ID.nl logo
Zo kun je programmeren in Python - Deel 6
© Reshift Digital
Huis

Zo kun je programmeren in Python - Deel 6

In de href="https://computertotaal.nl/artikelen/pc/zo-kun-je-programmeren-in-python-deel-5/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">vorige les</a> leerde je met bestanden werken en zag je hoe je je programma kunt laten reageren op exceptions. Zo beginnen je programma’s ondertussen al vrij complex te worden. Tijd dus om wat structuur in je programma’s te brengen, en dat doen we in deze les met functies en modules. We bekijken ook enkele standaardmodules van Python.

Wil je meer leren over programmeren? Bekijk dan onze Cursus: programmeren in Phyton (boek & online cursus).

Tot nu toe waren onze Python-programma’s vrij kort, maar je hebt ondertussen al genoeg Python-bagage om zelf al eens aan de slag te gaan en je eigen ideeën uit te werken in programma’s. En dan merk je al snel dat je programma lang en ondoorzichtig wordt. Gelukkig kent Python verschillende manieren om wat meer structuur in je programma’s te brengen.

De eerste manier ben je al tegengekomen: functies. We hebben immers in de vorige lessen al diverse standaardfuncties van Python gebruikt, zoals len, print, input, format, split, open, read en write. Een functie is een afzonderlijk stukje code dat een afgebakende taak uitvoert die je meerdere keren zou willen uitvoeren op verschillende gegevens. Zodra je in je programma dus merkt dat je een stukje code telkens aan het herhalen bent, zou je eerste gedachte moeten zijn: ik maak er een functie van!

Een functie definiëren

We tonen je als voorbeeld hoe je een functie maakt om te berekenen of een woord een palindroom is. Een palindroom of spiegelwoord is een woord dat van achteren naar voren gelezen hetzelfde is als van voor naar achter. Een eenvoudige functie om te bepalen of een woord een palindroom is, ziet er als volgt uit:

def is_palindroom(woord):letters = list(woord)palindroom = Truewhile len(letters) > 0 and palindroom:if letters[0] != letters[-1]:palindroom = Falseelse:letters.pop(0)if len(letters) > 0:letters.pop()return palindroom

Dit is niet de efficiëntste manier om te bepalen of een woord een palindroom is, maar wel een die goed te begrijpen is. Je ziet dat er in de definitie van deze functie eigenlijk maar twee zaken nieuw zijn: de eerste en de laatste regel. In de eerste regel geven we met def is_palindroom(woord): aan dat we een functie definiëren met de naam is_palindroom en dat die één parameter meekrijgt, die we woord noemen. Dan komt onze hele berekening, die je met al je kennis uit de vorige lessen na een kleine studie zou moeten begrijpen, en op het einde geven we met return palindroom aan dat we de waarde die na onze berekening in de variabele palindroom zit teruggeven.

Een functie aanroepen

Breek je hoofd nog even niet over de inhoud van de functie. Typ de code in Thonny in en sla het bestand op onder de naam palindroom.py. Voer het dan uit met een druk op F5. Er gebeurt niets, maar de functie is nu gedefinieerd. In de terminal onderaan Thonny kun je nu de functie aanroepen. Enkele voorbeelden:

>>> is_palindroom('nepalapen')True>>> is_palindroom('napalm')False>>> is_palindroom('koortsmeetsysteemstrook')True

Denk nu eens even na over wat er gebeurt als je is_palindroom('nepalapen') aanroept. De functie is_palindroom wordt dan uitgevoerd en aan de variabele woord van de functie wordt de string 'nepalapen' toegekend. Dan gebeurt die hele berekening, en geeft de functie als resultaat True of False. En voor elke andere string die je aan de functie doorgeeft, gebeurt de berekening op dezelfde manier. Op deze manier heb je de berekening ingekapseld in een afzonderlijk stukje code, de functie, die herbruikbaar is.

Overigens zijn door die inkapseling de parameter woord net zoals de variabelen letters en palindroom alleen binnen het blok van de functie gedefinieerd: het zijn wat we noemen lokale variabelen.

Recursieve functies

In onze functie is_palindroom gaan we met een while-lus alle letters in het woord af. Een andere manier om de functie te definiëren is met recursie: in de functie roepen we de functie opnieuw aan, maar op een deel van het woord. Dat ziet er als volgt uit:

def is_palindroom2(woord):if len(woord) < 2:return Trueif woord[0] != woord[-1]:return Falsereturn is_palindroom2(woord[1:-1])

Voeg deze functie in Thonny gewoon aan hetzelfde bestand toe als is_palindroom, sla het bestand op en druk op F5 om het uit te voeren. Je kunt nu deze functie is_palindroom2 uitproberen op enkele woorden. Het resultaat moet telkens hetzelfde zijn als is_palindroom op hetzelfde woord.

De functie is_palindroom2 is een mooi voorbeeld van een recursieve functie. We bekijken eerst of het woord minder dan twee letters bevat. In dat geval (het woord is leeg of heeft één letter) is het altijd een palindroom en daarom geven we in dat geval True terug. Daarna controleren we of de eerste letter verschilt van de laatste letter van het woord. Verschillen die, dan is het woord al zeker geen palindroom en geven we dus False terug.

Dan blijft er nog één geval over: de eerste en laatste letter van het woord zijn gelijk, maar van de andere letters weten we nog niets. Wat doen we dan? We roepen de functie is_palindroom2 opnieuw op, maar op die andere letters. Die verkrijgen we door de slice (zie les 2) [1:-1] op het woord toe te passen, die het woord zonder de eerste en laatste letter teruggeeft.

Belangrijk bij recursieve functies

Als je een recursieve functie schrijft, is het belangrijk dat je de functie telkens oproept op een kleinere invoer dan waarmee je begon, zodat je uiteindelijk bij een basistest uitkomt, zoals in ons geval if len(woord) < 2: en if woord[0] != woord[-1]:. In beide gevallen roepen we de functie is_palindroom2 niet meer aan, maar geven we een waarde True of False terug. Doordat we in het derde geval altijd de eerste en de laatste letter van het woord verwijderen voor we de functie opnieuw oproepen, verzekeren we dat de functie uiteindelijk altijd bij een van de basistests uitkomt.

Met modules werken

Zonder dat je het weet, heb je nu al je eerste module geschreven. Elk Python-bestand waarin je code schrijft, is immers een module voor Python. Maak nu een nieuw Python-bestand aan in Thonny en noem het bijvoorbeeld test_palindroom.py. Als je in dit bestand de code uit palindroom.py wilt gebruiken, moet je de module palindroom importeren. Dat gaat als volgt:

import palindroom

print(palindroom.is_palindroom("nepalapen"))

Met import palindroom zeggen we aan de Python-interpreter dat we toegang willen tot alle code in de module palindroom. Python zoekt dan naar bestanden met de naam palindroom.py in zijn zoekpad. Omdat de code test_palindroom.py in dezelfde directory staat als palindroom.py, vindt Python de module en zijn de functies is_palindroom en is_palindroom2 daarin beschikbaar onder de namen palindroom.is_palindroom en palindroom.is_palindroom2.

In dit geval is het niet zo handig dat je voor elke functie uit de module palindroom de aanduiding palindroom. dient te zetten, omdat dit nogal lang is. We kunnen de naam van een module die we gebruiken gelukkig ook afkorten:

import palindroom as pal

print(pal.is_palindroom("nepalapen"))

Het is ook mogelijk om het voorvoegsel voor de module volledig weg te laten door de specifieke functies die we willen gebruiken te importeren:

from palindroom import is_palindroom

print(is_palindroom("nepalapen"))

Dat kan ook met meerdere functies:

from palindroom import is_palindroom, is_palindroom2

print(is_palindroom("nepalapen"))

print(is_palindroom2("parterretrap"))

Zodra je Python-code wat langer wordt, is het aan te raden om ze in modules op te splitsen. Een goede vuistregel is dat elke module code voor één specifiek doel moet bevatten. In ons geval bevat de module bijvoorbeeld alle mogelijke code die met palindromen te maken heeft. Als we daarnaast ook code voor anagrammen zouden willen toevoegen, doe je dat het best in een afzonderlijke module, anagram.py.

Systeeminformatie

Python zelf bestaat ook uit een heleboel standaardmodules waarin allerlei handige functies zitten. Zo is er de module platform om informatie over het platform waarop je Python-programma draait op te vragen:

>>> import platform>>> platform.architecture()('64bit', 'ELF')>>> platform.platform()'Linux-4.15.0-33-generic-x86_64-with-Ubuntu-18.04-bionic'>>> platform.processor()'x86_64'>>> platform.python_version()'3.6.7'>>> platform.system()'Linux'

Verder bevat de standaardmodule os allerlei functies die met het besturingssysteem te maken hebben. Zo kun je een lijst opvragen van de bestanden in de huidige directory:

>>> import os>>> os.listdir()['palindroom.py', 'test_palindroom.py']

Werken met getallen

Als je met getallen wilt werken, komt de module math goed van pas. Die bevat allerlei functies voor berekeningen, zoals je in het volgende voorbeeld ziet:

>>> import math>>> math.floor(4.3)4>>> math.ceil(4.3)5>>> math.gcd(28, 12)4>>> math.sqrt(2)1.4142135623730951>>> math.e2.718281828459045>>> math.pi3.141592653589793>>> math.sin(2*math.pi)-2.4492935982947064e-16

In de laatste regel zie je al een nadeel van berekeningen met floats: door afrondingsfouten geeft de berekening van de sinus van 2 keer pi een heel klein getal (-2 en nog iets maal 10 tot de -16de macht) in plaats van het juiste resultaat 0.

Een andere nuttige module is random, waarmee je willekeurige getallen kunt genereren:

>>> import random>>> random.randint(1, 10)7>>> random.choice(['lies', 'jan', 'kees', 'mireille', 'koen', 'rob'])'rob'>>> namen = ['lies', 'jan', 'kees', 'mireille', 'koen', 'rob']>>> random.shuffle(namen)>>> namen['jan', 'rob', 'koen', 'mireille', 'lies', 'kees']

Zo geeft de functie randint(a, b) een willekeurig geheel getal tussen a en b terug (a en b inbegrepen). Met choice kies je een willekeurig element uit een lijst. En met shuffle schud je een lijst willekeurig door elkaar.

Samenvatting

In deze les heb je geleerd om je Python-code wat meer te structureren. Enerzijds heb je berekeningen die je vaak herhaalt in functies leren opnemen. Anderzijds heb je geleerd hoe je functies die bij elkaar horen kunt afscheiden in een afzonderlijke module. We hebben tot slot ook met enkele standaardmodules van Python kennisgemaakt. In de volgende les gaan we op de structuur van datatypes in: we tonen je hoe je zelf eigen datatypes kunt definiëren in de vorm van klassen.

Opdracht

Open de module palindroom.py in Thonny en voer ze uit met een druk op F5. Voer in de terminal onderaan de volgende opdrachten in: *>>> is_palindroom('parterretrap')True>>> woord**Traceback (most recent call last):**File "

Uitwerking

De parameter woord in de functie is een lokale variabele: die is alleen binnen het blok van de functie gedefinieerd. Als je de functie met het argument 'parterretrap' oproept, wordt die string in de functie aan de lokale variabele woord toegekend, maar na het uitvoeren van de functie is die variabele niet meer beschikbaar en geeft Python dus met een NameError aan dat het de naam woord niet kent.

Cheatsheet

Functie: een afzonderlijk stukje code dat je meerdere keren uitvoert. Importeren: aangeven dat je een module wilt gebruiken. Lokale variabele: een variabele die alleen binnen een specifiek blok (bijvoorbeeld van een functie) gedefinieerd is. Module: een afzonderlijk bestand met Python-code. Recursieve functie: een functie die zichzelf aanroept.

▼ Volgende artikel
Waar voor je geld: 5 mini-pc's als desktop- of laptopvervanger
© ID.nl
Huis

Waar voor je geld: 5 mini-pc's als desktop- of laptopvervanger

In de rubriek Waar voor je geld gaan we op zoek naar producten voor een mooie prijs die je leven makkelijk(er) maken. Werk je vaak thuis, maar is je werkplek niet al te groot? Dan kun je overwegen om een klein formaat pc aan te schaffen. Een mini-pc voldoet aan die behoefte, het enige dat nodig is, is een aparte monitor.

Een mini-pc kan een goede oplossing zijn voor thuiswerkplekken die niet al te groot zijn, of waar je simpelweg gewoon een opgeruimder bureau wil hebben. Mini-pc's zijn compact, maar snel en veelzijdig genoeg om er je gewone werk op te doen of om op te gamen. Wij vonden vijf krachtige mini-pc's voor je.

Acer Revo Box RB102-01W Mini

De Acer Revo Box RB102-01W Mini is een compacte computer die zijn rekenkracht ontleent aan een Intel Core Ultra 5 125U processor. Deze processor is ontworpen om een balans te bieden tussen prestaties en energie-efficiëntie. Voor het uitvoeren van je dagelijkse taken en het wisselen tussen verschillende applicaties beschikt het systeem over 8 GB aan DDR5 werkgeheugen. De opslag van je bestanden, software en het besturingssysteem wordt verzorgd door een 512 GB SSD, wat bijdraagt aan snelle opstart- en laadtijden. Qua connectiviteit kun je gebruikmaken van een reeks poorten. Zo zijn er meerdere USB-aansluitingen beschikbaar voor je randapparatuur. Voor het aansluiten van beeldschermen is de mini-pc uitgerust met zowel een HDMI- als een DisplayPort-uitgang. Om verbinding te maken met een netwerk, is er een 2.5 Gigabit Ethernetpoort aanwezig. Het systeem wordt geleverd met Windows 11 voorgeïnstalleerd.

Specificaties

Formaat: 13,1 x 13,1 x 4,3 cm
Processor:
Intel Core Ultra 5 125U
Werkgeheugen:
8 GB DDR5
Harde schijf:
512 GB SSD
Netwerk:
Wifi 6E, Bluetooth, 2.5 Gigabit LAN

MSI Cubi 5 12M-002EU

De MSI Cubi 5 12M-002EU is een rappe mini-pc van slechts 12,4 × 12,4 × 5,4 centimeter. Via de bijgesloten VESA-beugel monteer je de behuizing optioneel achterop een pc-monitor. Ondanks het nogal kleine formaat betreft het een volwaardige pc waarop je één of twee schermen kunt aansluiten. Gebruik hiervoor de HDMI- en/of DisplayPort-aansluiting aan de achterzijde. Verder zien we hier twee netwerk- en usb-poorten. Via drie usb-ingangen aan de voorzijde sluit je makkelijk randapparaten aan. Voor draadloze communicatie heeft de binnenzijde een bluetooth- en wifi-adapter.

In het kleine 'doosje' zit een ssd van 512 GB. Hierop is Windows 11 Pro voorgeïnstalleerd. Om die reden leent de Cubi 5 12M-002EU zich goed voor zakelijke gebruikers, want deze Windows-editie beschikt over extra veiligheidsfuncties. De Intel Core i5-1235U-processor voldoet voor dagelijkse pc-taken prima. Deze processor heeft tien rekenkernen waarvan de snelste twee zijn afgeregeld op een maximale klokfrequentie van 4,4 GHz. Tot slot is er een geheugenmodule van 8 GB RAM ingebouwd. Blijkt dat op den duur onvoldoende, dan kun je eventueel upgraden naar maximaal 64 GB RAM. Deze mini-pc is als alternatief ook met meer rekenpower verkrijgbaar.

Specificaties

Formaat: 12,4 x 12,4 x 5,4 cm
Processor:
Intel Core i5-1235U
Werkgeheugen:
8 GB DDR4
Harde schijf:
512 GB SSD
Netwerk:
Wifi 6E, Bluetooth 5.3, 1x Gigabit LAN, 1x 2.5 Gigabit LAN

Lenovo ThinkCentre M70q Gen 5 Mini PC 

De Lenovo ThinkCentre M70q Gen 5 is een compacte computer die zijn prestaties haalt uit een Intel Core i5-14400T processor. Voor het uitvoeren van je taken en het draaien van software is het systeem voorzien van 16 GB aan DDR5 werkgeheugen. Dit type geheugen heeft een hogere snelheid dan zijn voorganger, DDR4. Als het gaat om de opslag van je bestanden en programma's, dan maak je gebruik van een 512 GB SSD. De aanwezigheid van een SSD is van invloed op de opstarttijd van de computer en de laadsnelheid van je applicaties. Verbindingen met het internet en je lokale netwerk leg je via de ingebouwde Wi-Fi 6 (802.11ax) module of de aanwezige ethernetpoort. Voor het koppelen van randapparatuur zoals een monitor, muis of extern opslagapparaat, beschikt de mini-pc over een variatie aan poorten, waaronder HDMI, DisplayPort en meerdere USB-aansluitingen. Het besturingssysteem dat vooraf geïnstalleerd is, is Windows 11 Pro.

Specificaties

Formaat: 17,9 x 18,3 x 3,7 cm
Processor:
Intel Core i5-14400T
Werkgeheugen:
16 GB DDR5
Harde schijf:
512 GB SSD
Netwerk:
Wifi 6E, Bluetooth 5.3, Gigabit LAN

DELL OptiPlex 3000 Thin Client - N6005

De DELL OptiPlex 3000 in deze Thin Client-uitvoering is een systeem dat is ontworpen voor specifieke computertaken. Het apparaat draait op een Intel Pentium Silver N6005 processor, een chip die de basis vormt voor de functionaliteit. Voor het werkgeheugen is er 16 GB RAM aanwezig, wat van invloed is op de prestaties bij het gebruiken van meerdere programma's. De opslag bestaat uit een SSD met een capaciteit van 256 GB, waarop het besturingssysteem en je applicaties worden geïnstalleerd. Dit model is uitgerust met Dell ThinOS, een specifiek besturingssysteem dat is gericht op het werken met virtuele desktopomgevingen. Voor het aansluiten van je apparatuur beschikt de computer over diverse poorten. Je vindt er onder andere USB 3.2-poorten, een netwerkaansluiting en twee DisplayPort-uitgangen voor het koppelen van beeldschermen. De compacte behuizing maakt het mogelijk om het systeem op verschillende manieren te plaatsen

Specificaties

Formaat: 18,2 x 17,8 x 3,6 cm
Processor:
Intel Pentium Silver N6005
Werkgeheugen:
16 GB DDR4
Harde schijf:
256 GB SSD
Netwerk:
Gigabit LAN

Blackview MP100 Mini PC

Binnen de compacte behuizing van de Blackview MP100 vind je een AMD Ryzen 7 5825U processor, een chip met 8 kernen die de taken van het systeem verwerkt met een maximale turbofrequentie van 4.5 GHz. Voor het gelijktijdig gebruiken van verschillende programma's is het systeem, afhankelijk van de uitvoering, voorzien van 16 GB of 32 GB DDR4 werkgeheugen. Mocht je in de toekomst meer geheugen nodig hebben, dan is dit uit te breiden tot een maximum van 64 GB. De opslag van je bestanden en software wordt verzorgd door een M.2 SSD, met een capaciteit van 512 GB of 1 TB. Qua verbindingen heb je de beschikking over Wi-Fi 6 en Bluetooth 5.2 voor draadloze connectiviteit. Fysieke aansluitingen zijn er ook volop: het apparaat heeft onder andere USB 3.2-poorten, twee Type-C poorten, een HDMI-aansluiting en een DisplayPort. Hiermee kun je tot drie 4K-beeldschermen tegelijk aansturen. Het vooraf geïnstalleerde besturingssysteem op dit model is Windows 11 Pro.

Specificaties

Formaat: 12,8 x 12,8 x 5,2 cm
Processor: AMD Ryzen 7 5825U
Werkgeheugen:
16 GB of 32 GB DDR4
Harde schijf:
512 GB of 1 TB SSD
Netwerk:
Wifi 6, Bluetooth 5.2, Gigabit LAN

▼ Volgende artikel
Acer lanceert Swift Air 16: ultralichte Copilot+-laptop met AMD Ryzen AI-chip
© Acer
Huis

Acer lanceert Swift Air 16: ultralichte Copilot+-laptop met AMD Ryzen AI-chip

Acer heeft de nieuwe Swift Air 16 (SFA16-61M) gepresenteerd, een ultralichte 16 inch-laptop die minder dan een kilo weegt. De laptop is bedoeld voor gebruikers die veel reizen en combineert een ruim scherm met de nieuwste AI-functies van Windows 11.

De Swift Air 16 draait op de AMD Ryzen AI 300-serie processoren, tot maximaal een Ryzen AI 7 350. Deze chips zijn ontworpen om lokale AI-toepassingen sneller en energiezuiniger uit te voeren. Volgens Acer gaat de batterij tot 13 uur mee. De laptop is bovendien onderdeel van Microsofts Copilot+ pc-programma, waarmee functies als Recall, Click to Do en verbeterde Windows Search beschikbaar zijn voor productiever werken.

De behuizing is gemaakt van een magnesium-aluminiumlegering, wat zorgt voor stevigheid bij een gewicht van minder dan één kilo. Daarmee behoort de Swift Air 16 tot de lichtste laptops met een 16 inch-scherm. Gebruikers kunnen kiezen uit verschillende kleuruitvoeringen en twee schermopties: een WQXGA+ AMOLED-display met 120 Hz verversingssnelheid of een WUXGA IPS-paneel met een refresh rate van 60 Hz. De AMOLED-versie biedt een hoge helderheid (400 nits) en volledige DCI-P3-kleurruimte, wat vooral interessant is voor ontwerpers en andere creatieve professionals.

Voor videogesprekken is de laptop uitgerust met een 2MP Full HD IR-camera met privacysluiter en gezichtsherkenning via Windows Hello. Twee microfoons en luidsprekers zorgen voor helder geluid. Qua aansluitingen zijn er twee USB-C-poorten, een USB-A-poort en een HDMI 1.4-uitgang. Draadloos biedt het apparaat ondersteuning voor wifi 6E en de nieuwste Bluetooth-standaard.


De Acer Swift Air 16 ligt vanaf november 2025 in de Benelux in de winkels, met een adviesprijs vanaf 999 euro.


Wat is een Copilot+ pc?

Een Copilot+ pc is een nieuwe generatie Windows-laptops uitgerust met speciale AI-chips. Deze zorgen ervoor dat functies als spraakcommando's, samenvatten van documenten of beeldherkenning lokaal worden uitgevoerd in plaats van in de cloud. Dat maakt ze sneller en energiezuiniger.