ID.nl logo
Minder afleiding door smartphone: Check deze instellingen
Huis

Minder afleiding door smartphone: Check deze instellingen

Zodra een geluid of trilsignaal een bericht op je telefoon aankondigt, is het verleidelijk om meteen even een kijkje te nemen. Terwijl het meestal helemaal niet nodig is om direct te reageren. Sterker, het geeft juist enorm veel rust als je niet doorlopend onderbroken wordt tijdens je bezigheden. De hoogste tijd dus om onze telefoons te gaan (her)opvoeden.

Smartphones hebben instellingen, waarmee je minder afgeleid wordt door meldingen en andere prikkels. In dit artikel helpen we je deze goed in te stellen.

  • Hoe leidt een smartphone je af?
  • Internet en vliegtuigstand gebruiken
  • Niet storen-modus
  • Speciale apps
  • Wil je je smartphone verder goed instellen, lees dan Smartphone beveiligen doe je zo

Een groeiend aantal mensen ontdekt dat ze veel meer van hun dagelijkse bezigheden of vrije tijd genieten, zodra ze minder met hun telefoon bezig zijn. Op een terrasje lekker ontspannen achteroverleunen en een beetje om je heen kijken. In de trein genieten van de afwisselende omgeving die achter het glas voorbijtrekt. Of af en toe gewoon een beetje dagdromen, wegzakken in je eigen gemijmer. Om dat te doen in plaats van altijd maar weer over een schermpje te vegen, blijkt nog best een uitdaging, want die telefoon zeurt voortdurend om aandacht.

Terug naar af?

Sommigen kiezen een wel heel radicale oplossing; zoals bewust geen databundel nemen, zodat je buiten je wifi-bereik van alle afleidingen en prikkels verlost bent. Een enkeling kiest er zelfs voor de smartphone in te ruilen voor een retro-telefoon waarmee je alleen kunt bellen of hooguit een sms kunt versturen.

Toegegeven, je wordt dan niet meer om de haverklap belaagd door talloze vaak onnodige meldingen, maar je smartphone of databundel volledig opgeven is, een wel erg radicale stap, en voor de meesten van ons ook geen realistische. Gelukkig zijn er genoeg andere en veel laagdrempeligere manieren waarmee je ‘stoorzenders’ alsnog de mond kunt snoeren. Want hoe je het ook wendt of keert, het heeft nu eenmaal ook veel voordelen dat je altijd en overal van deze slimme zakcomputer gebruik kunt maken!

Mobiel signaal

Vind je het lastig om je nieuwsgierigheid te bedwingen zodra je een notificatie krijgt? Een eenvoudige manier om zodra je de deur uitstapt in één klap van alle binnenkomende afleidingen verlost te zijn, is door het mobiele signaal op je telefoontoestel tijdelijk uit te schakelen.

Op een Android-telefoon is dat in een tel gebeurd door vanaf de bovenzijde van het scherm omlaag te vegen en het meldingenvenster te openen. Tik daar op de knop Mobiele gegevens zodat het icoontje grijs kleurt. Standaard zie je maar een handvol pictogrammen, trek het venster verder omlaag en veeg eventueel opzij om alle overige knoppen te zien.

Op een iPhone sleep je rechts naast de inkeping omlaag om het bedieningspaneel te openen en tik je het groene zendmastpictogram uit. Heb je een iPhone die nog een thuisknop heeft? Veeg dan vanaf de onderzijde omhoog.

Zonder mobiele data ben je buiten de deur van alle notificaties verlost.

Wifi

Zodra je thuiskomt of bijvoorbeeld op je werk arriveert, heb je meteen weer de beschikking over internet, omdat telefoons (standaard) automatisch verbinding maken met bekende wifi-netwerken (eentje waarmee je eerder verbonden bent geweest). Wil je ook thuis af en toe een paar uurtjes rust hebben? Schakel dan aanvullend tijdelijk de wifi-verbinding van je telefoon uit. Ook dit werkt weer het snelst via het meldingenvenster (Android) of bedieningspaneel (iPhone).

Let wel: met zowel wifi als mobiele data uitgeschakeld, of onderweg zonder mobiele data, is jouw smartphone volledig van het internet afgesloten. Je krijgt geen meldingen meer, maar kunt dus ook niet even snel iets opzoeken of een berichtje op Facebook of Instagram plaatsen. Foto’s of filmpjes bekijken of een spelletje spelen dat volledig lokaal op jouw telefoon draait, kan dan weer wel. Ook kun je bellen en gebeld worden.

Vliegtuigstand

Wil je in één keer de navelstreng met de buitenwereld doorknippen? Gebruik dan de zogeheten vliegtuigstand. In het meldingenvenster (Android) of bedieningspaneel (iPhone) aangegeven met een vliegtuigpictogram. Dit is maar één handeling en daarmee een stukje sneller dan mobiele data en wifi separaat uitschakelen. De vliegtuigstand is ook ideaal om te voorkomen dat de accu van je smartphone ‘s nachts onnodig leegloopt, terwijl je die bijvoorbeeld ‘s avonds net hebt opgeladen. Doe dit wel alleen als je niet bereikbaar hoeft te zijn op dit toestel, want in de vliegtuigstand kun je ook niet meer bellen of gebeld worden. Je wekkers gaan wel gewoon af. Extra handig: de vliegtuigstand tik je in één keer weer uit en is daarmee vele malen sneller dan dagelijks je toestel uitschakelen en weer inschakelen.

Lekker stil

Nadeel van het uitschakelen van mobiele data, is dus dat je buiten de deur niet meer het internet op kunt. Prima als je jezelf wilt dwingen om gedurende de dag zo min mogelijk met je telefoon in de weer te zijn, maar niet als het jou alleen gaat om het tegenhouden van externe onderbrekingen. In dat geval kun je er beter voor kiezen om je telefoon volledig op stil te zetten. Met alle geluiden en trilsignalen uitgeschakeld, heb je van niets of niemand meer last en kun je alsnog ongestoord van je dag genieten.

Op Android houd je het luidsprekertje in het meldingenvenster eventjes ingedrukt en kiest daarna voor Stil of eventueel Trillen. iPhone heeft hier een fysieke schakelaar voor, waarmee je wisselt tussen geluid of trillen. Het trilsignaal uitschakelen kan via de Instellingen-app: Horen en voelen en dan Trillen bij geluid uit uitschakelen.

Om zeker te weten dat je niets belangrijks mist, kun je op gezette tijden even de notificaties in het meldingenscherm nalopen. Denk aan het begin of einde van een dagdeel, elke paar uur, of misschien zelfs elk uur. Kies bij voorkeur een moment waarop je in de gelegenheid bent om in ieder geval op de meest belangrijke en dringende zaken te reageren. De rest kan vast wel wachten tot je (bijvoorbeeld) weer thuis bent.

Niet storen

Dit kun je verder verfijnen door alleen meldingen van de grootste stoorzenders te onderdrukken, terwijl alles wat mogelijk wel interessant of urgent is, gewoon binnenkomt. Want als een gezinslid of familielid jou dringend nodig heeft, of er is paniek op het werk, dan wil je dat natuurlijk wel direct weten.

Daar gebruik je op een Android-telefoon de stand ‘Niet-storen’ voor. Handige hieraan is dat je zelf aangeeft van welke apps je nog wel meldingen wilt ontvangen en ook wie jou wel of niet kan bereiken. Zo kun je bijvoorbeeld alle socialmedia-apps blokkeren, terwijl WhatsApp-berichten en telefoontjes van jouw favoriete contacten nog wel doorkomen. Je ziet het daardoor meteen als je partner of kind belt, maar de kapper die wil informeren wanneer je eindelijk weer eens langskomt, vangt bot.

Om dit te activeren, open je weer het meldingenvenster van je Android-telefoon en tik je op Niet storen. Of je houdt het knopje even ingedrukt om het bijbehorende instellingenscherm te openen. Daar vind je verschillende mogelijkheden om aan te geven welke apps en personen je uitzondert van de radiostilte. Een tijdsduur instellen kan ook, zodat je niet vergeet om het weer uit te schakelen. Standaard worden meldingen alleen stilgehouden; dus je telefoon piept of trilt niet, maar het bericht wordt wel (kort) op het scherm getoond. Via Meldingen verbergen is ook dat te onderdrukken.

Via Niet storen snoer je alles, of alleen specifieke apps en personen de mond.

In focus

Waar Android een niet-storen-stand heeft, kent de iPhone meerdere focusstanden, zoals Niet storen, Werk en Slaap. Ook kun je eigen focusstanden toevoegen.

Tik in het bedieningspaneel op het focuspictogram om de laatst gebruikte focusstand te activeren. Of tik op de tekst Focus om aan te geven welke focusstand dat moet zijn. Tik hier op de drie puntjes achter een focusnaam om de details ervan te bekijken, of deze via Instellingen naar wens aan te passen. Zo kun je aangeven van welke apps en personen je nog wel meldingen krijgt en kunnen focusstanden automatisch actief worden op een bepaald tijdstip, zolang jij je op een specifieke locatie bevindt, of als je een bepaalde app gebruikt. Zowel op Android als iPhone vind je de niet-storen-stand dan wel focusstand ook terug in de instellingen-app op het hoofdscherm.

Selectieve stilte

Zijn er apps waarvan je liever nooit meldingen ontvangt? Dat regel je eenvoudig via de app Instellingen van je telefoon. Op een Android-toestel ga je naar Apps, je kiest de app uit waar het om gaat en geeft bij Meldingen aan of notificaties zijn toegestaan en zo ja, of dat met dan wel zonder geluid of trilsignaal is.

Op een iPhone kies je Berichtgeving en selecteer je de app, of je bladert eerst een flink stuk omlaag tot je de betreffende app tegenkomt, selecteert het en tikt daarna op Meldingen. Vervolgens geef je aan welke berichtsoorten je wel of niet wilt ontvangen, of je blokkeert in één keer de complete berichtgeving van deze app.

Behalve dat, kun je doorgaans ook veel afvangen in een app zelf. Schakel in socialmedia-apps bijvoorbeeld alle berichtcategorieën uit die weinig meerwaarde hebben voor jou, en dus alleen maar afleiden van wat je aan het doen bent. Denk aan meldingen voor iedere like die je krijgt en suggesties voor accounts die je kunt gaan volgen. Terwijl je eventueel wel toestaat dat je een melding krijgt mocht een volger jou een persoonlijk bericht sturen.

Op die manier krijg je alleen nog meldingen van apps waar je echt wat aan hebt en dat scheelt je al een hoop ongewenste verstoringen. Je wordt niet meer de hele dag, avond en misschien zelfs ‘s nacht doorlopend herinnerd aan dingen waar je op dat moment niets mee hoeft te doen. Dit zorgt voor enorm veel rust. Want je weet het, de algoritmen van veel platformen proberen je bewust te verleiden om zo vaak en zo lang mogelijk naar het telefoonscherm te staren.

Via de algemene instellingen is voor elke app te regelen of en zo ja, welke notificaties je krijgt.

WhatsOff

Zelfs bij een berichtendienst als Whatsapp kun je voor rust zorgen door chats waar je (momenteel) niet direct bij betrokken bent, of die je eigenlijk niet zo interessant vindt, te laten sluimeren. Niemand die het merkt en je kunt zodra je tijd en zin hebt nog steeds naar de chat gaan om snel even bij te lezen. Je krijgt er alleen tijdelijk geen notificaties meer van. Dat kan echt een verademing zijn, vooral bij chats waar maar geen einde aan lijkt te komen.

Open een chat, tik op de kopregel en geef bij Demp aan hoelang je meldingen wilt sluimeren. Je kunt het op elk moment handmatig weer ongedaan maken.

Ieuw-mail

Ben je net lekker aan het werk of aan het sporten, krijg je ineens een e-mail over een productaanbieding. Ook al zie je alleen de notificatie en open je het bericht niet, je bent toch even uit je concentratie gehaald. Weg focus!

Een oplossing is het automatisch ophalen van e-mail op je telefoon te wijzigen in handmatig, of een vaste interval te kiezen zoals eens per uur. Dat regel je bij Android via de app waarmee je de e-mail afhandelt en op een iPhone met de instellingen-app. Je doet dat bij de accountinstellingen.

▼ Volgende artikel
Hoe werkt een Quooker eigenlijk?
© Quooker
Huis

Hoe werkt een Quooker eigenlijk?

Een Quooker lijkt op het eerste gezicht een gewone kraan, maar wie zo'n systeem eenmaal in huis heeft, wil vaak niet meer zonder. Met één draai of druk komt er direct kokend water uit de kraan. Ideaal voor thee, koken of schoonmaken. Maar hoe werkt zo'n Quooker eigenlijk precies? En wat gebeurt er allemaal onder het aanrecht? In dit artikel lees je er alles over.

Wat is een Quooker?

De naam Quooker is een samentrekking van 'quick cooker' – een snelle manier om kokend water te krijgen. In de basis bestaat het systeem uit twee onderdelen: een speciale kraan op het aanrecht en een reservoir dat onder het aanrecht wordt geplaatst. Sommige modellen leveren naast kokend water ook warm, koud, bruisend of gekoeld water.

Hoewel Quooker een merknaam is, wordt de term vaak gebruikt als soortnaam voor kokendwaterkranen. Toch is het een gepatenteerd systeem dat op een andere manier werkt dan veel van de goedkopere alternatieven.

Het hart van het systeem: het reservoir

Onder het aanrecht bevindt zich het reservoir, dat meestal in een keukenkastje wordt geplaatst. Hierin wordt een voorraad water continu op 110°C gehouden onder druk. Omdat het reservoir is geïsoleerd, blijft de warmte behouden zonder dat er voortdurend veel energie nodig is. Je kunt het vergelijken met een thermosfles, maar dan geavanceerder en onder druk.

Doordat het water boven het kookpunt zit en onder druk wordt bewaard, kookt het pas als het uit de kraan komt. Dat voorkomt borrelend water in het reservoir zelf en maakt het systeem veiliger. Pas zodra je de kraan opent, ontsnapt de druk en wordt het water omgezet in 'echt' kokend water (100 °C).

Zo komt het water uit de kraan

De kraan op het aanrecht is speciaal ontworpen om kokend water veilig te kunnen doseren. Afhankelijk van het model moet je een draai-, druk- of duwbeweging maken, vaak met een extra beveiliging zoals een dubbele druk- en draaibeweging om per ongeluk gebruik te voorkomen. Zodra je de kraan opent, stroomt er direct kokend water uit.

Bij modellen met meerdere functies, zoals de Fusion of Flex, komt koud, warm en kokend water allemaal uit één kraan. Bij een Nordic-model zijn er aparte kranen: één voor gewoon water en één voor kokend water.

©Quooker

Veiligheid voorop

Veiligheid is een belangrijk aandachtspunt bij kokendwaterkranen. De Quooker-kraan heeft een vernevelde straal, waardoor de kans op ernstige brandwonden klein is. De buitenkant van de kraan wordt bovendien niet heet, ook niet bij veelvuldig gebruik. Daarnaast is de kraan vast gemonteerd; hij kan dus niet omvallen. En omdat het water constant op 110°C  gehouden wordt, is er ook geen kans op legionella. Tot slot zorgt de bediening (drukken en draaien) ervoor dat de kans dat iemand per ongeluk kokend water aftapt, klein is. En waar we 'iemand' zeggen, bedoelen we natuurlijk ook kinderen! Ook zie je aan de gekleurde ring of je met kokend water te maken hebt: rood = heet!

©Quooker | Inga Powilleit

Energieverbruik en efficiëntie

Op het eerste gezicht lijkt het energieverslindend om continu water op 110°C te houden. Maar door de goede isolatie verbruikt het reservoir verrassend weinig stroom: gemiddeld zo'n 10 watt in stand-by. Daarmee is het systeem zuiniger dan het meerdere keren per dag aanzetten van een waterkoker, zeker in huishoudens waar veel gebruik wordt gemaakt van heet water. Ter vergelijking: een Quooker verbruikt in 170 minuten stand-by ongeveer evenveel energie als een waterkoker in 1 minuut. Het totale jaarverbruik ligt op ongeveer 511 kWh voor een gemiddeld gezin; naast het verbruik in stand-by moet je natuurlijk ook rekening houden met de stroom die nodig is om steeds nieuw water op te warmen.

Bij sommige modellen kun je een Quooker ook combineren met een zogenaamde COMBI of COMBI+ boiler. Daarmee levert het systeem niet alleen kokend water, maar ook direct warm water voor bijvoorbeeld de keukenkraan. Dat voorkomt wachttijd en verspilling van water terwijl je wacht op warm water uit de cv-ketel.

Ook bruisend en gekoeld water

Wil je naast kokend water ook gekoeld en/of bruisend water uit de kraan, dan kun je het systeem uitbreiden met de Quooker CUBE. Dit is een aparte koelunit die naast het reservoir wordt geplaatst. Hierin zit ook een CO₂-cilinder waarmee je zelf bruiswater kunt tappen. De CUBE koelt het water tot ongeveer 5°C.

Samenvattend

Een Quooker werkt op basis van een drukreservoir waarin water op 110°C wordt gehouden. Zodra je de kraan opent, ontsnapt de druk en krijg je direct kokend water. Dankzij goede isolatie is het energieverbruik laag. De bediening is kindveilig en de straal is verneveld om brandwonden te voorkomen. Met extra opties zoals de COMBI-boiler of de CUBE-unit kun je het systeem uitbreiden voor warm, gekoeld en bruisend water. Je hebt dus veel mogelijkheden; laat je daarom goed voorlichten in de winkel waar je een Quooker wilt kopen.

▼ Volgende artikel
Dead internet theory: is het internet nog van ons?
© flying_hams
Huis

Dead internet theory: is het internet nog van ons?

Misschien heb je het al gemerkt: je komt online steeds meer posts en reacties tegen die door kunstmatige intelligentie zijn gemaakt. Het aantal bots dat zich voordoet als gewone internetgebruikers lijkt verder toe te nemen. Stevenen we af op een internet dat, zonder dat we het doorhebben, wordt gedomineerd door AI-gegenereerde content?

In dit artikel laten we zien hoe je als internetgebruiker om kunt gaan met de toenemende stroom aan AI-gegenereerde content:

  • Ontdek wat de Dead Internet Theory inhoudt
  • Begrijp hoe AI-bots worden ingezet voor misleiding, manipulatie en catfishing
  • Bekijk welke oplossingen worden voorgesteld (en waarom ze nog niet volstaan)
  • Weet dat kritisch internetgebruik belangrijker is dan ooit

Lees ook: AI of echt? Zo zie je het!

Met de opkomst van generatieve AI werd het eind 2022 ineens veel makkelijker om een bot teksten en afbeeldingen te laten creëren alsof ze door een mens zijn gemaakt. Vooral nu we een paar jaar verder zijn en AI-modellen alsmaar beter lijken te worden, wordt het ook lastiger om te weten of een onlinefoto of -post door een mens of door een bot is gemaakt. Steeds meer internetgebruikers vrezen dat we op een punt komen dat er zó veel realistische AI-content online wordt geslingerd, dat posts, reacties, foto’s en video’s van menselijke gebruikers worden ondergesneeuwd door die van bots. Als dat scenario werkelijkheid wordt, is het internet dan nog wel bruikbaar?

Niet te bewijzen

Over de angst voor zo’n doemscenario wordt al lange tijd gediscussieerd, maar pas sinds kort begint dit idee populair te worden. Dat komt voornamelijk door de ‘Dead Internet Theory’. Die werd in 2021 bedacht door een internetforumgebruiker en stelt dat het internet al sinds 2016 hoofdzakelijk uit bots bestaat. “Deze theorie werd al snel een meme die zich over het hele internet verspreidde”, zegt Danny Lämmerhirt. Hij staat aan het hoofd van het Future Internet Lab van onderzoeksinstantie Waag Futurelab, dat zich bezighoudt met de toekomstige ontwikkeling van het internet.

Volgens hem is het dan ook geen wetenschappelijke theorie, aangezien de claim niet is te bewijzen. Dat beaamt Maarten Sukel, AI-ontwikkelaar en schrijver van het boek De AI-revolutie. “Het is erg lastig meetbaar, omdat de AI-modellen zo goed zijn geworden.” Toch vindt hij de theorie niet per se vergezocht. “Als je de logica volgt dat je een beperkt aantal mensen hebt op de wereld, maar in theorie een onbeperkt aantal bots online kunt loslaten, is de kans groot dat er op een gegeven moment zoveel bots zijn dat ze voornamelijk nog met elkaar praten.”

Wantrouw de babypauw

Er zijn in ieder geval aanwijzingen dat de AI-content toeneemt. Zo toont een onderzoek van Harvard aan dat de hoeveelheid kunstmatige media en hun zichtbaarheid op X in 2023 duidelijk is gegroeid. Daarnaast heeft Meta onlangs aangekondigd dat het vanaf 2025 meer AI-gegenereerde content op Facebook en Instagram wil plaatsen. Dit gebeurt onder meer door zelf een lading AI-profielen op de sociale media los te laten die met echte gebruikers moeten communiceren. De techreus hoopt dat zijn platformen daardoor ‘vermakelijker en aantrekkelijker’ worden, zodat mensen langer actief blijven op de sociale media.

Een door Meta gemaakt AI-account op Instagram.

Ook als je geen sociale media gebruikt, is de toename van online AI-content merkbaar. Zoek op Google Afbeeldingen maar eens naar ‘Baby Peacock’. Een groot deel van de foto’s die je daar ziet, is AI-gegenereerd. “Dat komt doordat de echte babypauw nogal lelijk is”, legt Sukel uit. “Er worden daardoor amper foto’s van gemaakt en dus zijn plaatjes van een babypauw vaak nep.” Dit is nu nog een uitzonderingsgeval, maar geeft wel aan dat AI al vrijwel overal op het internet zijn sporen nalaat.

©Abdallah - stock.adobe.com

Deze babypauw is net zo schattig als dat hij nep is.

Beeld: Abdallah, stock.adobe.com.

Makkelijker catfishen

De toename van AI-gegenereerde content is volgens Lämmerhirt op zichzelf geen reden voor zorg. “Als je voor de lol een dom AI-plaatje online deelt, kan het heel onschuldig zijn. Het wordt pas een probleem als het misleidend wordt.” AI-bots worden daar volgens de deskundigen regelmatig voor ingezet, bijvoorbeeld op datingplatforms. Een gesprekspartner kan zomaar een bot zijn die je probeert op te lichten. “Die vraagt dan bijvoorbeeld met een of andere smoes of je geld kunt opsturen. Dat is wel heel kwalijk en iets waar je goed op moet letten.”

Bots op datingapps zijn geen nieuwe ontwikkeling, maar volgens de AI-ontwikkelaar wordt het probleem wel verergerd door generatieve AI. “Voorheen werden nepprofielen nog gemaakt op basis van echte foto’s. Als je toentertijd werd gecatfisht, kon je altijd nog opzoeken of de profielfoto ergens online te vinden was en op die manier achterhalen dat je met een oplichter aan het praten was. Inmiddels kan dat niet meer, omdat je gezichten gewoon kunt genereren.”

Wordt AI-content steeds beter?

Generatieve AI is de laatste jaren met sprongen vooruitgegaan. AI-bedrijven tuimelen over elkaar heen om nóg betere AI-modellen te introduceren. Het is nu al niet eenvoudig om AI-content te herkennen. Als deze vooruitgang zich voortzet, dan is dat over een aantal jaar vrijwel helemaal onmogelijk.

Het is alleen nog helemaal niet zeker óf AI steeds maar beter blijft worden. “De kwaliteit van generatieve content neemt mogelijk op een gegeven moment zelfs af”, legt Danny Lämmerhirt uit. “Veel van de trainingsdata van AI komt van onlinecommunity’s. Om AI in de toekomst verder te trainen heb je ook meer trainingsdata nodig. Mogelijk worden bots nu dus getraind op kunstmatige content, waar veel data van lage kwaliteit tussen zit.” Dan krijg je te maken met het ‘garbage-in-garbage-out’-principe. Dat zou kunnen betekenen dat chatbots nóg vaker onjuiste informatie gaan verspreiden.

Kaas vastlijmen

Ook kunnen AI-bots worden gebruikt om politieke meningen van gebruikers te beïnvloeden, weet Robin Effing, AI- en socialmediadeskundige bij de Universiteit van Twente. “Veel partijen, waaronder regimes, hebben er belang bij om online discussies te verstoren. Eerder werden daar mensen uit landen als India voor betaald. Zij werden achter de computer gezet, maar het wordt steeds makkelijker om dat soort werk aan chatbots over te laten.” Zo bleek onlangs dat Rusland duizenden bots op sociale media als TikTok had losgelaten om de Roemeense verkiezingen te beïnvloeden.

Bots verspreiden overigens niet alleen schadelijke desinformatie in opdracht van kwaadwillenden. AI heeft van zichzelf al de neiging om onjuiste informatie te genereren. Lämmerhirt noemt als voorbeeld een incident waarbij Googles AI-zoekmachine een opvallend antwoord gaf op de vraag: ‘Hoe zorg je ervoor dat kaas niet van je pizza afvalt?’ Het advies? De kaas met lijm aan de pizzabodem vastplakken.

Waar dit antwoord vandaan kwam? Iemand plaatste dit advies als grap op een forum, waarna de bot het klakkeloos als serieuze tip overnam. “Dat is wel illustratief van wat er kan gebeuren als je AI ongecontroleerd zijn gang laat gaan.”

Kaas aan pizza vastlijmen? Prima idee, volgens Google.

Minder moderatie

Om de toestroom van AI-desinformatie in de kiem te smoren zijn er volgens de experts verschillende opties, al is geen van allen echt ideaal. AI-modellen kunnen bijvoorbeeld AI-content gaan voorzien van een onzichtbaar watermerk, zodat herkenningssoftware meteen ziet of een post van ChatGPT vandaan komt of een foto nep is. Het is alleen moeilijk om alle AI-modellen – waar er duizenden van zijn – te dwingen om watermerken te gaan gebruiken. “Momenteel is er ook geen trend dat dit uit eigen beweging gedaan wordt”, vertelt Lämmerhirt. Daarnaast kunnen zulke watermerken momenteel nog eenvoudig worden omzeild. Effing: “Er zijn veel maskeringstechnieken om AI-content te verbergen. ChatGPT-teksten kun je bijvoorbeeld in een algoritme gooien dat bepaalde tekens verwisselt, zoals de hoofdletter i met de kleine l. Mensen zullen het verschil niet zien, maar detectiesoftware kun je zo om de tuin leiden.”

Volgens Lämmerhirt is strengere moderatie een betere optie. Techplatformen moeten dan zelf actief (AI-gegenereerde) desinformatie opsporen en verwijderen, misschien ook wel met behulp van AI-systemen. “We zien alleen dat X en sinds kort ook Meta steeds minder modereren”, vervolgt de Waag-onderzoeker. In plaats daarvan willen ze leunen op een systeem waarbij gebruikers zelf misleidende content van een ‘fact check-label’ kunnen voorzien. “Dat is een slechte aanpak, want dat laat zien dat deze bedrijven zelf geen keuzes meer willen maken en hun rol van platformbeheerder niet serieus nemen.”

AI-detectiesoftware is nog verre van betrouwbaar. De tekst in deze afbeelding is volledig door AI geschreven, maar de software denkt daar anders over.

China-model

Nog een andere oplossing zou zijn om gebruikers zich te laten verifiëren voordat ze een account aan mogen maken, om te voorkomen dat ze meerdere ‘sock puppet-profielen’ kunnen beheren. Op sommige platformen, zoals chatdienst Signal, gebeurt dat al met een telefoonnummercontrole. Dat is volgens Sukel een redelijk betrouwbare manier om te controleren of je gebruikers echt zijn, maar waterdicht is het niet. Je kunt namelijk ook een prepaid simkaart kopen en daar een bot aan koppelen. Een zogeheten China-model is volgens Effing een grondigere methode. “Dan moet je bijvoorbeeld naar het gemeentehuis met je paspoort voordat je een account krijgt. Dan ben je van heel veel problemen af. Alleen dat leidt tot massasurveillance en dat is ook niet gewenst.”

Op Signal moet je je telefoonnummer verifiëren voordat je een account krijgt.

Is generatieve AI alleen maar slecht?

“Van alle vormen van kunstmatige intelligentie kleven aan generatieve AI misschien wel de meeste negatieve aspecten”, stelt Maarten Sukel. Hoewel deze vorm van AI volgens hem niet bevorderlijk is voor de kwaliteit van content op het internet, zijn er op andere gebieden wel nuttige toepassingen te bedenken. “Zo zijn er nu slimme brillen met een ingebouwde AI die kan omschrijven wat er te zien is. Bijvoorbeeld: er staan mensen voor je, de een heeft een groene trui aan, het ziet er gezellig uit. Dat helpt blinde mensen enorm.”

Ook voor entertainmentdoeleinden kan generatieve AI veel lol bieden, al zit daar volgens Sukel ook een addertje onder het gras. “Bij generatieve AI moet je er altijd rekening mee houden dat hoe meer data je genereert, hoe meer energie het kost. Een tekstje valt nog mee, een plaatje genereren is al wat energie-intensiever. Maar bijvoorbeeld een video maken is een van de meest energieverslindende dingen die je met AI kunt doen.” Een gepersonaliseerde Netflix-film genereren klinkt dus misschien best aantrekkelijk, maar is niet de milieuvriendelijkste keus.

Voor blinden heeft generatieve AI wellicht het meeste bestaansrecht (beeld: Kaspars Grinvalds, stock.adobe.com).

Blijf op je hoede

Kortom, een écht goede methode om schadelijke AI-content en -bots te weren is er nog niet. Nóg niet inderdaad, want de deskundigen hebben er vertrouwen in dat de huidige uitdagingen met AI op te lossen zijn. Zo denkt Sukel dat onderzoekers vroeg of laat een manier verzinnen om AI-gegenereerde desinformatie betrouwbaar weg te filteren. “In het verleden is dat ook altijd gelukt, bijvoorbeeld met e-mail”, zegt de AI-ontwikkelaar. “Daar werd steeds meer spam verstuurd, maar toen kwamen er robuuste spamfilters en is dat probleem in zekere zin opgelost.”

Spamfilters voor e-mails doen hun werk goed; krijgen we in de toekomst iets soortgelijks voor AI-content?

Tot het zover is, moeten we ermee leven dat we het internet delen met veelal onzichtbare en onbetrouwbare bots. Effing raadt daarom aan om altijd goed op je hoede te blijven. “Ik denk dat het heel gezond is om je bij elke reactie op internet als eerste af te vragen: hoe groot is de kans dat dit door een reguliere burger geschreven is? Je kunt er momenteel van uitgaan dat de meerderheid van de user-generated content online niet door gewone mensen is geschreven, maar ofwel door ingehuurde mensen of door een bot.”

Volgens Sukel moet je vooral bij gebruikersrecensies goed op je tellen passen. “Het is natuurlijk heel makkelijk om tegen een AI-bot te zeggen: schrijf 500.000 negatieve recensies over mijn concurrent en evenveel positieve over mijn eigen toko. Je kunt niet meer blind vertrouwen op platformen als Tripadvisor.”

Lämmerhirt ziet dat gebruikers langzamerhand beter worden in het herkennen van bots. “Er zijn onderzoeken die aantonen dat mensen hun onlinegedrag aanpassen. Ze ontwikkelen strategieën om nepaccounts te identificeren en vermijden deze accounts vervolgens. Hier valt nog wel veel winst te behalen. Ik denk dus dat het belangrijk is dat we ervoor zorgen dat mensen nog kritischer worden op de oorsprong van online content.”

“Als je op een platform zit met veel AI-onzin waar je niet blij van wordt, ga dan lekker weg”, adviseert Sukel tot slot. “Jij bent het product. Als er genoeg mensen weggaan, wordt dat platform gedwongen om zich te verbeteren. Je hoeft het niet zomaar te accepteren.”

Gebruikersrecensies op Tripadvisor: zijn ze nog te vertrouwen?