labelen via het veld Voeg steekwoorden toe aan alle geüploade bestanden. Zodra je met Gereed bevestigt, verschijnen de foto's in je album. Vanuit het menu Album opties kun je het album nog op allerlei manieren aanpassen. Ook leuk: rechtsboven vind je een knopje waarmee de foto's zich in de vorm van een diashow laten bekijken.

©PXimport

Tip 12 Je creëert zelf de gewenste albums en vult die met de mooiste foto's.

Tip 13: Uitbreidingen

Niet alleen de (inhoud van de) albums kun je aanpassen, het is ook gemakkelijk om het uiterlijk van Gallery grondig te veranderen. Dat doe je eenvoudigweg door een ander thema te installeren. Open het menu Admin en kies Uiterlijk /Thema keuze. Klik hier op de link Download er nu een en selecteer een thema naar keuze. Download het bijhorende zip-bestand en pak het uit. De uitgepakte map kopieer je naar de themamap, standaard is dat C:\BitNami\gallery-3.0.9-3\apps\gallery\htdocs\themes. Activeer het nieuwe thema door het te selecteren en linksboven Activeer aan te klikken. Via Uiterlijk / Thema opties kun je dit thema nog verder aanpassen.

Op vergelijkbare manier is het ook mogelijk de functionaliteit van Gallery uit te breiden door bijkomende modules te installeren of te activeren. Dat doe je via Admin / Modules. Speel maar eens met de verschillende opties om te ontdekken wat er allemaal mogelijk is.

Op dit moment is je fotogalerij al beschikbaar voor alle pc's in je eigen netwerk. Wil je die ook via het internet bereikbaar maken, dan moet je wellicht nog 'port forwarding' in je router configureren. Meer informatie hierover vind je hier. Succes.

©PXimport

Tip 13 Een nieuw thema en je galerij ziet er helemaal anders uit!

▼ Volgende artikel
Waar voor je geld: vijf tablets met 11-inch scherm of groter
© ID.nl
Huis

Waar voor je geld: vijf tablets met 11-inch scherm of groter

Bij ID.nl zijn we gek op producten met een mooie prijs of die iets bijzonders te bieden hebben. Daarom gaan we een paar keer per week op zoek naar zulke deals. Een tablet is ideaal om op de bank of in bed een film of serie te kijken, juist vanwege het goede scherm en de lange accuduur. Wij vonden vijf grote tablets voor je met een 11-inch scherm en groter.

Met een tablet kun je tegenwoordig eigenlijk net zoveel doen als op een laptop, behalve dan misschien veel en snel typen, alhoewel je daar ook wel losse toetsenbordjes voor hebt. Maar voor het kijken van films of series is zo'n tablet ook uitstekend te gebruiken. Wij vonden vijf grote modellen voor je met minstens een 11-inch scherm en 256GB opslag, die in veel gevallen ook nog eens is uit te breiden met een extra opslagkaartje.

Honor Pad X9

Bij de Honor Pad X9 is de aandrijving in handen van een Qualcomm Snapdragon 6 Gen 1 chipset. Deze processor zorgt er in combinatie met 8 GB aan werkgeheugen voor dat je soepel kunt werken en van entertainment kunt genieten. Het scherm is 12,1 inch groot, geschikt voor allerlei taken dus. De resolutie van het display is 2000 bij 1200 pixels. Een uniek kenmerk van deze tablet is het audiosysteem met maar liefst zes luidsprekers, wat een ruimtelijk geluid kan produceren. De interne opslagruimte is 128 GB, wat je niet verder kunt uitbreiden. De batterij heeft een capaciteit van 7250 mAh.

Specificaties

Schermgrootte: 11,5 inch
Werkgeheugen: 4 GB
Opslaggeheugen: 128 GB (niet uitbreidbaar)
Gewicht: 495 gram

Xiaomi Pad 6

Als een iets compacter scherm geen bezwaar is, kun je de Xiaomi Pad 6 overwegen. Deze tablet heeft een 11-inch display, maar onderscheidt zich met een krachtige Qualcomm Snapdragon 870-processor. Deze chipset was oorspronkelijk bedoeld voor duurdere apparaten en biedt daardoor veel rekenkracht voor zwaardere taken en games. Een ander sterk punt van het scherm is de zeer hoge verversingssnelheid van 144 Hz, wat zorgt voor uitzonderlijk vloeiende animaties. De resolutie is 2880 bij 1800 pixels. Je krijgt de beschikking over 256 GB opslag en 8 GB aan werkgeheugen. De stroom wordt geleverd door een 8840 mAh accu. Verder beschikt de tablet over vier luidsprekers met Dolby Atmos-ondersteuning en draait het op MIUI 14, een software-omgeving die is gebouwd op Android 13.

Specificaties

Schermgrootte: 11 inch
Werkgeheugen: 8 GB
Opslaggeheugen: 256 GB (niet uitbreidbaar)
Gewicht: 490 gram

TCL NXTPAPER 11

TCL is bij de meesten vooral bekend vanwege hun televisies, maar ze maken ook al enige tijd tablets. Deze tablet heeft het speciale NXTPAPER 2.0-scherm. Dit 11,0-inch IPS-display met een 2000 x 1200 resolutie is ontworpen om licht te verspreiden en reflecties tegen te gaan, waardoor het meer op papier lijkt en rustiger is voor de ogen, vooral bij langdurig lezen. Binnenin wordt de tablet aangestuurd door een 8-core MediaTek-processor, gecombineerd met 4 GB aan werkgeheugen. Dit zorgt voor voldoende snelheid voor alledaagse taken en multitasking. Je hebt 128 GB aan opslagruimte tot je beschikking, die je verder kunt uitbreiden met een microSD-kaartje tot 1 TB. De tablet is uitgerust met vier luidsprekers voor een stereo geluidsbeeld en de accu heeft een capaciteit van 8000 mAh.

Specificaties

Schermgrootte: 11 inch
Werkgeheugen: 4 GB
Opslaggeheugen: 128 GB (uitbreidbaar tot 1 TB)
Gewicht: 462 gram

ssss

Samsung Galaxy Tab A9+

Wanneer je kijkt naar een alternatief dat zich meer richt op een combinatie van software-ervaring en betrouwbare hardware, is de Samsung Galaxy Tab A9+ een interessante kandidaat. Deze tablet beschikt over een 11-inch TFT LCD-scherm met een resolutie van 1920 bij 1200 pixels. De verversingssnelheid van 90 Hz zorgt voor een vloeiende weergave van bewegende beelden. Onder de motorkap zit de Qualcomm Snapdragon 695-processor, die wordt bijgestaan door 8 GB aan werkgeheugen. De interne opslagcapaciteit van 128 GB is, net als bij de andere modellen, uitbreidbaar met een microSD-kaart tot maximaal 1 TB. Voor de audio heeft Samsung de tablet voorzien van vier luidsprekers en ondersteuning voor Dolby Atmos. De stroomvoorziening wordt verzorgd door een 7.040 mAh accu. De tablet draait op Android 13 met Samsung's eigen One UI-interface, die bekend staat om zijn extra functies zoals DeX, waarmee je een desktop-achtige omgeving op je tablet kunt gebruiken.

Specificaties

Schermgrootte: 11 inch
Werkgeheugen: 8 GB
Opslaggeheugen: 128 GB (uitbreidbaar tot 1 TB)
Gewicht: 480 gram

Lenovo Tab P12

De Lenovo Tab P12 valt direct op door zijn forse beeldscherm van 12,7 inch. Dit scherm heeft een LTPS-techniek en een 3K-resolutie van 2944 bij 1840 pixels, wat zorgt voor een gedetailleerde weergave. Binnenin de tablet vind je de MediaTek Dimensity 7050, een processor met acht kernen die wordt ondersteund door 8 GB aan werkgeheugen. De opslagcapaciteit bedraagt 256 GB, ruim voldoende voor een grote verzameling apps en media, en mocht je toch meer nodig hebben, dan kun je een microSD-kaartje toevoegen. Voor de geluidsweergave zijn er vier speakers van JBL aanwezig, die overweg kunnen met Dolby Atmos. De energie wordt geleverd door een accu met een capaciteit van 10.200 mAh. Een handige extra is de meegeleverde Lenovo Tab Pen Plus, waarmee je direct op het scherm kunt schrijven of tekenen. De tablet draait op het Android 13 besturingssysteem.

Specifcaties

Schermgrootte: 12,7 inch
Werkgeheugen: 8 GB
Opslaggeheugen: 256 GB (uitbreidbaar tot 1 TB)
Gewicht: 615 gram

▼ Volgende artikel
TP-Link demonstreert eerste werkende wifi 8-verbinding
© Vladimir - stock.adobe.com
Huis

TP-Link demonstreert eerste werkende wifi 8-verbinding

TP-Link heeft met succes de eerste wifi 8-verbinding tot stand gebracht. Tijdens een test met een prototype-apparaat wist het bedrijf stabiele gegevensoverdracht te realiseren volgens de nieuwe 802.11bn-standaard. Daarmee is de haalbaarheid van wifi 8 officieel aangetoond, een belangrijke stap richting de volgende generatie draadloze netwerken.

Wifi 8, ook bekend als IEEE 802.11bn, richt zich niet op hogere pieksnelheden maar op betrouwbaarheid en stabiliteit. De nieuwe standaard is ontworpen om meer apparaten tegelijk te ondersteunen zonder dat de verbinding hapert, ook als je verder van de router zit of door het huis beweegt. Dat maakt de technologie interessant voor drukke huishoudens met veel slimme apparaten of voor toepassingen zoals videogesprekken, gaming en 8K-streaming.

Een van de belangrijkste verbeteringen is de manier waarop wifi 8 met signaalsterkte en kanaalgebruik omgaat. Met functies als Distributed Resource Units (DRU) en Enhanced Long Range (ELR) blijft de verbinding stabiel, zelfs aan de grenzen van het bereik. Unequal Modulation (UEQM) zorgt dat elk apparaat op zijn optimale snelheid werkt, waardoor één zwakke verbinding de rest niet meer vertraagt. Ook Dynamic Sub-band Operation (DSO) en Non-Primary Channel Access (NPCA) helpen drukte op het netwerk te voorkomen door kanalen slimmer te verdelen.

Hoewel wifi 8 de maximale snelheid van wifi 7 niet verder verhoogt – beide halen theoretisch tot 23 Gbit/s – ligt de nadruk nu op constante prestaties en lage vertraging (latentie). Dat moet merkbaar zijn bij taken die gevoelig zijn voor onderbrekingen, zoals videobellen of online gamen.

TP-Link zegt samen met partners te werken aan verdere ontwikkeling van wifi 8 en verwacht dat de eerste compatibele producten verschijnen zodra de standaard officieel wordt goedgekeurd. Een exacte releasedatum is nog niet bekend; dat hangt af van certificering en regionale regelgeving. Tot die tijd blijven wifi 7-routers de snelste optie voor consumenten.

©TP-Link

Wat is wifi 8 (802.11bn)?

Wifi 8 is de opvolger van wifi 7 en de eerste standaard die zich richt op Ultra High Reliability. In plaats van vooral hogere snelheden te leveren, belooft de technologie stabielere verbindingen, lagere latentie en soepel roamen tussen access points. Wifi 8 gebruikt de bestaande frequentiebanden van 2,4, 5 en 6 GHz en werkt samen met oudere apparaten, al profiteren nieuwe wifi 8-clients het meest van de verbeteringen.