We sjouwen ons een breuk aan zware camera's en bijbehorende onderdelen terwijl we een handzame variant in de broekzak hebben. Dat de beeldkwaliteit van een smartphone niet in de buurt komt van een spiegelreflex, maakt 'm nog niet gelijk slecht. Wij testten de camera's van zes recente topmodellen.

Als iemand tien jaar geleden had gezegd dat tegenwoordig de meeste foto's met een telefoon gemaakt worden, werd hij waarschijnlijk uitgelachen. Nu is het werkelijkheid. Smartphonefabrikanten springen daar handig op in en proberen de camera in de huidige smartphones steeds beter te maken. Samen met onze collega's van tijdschrift Computer!Totaal gingen wij een hele dag op pad om zes recente topmodellen te testen. Dat zijn de Huawei P8, iPhone 6 plus, LG G4, Nokia Lumia 930, Samsung Galaxy S6 edge en Sony Xperia Z3. De camera's van de iPhone 6 plus en de Galaxy S6 edge zijn overigens hetzelfde als (respectievelijk) de iPhone 6 en Galaxy S6. Lees ook: De 15 beste smartphones die je in 2015 kunt kopen

We daagden de camera's uit met het fotograferen van felle kleuren in de Keukenhof en onderwierpen ze aan een slecht-lichttest in een bruin café in het centrum van Amsterdam. Er waren duidelijke verschillen, die we hierna per camera zullen bespreken. Eerst een paar algemene testuitslagen én tips hoe je met elke smartphone betere foto's maakt.

©PXimport

De 6 smartphones die de strijd met elkaar aangaan.

Regels

Het fotograferen met een smartphone is leuk, makkelijk en snel. En na de test kunnen we zeker zeggen dat een aantal telefoons een hoge beeldkwaliteit uit het sensortje perst. Maar vaak worden bij het fotograferen met een smartphone de fotografiebasisregels vergeten. En juist die maken het verschil tussen een mooie foto en een kiekje. Dus druk niet honderd keer af, gewoon omdat het kan, maar denk na wat je wilt fotograferen. Bekijk je onderwerp goed en denk na over een mooie compositie. Dat betekent bij een mooie zonsondergang niet altijd de horizon in het midden of bij een macro de bloem vol in beeld. Geef ruimte aan je onderwerp en werk volgens de regel van derden of gulden snede. Vergeet hierbij je standpunt niet. Ook voor een smartphonefoto is het mooi om door je knieën te zakken, op de grond te liggen of op een bankje te klimmen. Alles voor een mooie foto. En juist met een smartphone is dit erg gemakkelijk. Je tikt op je scherm op je onderwerp en daar wordt direct op scherpgesteld. Geen gedoe met scherpstelpunten wisselen, gewoon tikken en klaar. Belangrijk om te weten is dat het punt dat je aantikt op je scherm voordat je een foto maakt, niet alleen je scherpstelpunt is, maar ook je lichtmeetpunt. Zo kan het gebeuren dat je foto te licht of donker wordt. Elke smartphonecamera heeft de optie van belichtingscorrectie. Maak daar gebruik van om je belichting te verbeteren.

©PXimport

Om de foto's goed met elkaar te vergelijken hebben we de smartphones op dezelfde plaats op een statief gezet.

Statief

Voor deze test hebben we alle foto's vanaf statief gemaakt. Het lijkt misschien overdreven, een smartphone op statief, maar wat voor de spiegelreflexcamera geldt, geldt net zo goed voor de smartphonecamera. Het statief zorgt ervoor dat je camera stabiel en stevig staat en minimaliseert de kans op bewegingsonscherpte. Vooral bij de avondfoto's was een statief onontbeerlijk. Een smartphonestatief hadden wij snel gemaakt. Door de houder van een selfiestick te gebruiken als statiefkop op ons eigen statief hadden we goedkoop een prima statief. Let wel op welke selfiestick je koopt, niet bij allemaal kan de houder er vanaf.

Niet doen

De mogelijkheden van een camera verschillen heel erg per merk. Wat overal kan, is de belichting en de witbalans aanpassen. De meeste camera's hebben verschillende scènestanden. Het is zeker waard om hier even tijd aan te spenderen en uit te zoeken wat deze standen doen. Verder heeft elke camera een flitser. Hoewel de resultaten wisselend zijn, adviseren we eigenlijk altijd deze uit te zetten. Het is namelijk niet te vergelijken met een flitser in je camera. Het led-lichtje op je smartphone geeft een stoot licht recht van voren waar niemand mooier van wordt. Ook zoomen op een smartphone is een no-go. Deze telefoons hebben geen optische zoom, zoals een objectief dat uit verschillende lensdelen bestaat, en zoomen dus digitaal. Feitelijk maak je dan een uitsnede, wat de kwaliteit niet bevordert. Zoom dus niet met je telefoon, maar met je voeten en zet gewoon een stap dichterbij.

Raw

In deze test hebben we gezien dat de ontwikkeling van de smartphonecamera razendsnel gaat. De foto's van de winnaar waren zelfs een stuk beter dan die van een nieuwe compactcamera die we ter referentie hadden meegenomen. Het is sinds Android 5.0 zelfs mogelijk om op een smartphone in raw te fotograferen. Niet alle toestellen ondersteunden deze nieuwe optie in Google's besturingssysteem, maar de smartphones die het deden, hebben zeker een voorsprong. De raw-bestanden worden als het universele dng-formaat weggeschreven en wij waren positief verrast door de kwaliteit. Het maakte het fotograferen met een smartphone zowat een spiegelreflexervaring.

©PXimport

Ook binnen hebben we de moeilijkste lichtomstandigheden uitgezocht voor de camera's.

HTC One (m9)

Helaas was HTC niet in staat om een testmodel uit te lenen voor deze test. Heel erg is dat overigens niet. Tijdens een eerdere review van het toestel kwamen we al tot de conclusie dat de HTC One een puike camera heeft, maar het aflegt tegen zijn directe concurrenten van LG, Samsung en Apple.

Op de volgende pagina's gaan we in detail in op iedere smartphonecamera. Wil je de conclusie en de specificaties overzichtelijk terugzien, bekijk dan de specificatietabel. De algemene reviews vind je terug in ons smartphonedossier.

Huawei P8

Huawei verrast ons als telefoonmerk elke keer positief. Design en bediening lijken heel erg op de iPhone. Dit geldt ook voor de camera. Tijdens de test dachten we soms even dat we met de iPhone fotografeerden, zo sterk lijkt de menustructuur op die van Apple. Toch is de iPhone een slag groter en is de Huawei P8 handzamer en makkelijker om mee te fotograferen. Helaas geldt dat voor de foto's niet. De kleuren lijken een beetje flets, wat erg jammer is. We zijn ook niet helemaal ontevreden over deze smartphone. Hij heeft de meeste groothoek van alle geteste modellen, zodat je altijd lekker veel in beeld krijgt. Ook heb je in de hoeken van de foto weinig vertekening en zien de details er OK uit. De cameralens is ontwikkeld door Sony en dat is een slimme zet geweest. Waar de Huawei ons vooral overtuigde was met slecht licht. Huawei heeft een groot diafragma (F 2). Al is het diafragma van de Samsung S6 edge en de LG G4 groter, de Huawei komt in een donker café of 's avonds op straat erg goed weg. Ook het portret in het café is prima voor een smartphonecamera. Erg fan zijn we van de speciale nachtstand. Die is eigenlijk niet meer te gebruiken uit de hand, dus een statief is handig. In deze stand maakt de camera heel veel foto's met een lichte belichtingscompensatie. Door die heel snel over elkaar te plakken, krijg je een prachtige, zachte hdr-foto. Verder heeft Huawei P8 een soort lightpainting-stand. Ook die moet je gebruiken met statief. Wij maakten in die stand een avondfoto van een balkon. De voorgrond van de gebouwen bleef mooi gelijkmatig verlicht, terwijl de voorbijdrijvende wolken langzaam strepen werden. Dit zou je dus ook kunnen gebruiken om met een zaklamp leuke teksten in een foto te 'schrijven'. Je ziet op je telefoon zo de tekst verschijnen. Erg leuke en vooruitstrevende features waarmee deze camera zeker punten wint. Daarbij kunnen we ook extra punten toekennen aan het scherm. Dat is groot, helder en duidelijk. Al met al zijn we ook dit keer positief verrast door deze nieuwe Huawei, met bovendien een bijzonder scherpe aanschafprijs. Jammer van de punten die hij laat liggen op de iets fletse kleuren. Als dit bij een volgende versie nog wordt geüpdatet, zouden we deze smartphone wel kunnen aanraden.

©PXimport

De Huawei P8 kon nog aardig wat licht opvangen in het donker.

Specs

Model

Huawei P8

Prijs

€ 499,-

Sensor

13 megapixel

Resolutie

4160x3120

Beeldscherm

5,2 inch/ 1920x1080

Gewicht/afmeting

144 gram/ 14,5 x 7,2 x 0,6 cm

Opslagruimte

16GB

Uitbreidbaar met geheugenkaart

Ja

iPhone 6 plus

Toen de iPhone 6 uitkwam, waren we in eerste instantie een beetje teleurgesteld over de camera. We hadden op z'n minst 13 megapixel verwacht, waar we er 8 kregen. Volgens Apple is de 6 wel degelijk verbeterd. Ten eerste kun je slowmotion filmen met 240 frames per seconde, twee keer zo langzaam als het vorige model. Voor wie vaak hiermee werkt, is deze super slowmotion een verademing, je kunt er fantastische video's mee schieten. Daarnaast gebruikt Apple de techniek Focus Pixels waarmee de iPhone 6 twee keer zo snel scherpstelt. Ook zit er een nieuwe sensor in. Wij gebruikten overigens de iPhone 6 plus, met beeldstabilisatie. De gewone versie heeft die niet. En we moeten Apple gelijk geven: de foto's zien er goed uit. De scherpte, maar ook de kleuren doen zeker niet onder voor de betere compactcamera. De bediening werkt zoals je van Apple gewend bent erg simpel en op het grote scherm kun je de foto's goed terugkijken. Uiteraard hebben wij alle foto's beoordeeld op een gekalibreerd computerscherm en daar blijven we onder de indruk van de kwaliteit. De huidskleur van het model buiten ziet er natuurlijk uit en de details in haar hoofdband zijn scherp. Ook in slecht licht presteert de iPhone naar behoren. Elke smartphonecamera heeft snel last van ruis door zijn kleine sensor. Dit wordt op de foto's verdoezeld door een ruisonderdrukking. Die heeft als nadeel dat de foto's al snel erg onscherp ogen. Vooral op groot beeldscherm valt dit heel erg op. De iPhone 6 plus heeft er zeker last, maar is niet het slechtste jongetje van de klas. Minpuntje: de lens op deze iPhone 6 plus steekt ongeveer een millimeter uit de behuizing. Niet des Apple's en het zorgt er ook nog eens voor dat de telefoon minder stevig op z'n rug ligt.

©PXimport

De iPhone kan heel veel detail vastleggen.

Specs

Model

iPhone 6 Plus

Prijs

€ 799,-

Sensor

8 megapixel

Resolutie

3264x2448

Beeldscherm

5,5 inch/ 1920x1080

Gewicht/afmeting

172 gram/ 15,8 x 7,8 x 0,7 cm

Opslagruimte

16GB

Uitbreidbaar met geheugenkaart

Nee

LG G4

Zoals gezegd is de camera een belangrijk onderdeel voor smartphonefabrikanten. De in april gelanceerde LG G4 is daar het meest uitgesproken in. 'Spiegelreflexkwaliteit in smartphoneformaat', kopte het begeleidende persbericht. Nu durven we dat te betwijfelen, maar de LG G4 komt zeker een heel eind. Tijdens de testdag riepen we deze smartphone al onofficieel uit als winnaar. Onofficieel omdat we de foto's nog op een computerscherm moesten controleren, maar het beeldscherm van deze LG G4 is echt verbluffend. Scherp, helder, gedetailleerd en groot: prachtig om je gemaakte foto's op terug te kijken. Maar ook op ons computerbeeldscherm bleven de foto's overeind. De foto's waren kleurecht en erg gedetailleerd, zelfs in de hoeken. Het portret buiten had de meest natuurlijke huidskleur en de details in de kleding waren haarscherp. Fotograferen met weinig licht blijft een probleem voor een smartphone. Daar halen ze de vertrouwde spiegelreflex nog lang niet in, maar de G4 doet een aardige poging. Het heeft als enige camera een diafragma van F 1,8 en dat zie je. In de avondfoto zit nog genoeg detail en met de hdr-functie sleep je er een prima foto uit. Verder krijgt de LG G4 extra punten voor de camerafunctionaliteiten. Die zijn enorm. In de M-stand kun je heel veel zelf tweaken, zoals witbalans, belichtingscorrectie en iso. Nu is dat mogelijk bij de meeste geteste camera's, maar de G4 heeft meer. Zo heeft deze als enige de mogelijkheid om je sluitertijd te kiezen. Dan kun je overdag lange-sluitertijdfoto's met je smartphone maken. Let hierbij wel op, want het diafragma kun je niét instellen. Zonder zonnebril of filtertje voor je camera heb je dan al snel een overbelichte foto. Ook heeft de G4 standaard een mogelijkheid om in raw te fotograferen. Net zoals bij de spiegelreflex haal je hier uit je raw-bestand nog een hoop extra informatie. Erg interessant als je in moeilijke omstandigheden moet fotograferen. Hoewel we de flitser van een smartphone sowieso afraden, is dat het enige punt waarop de G4 tegenviel. Het is een klein en fel lampje dat direct alle sfeer in de foto plat slaat, meer nog dan de andere smartphoneflitsers. Maar zoals gezegd perst de G4 indrukwekkende foto's uit zijn sensor, ook met slecht licht, zodat je die flitser waarschijnlijk niet eens nodig hebt.

©PXimport

Realistische kleuren met veel detail in iedere omstandigheid, de G4 is op alle vlakken het beste.

Specs

Model

LG G4

Prijs

€ 649,-

Sensor

16 megapixel

Resolutie

5333x3000

Beeldscherm

5,5 inch/ 2560x1440

Gewicht/afmeting

156 gram/ 14,9 x 7,6 x 0,9 cm

Opslagruimte

32GB

Uitbreidbaar met geheugenkaart

Ja

Nokia Lumia 930

De meeste Nokia-telefoons zijn budgetvriendelijke middenklassers, maar met de Lumia 930 speelt de Finse fabrikant mee met de high-end smartphones. Interessant om te weten dat dit waarschijnlijk de laatste Windows-telefoon is met de naam Nokia. Voortaan zet Microsoft zijn eigen naam en logo op de nieuwe Lumia-smartphones. Net als voorganger Lumia 925 zet ook de 930 groot in op de camera. De 20-megapixelcamera is dezelfde als die van de veel duurdere Lumia 1520. De camera heeft een Carl Zeiss-objectief met diafragma F 2,4 en een dubbele led-flitser. Om maar direct met de deur in huis te vallen: de foto's vallen ons toch een beetje tegen. Vooral de kleuren zijn wat flets. Bij het portret buiten wordt de huidskleur bijna grauw, een enorm verschil met de heldere en frisse kleuren van de LG G4. Bij slecht licht haalt de Lumia de score nog een beetje op. De drankflessen in een slecht verlicht café worden goed weergeven. Je kunt de merken lezen en de kleuren komen, ook op foto, over. Dat is iets waar andere camera's meer moeite mee hadden. Toch is deze camera niet onze favoriet en dat heeft ook met de bediening te maken. Er zijn twee verschillende camera-apps, wat erg verwarrend werkt. Verder heeft de Lumia 930 veel knoppen aan de zijkant, zodat hij bijna niet op een statief te klemmen is. Meerdere keren zetten we de camera per ongeluk uit, omdat onze smartphonehouder op de uit-knop drukte. Niet erg handig. Een plus is dat ook deze camera veel mogelijkheden heeft. Ook bij de Lumia 930 kun je in raw fotograferen. Hij heeft ook optische beeldstabilisatie, zodat je langer uit de hand kunt fotograferen. Je kunt veel zelf instellen om de camera te tweaken. Maar uiteindelijk gaat het toch om de foto's en die stelden teleur. Vooral de avondfoto was een en al ruis, bij een iso van 640. Heel erg jammer en echt ongeschikt om ergens anders voor te gebruiken dan als kiekje of geheugensteuntje. Zeker niet een foto die je wilt delen, laat staan afdrukken.

©PXimport

Bij moeilijke binnen-omstandiheden kan de Lumia 930 best veel detail vastleggen.

Specs

Model

Nokia Lumia 930

Prijs

€ 369,-

Sensor

20 megapixel

Resolutie

4992x3744

Beeldscherm

5 inch/ 1920x1080

Gewicht/afmeting

167 gram, 13,7 x 7,1 x 1 cm

Opslagruimte

32GB

Uitbreidbaar met geheugenkaart

Nee

Samsung Galaxy S6 Edge

We moeten toegeven, we hadden hoge verwachtingen van de Galaxy S6. Wij testten de Edge-variant, met het aflopende scherm, maar de camera's in beide modellen zijn hetzelfde. De resultaten van een technische sensortest van website DxOMark waren veelbelovend en we kunnen dat in onze praktijktest beamen. De S6 fotografeert scherp, geeft mooie en frisse kleuren en enorm veel detail. De huidskleur bij een portret buiten zijn natuurgetrouw en fris. We waren niet alleen onder de indruk van de foto's, maar ook van de snelheid van deze telefoon. De camera start razendsnel op. Als je twee keer op de homeknop drukt, start vanuit elke scherm direct de camera op. Volgens Samsung is dat in 0,7 seconde. We hebben het niet geklokt, maar we kunnen je verzekeren, het is snel. Ook het scherpstellen en afdrukken gaat snel. Zo snel dat we soms twijfelden of er wel een foto was gemaakt. Dat werkt erg prettig, vooral bij onderwerpen als kinderen en huisdieren. Samsung werkt met een heel groot diafragma van F 1,9 en ook dat zie terug in de in het donker gemaakte foto's. Deze camera heeft minder moeite met slecht licht en perst er onder deze omstandigheden nog steeds een redelijk plaatje uit. Ook het portret in het donker had nog genoeg detail en scherpte. De kleur werd iets valer, maar op dat punt lieten bijna alle camera's steken vallen. Het ruisniveau van de foto's met slecht licht zijn echt acceptabel voor een smartphone-foto. Met knalrode bloemen had de Samsung Galaxy S6 Edge evenmin moeite, over het algemeen een moeilijke kleur voor digitale camera's. De rode tulp knalt van het beeldscherm, wat betreft scherpte, kleurweergave en detail. Over het scherm van de telefoon zijn wij ook te spreken. We waren verdeeld over het nut van het gebogen scherm, vooral voor de fotografie is dat twijfelachtig. Voor gebruik als telefoon mag het misschien handig zijn, maar om er € 150,- extra voor te betalen als camera is voor ons niet nodig. Omdat de camera in de Galaxy S6 precies hetzelfde is, zouden wij die adviseren. Het gaat ons niet om het uiterlijk of technisch vernuft in de body, maar om de sprankelende foto's. En die levert deze Samsung Galaxy S6 zeker!

©PXimport

De foto's van de Galaxy S6 zijn ontzettend gedetailleerd.

Specs

Model

Samsung Galaxy S6 Edge

Prijs

€ 849,-

Sensor

16 megapixel

Resolutie

5312x2988

Beeldscherm

5,1 inch

Gewicht/afmeting

138 gram/ 14,3 x 7,1 x 0,7 cm

Opslagruimte

32GB

Uitbreidbaar met geheugenkaart

Nee

Sony Xperia Z3

De Sony Xperia Z3 heeft dezelfde camera als de Z3 Compact en is een van de oudere smartphones in onze test. En dat klinkt gek want deze telefoon werd pas in september 2014 geïntroduceerd en is nu al een oudje. Dat komt ook, omdat er aan de camera weinig werd verbeterd ten opzichte van voorganger Xperia Z2, die begin 2014 werd gelanceerd. En we moeten eerlijk zijn, dat is in vergelijking met de nieuwere camera's te zien. De Xperia Z3 viel ons het meest tegen. De kleuren zijn erg flets, er wordt vaak een verkeerde witbalans gekozen waardoor de foto's wat blauwig ogen. Je kunt de witbalans zelf nog aanpassen, maar bij alle andere geteste camera's ging dit wel goed. In de hoeken van de foto's zit vaak veel vertekening en onscherpte, waardoor een hoofdonderwerp te dicht bij de rand zetten niet echt aan te raden is. Het ruisniveau in slecht licht is om te huilen als je kijkt naar wat andere smartphonecamera's tegenwoordig neerzetten. Avondfoto's verliezen elke scherpte door de enorme ruisonderdrukking die Sony over de foto's gooit. We waren ook teleurgesteld over de snelheid van de Xperia Z3. Hij is gewoon langzamer dan de concurrenten. Het opstarten van de camera is OK en kan ook via de knop aan de zijkant. Maar het scherpstellen en het afdrukken duurt lang! Daarbij heb je weinig mogelijkheden om de camera zelf in te stellen. In de M-mode kun je een belichtingscorrectie uitvoeren en vier verschillende witbalansen kiezen. Dat is erg weinig. Wel heb je 17 scènestanden, die op zich aardig werken. De Xperia Z3 kan in raw fotograferen. Dan omzeil je bij avondfotografie die ruisonderdrukking, maar dan wordt wel weer gelijk de hoeveelheid ruis zichtbaar. Verder is dit natuurlijk de enige camera die waterdicht is en heeft hij een handige cameraknop aan de rand zitten. Dan maak je gemakkelijk een foto tijdens een snorkelplons. Maar of je die ook groot aan je muur wilt hangen? We denken toch van niet.

©PXimport

De Z3 stelde ons teleur.

Specs

Model

Sony Xperia Z3

Prijs

€499,-

Sensor

20,7 megapixel (automatische stand: 8 megapixel)

Resolutie

5248x3936

Beeldscherm

5,2 inch/ 1920x1080

Gewicht/afmeting

152 gram/ 14,6 x 7,2 x 0,7 cm

Opslagruimte

16GB

Uitbreidbaar met geheugenkaart

Ja

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Ben je op zoek naar een groot computerscherm? Dan is een 34 inch-model wel iets voor je. Wij vonden vijf betaalbare modellen voor je.

Heb je kantoor aan huis of werk je veel thuis voor je werk? Met de overvloed aan informatie die we steeds meer voor onze kiezen krijgen volstaat alleen het scherm van je laptop allang niet meer. Een extra monitor is daarom onontbeerlijk. Die schermen zijn de laatste jaren ook steeds groter geworden, maar qua prijs blijven ze betaalbaar. Wij vonden vijf 34 inch-modellen goede monitors met een leuk prijskaartje.

LG 34WR50QC-B

Als je op zoek bent naar een breed scherm voor multitasking, dan kun je de LG 34WR50QC-B overwegen. Dit model heeft een VA-paneel, wat vaak zorgt voor diepe zwartwaarden, en het scherm is gebogen. De kromming, aangeduid als 1800R, is bedoeld om het hele schermoppervlak binnen je gezichtsveld te brengen. Voor de scherpte van het beeld beschikt deze monitor over een UWQHD-resolutie van 3440 x 1440 pixels, verdeeld over een diagonaal van 34 inch. De verversingssnelheid van 100 Hz zorgt voor een vloeiende weergave van beweging, wat merkbaar is bij het scrollen door webpagina's of tijdens het afspelen van video's. Qua aansluitingen vind je op dit scherm twee HDMI-poorten en een DisplayPort-aansluiting. Ook is er een hoofdtelefoonaansluiting aanwezig. Het scherm ondersteunt HDR10, wat de weergave van contrast en kleuren in compatibele media kan verbeteren. De voet van de monitor is kantelbaar, maar niet in hoogte verstelbaar of draaibaar.

LC-Power LC-M34-UWQHD-100-C-V2

De LC-Power LC-M34-UWQHD-100-C-V2 is een gebogen breedbeeldmonitor met een schermdiagonaal van 34 inch en een kromming van 1500R. Het gebruikte VA-paneel levert een resolutie van 3440 x 1440 pixels en een contrastverhouding van 3000:1, wat bijdraagt aan diepe zwarttinten. De verversingssnelheid van 100 Hz zorgt voor een soepele weergave van bewegende beelden. Voor het aansluiten van apparaten beschikt deze monitor over drie HDMI-poorten en één DisplayPort. De monitor is uitgerust met Adaptive Sync-technologie, die de framerate van je grafische kaart en de monitor op elkaar afstemt om haperingen in het beeld te minimaliseren. Functionaliteiten zoals Picture-in-Picture (PiP) en Picture-by-Picture (PbP) zijn aanwezig, waarmee je beelden van twee verschillende bronnen tegelijkertijd op het scherm kunt weergeven. De voet van de monitor is verstelbaar, waardoor je het scherm kunt kantelen voor een betere kijkhoek.

LG 34WQ75C-B

Zoek je een betaalbare pc-monitor met een gebogen ips-paneel, dan is de LG 34WQ75C-B een goede keuze. Dit paneeltype staat garant voor levendige kleuren en goede kijkhoeken. Het 34inch-scherm heeft 3440 × 1440 pixels en is dus ideaal voor videostreaming. De ondersteuning voor HDR10 komt hierbij goed van pas. Films en series van de betere streamingdiensten hebben hierdoor een realistischer kleurverloop. Zet deze LG-monitor gerust in een (thuis)kantoor met veel licht, want het scherm heeft een anti-reflecterende coating. Aan aansluitopties geen gebrek! Zo kies je voor de beeldoverdracht tussen usb-c, DisplayPort en tweemaal HDMI. Daarnaast zijn er ook nog eens vier usb-poorten en een ethernetaansluiting voorhanden. Nuttig voor wie zijn of haar laptop snel op de monitor inclusief alle randapparaten wil aansluiten. Denk onder meer aan een muis, toetsenbord en externe harde schijf. Via een enkele usb-c-kabel bereiken data en stroom de laptop, terwijl het beeldsignaal in tegengestelde richting naar het scherm wordt verzonden. Overige pluspunten zijn de geïntegreerde speakers en in hoogte verstelbare standaard.

Samsung Odyssey G5 C34G55T

Deze 34-inch monitor van Samsung is uitermate geschikt voor fanatieke gamers. Zo presteert het paneel op een maximale vernieuwingsfrequentie van 165 hertz. Hierdoor ervaar je uiterst vloeiende gameplay. Als je een pc met een geschikte grafische kaart aansluit, wordt de vernieuwingsfrequentie continu geoptimaliseerd. Dat werkt via de techniek FreeSync. Voor het spelen van multiplayergames is de rappe reactietijd van één milliseconde een groot voordeel. Zo reageer je razendsnel op (online) tegenstanders. Met een resolutie van 3440 × 1440 pixels verschijnen de animatiebeelden ook nog eens scherp in beeld. Deze luxe monitor kan uit de voeten met HDR10, waardoor de beelden van games, films en series zeer realistisch ogen. Je sluit een computer of laptop op twee manieren aan, namelijk via DisplayPort of HDMI. Dankzij de lichte kromming neem je moeiteloos pal voor het scherm plaats. Het beeld sluit goed aan bij je gezichtsveld, waardoor je de monitor ook voor regulier kantoorwerk kunt gebruiken. Daarnaast leent de Odyssey G5 LC34G55T zich goed voor beeldbewerking. Het scherm is trouwens niet in hoogte verstelbaar; er is alleen een kantelfunctie beschikbaar.

Philips Evnia 34M2C6500/00

Voor oled-begrippen valt de vraagprijs van de Philips Evnia 34M2C6500/00 alleszins mee. Dit model bevat om precies te zijn een hoogwaardig qd-oled-paneel. Deze schermtechniek staat bekend om zijn inktzwarte contrasten, hoge helderheid en natuurgetrouwe kleuren. Aangezien iedere pixel individueel wordt aangestuurd, zie je volop details. Deze pc-monitor is geschikt voor wie games, video's en foto's in een hoge kwaliteit wil bewonderen. Voor nog fraaiere beelden schakel je tussen verschillende HDRI-modi. Je sluit met behulp van DisplayPort en HDMI (2×) één of meerdere computers aan. Verder telt de onderzijde van het scherm twee usb-poorten.

De Evnia 34M2C6500/00 ondersteunt een respectabele resolutie van 3440 × 1440 pixels. Daarnaast valt de riante vernieuwingsfrequentie van 175 hertz op. Snel bewegende beelden verschijnen dus scherp op het qd-oled-paneel. Dankzij het gebogen ontwerp volg je vanuit jouw zitpositie  alle activiteiten op het scherm. Gamers slaan hun persoonlijke voorkeuren optioneel in eigen profielen op. Switch zo bij ieder spel naar de juiste beeldinstellingen. Voor schiet-, race- en strategiegames zijn er overigens voorgekauwde instellingen beschikbaar. Tot slot heeft Philips ook aan een goede ergonomie gedacht. Je kunt de Evnia 34M2C6500/00 kantelen, zwenken én in hoogte verstellen.

Windows 10 is tien jaar oud en Microsoft stopt (grotendeels) met de ondersteuning: vanaf 14 oktober 2025 krijg je voor dit besturingssysteem normaal gesproken geen updates meer. De grote vraag is natuurlijk: welke opties heb je? In dit artikel lees je wat je mogelijkheden zijn.

Liever niet niets doen

Zolang Microsoft op het laatste moment de koers niet toch nog wijzigt, stopt het bedrijf vanaf 14 oktober 2025 met het ondersteunen van Windows 10. Als je niks doet, krijgt het besturingssysteem daarna geen updates meer. Je ontvangt ook geen veiligheidspatches meer, al is er nog een uitweg om nog één jaar veiligheidsupdates te krijgen (zie 'ESU-programma').

Windows 10 blijft zonder updates op zich wel werken en je zou er in principe gewoon mee kunnen doorgaan, maar toch raden we dat af. Je systeem krijgt immers geen beveiligingsupdates meer en wordt daardoor extra vatbaar voor nieuwe malware en hacks. Ook de kans op systeemproblemen neemt toe: bugs stapelen zich op, drivers verouderen en hardware-ondersteuning valt weg. Veel softwareleveranciers, denk aan browsers, antivirus en zakelijke toepassingen, stoppen bovendien ook snel met updates na zo'n EOL (End Of Life).

Je zou de pc of laptop nog wel kunnen blijven gebruiken in een volledig geïsoleerde omgeving, los van internet en andere netwerken (dat heet airgapped). Of je behoudt het systeem voor specifieke verouderde programma's of hardware die niet meer werken onder Windows 11. In dat geval raden we aan extra maatregelen te nemen, zoals virtualisatie of via een sandbox. Een andere optie is om het systeem inzetten als testomgeving, offline of in een goed gecontroleerde omgeving.

ESU-programma

Er kunnen redenen zijn dat je het liefst met Windows 10 blijft werken. Bijvoorbeeld omdat bepaalde software of hardware onder Windows 11 niet goed functioneert, of je systeem niet voldoet aan de eisen van Windows 11, of dat je niet in aanmerking komt voor een (gratis) upgrade.

Als je systeem verbonden is met internet, zijn regelmatige beveiligingsupdates absoluut nodig. Dat kan via het Extended Security Update-programma (ESU) van Microsoft. Met zo'n ESU-abonnement ontvang je nog één jaar lang maandelijkse beveiligingsupdates voor kritieke en belangrijke kwetsbaarheden. In de duurdere, zakelijke versie loopt dit op tot drie jaar. Nieuwe functies, ontwerpwijzigingen, technische ondersteuning of andere updates zitten hier niet bij. Het is dus geen volwaardig alternatief voor een actueel besturingssysteem.

Je kunt als consument zonder kosten deelnemen aan het ESU-programma, mits je je pc met een Microsoft-account gebruikt. Tijdens de inschrijving wordt de licentie aan dit account gekoppeld. Log je daarna minstens eens in de zestig dagen met ditzelfde account in, dan blijf je updates ontvangen tot 13 oktober 2026.

Ben je nu nog met een lokaal account aangemeld, dan krijg je bij de inschrijving de keuze. Wil je gratis updates, dan moet je voortaan met een Microsoft-account gaan werken. Wil je liever je lokale account behouden, dan kan dat ook: je meldt je dan eenmalig aan met een Microsoft-account om de betaling van 30 dollar (wat de prijs in euro's wordt was op moment van schrijven nog niet bekend) te regelen, waarna je weer gewoon lokaal kunt blijven inloggen. In beide gevallen blijft je systeem beveiligd tot oktober 2026. Je vindt meer informatie via deze pagina. De ESU-wizard zou beschikbaar moeten zijn via Instellingen / Bijwerken en beveiliging / Windows Update.

Systeemeisen

Spreekt het ESU-programma je niet aan en wil je liever bekijken hoe je je Windows 10-systeem alsnog kunt upgraden, dan ga je eerst na of je in aanmerking komt voor een (eventueel gratis) overstap naar Windows 11 (zie ook het kader 'Windows 10 versus 11'). Hierbij zijn twee zaken van belang: de systeemeisen (hardware) en de commerciële voorwaarden (licenties en productcodes).

Laten we beginnen met de hardware. Microsoft heeft de lat behoorlijk hoog gelegd. Is je pc wat ouder, dan is de kans reëel dat een upgrade niet zomaar lukt. De eisen van minstens 4 GB geheugen en 64 GB opslagruimte leveren zelden problemen op. Je grafische kaart moet wel DirectX 12 ondersteunen en beschikken over een WDDM2.0-stuurprogramma. Daarnaast moet je firmware UEFI ondersteunen en moet Secure Boot geactiveerd zijn.

Wat vaker problemen oplevert, zijn de eisen die aan de processor gesteld worden (zie deze lijst) en de aanwezigheid van TPM 2.0 (Trusted Platform Module). Die TPM mag ook ingebouwd zijn in de firmware van de processor of chipset. Bij AMD heet deze technologie fTPM, bij Intel PTT (Platform Trust Technology).

Op deze Microsoft-pagina vind je een volledig overzicht van de systeemeisen, inclusief links met meer uitleg. Wil je snel nagaan of je systeem voldoet, gebruik dan de app Pc-statuscontrole (ofwel PC Health Check). Je kunt deze hier downloaden, maar let op: het msi-bestand begint direct met downloaden als je op deze link klikt. Start de tool na installatie, klik op Nu zoeken en daarna op Alle resultaten weergeven. Een rood kruis toont welke onderdelen niet voldoen.

Licentievoorwaarden

Lijken de systeemeisen al behoorlijk complex, de licentievoorwaarden zijn nog complexer. Samengevat biedt Microsoft een gratis upgradelicentie voor Windows 11 aan als je al een geldige Windows 10-licentie hebt, maar wel onder voorwaarden. Je Windows 10-installatie moet geactiveerd zijn met een digitale licentie en je mag geen ingrijpende hardwarewijzigingen hebben doorgevoerd, of Windows naar een andere pc hebben overgezet, tenzij je een door Microsoft erkende Windows 10-sleutel hebt.

Een digitale licentie is een activeringsmethode zonder productsleutel van 25 tekens. Microsoft bewaart namelijk een digitale handtekening van je systeem, gebaseerd op je moederbord en andere hardware. Daardoor kun je Windows later opnieuw installeren zonder een sleutel in te voeren, zolang je met internet verbonden bent. Je controleert dit in Windows 10 via Instellingen / Bijwerken en beveiliging / Activering.

Installatiesleutel

Heb je ondertussen je hardware grondig gewijzigd of Windows 10 op een andere pc gezet, dan vraagt Microsoft mogelijk toch naar een sleutel. Die moet dan van een retailversie komen (geen OEM-licentie die aan één pc is gekoppeld), mag niet actief zijn op een ander toestel en moet geldig zijn overeenkomstig de activeringsvoorwaarden. Bovendien moet het gaan om een volledige Windows 10-licentie, dus niet om een sleutel afkomstig van een oudere upgrade, bijvoorbeeld van Windows 7, 8 of 8.1 naar 10.

Heb je de sleutel niet ergens bijgehouden, dan kun je die meestal nog ophalen met een gratis tool als ShowKeyPlus. Start het exe-bestand op als administrator: als het goed is, zie je de sleutel bij Installed Key. Via de link Check product key kun je ook controleren of een zelf in te voeren sleutel nog geldig is.

Upgrade

Stel dat je Windows 10-systeem voldoet aan zowel de systeemeisen als de licentievoorwaarden, dan kun je een zogenoemde in-place-upgrade uitvoeren naar Windows 11. Bij zo'n upgrade installeer je Windows 11 bovenop je bestaande installatie, zonder dat je bestanden, apps of instellingen verliest. Toch blijft het verstandig vooraf een back-up van je systeem en data te maken.

Het eenvoudigste scenario is wanneer je via Instellingen / Bijwerken en beveiliging / Windows Update een melding krijgt dat een upgrade naar Windows 11 beschikbaar is. Je kunt deze dan downloaden en installeren door de stappen op het scherm te volgen. Krijg je de update niet automatisch aangeboden of lukt het op deze manier niet, dan kun je de upgrade forceren via de officiële installatie-assistent voor Windows 11. Download en start de tool. De app controleert of je systeem geschikt is en voert dan automatisch een in-place-upgrade uit.

Een iets geavanceerdere methode is via een iso-bestand. Download dit bestand via dezelfde webpagina. Dubbelklik op het iso-bestand en kies Openen. In Verkenner verschijnt een virtueel cd-romstation. Dubbelklik op setup.exe, klik op Volgende en ga akkoord met de voorwaarden. Wanneer Gereed voor installatie verschijnt, dan kun je bij Wijzigenwat uwiltbehouden de optie Persoonlijke bestanden en apps behouden kiezen. Bevestig met Volgende en volg de verdere stappen.

Schone installatie

Wil je liever geen in-place-upgrade, bijvoorbeeld omdat je een schone start wilt zonder oude bestanden of instellingen, je systeem traag of instabiel is, je de schijf wilt herpartitioneren of overstapt naar een nieuw opslagmedium, dan kun je kiezen voor een schone installatie. Hierbij wis je alles en installeer je Windows vanaf nul.

Ook voor deze methode heb je compatibele hardware en een geldige licentie of sleutel nodig. Zo'n installatie vereist wat voorbereiding. Maak eerst een volledige back-up van je systeem en data, bijvoorbeeld met het gratis EaseUS ToDo Backup Free (zie kader 'Volledige back-up'). Ga vervolgens naar de downloadpagina voor Windows 11 en klik op Download nu bij Installatiemedia voor Windows 11 maken. Start de tool, klik op Akkoord en selecteer de gewenste taal en editie van Windows 11. Laat eventueel de optie Gebruik de aanbevolen opties voor deze pc aangevinkt. Druk op Volgende, steek een (lege) usb-stick van minstens 8 GB in je pc en kies USB-flashstation. Selecteer je usb-stick en bevestig met Volgende.

Na afloop herstart je de pc met ingeplugde usb-stick en open je het bootmenu. Kies de usb-stick als opstartmedium en selecteer Aangepast: Alleen Windows installeren (geavanceerd). Verwijder de systeemschijf-partities (tenzij je een tweede schijf gebruikt) en installeer Windows 11 op de lege ruimte. Had je eerder een geldige digitale licentie, klik dan op Ik heb geen productsleutel. Als alles goed is, staat Windows 11 even later op je systeem.

Systeemeisen omzeilen

Eerder in dit artikel somden we de belangrijkste systeemeisen op voor Windows 11, waaronder TPM, Secure Boot en een compatibele cpu. Maar wat als je systeem niet voldoet en je toch met Windows 11 aan de slag wilt? Dan kun je een tool gebruiken die de hardwarecontroles van Microsoft tijdens de installatie omzeilt of verwijdert. Dit kan via aangepaste set-upbestanden of een gepatcht iso-bestand, of door instellingen in configuratiebestanden of het Windows-register aan te passen.

Weet wel dat Microsoft geen garantie of ondersteuning biedt op systemen die je op deze manier installeert. Ook kan Microsoft in de toekomst extra controles toevoegen waardoor je aangepaste installatie niet meer (goed) werkt.

We noemen twee gratis tools en de eerste is Flyby11. Klik op deze GitHub-pagina op Latest voor de nieuwste versie en pak het zip-bestand uit. Start de app. Na een korte controle van enkele cpu-instructies klik je op Start Upgrade Now!. Versleep een iso-schijfkopiebestand van Windows 11 naar het venster van de app. Je kunt dit bestand downloaden via een van de links in het venster (zie ook de paragraaf 'Upgrade'). Je kunt nu een in-place-upgrade uitvoeren. Negeer de melding over Windows Server, klik op Volgende / Akkoord. Kies bijvoorbeeld Bestanden, instellingen en apps behouden en bevestig met Volgende. Krijg je onverhoopt foutmeldingen, klik dan op Troubleshoot compatibility issues in het app-venster voor gerichte instructies.

Wil je een schone installatie, maak dan eerst een Windows 11-installatiemedium op usb-stick aan (zie tip 7). Kies vervolgens in het FlyBy11-uitklapmenu More options de optie Apply Compatibility Patch to ISO (Clean Install) en verwijs naar de usb-stick. Het installatiemedium wordt dan automatisch gepatcht.

Rufus-patch

Ook met de gratis tool Rufus kun je hardware-incompatibiliteiten omzeilen. Start het gedownloade exe-bestand en plaats een (lege) usb-stick van minstens 8 GB in je pc. Selecteer deze usb-stick bij Apparaat. Kies bij Opstartselectie de optie Schijf of ISO-image (selecteren) en klik met rechts op SELECTEREN (als je al een iso-schijfkopiebestand van Windows 11 hebt) of op DOWNLOADEN. Druk op deze knop en selecteer het iso-bestand of geef stap voor stap aan welke Windows-versie je wilt downloaden, bijvoorbeeld Windows 11, 24H2, Windows 11 Home/Pro/Edu, Nederlands en x64. Bevestig met Downloaden.

Kies bij Image-optie voor Standaard Windows-installatie, bij Partitie-indeling voor GPT en bij Doelsysteem kies je UEFI (geen CSM). Wil je Windows 11 op een oud systeem installeren, dan kun je het met MBR en BIOS(of UEFI-CSM) proberen. Laat Bestandssysteem en Clustergrootte ongewijzigd.

Klik op STARTEN en een pop-upvenster verschijnt met opties als Verwijder de vereiste voor 4GB+ RAM,SecureBooten TPM 2.0 en Verwijder de vereiste voor een online Microsoft-account. Vink de gewenste opties aan en klik op OK. De installatiestick met aangepaste Windows 11 wordt nu aangemaakt. Hiermee kun je in principe zowel een in-place-upgrade als een schone installatie uitvoeren (zie ook de paragrafen 'Update' en 'Schone installatie'.).

Licentie niet geldig?

Je systeemeisen voldoen of je hebt met FlyBy11 of Rufus een methode gebruikt om de vereisten te omzeilen, maar je licentie blijkt niet geldig. Wat gebeurt er als je de upgrade dan toch uitvoert? Als je Windows 10-installatie nog niet geactiveerd was, dan zal ook Windows 11 na de upgrade niet geactiveerd zijn. Windows werkt technisch wel, maar je ziet een watermerk, je krijgt geregeld activeringsherinneringen en sommige instellingen, onder meer voor personalisatie, kun je niet aanpassen. Windows 11 blijft functioneel, maar activeren blijft juridisch verplicht. Voer je een schone installatie uit zonder geldige productsleutel of digitale licentie, dan krijg je een vergelijkbare situatie.

Je kunt dit oplossen door een officiële retail-licentie aan te schaffen en te activeren. Zo'n sleutel kost bij de Microsoft Store ongeveer 145 euro voor Windows 11 Home, maar bij betrouwbare webshops als bol.com vind je ze al vanaf zo'n 90 euro. Je kunt ook terecht bij licentie-resellers. Sommige zijn geregistreerd bij Microsoft en andere werken via een grijze markt (tweedehands of volumelicenties uit oude bedrijfscontracten). Helaas zijn er ook malafide partijen, met hergebruikte, valse of gestolen sleutels. Zoek op internet bijvoorbeeld naar Windows 11 licentie kopen en je komt al aanbiedingen tegen van minder dan 10 euro. Voor legitieme OEM-sleutels, die aan één toestel zijn gebonden, betaal je doorgaans minimaal 20 tot 40 euro.

Een alternatief is een nieuwe pc met voorgeïnstalleerde Windows 11 kopen, eventueel een refurbished model.

Alternatief besturingssysteem

Lukt upgraden naar Windows 11 op je oude systeem niet of blijkt het te omslachtig of duur, dan kun je overwegen om over te stappen naar een alternatief besturingssysteem dat minder eisen stelt aan je hardware. Je kunt bijvoorbeeld ChromeOS Flex installeren, een lichtgewicht, browsergericht systeem gebaseerd op ChromeOS. Het biedt geen expliciete ondersteuning voor Android-apps of de Google Play Store. Er is een uitgebreide installatiehandleiding beschikbaar voor ChromeOS Flex.

Het populairste alternatief blijft een gratis en opensource Linux-distributie. Voor Windows-gebruikers zijn Linux Mint (Cinnamon), Zorin OS (Core), Ubuntu (met GNOME), Kubuntu (met KDE Plasma desktop) en eventueel Elementary OS (met een macOS-achtige uitstraling) het meest geschikt.

In een notendop: download het gewenste iso-schijfkopiebestand en gebruik een tool als Rufus of balenaEtcher om een live-usb-stick te maken. Start je pc ermee op in live-modus om het systeem eerst uit te proberen zonder installatie. Je draait Linux dan tijdelijk vanaf de usb-stick, zonder je Windows-installatie aan te passen.

Bevalt dit je wel, dan kun je Linux definitief installeren. Dit kan eventueel naast Windows via een dualboot, of door een volledige overstap waarbij je de schijf wist en Linux over Windows installeert. Je maakt vooraf liefst een volledige back-up van je systeem en gegevens.