Naslagwerken zijn en blijven praktisch, zeker als de bijbehorende database lokaal op je apparaat geïnstalleerd is. Dan heb je de gegevens immers altijd bij de hand, ook als je eens geen of een slechte internetverbinding hebt onderweg. We zetten de mooiste naslag-apps voor je op een rij. Op het grote scherm van een iPad komen ze het mooist tot hun recht. Maar niets let ze je ook iPhone te installeren en altijd in je broekzak bij je te hebben.

Bij naslagwerken denk je al gauw aan bibliotheken met rijen stoffige boeken op al even stoffige planken. Die tijd ligt voor de meeste mensen achter ons, wie heeft er thuis nog een encyclopedie in 20 kloeke delen staan, bijvoorbeeld? Of een set dikke papieren woordenboeken? Veel wordt simpelweg gezocht op internet, meestal via Google. Daar zit wel een groot nadeel aan vast, want de gevonden informatie is lang niet altijd betrouwbaar. En dan is een app met gecureerde en geverifieerde informatie wel zo handig!

Woordenboek-apps

We beginnen eens met woordenboeken. De meest praktische zijn die van Prisma, verkrijgbaar in diverse varianten. De XL-versies – zoals bijvoorbeeld deze Prisma Duits - bevatten de meeste woorden en ze zijn ook in een scala aan vertaalwoordenboeken beschikbaar. Altijd handig voor het meer serieuze werk, voor als je een betrouwbare bron nodig hebt. 

De gebruikersinterface werkt snel en prettig, via knoppen kun je standaard zoeken, maar ook op wildcards voor als je niet precies weet hoe je een woord schrijft. Een setje Prisma-woordenboeken in digitale vorm zijn een must-have voor elke scholier en student. 

Overigens heeft Van Dale de naam in het wereldje van woordenboeken. Helaas is het een en al ellende met hun apps. Zo af en toe verschijnt er een app die enorm duur is. Die vervolgens na korte tijd weer uit de app store verdwijnt. Tegenwoordig is er een abonnementsgebaseerde app. We adviseren je die links te laten liggen, zowel stabiliteit als functionaliteit ervan laten zeer te wensen over. Zo valt mede uit de vele negatieve reacties te concluderen. 

Mocht je toch per se Van Dale in digitale vorm willen gebruiken, gebruik dan het gratis online woordenboek van Van Dale. Of sluit een abonnement af, maar gebruik de website om je woordenboek(en) te doorzoeken. 

Echt nodig zal de aloude Dikke van Dalen voor veel mensen niet echt (meer) zijn, mede dankzij uitgebreide spellingcontrole in software en apps tegenwoordig. Voor serieus Engels bevelen we tot slot de Oxford Deluxe aan, met woordenboek en thesaurus plus uitspraak in één.

©PXimport

App met periodieke tabel

De periodieke tabel der elementen is een zo ongeveer standaard aan de muur hangende kaart in elk zichzelf respecterend scheikundelokaal of lab. Punt is alleen: die tabellen zijn wel handig, maar ook een beetje saaaaaai. Met name jongeren zijn vaak geïnteresseerd in kijken, voelen en een beetje spektakel. 

Nu is het probleem dat veel middelbare scholen (bij HBO-instellingen en universiteiten is het vaak al iets beter) maar weinig ‘spannende’ elementen in huis hebben. Een bolletje plutonium bijvoorbeeld? Vergeet het maar. De iOS en iPadOS-app De Elementen springt in dat gat. Nu eens geen saaie tabel met letters en cijfers, maar ook een afbeelding van het daadwerkelijk element (voor zover fotografeerbaar). Tik je op een element, dan krijg je het in groter formaat te zien.

Draai het met je vinger rond en bekijk het nauwkeurig. Verder zie je informatie over het element en een rijtje gegevens afkomstig van Wolfram Alpha. Tik op bijvoorbeeld Smeltpunt en je ziet elementen met een min of meer overeenkomstig smeltpunt. Installeer je ook de bijbehorende app De Elementen in Actie, dan kun je in het detailpaneel van een element op de knop met het vlammetje klikken en een experiment bekijken in videovorm.

©PXimport

Het oude Egypte

Een alweer wat oudere app die inmiddels vele jaren meedraait, en helaas nauwelijks tot niet wordt bijgehouden maar desondanks zeer de moeite waard is The Pyramids. Duik in de wereld van het oude Egypte, bezoek de piramides, grafkelders en meer in 3D. Bijgestaan door een uitstekend boek dat desgewenst wordt voorgelezen leer je alles over de piramides, hun bouwers, koningen en levenswijze. Breng die geschiedenisles echt tot leven!  

Ook een prachtige basis voor een presentatie op school, bijvoorbeeld. Je kunt dan met schermrecorder van iPadOS zelf bestuurde filmpjes invoegen.

©PXimport

Wiskunde-app 

Ook voor wiskunde geldt dat het soms allemaal wel erg abstract wordt. Heb je dan een leraar die niet goed in staat is die abstractie op een prettige en vooral begrijpelijke manier over te brengen, dan is er een probleem. De app Incredible Numbers! kan dan verlichting in stressvolle tijden bieden. Je krijgt hier op een heldere manier uitleg over tal van wiskundige principes.

Daarbij helpen manipuleerbare grafieken en afbeeldingen je snel om te begrijpen hoe en waarom iets tot stand is gekomen. Check hoe bijvoorbeeld het getal Pi nou precies tot stand is gekomen, zo heel moeilijk blijkt dat niet te zijn. Zeker niet als je alles gewoon voor je ogen ziet gebeuren. Een heerlijke app om wiskunde (weer?) leuk mee te maken.

©PXimport

How stuff works

Tot slot geen app, maar een website met een schat aan informatie: https://www.howstuffworks.com/. Hier leer je echt alles over de meest uiteenlopende onderwerpen. Gecureerd, en bijgehouden door een team van enthousiaste redacteuren. How Stuff Works bestaat al sinds 1998 en is inmiddels uitgegroeid tot een gigantische database met artikelen over zo ongeveer elk denkbaar onderwerp en vakgebied. Biologie, computers, mechanica en ga zo maar door: het is er allemaal.

Ben je op zoek naar de werking van het een of ander (en dat kan ook iets geschiedkundigs of juridisch zijn): deze site heeft vast wel iets van je gading aan boord. In heldere taal beschreven, het is beslist geen saaie encyclopedietaal met duizend-en-één verwijzingen waardoor je al snel de weg kwijt raakt. Iets om snel aan je thuisscherm van je iPad of iPhone toe te voegen!

©PXimport

Amazon introduceerde kortgeleden een nieuwe generatie slimme speakers, waaronder de hier besproken Echo Dot Max. Volgens de fabrikant levert deze bescheiden luidspreker een verbeterde audiokwaliteit, terwijl de microfoon naar verluidt nauwkeuriger spraakopdrachten verwerkt. Met een adviesprijs van 109,99 euro is het ook nog eens een van de goedkopere smartspeakers in de markt. Hoog tijd voor een review!

Vergeleken met de voorgaande Echo Dot-speaker uit 2022 is het design ietwat op de schop gegaan. De behuizing oogt weliswaar nog altijd als een bolletje met als verschil dat er aan de voorzijde een stukje is 'afgesneden'. Je treft hier twee volumetoetsen en een aan-uitknop voor de microfoon. Rondom dit bedieningspaneel bevindt zich een blauwgekleurde ledring. Verder zit er aan de achterzijde een ingang voor de bijgesloten voedingsadapter.

©Maikel Dijkhuizen

Lichtgewicht wifi-speaker zonder accu

De bolvormige behuizing heeft een diameter van amper elf centimeter. Ondanks deze geringe afmetingen leent de wifi-speaker zich voornamelijk voor binnengebruik. Dit nieuwe model heeft namelijk, net zoals bij eerdere generaties het geval was, weer geen accu. Een gemiste kans, want de compacte constructie van 505 gram is in principe handzaam genoeg om ook als mobiele bluetooth-speaker te dienen.

De door ons geteste paarse uitvoering heeft naar onze smaak een nogal kitscherige uitstraling. Gelukkig is de Amazon Echo Dot Max er ook in een wit en grijs jasje. Die zien er al heel wat chiquer uit en zullen in jouw woonkamer niet misstaan. Het grootste deel van de kunststof behuizing is voorzien van een laagje stof. Dit materiaal voelt niet zo stevig aan zoals we bij veel bluetooth-speakers van onder andere JBL tegenkomen. Nou is dat niet zo'n probleem, want ten opzichte van weerbestendige speakers heeft dit exemplaar natuurlijk minder te lijden.

©Maikel Dijkhuizen

Verbinden en luisteren

De configuratie en bediening van het apparaat gebeurt via de Amazon Alexa-app op een smartphone. Dat gaat erg vlot. Na verbinding met wifi downloadt de Echo Dot Max eerst een firmwareupdate. In de behuizing zit trouwens een rappe wifi6E-adapter, waardoor het apparaat overweg kan met de snelste draadloze netwerken. Al met al duurt de configuratie slechts enkele minuten.

Je koppelt Spotify of een andere muziekdienst eenvoudig aan je Amazon-account. Zeg vervolgens hardop waarnaar je wilt luisteren. Met een spraakopdracht als “Alexa, speel Coldplay” hoor je binnen enkele ogenblikken de bijbehorende deuntjes. Gebruik je stem ook om bijvoorbeeld een liedje te skippen of het volume te wijzigen. De microfoon is zéér gevoelig. Zelfs zacht uitgesproken (fluister)opdrachten op enkele meters afstand verwerkt de speaker zonder morren.

Lees ook: Van mobiel naar desktop: waarom je Spotify op je pc moet proberen

De behuizing is weliswaar compact, maar toch slaagde Amazon erin om een tweeter en woofer te integreren. Kijken we binnen dezelfde prijscategorie naar de enigszins vergelijkbare Apple HomePod Mini, dan biedt dit nieuwe model van Amazon dus een extra audiodriver. Voor zo'n kleine speaker in deze prijsklasse hoef je uiteraard geen wonderen te verwachten, maar voor het opzetten van een achtergrondmuziekje voldoet dit product prima. Met name de hoge tonen klinken erg helder. Als we geconcentreerd luisteren, horen we ook een beetje bas. Deze lage tonen zijn ietwat ondervertegenwoordigd. Verder gaat het geluid op een hoog volume galmen en vervormen.

©Maikel Dijkhuizen

Smartspeaker met Alexa

Lange tijd legde Alexa van Amazon het af tegen de spraakassistenten van Google en Apple, maar sinds 2024 verstaat Alexa eindelijk ook Nederlands. Daarmee is de Echo Dot Max een serieus alternatief voor smartspeakers van de eerdergenoemde merken. Je kunt in de Alexa-app onder andere een wekker, timer, herinnering, agenda-afspraak en boodschappenlijst instellen.

De behuizing heeft een temperatuursensor, zodat je naar de kamertemperatuur kunt vragen. Je kunt ook allerlei andere verzoeken doen. Vraag bijvoorbeeld naar de weersverwachting of naar de leeftijd van een BN'er. Helaas gaat niet iedere stemopdracht even vlekkeloos. Zo weigert ons testmodel om een overzicht van het laatste nieuws af te spelen.

Een nuttige optie is dat je in huis andere smarthome-apparaten met Alexa-ondersteuning kunt bedienen, zoals slimme lampen, stekkers en thermostaten. Dat werkt eveneens via spraakopdrachten. Misschien komt de geïntegreerde aanwezigheidssensor goed van pas, zodat de smartspeaker geschikte apparaten zelfstandig kan in- en uitschakelen.

Amazon Echo Dot Max kopen?

Zoek je een slimme luidspreker met een redelijke audiokwaliteit voor het luisteren van achtergrondmuziek? Dan is de Amazon Echo Dot Max een interessante kandidaat. Dankzij een zeer gevoelige microfoon laat je allerlei stemopdrachten op deze smartspeaker los. Meestal verwerkt de Echo Dot Max probleemloos deze commando's, al gaat er soms ook weleens iets fout.

Heb je een pc met weinig opslagruimte dan loont het wellicht om in Windows 11 de bestandscompressie in te schakelen. Dan hebben we het niet over zip-archieven, maar de NTFS-compressie waarmee je bestanden, mappen en zelfs volledige schijven kunt verkleinen.

Eerst een waarschuwing

Dankzij compressie is het mogelijk om meer data op te slaan op dezelfde ruimte. In Windows 11 kun je NTFS (New Technology File System) aanspreken. Het nadeel van deze methode is dat het extra rekenkracht vraagt iedere keer dat je zo'n gecomprimeerd bestand opent. Hetzelfde gebeurt wanneer je na de bewerking het bestand sluit en er recompressie wordt toegepast. Gebruik deze methode dus voor data die je lange tijd niet gebruikt en waar extra laadtijd nauwelijks hinderlijk is.

Je kunt op deze manier ook een volledige schijf comprimeren, maar we raden af om dit met de opstartschijf te doen. Gebruik deze functie niet op usb-sticks en alleen op snelle schijven zoals ssd's. Het prestatieverlies zou teveel doorwegen. Bij jpg-afbeeldingen of mp3- of mp4-mediabestanden is de winst verwaarloosbaar.

Map comprimeren

Open Windows Verkenner en navigeer naar de map waarvan je de inhoud wilt verkleinen. Klik met de rechtermuisknop op de map en in het snelmenu selecteer je Eigenschappen. Open het tabblad Algemeen en klik op Geavanceerd. Bij de Geavanceerde kenmerken zie je onderaan Compressie en versleutelingskenmerken. Plaats een vinkje bij Inhoud comprimeren om schijfruimte vrij te maken. Klik op OK en klik daarna op Toepassen.

Selecteer indien nodig de optie Wijzigingen toepassen op deze map, submappen en bestanden en klik op de OK-knop. Net zoals voorheen kun je zo'n map openen en de bestanden bekijken in Verkenner. Om de volledige map te decomprimeren, open je opnieuw de Eigenschappen en volg je de beschreven stappen.

Station comprimeren

Het is mogelijk om een volledige schijf te comprimeren. Open Windows Verkenner en klik op Deze pc in het linkerdeelvenster. Klik met de rechtermuisknop op de opslagschijf die je wilt comprimeren. Selecteer onder het gedeelte Apparaten en stations de optie Eigenschappen. Daarna kun je opnieuw de optie aanvinken: Dit station comprimeren om schijfruimte te besparen.