Voor mensen met een functiebeperking biedt de smartphone veel praktische voordelen. Zo zijn er bijvoorbeeld handige apps die rolstoeltoegankelijke locaties inzichtelijk maken en slechtzienden helpen om de weg te vinden. Hoog tijd om de beste apps voor mindervaliden eens nader te belichten.

Tip 01: Toegankelijkheid

Ongehinderd (Android, iOS)

Veel horecagelegenheden en winkels zijn slecht toegankelijk voor mindervalide personen, maar gelukkig zijn er ook genoeg locaties waarbij het wel lukt om eenvoudig binnen te komen. Aan de hand van een actieve community met duizenden gebruikers toetst de app Ongehinderd openbare locaties in Nederland. Bovendien houdt de app ook rekening met aangepaste toiletten en een ruime parkeerplaats. Lees ook: Compaan - De doordachte tablet voor ouderen en zorgverleners.

Open de app en geef aan welk profiel van toepassing is, bijvoorbeeld Blind of slechtziend, Rolstoel of Doof of slechthorend. Bevestig met Opslaan en bekijk welke toegankelijke locaties er in jouw buurt zijn. Druk rechtsboven op Filteren om de gewenste vrijetijdslocaties te vinden. Bij elk adres staat aangegeven welke voorzieningen er beschikbaar zijn, zoals een drempelvrije entree, invalidentoilet en veilige vluchtroute. Verder vind je beoordelingen van andere bezoekers. Via Toevoegen maak je desgewenst een nieuwe locatie aan binnen de Ongehinderd-app.

On Wheels

De eerder besproken app Ongehinderd richt zich voornamelijk op Nederlandse locaties, maar voor Belgische rolstoelgebruikers is er een soortgelijk alternatief. In On Wheels geef je eerst de breedte van de rolstoel op. Gebruik vervolgens de plattegrond om in te zoomen op een Belgische stad en bekijk welke locaties rolstoelvriendelijk zijn. Je kunt ook aan de hand van categorieën geschikte adressen vinden. Verder is het mogelijk om zelf toegankelijke adressen toe te voegen, al heb je hiervoor wel een meetlint op de bestemming nodig voor het opmeten van de doorgang. On Wheels is beschikbaar voor Android en iOS.

Tip 02: Sporten

Sportdrempelvrij (Android, iOS)

De meeste rolstoelsporten vinden in een sporthal plaats en daarom is het eigenlijk maar vreemd dat lang niet iedere locatie rolstoelvriendelijk is. Voor zwembaden geldt precies hetzelfde. De app Sportdrempelvrij geeft mindervaliden de kans om vooraf informatie over de sporthal in te winnen op het gebied van toegankelijkheid en bereikbaarheid. Je weet hierdoor precies of de route vanaf de kleedkamer naar de sporthal drempelvrij is en of er een invalideparkeerplaats in de buurt is. De informatie is afkomstig van andere gebruikers. Na het openen van Sportdrempelvrij verschijnt er een lijst met locaties in jouw omgeving. Is er van een bepaalde locatie nog geen informatie beschikbaar? Draag zelf een steentje bij en vul de vragenlijst in.

©PXimport

Tip 03 Een openbaar invalidentoilet is dankzij HogeNood snel gevonden.

Tip 03: Invalidentoiletten

HogeNood (Android, iOS, Windows Phone)

Het vinden van een openbaar invalidentoilet is soms best lastig. De app HogeNood verzamelt locaties van openbare toiletten in Nederland en België en geeft hierbij ook aan in hoeverre ze toegankelijk zijn met de rolstoel. Aan de hand van jouw geografische locatie bekijk je een lijst of plattegrond met beschikbare toiletten in de omgeving. Let hierbij goed op of het logo van een invalidentoilet zichtbaar is. Tik de instellingenknop (tandwiel) aan en activeer de schakelaar achter Rolstoelvriendelijk. Heb je een geschikte locatie gevonden?

Druk op Route om ernaartoe te navigeren. Handig is dat er ook extra informatie bij de adressen staat vermeld, zoals het tarief en de openingstijden. Verder lees je beoordelingen en voeg je desgewenst zelf een recensie toe. Ten slotte staat het je ook vrij om nieuwe locaties in de app aan te maken.

Tip 04: Hulp op afstand

Be My Eyes (iOS)

Be My Eyes brengt slechtzienden en blinden in contact met mensen die wel goed kunnen zien. Via een live-videoverbinding is er op deze wijze hulp op afstand mogelijk. Handig voor het geval een persoon met een visuele beperking bijvoorbeeld de houdbaarheidsdatum van een pak melk wil weten en er verder niemand anders in de buurt is. Houd het pak voor de camera en ontvang hulp van welwillende personen van over de hele wereld. De voertaal binnen deze community is overwegend Engels. Na de installatie heb je keuze tussen de opties Ik ben ziend en Ik ben blind. Kies je rol en voltooi de installatie. Dat kan eventueel via je Facebook-account. Wanneer je ergens hulp bij nodig hebt, maak je eenvoudig contact met een vrijwilliger. Heb je zelf goed zicht en wil je anderen graag helpen? Meld je aan als vrijwilliger en wacht af totdat je een oproep ontvangt.

©PXimport

Tip 05 Bij een foto van een afstandsbediening vertelt TapTapSee zelfs van welk merk dit apparaat is.

Tip 05: Objecten herkennen

TapTapSee (Android, iOS)

Blinden herkennen de meeste dingen op de tast, al is dat soms niet zo eenvoudig. Weet je niet wat iets is? Gebruik TapTapSee om een kiekje te maken en de app vertelt je precies wat er op de foto staat. Voordat je deze app gebruikt, is het belangrijk dat de spraakfunctie op het toestel is geactiveerd. Voor iOS en Android schakel je respectievelijk de schermlezers VoiceOver en Google TalkBack in (zie tip 6). Open vervolgens TapTapSee en druk tweemaal op het scherm om een foto te maken. De app heeft even tijd nodig om objecten te identificeren. Zodra dat is gebeurd, geeft je smartphone een duidelijke en beknopte omschrijving. Hierbij is TapTapSee erg nauwkeurig waardoor het voor mensen met een visuele beperking een ideaal hulpje is.

KNFB Reader

Wie een mobiele spraakassistent wenst, kan KNFB Reader overwegen. Maak met je smartphone of tablet een foto van een tekst en deze app leest de tekst vervolgens hardop voor. Ideaal dus voor blinden slechtzienden, al hangt er wel een fors prijskaartje van maar liefst honderd euro aan deze app. Nadat je een foto hebt gemaakt, importeert KNFB Reader alle tekst en leest de zinnen voor. De toepassing is zowel voor Android als iOS verkrijgbaar. Voor Android is er een testversie waarmee je de eerste 25 foto's gratis laat oplezen.

Tip 06: Toestel bedienen

VoiceOver (iOS)

TalkBack (Android)

Voor blinden en slechtzienden is het een hele uitdaging om een smartphone te bedienen. Apple houdt rekening met deze groep, want de iPhone en iPad hebben standaard een uitstekende schermlezer ingebouwd. VoiceOver vertelt je precies wat er op het scherm staat, zodat je de gewenste apps kunt gebruiken.

Wel is het nodig om de functie te activeren. Ga op het iOS-apparaat achtereenvolgens naar Instellingen / Algemeen / Toegankelijkheid / VoiceOver en activeer de schakelaar achter VoiceOver. Pas naar eigen inzicht de spreeksnelheid aan. Zodra je eenmaal op een item tikt, spreekt het toestel de naam van een onderdeel uit. Tik je tweemaal, dan activeer je het geselecteerde onderdeel. VoiceOver ondersteunt ook het gebruik van diverse brailleleesregels bij gebruik van een speciaal brailleapparaat. Ook Android heeft onder de naam TalkBack een eigen schermlezer. Ga naar Instellingen / Toegankelijkheid / Zicht / TalkBack en activeer de schakelaar. De werking is grotendeels vergelijkbaar met VoiceOver.

Tip 07: Films voor blinden

Earcatch (Android, iOS)

Dankzij Earcatch loont het ook voor slechtzienden en blinden de moeite om een film of serie te 'kijken'. Zet een koptelefoon op en hoor precies wat er op het scherm gebeurt, zoals bepaalde gezichtsuitdrukkingen en plaatsbepalingen. Het werkt zowel thuis als in de bioscoop! Wees niet bang dat je hierdoor het geluid van de film moeilijker kunt volgen, want de voice-over praat tussen de dialogen door. Earcatch ondersteunt diverse recente titels van Nederlandse bodem, waaronder Divorce, Mannenharten en Gooische Vrouwen. Druk binnen de app op het plusteken en geef aan welke film of serie je wilt volgen. Earcatch downloadt vervolgens het bijbehorende audiobestand en speelt het fragment af. De app gebruikt de microfoon van je smartphone om het audiobestand exact gelijk met de film af te spelen.

TimeBuzz

TimeBuzz is een iPhone-app die naadloos samenwerkt met de Apple Watch. Mensen met een visuele beperking voelen aan de hand van vibraties het huidige tijdstip. Wel zo prettig, want het voorkomt dat het telkens nodig is om mondeling de tijd bij iemand op te vragen. Gebruikers kiezen zelf een trilpatroon, waarna het slimme horloge lange en korte vibraties produceert. Tik het scherm van de Apple Watch aan om de tijd op te vragen. Je krijgt dan respectievelijk de uren en de minuten door. TimeBuzz kost eenmalig 99 cent en is beschikbaar in de App Store.

Tip 08: Blindgeleide-app

ViaOpta Nav (Android, iOS)

Reguliere navigatie-apps vertellen bij iedere afslag waar je naartoe moet. Voor mensen met een visuele beperking is deze informatie te weinig. Voor hun eigen oriëntatie ontvangen zij graag vaker gesproken berichten over de huidige positie. ViaOpta Nav houdt rekening met deze wens en geeft pakweg iedere dertig seconden informatie over de route. Open de app en tik op Zoek. Nadat je een adres hebt ingevoerd, start je de navigatie. Zoals iedere navigatie-app, wijst ViaOpta Nav je de weg waarbij je tussentijds meer informatie over je positie ontvangt. Je past het gedrag van de app naar eigen wens aan. Tik hiervoor in het hoofdscherm op het tandwielpictogram. Je wijzigt onder meer de spreeksnelheid en activeert de trilfunctie bij aankondiging van richting. Een leuk weetje is dat ViaOpta Nav ook compatibel is met de Apple Watch.

Tip 09: Beter communiceren

HandyApp (iOS)

Mensen die beperkt zijn in hun communicatie hebben veel baat bij HandyApp. Deze app is weliswaar al een tijdje niet meer bijgewerkt, maar het werkt nog prima. Houd er rekening mee dat HandyApp uitsluitend beschikbaar is voor de iPad. Via duidelijke pictogrammen kan de gebruiker emoties uitdrukken. Verder biedt de app mogelijkheden om diverse wensen kenbaar te maken, zoals het nuttigen van een maaltijd, drinken van een kopje koffie of nemen van een douche. Voor alle alledaagse toepassingen is er wel een pictogram beschikbaar. Zodra je ergens op drukt, spreekt je iPad de boodschap hardop uit.

©PXimport

Tip 09 HandyApp geeft mensen met een beperking in hun communicatie de kans om zichzelf te uiten.

Verouderde apps

In de applicatiewinkels van Apple en Google zijn er ook apps voor mindervaliden die al enige tijd niet meer zijn bijgewerkt. Hierdoor is de aangeboden informatie niet meer voor iedere locatie up-to-date. Wanneer er in jouw omgeving de afgelopen jaren weinig is veranderd, zijn de apps wellicht nog bruikbaar. Zo vind je met Gehandicapten-P (Android) en WheelMate (Android en iOS) invalideparkeerplaatsen in de buurt. Met laatstgenoemde app kun je bovendien ook invalidetoiletten opsporen.

©PXimport

Tip 10: Luisterend oor

Tap Tap (iOS)

Als je doof bent, is het vervelend wanneer je bijvoorbeeld de deurbel niet hoort. De app Tap Tap fungeert als 'extra oor' en laat weten wanneer er een opvallend geluid in de omgeving plaatsvindt. De app kost wel eenmalig 2,99 euro en is alleen beschikbaar voor iOS-apparaten.

Na installatie vraagt Tap Tap toegang tot de microfoon van je toestel. Zodra de app een geluid in je omgeving opvangt, verandert de achtergrond van zwart naar wit. Druk op het informatiepictogram rechtsonder om de gevoeligheid van deze functie aan te passen. Beweeg hiervoor de schuifregelaar bij het onderdeel Sensitivity.

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Daarom speurt de redactie een aantal keer per week naar zulke deals. In de categorie klussen in en om het huis hebben we deze keer vijf goede schuurmachines voor je gevonden.

Een schuurmachine gebruik je om oppervlakken glad te maken, verf of lak te verwijderen, of hout voor te bereiden op verdere afwerking. Het apparaat schuurt met roterende of trillende bewegingen en is handig bij houtbewerking, meubelrenovatie of het opknappen van deuren en kozijnen. De redactie van ID.nl zocht en vond vijf exemplaren voor een goede prijs.

Makita DBO180ZJ

Deze Makita schuurmachine handig als je wat bewegingsvrijheid nodig hebt. Geen snoer dat in de weg zit of een verlengsnoer dat nét te kort is. Je klikt een 18V Makita accu erin en kunt direct aan de slag. Het schuurblad van deze Makita draait rond én beweegt tegelijkertijd in kleine ellipsvormige (excentrische) cirkels. Hierdoor schuur je gelijkmatig zonder zichtbare schuurkringen, en dat maakt dit type vooral geschikt voor het fijn afwerken van hout, metaal of laklagen. Het lichte gewicht en de ergonomische vorm zorgen dat je de machine zelfs met één hand kunt bedienen, zonder dat je snel moe wordt. Dit model is vooral fijn als je al Makita-accu’s hebt liggen, want hij wordt zonder accu geleverd.

Makita BO3710

Wie graag netjes werkt, zonder al te veel lawaai of trillingen, vindt in deze Makita BO3710 een stille kracht. Hij is niet opvallend in uiterlijk, maar tijdens het schuren merk je meteen dat hij z’n werk serieus neemt. De rechthoekige zool maakt hem ideaal voor grotere oppervlakken zoals deuren, kasten of vensterbanken. Wat fijn is: je hoeft geen kracht te zetten, de machine doet het werk. Je hoeft hem alleen maar rustig over het oppervlak te bewegen. Hij laat geen krassen achter, ook niet op kwetsbaarder hout. En hij is stil genoeg om binnen te gebruiken zonder dat de hele buurt meeluistert. Hij ligt goed in de hand en blijft ook bij langer gebruik prettig om mee te werken. Voor wie het schuren graag rustig, secuur en zonder poeha aanpakt, is dit een uitstekende keuze.

Einhell TH‑OS 1016

De Einhell TH-OS 1016 is een typische 'even-snel-pakken'-machine. Als je een hoekje wilt bijwerken, een kleine beschadiging wil gladmaken of een randje verf moet verwijderen, dan is dit apparaat je vriend. Door z’n driehoekige zool kom je makkelijk in smalle hoeken en langs randen waar grotere schuurmachines moeite mee hebben. Hij is licht en eenvoudig te bedienen, zelfs als je geen ervaren klusser bent. En ondanks z’n bescheiden formaat en prijs, voelt hij verrassend stevig aan. Voor kleine karweitjes is dit eigenlijk alles wat je nodig hebt. Je hoeft hem niet op te bergen in een kast, want hij past gewoon in een lade of gereedschapskist. Het is een eenvoudig apparaat dat doet wat het moet doen, zonder poespas.

DeWalt DWE6423

Deze DeWalt schuurmachine is misschien wel de beste balans tussen kracht en comfort. Perfect voor grotere klussen waarbij je langere tijd aan het werk bent. De rubberen grip ligt goed in de hand en helpt om trillingen te dempen. Met zijn 125 mm schijfoppervlak schuur je snel grote delen weg, maar het apparaat blijft precies genoeg om ook bij de afwerking mooi werk te leveren. Je merkt dat hier goed is nagedacht over gebruiksgemak: de aan-uitknop zit op een logische plek, het stofopvangsysteem werkt behoorlijk goed en hij is stil. Een solide keuze voor wie regelmatig wil schuren zonder elke keer met zware, logge machines te moeten werken.

PARKSIDE Accu-excenterschuurmachine

Deze schuurmachine van PARKSIDE is vooral handig als je af en toe iets kleins moet schuren en niet te veel wilt uitgeven. Hij is licht, makkelijk vast te houden en komt dankzij zijn compacte formaat goed in hoeken en langs randen. Wat hem 'multifunctioneel' maakt, is de mogelijkheid om verschillende schuurzolen te gebruiken. Daarmee kun je van alles aanpakken: een schilderijtje opschuren, een hoekje verf verwijderen of een kastdeur gladmaken. Je moet geen professioneel apparaat verwachten, maar voor simpele klussen is hij meer dan voldoende. En omdat hij zo weinig kost, is het een prima keuze als je af en toe iets wilt bijwerken zonder meteen een duur merk aan te schaffen. Handig als tweede machine of voor beginnende klussers die gewoon iets praktisch zoeken.

Vier op de tien Nederlanders gebruiken ChatGPT, blijkt uit onderzoek van Telecompaper. Daarvan kiest 87 procent voor de gratis versie. Die blijkt voor de meesten ruim voldoende – mits je weet hoe je de tool slim inzet. Met deze tien tips haal je alles uit de gratis variant van ChatGPT.

Lees ook: ChatGPT onder de knie: zo word je een promptprofessional

1. Stel gerichte vragen

Wie zomaar wat typt, krijgt een antwoord dat alle kanten op kan gaan. Begin daarom met een duidelijke vraag of opdracht. Noem drie eenvoudige pasta­gerechten die binnen 20 minuten klaar zijn werkt bijvoorbeeld beter dan Vertel iets over pasta. Wees ook niet bang om tussendoor verder te vragen of je opdracht te verfijnen. ChatGPT onthoudt binnen een gesprek wat je eerder vroeg, zolang je in hetzelfde chatvenster blijft. 

©ID.nl

2. Geef ChatGPT een rol (zoals docent of tekstschrijver)

Je kunt ChatGPT laten denken als een docent, redacteur of programmeur, afhankelijk van wat je nodig hebt. Begin je vraag bijvoorbeeld met: Doe alsof je een leraar bent die uitlegt hoe fotosynthese werkt aan een kind van 10. Of: Je bent een tekstschrijver. Verbeter deze alinea op stijl en duidelijkheid. Zo krijg je antwoorden die beter aansluiten bij je doel.

Tip: Alle afbeeldingen in dit artikel kun je aanklikken om ze groter te bekijken. 👇🏻

©ID.nl

Tien x rollenspel

3. Gebruik ChatGPT om mee te sparren

De gratis versie is niet alleen handig om feitelijke informatie te vinden, maar ook om mee te denken als je even vastloopt of om je op nieuwe ideeën te brengen. Denk aan: Hoe pak ik een introductie aan voor een workshop over digitale veiligheid? of Geef vijf originele tekstjes voor op een verjaardagskaart. Zie de suggesties die ChatGPT dan geeft vooral als een middel om je op nieuwe ideeën brengen.

4. Laat ChatGPT samenvatten of herschrijven

Heb je een lange tekst gekregen, zoals een rapport, artikel of e-mail? Of een tekst die je niet helemaal snapt omdat het taalgebruik te ingewikkeld is? Vraag ChatGPT om een samenvatting in gewone taal, zodat je snel begrijpt waar het over gaat. Andersom kan ook: als je zelf zo'n tekst hebt geschreven, kun je ChatGPT vragen om het korter, vriendelijker of zakelijker te maken.

5. Knip grote opdrachten op in kleinere stappen

Een complexe opdracht werkt vaak beter als je die opknipt. Begin klein en bouw op. Wil je bijvoorbeeld een sollicitatiebrief laten schrijven? Vraag dan eerst: Wat zijn de belangrijkste elementen van een goede sollicitatiebrief voor functie X? Je kunt daar eventueel iets aan toevoegen als Geef een beknopt lijstje met elementen. Je hoeft het verder nog niet uit te werken. Laat daarna pas een opzet maken. Zo houd je meer controle over het resultaat en kun je tijdig bijsturen wanneer dat nodig is.

©ID.nl

6. Weet wat de gratis versie wel en niet kan

De gratis versie werkt standaard met GPT‑4o. Deze versie heeft een kennisbasis tot oktober 2023, dus recente ontwikkelingen of nieuws van ná dat punt kent het model niet. Als gratis gebruiker mag je maar een beperkt aantal berichten met GPT‑4o sturen binnen een periode van vijf uur. Is die limiet bereikt, dan krijg je een melding. ChatGPT schakelt dan automatisch over op GPT‑4.1 mini – een lichtere variant met iets minder rekenkracht. Je merkt dat soms aan antwoorden die wat oppervlakkiger zijn of minder duidelijk opgebouwd. Controleer daarom altijd zelf of feiten kloppen. Goed om te weten: dat overschakelen kan ook gebeuren wanneer ChatGPT tijdelijk overbelast is door veel gebruikers tegelijk.

7. Zet ChatGPT in als taalhulp bij spelling of vertaling

Twijfel je over spelling, grammatica of interpunctie? ChatGPT helpt je bij het corrigeren van zinnen. Je kunt ook vragen naar het verschil tussen vergelijkbare woorden of hulp krijgen bij vertalen tussen bijvoorbeeld Nederlands en Engels – inclusief uitleg.

©ID.nl

8. Voeg je eigen kennis toe voor betere resultaten

ChatGPT is goed in structureren en herschrijven, maar mist gezond verstand en actuele kennis. Daarom ontstaan de beste antwoorden wanneer jij zelf iets toevoegt: een eigen doel, situatie of voorkeur. Denk aan: Ik wil deze uitleg gebruiken voor een workshop over cybersecurity. Kun je hem korter maken voor beginners? In dit voorbeeld geef je aan waarvoor je de tekst wilt gebruiken (de workshop), voor wie hij bedoeld is (beginners) en wat je nodig hebt (een kortere versie). Zulke aanwijzingen helpen ChatGPT om met een antwoord te komen waar je echt iets aan hebt.

9. Bouw voort op eerder antwoorden in dezelfde chat

Je hoeft niet bij elke nieuwe vraag opnieuw te beginnen. Blijf je in hetzelfde chatvenster, dan kun je voortbouwen op eerdere antwoorden. Zo werk je stap voor stap toe naar een tekst, idee of plan dat steeds beter past bij wat je zoekt.

10. Houd het gesprek overzichtelijk

Als een chat te rommelig wordt, is het soms handiger om opnieuw te beginnen. In een nieuw venster houd je het gesprek overzichtelijk en voorkom je dat ChatGPT blijft terugkomen op eerdere dingen die niet meer relevant zijn.