Welke software heeft geen vrienden en wordt universeel beschimpt en uitgekotst? Wat is de meest gehate software ooit? Is het iTunes? Is het Windows..? Nee! Maar eerst even dit...

Het leek zo'n mooi onderwerp - en ik had zelf nog wel wat kandidaten ook: de meest gehate software van Nederland, wat heet: ter wereld! Maar de wereld is niet zo zwart/wit als je hem zelf in een vlaag van woede wel eens geneigd bent te maken.

Als je de vraag 'Wat is de meest gehate software?' via sociale media de wereld in slingert, is het net alsof je een druppel Dreft in een teil afwaswater laat vallen: nog voor je bent uitgesproken hebben grote groepen hun stellingen betrokken in de verre uiteinden van het spectrum. Windows versus Apple, Unix versus Windows, Android versus iOS; sommige namen werken kennelijk als een rode lap op gebruikers, die kennelijk niet willen begrijpen of in elk geval niet kunnen uitstaan dat iemand andere software prefereert boven hun eigen favoriet. De vergelijking met ideologische en religieuze conflicten ligt voor de hand, en dergelijke discussies komen om precies dezelfde reden nooit ten einde: er is geen absolute waarheid, dus iedere keuze is arbitrair en kan altijd worden aangevochten.

Waar het mis gaat in dat soort discussies is dat we doen alsof mensen volstrekt rationele wezens zijn die uitgaan van feiten waar iedereen in gelijke mate van op de hoogte is en die voor iedereen even relevant zijn. Als dat werkelijk zo was reden we allemaal in dezelfde auto.

Het idee om een serieus artikel te bouwen over de meeste gehate software was dus wellicht wat naïef. Ik ging ervan uit dat er objectieve criteria te vinden moeten zijn om te beoordelen of software troep is of niet, maar dat blijkt verdraaid lastig.

Persoonlijk heb ik bijvoorbeeld een gruwelijke hekel aan iTunes. iTunes vind ik zo mogelijk nog erger dan de Windows Media Player: dat is ook een topzwaar product dat me opzadelt met commerciële meuk en een interface als een spiegelpaleis, maar de Media Player kan ik tenminste negeren. iTunes niet. Als je iets met Apple te maken wilt hebben, moet je iTunes installeren. En ik begrijp niets van dat programma. Het doet van alles met mijn bestanden, loopt volledig vast op mijn (grote) muziekcollectie, en de bediening is volstrekt contra-intuïtief. Voor mij. En daar zit de crux. Want hoe onwaarschijnlijk ik het ook vind, er zijn ook hele volksstammen die zweren bij iTunes (waaronder een aantal mensen die ik nochtans zeer hoog heb zitten).

Als ik eerlijk ben, moet ik toegeven dat ik sowieso het hele Apple software-universum niet kan volgen. Ik heb ooit een MacBook gekocht voor mijn moeder, in de hoop verlost te zijn van de voortdurende stroom computervragen. Nu krijg ik minder vragen, maar ik kan ze ook niet meer beantwoorden. Iedere keer dat ik achter die Mac kruip verdwaal ik volledig in dat systeem. Even een backup maken, attachments aan mailtjes openen, foto's opslaan in een begrijpelijke mappenstructuur - het lijkt wel een onmogelijke opgave. Maar dat is persoonlijk, weet ik. De logica van DOS en Windows zit te diep in mijn systeem - ik ben voor het leven getekend.

Dat is het probleem van mijn insteek: van Windows tot MySQL en van iTunes tot Linux, voor iedere schare haters staat een bataljon fans op dat bereid is hun favoriet tot hun laatste adem te verdedigen.

Dood aan Bloatware

Heeft de zoektocht dan helemaal niets zinnigs opgeleverd? Is er (buiten malware en spam) niet één pakket of softwaretype dat universeel verafschuwd wordt? Jazeker wel. Bloatware. Software waar je niet om hebt gevraagd en die je niet nodig hebt, maar waar je wel mee wordt opgezadeld. Zoals de troep die voorgeïnstalleerd staat op je nieuwe pc of notebook. En de rotzooi die, als je niet oppast, wordt meegeïnstalleerd met reguliere downloads. Extra werkbalken; trialversies van antivirussoftware. Maar ook de 'handige' pakketten die fabrikanten van allerhande hardware zelf hebben laten ontwikkelen. Denk aan de synchronisatiesoftware van veel moderne smartphones, of de DVD's vol tools en gadgets die met moederborden, grafische kaarten, webcams, DVD-spelers en printers worden meegeleverd. Vaak zijn ze voorzien van bizarre fantasie-interfaces; de bediening en interne logica lijken vaak volledig gebaseerd op het toevallige humeur van de betrokken programmeurs, en als het even kan zit er een gebrekkig vertaalde handleiding bij van 148 pagina's (pdf) waarin je alleen de meest voor de hand liggende functies beschreven vindt. Gewoonlijk nestelen dat soort pakketjes zich ook nog eens permanent in het actieve geheugen, waar ze als het mee zit alleen onnodig resources slurpen, en als het tegen zit ook nog eens conflicten veroorzaken met andere programma's.

Het is duidelijk dat die programma's pure bijzaak zijn voor de leveranciers: niemand zou ooit een cent voor die ellendige software betalen, maar dat geeft niet, want 'zolang ze de hardware maar willen, slikken ze die software ook wel'. Het meest ergerlijke is dat er vaak al allerhande gratis of open source alternatieven op de markt zijn die dezelfde taken vele malen beter uitvoeren. Mijn Kenwood-autoradio heeft bijvoorbeeld een mp3-speler waar zelfs de meest amateuristische app-ontwikkelaar zich voor zou schamen. Maar denk niet dat die leveranciers ooit nog de moeite nemen een update uit te brengen voor die meuk - waarom zouden ze? Je hebt je geld toch al uitgegeven.

Conclusie

Samenvattend heeft de vraag 'Wat is de meest gehate software?' geleid tot een conclusie en een oproep. Ten eerste is er de constatering dat er niet zoiets bestaat als software die voor iedereen geschikt is. Mensen verschillen. Je hebt alfa's en bèta's, mannen en vrouwen, visueel of textueel ingestelde mensen, intuïtieve en rationele gebruikers, kunstenaars en boekhouders, Appelaars en Microsofties; er is geen universele manier om software zo te ontwerpen dat iedereen er gelukkig van wordt. Wel is het wellicht een goed idee dat IT-ers zich wat meer bewust worden van dit verschijnsel. Als Apple of Microsoft kun je het je wellicht veroorloven bewust één kant te kiezen, en zeker in het geval van Apple heeft dat geleid tot de onvoorwaardelijke devotie van een hele specifieke doelgroep - maar als ontwikkelaar of inkoper van bedrijfsapplicaties heb je niet de luxe dat je je eigen doelgroep kunt bepalen. Het is niet voor niets dat 'consumerization' en BYOD zo populair aan het worden zijn: mensen zijn divers, en voor optimale resultaten zul je ook je IT zo moeten inrichten.

Mijn oproep is er een aan de hardware-fabrikanten: ga nou eens je best doen. Je verdient je geld met de hardware - om vervolgens zo'n bijzaak te maken van de software is wel heel cynisch. Jullie bloatware is, na spam en malware, de enige software waar echt iedereen een hekel aan lijkt te hebben. Dat zou je toch aan het denken moeten zetten. Doe je gebruikers een lol en ga bijvoorbeeld eens shoppen bij bestaande (open source) pakketten - zo duur hoeft een licentie niet te zijn. En als je dan toch per se zelf iets wilt ontwikkelen, maak er dan alsjeblieft een open source project van, zodat je gebruikers de vrijheid krijgen voor jou te doen waar je kennelijk zelf geen trek in hebt. Als ik een positief voorbeeld mag noemen: de storage-oplossingen van Synology draaien allemaal op hetzelfde OS, dat gebaseerd is op Linux kernel 2.6 (GPL). Het heeft zich in de loop der tijd ontwikkeld tot een van de beste hardware-ondersteunende softwarepakketten die ik ken, zowel dankzij de inspanningen van de leverancier zelf als de bijdragen vanuit de community. Negatieve voorbeelden van overbodige, vermoeiende, onbegrijpelijke of slecht geprogrammeerde software hoef ik vast niet meer te noemen - maar wie los wil mag daar rustig onze reacties voor gebruiken...

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.