Diverse decennia hebben we er een heleboel over gehoord, maar kwam het niet erg van de grond. Inmiddels zijn er meerdere virtual reality-brillen om uit te kiezen en is het een heel eigen stroming geworden binnen de gaming-wereld. Dit is hoe dat zo is gekomen.

Virtual reality wordt weliswaar veelvuldig gebruikt in de game-industrie, er zijn nog veel meer toepassingen voor deze technologie. Denk bijvoorbeeld aan films kijken, virtuele reizen maken en een training doen om beter te worden in je beroep. Je kunt even in een heel andere wereld stappen, waardoor je onder meer als onervaren chirurg alvast kunt leren hoe je een harttransplantatie moet uitvoeren zonder dat daarbij echte mensen in gevaar zijn. Het wordt ook gebruikt door makelaars om mensen een beter beeld te geven van hoe hun toekomstige huis eruit ziet. Kortom: het is veel meer dan Ready Player One alleen.

Juist omdat het altijd een futuristische droom was waarin regelmatig ontwikkelingen waren, is niet echt te zeggen wanneer virtual reality is begonnen. Reken je bijvoorbeeld de stereoscoop mee van vroeger, dan is de geschiedenis van VR een stuk langer. Vaak wordt er gekeken naar de jaren ’50 en ’60, toen er volop met de techniek werd geëxperimenteerd.

Sensorama en andere experimenten

In 1962 was er de Sensorama, een soort kastje met een 3D-scherm en een vibrerende zitting, gemaakt door filmmaker Mort Heilig. Dat werd uiteindelijk geen succes, net als het Sword of Damocles van techneut Ivan Sutherland, dat een video-headset was. Er was ook nog een virtual reality-tak binnen de wereld van vliegen en de ruimte, maar ook die is nooit enorm gegroeid.

Er waren later een paar gooien naar succes in de jaren ‘70 en ‘80, maar deze waren niet realistisch genoeg en het grote publiek leek er nog niet klaar voor. Ze waren wel vaak gebaseerd op de bril-achtige display zoals Sutherland die had bedacht. Zo had Atari een virtual reality-bril met een soort loopband in zijn research lab staan. Echter overleefde die de ‘Atari crash’ niet.

De mensen gelukkig wel. Onder andere Tom Zimmerman en Jaron Lanier zouden nog een grote rol blijven spelen in de wereld van VR.

©PXimport

Stilte voor de storm

In de jaren ’90 liet het grote publiek virtual reality een beetje achter zich, op een paar films na (waaronder The Lawnmower Man) en Nintendo’s Virtual Boy, dat een commercieel drama werd en nog steeds tot de grootste flops van het Japanse gamebedrijf wordt gerekend. Er werd ook gekeken naar andere dingen naast virtual reality als bril. Denk bijvoorbeeld aan handschoenen, zoals de DataGlove die Tom Zimmerman samen met Jaron Lanier ontwikkelde en waar zelfs NASA oren naar had.

Toch was dat allemaal erg in de achtergrond. We hoorden een tijdlang nagenoeg niets van virtual reality. Soms wordt de opkomst van het internet genoemd als een van de redenen, maar wat ook niet hielp was dat de technologie nog niet ver genoeg was. Zeker niet om het grootschalig voor gaming in te zetten. Het leger maakte er nog wel gebruik van, voornamelijk voor het simuleren van oorlogen.

Oculus Rift-entree

Die impopulariteit van VR veranderde na 2010, toen steeds meer bedrijven door de enorme groeispurt die technologie doormaakte besloten om toch weer eens naar virtual reality te kijken. Een van die bedrijven is Oculus VR, dat werd opgericht door Palmer Luckey. Die haalde in 2012 met een Kickstarter-campagne in minder dan twee dagen 1 miljoen dollar op.

Uiteindelijk had Luckey via Kickstarter 2,4 miljoen dollar opgehaald om zijn droom waar te maken. Dat deed hij. Oculus Rift was een feit en was destijds 600 dollar in aanschaf. De graphics waren niet om over naar huis te schrijven, maar de ervaring was dat wel.

Dat kwam ook Facebook ter oren, waardoor het Oculus kocht voor 2 miljard dollar in 2014. Daarna nam virtual reality een vlucht. De reden dat dat nu wel gebeurde, was onder andere omdat computerkracht veel meer werd ingezet om de virtual reality-wereld tot leven te brengen. Het was niet meer gewoon een mini-televisie op je hoofd, maar een computer die constant berekende en bijstuurde om de ervaring zo realistisch mogelijk te maken.

Concurrentie

Sony bemoeide zich er ook mee. Jarenlang ontwikkelde het Project Morpheus, dat later PlayStation VR zou worden. De ultieme killer app, zoals dat heet, is nog niet gevonden voor PlayStation VR en Oculus. Dat wil zeggen: er is nog niet één game die nagenoeg iedereen weet over te halen het hele apparaat te kopen, juist om dat spel te spelen. Niet dat er geen goede games op te spelen zijn. Er is inmiddels al een heel grote keuze in kwalitatief goede games op PlayStation VR en Oculus te vinden. Er zijn ook alweer veel headsets bijgekomen, zoals HTC Vive, maar ook de veel simpelere zoals Google Cardboard.

Kunnen we spreken van technologie die eindelijk geland is? Ja. Er zijn al 4,2 miljoen PlayStation VR’s verkocht en de verkopen van Oculus-virtual reality-headsets liggen ook al ver in de miljoenen. Het enige waar deze tak van sport voor moet waken, is dat het niet teveel een gimmick is, maar een duurzame manier om games in het algemeen een speciale ervaring te maken. En dan is er natuurlijk het niet-gaming-gedeelte: bedrijven hebben tot nu toe virtual reality-headsets wel experimenteel gebruikt, maar het gegeven wordt nog niet zodanig omarmd dat we kunnen stellen dat bijna iedereen wel eens een VR-bril heeft opgehad.

De komende jaren zullen uitwijzen of virtual reality hier is gekomen om hier ook op door te ontwikkelen, of dat het hier is gekomen en ook in dit decennium blijft.

Met de Google Pixel 10 Pro Fold koop je een 1899 euro kostende smartphone die je open kunt vouwen als een boek. Dat grote scherm is heel tof, maar hoe bevalt de telefoon in de praktijk? En is hij een betere keuze dan andere vouwsmartphones? Je leest het in deze uitgebreide Google Pixel 10 Pro Fold-review.

De Pixel 10 Pro Fold volgt de Pixel 9 Pro Fold uit 2024 op. Die werd door ons de beste vouwtelefoon van het jaar genoemd. We hadden dan ook hoge verwachtingen van zijn opvolger. Die verwachtingen komen niet helemaal uit. Ja, de Pixel 10 Pro Fold is een heel goede uitvouwbare smartphone. Maar nee, door verschillende keuzes van Google en een hardere innovatiedrang van concurrenten kunnen we de Pixel 10 Pro Fold geen schot in de roos noemen. Tijd om uit te leggen hoe dat komt.

©Rens Blom

©Rens Blom

Een smartphone maken met een scherm voorop en een groter scherm aan de binnenkant is technisch nog steeds lastig, maar het type telefoon wordt steeds beter. Bij Google zien we dat op twee boeiende punten terug. De Pixel 10 Pro Fold is de eerste vouwsmartphone die gecertificeerd stofbestendig en waterdicht is.

©Rens Blom

Een knappe prestatie en een fijne zekerheid voor als je het toestel in een regenbui of aan het zwembad gebruikt. Het tweede punt is de ingebouwde magneet, waardoor je de Pixel 10 Pro Fold magnetisch kunt opladen met maximaal 15 watt. De manier van werken is identiek aan Apple's MagSafe in iPhones en is door Google 'Pixelsnap' genoemd.

©Rens Blom

De rest van het ontwerp van de Pixel 10 Pro Fold doet sterk denken aan zijn voorganger. Dat is niet slecht, maar merken als Samsung, Honor en Oppo hebben dit jaar serieuze stappen gezet in het dunner en lichter maken van hun vouwtelefoons. Vergeleken bij bijvoorbeeld de Samsung Galaxy Z Fold 7 voelt de Pixel-telefoon daarom zwaar, dik en wat gedateerd aan. Wat ook opvalt is dat de verticale vouw in het scherm van de Pixel 10 Pro Fold meer zichtbaar en voelbaar is dan op de Z Fold 7. Qua ontwerp komt de Samsung-telefoon simpelweg moderner en prettiger over, met minder compromissen.

©Rens Blom

De Pixel 10 Pro Fold heeft een 6,4inch-oledscherm aan de buitenkant en toont opengevouwen een 8inch-oledscherm. Beide schermen zijn lekker scherp, hebben een 120Hz-verversingssnelheid en kunnen erg helder beeld tonen.

©Rens Blom

Technische functies

Compromissen zien we ook terug in de hardware van de Pixel 10 Pro Fold. Niet in de hoeveelheid werkgeheugen (liefst 16 GB) of opslagcapaciteit (minimaal 256 GB), maar wel in de gekozen processor. Google kiest, net als in de andere Pixel 10-modellen, voor zijn eigen Tensor G5-processor. Die is simpelweg minder krachtig dan de Qualcomm-processor in andere vouwtelefoons.

De accuduur is gelukkig dik in orde. We kunnen de Pixel 10 Pro Fold een hele dag gebruiken voordat we hem 's avonds aan de magnetische oplader hoeven te hangen. Bekabeld opladen kan ook en gaat sneller, met maximaal 30 watt. Dat is anno 2025 niet heel vlot voor een dure smartphone, waardoor het bijna twee uur duurt voordat de accu via een usb-c-kabel volledig opgeladen is.

Camera's

Camera's zijn er in overvloed op deze vouwtelefoon. Logisch, want in zowel het scherm voorop als aan de binnenkant vind je een selfiecamera. Daarnaast zijn er op de achterkant nog eens drie camera's geplaatst. Dat zijn een hoofdcamera, groothoekcamera en telelens. De camera's scoren een ruime voldoende op fotografie- en videovlak. Opvallend is dat de zoomcamera vijf keer optisch inzoomt, waardoor je het beeld echt een stuk dichterbij haalt.

©Rens Blom

Lang updates

Met een Google Pixel-telefoon ben je verzekerd van zeven jaar softwareupdates en dat is met de Pixel 10 Pro Fold niet anders. Fijn is dat je die updates als eerste krijgt, want Google is de ontwikkelaar van Android. De Android 16-software op de vouwtelefoon werkt naar behoren en bevat steeds meer AI-gestuurde functies. Nog niet alle functies die in de Verenigde Staten werken, zijn in Nederland of de Nederlandse taal te gebruiken. Hopelijk komt daar nog verandering in, zodat de Pixel 10 Pro Fold een nog slimmere smartphone wordt.

De Pixel 10 Pro Fold in gebruik

De vouwbare ervaring van deze smartphone is uitstekend. Het scharnier voelt stevig aan en klapt met een prettige klik dicht. Het blijft ergens fascinerend om van een regulier telefoonscherm naar een 8inch-scherm te gaan. Je kunt zo twee apps prettig naast elkaar gebruiken of ziet één app op groter beeld. Leuk als je een video kijkt of een tekst leest, bijvoorbeeld.

©Rens Blom

©Rens Blom

©Rens Blom

Conclusie: Google Pixel 10 Pro Fold kopen?

De Google Pixel 10 Pro Fold is een mooie verbetering ten opzichte van zijn voorganger, maar de concurrentie heeft in een jaar tijd grotere stappen gezet. Samsungs Galaxy Z Fold 7 voelt op veel punten verfijnder aan dan de Pixel 10 Pro Fold en is – door zijn prijsverlagingen – ook honderden euro's goedkoper. Die twee redenen maken het lastig om Google's nieuwste vouwtelefoon aan te raden, ook al bevalt hij eigenlijk hartstikke goed.

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Ben je op zoek naar een krachtige soundbar met losse achterspeakers voor echt surroundgeluid? Vandaag hebben we vijf interessante modellen voor je gespot.

Met een soundbar verbeter je het geluid van de gemiddelde televisie en met een model met aparte surround speakers breng je ook 5.1-surround in de woonkamer. Erg prettig is dat de meeste soundbars met surround speakers ook nog eens draadloos zijn, dus geen gedoe met snoeren door de woonkamer. Bekijk hier onze selectie van vijf soundbar-sets.

Samsung HW-Q930D

Met de Samsung HW-Q930D richt je tegen een relatief bescheiden bedrag een volwaardige thuisbioscoop in. Naast een riante soundbar van ruim een meter telt de productdoos een draadloze subwoofer en twee achterspeakers. Verschillende audiodrivers zijn naar voren, naar boven en zijwaarts gepositioneerd. Een voordeel, want dit 9.1.4-kanaals audiosysteem stuurt effecten vanuit allerlei richtingen naar je oren. Kijk je een film met een Dolby Atmos-audiospoor, dan hoor je zelfs bepaalde klanken boven je hoofd. Aansluiten is trouwens kinderspel, want de verschillende apparaten vereisen alleen netstroom. Je hoeft dus geen lange speakerkabels tussen de audiocomponenten te leggen.

Je verbindt een televisie via HDMI met deze soundbar. Wie een Samsung-tv met ondersteuning voor Q-Symphony gebruikt, is in het voordeel. In dat geval werken alle audiodrivers van de smart-tv en soundbar naadloos met elkaar samen. Het resultaat is een nóg voller geluid. De achterzijde bevat nog een tweede HDMI-poort en optische ingang. Hierop sluit je desgewenst een extra apparaat aan, zoals een spelcomputer of mediaspeler. Voor het streamen van muziek verbind je de HW-Q930D met wifi. Met behulp van AirPlay 2, Google Cast of Spotify Connect luister je binnen een mum van tijd naar je favoriete afspeellijst. Je kunt eventueel ook een smartphone of tablet rechtstreeks met bluetooth verbinden.

LG DS95TR

Met een lengte van maar liefst 1,25 meter is de LG DS95TR een echte blikvanger. Ideaal voor wie een grote soundbar met een forse beeldbuis wil combineren. Voeg daar de twee bijgesloten surroundspeakers en subwoofer aan toe en je luistert naar een kamervullend geluid. In tegenstelling tot traditionele home-cinemasets is de aanleg van luidsprekerkabels niet nodig. De audiocomponenten communiceren draadloos met elkaar. Gebruik de automatische kalibratiefunctie om de speakers zorgvuldig op elkaar af te stemmen. Hierdoor heb je geen last van volumeverschillen en vertragingen.

In totaal heeft dit audiosysteem vijftien actieve audiodrivers. Daarvan zijn er vijf naar boven gericht. Het verwerken van films en series met driedimensionaal Dolby Atmos-geluid is dus geen enkel probleem. Dankzij een riant totaalvermogen van 810 watt voorzie je een middelgrote tot grote kamer van helder tv-geluid. De achterzijde van de soundbar heeft twee HDMI-poorten en een optische ingang. Je kunt dus vrijwel elke televisie aansluiten. Voor het verwerken van muziekstreams verbind je de DS95TR met wifi of bluetooth. Prettig is hierbij de ondersteuning voor AirPlay 2, Google Cast en Spotify Connect. Lees hier enkele ervaringen van andere gebruikers.

LG DS60TR

Met dit betaalbare product van LG richt je een 5.1-kanaals audiosysteem in. De onlangs verschenen DS60TR bestaat uit een soundbar van 85 centimeter, een draadloze subwoofer en twee achterspeakers. Houd er rekening mee dat deze surroundspeakers onderling met een speakerkabel zijn verbonden. De communicatie met de soundbar is overigens wel draadloos. Je koppelt de DS60TR via HDMI of de optische ingang aan een televisie. Handig is dat je diverse instellingen van de soundbar op een geschikte LG-televisie kunt bedienen. Zo switch je in de zogeheten WOW-interface tussen verschillende geluidsmodi.

Met een totaalvermogen van 440 watt plaats je het audiosysteem in een kleine tot middelgrote kamer. Voor de weergave van surroundeffecten ondersteunt de DS60TR de veelgebruikte formaten Dolby Digital en DTS. In tegenstelling tot duurdere producten met Dolby Atmos-geluid hoor je dus geen geluid boven je hoofd. Verder stream je desgewenst muziek, radio en podcasts via een bluetoothverbinding. Koppel hiervoor een smartphone of tablet. Een interessant weetje is dat de boven- en onderkant van de soundbar zijn gemaakt van gerecycled plastic.

Lees ook: Dit is de ideale positie van je soundbar

LG DS70TR

De LG DS70TR zit met een lengte van 95 centimeter tussen de eerder besproken LG DS95TR en LG DS60TR in. Voor een soundbar met Dolby Atmos-ondersteuning valt de aanschafprijs mee. Een opwaartse driver stuurt bepaalde audiogolven naar boven, waardoor je een driedimensionaal geluid ervaart. Dankzij twee draadloze surroundspeakers (wel onderling met kabel verbonden) hoor je ook nog eens achter je effecten. De snoerloze subwoofer maakt jouw thuisbioscoop compleet. Een nuttige functie is dat de DS70TR met de speakers van een geschikte LG-televisie kan samenwerken. Hierdoor ontstaat er een grootser geluid.

Dit 5.1.1-kanaals audiosysteem levert een totaalvermogen van 500 watt. Voor een doorsnee (woon)kamer in een appartement of rijtjeshuis is dat ruimschoots voldoende. Behalve Dolby Atmos kan de DS70TR ook overweg met DTS:X, DTS en Dolby Atmos. Je hoort dus bij vrijwel alle streams van videodiensten écht surroundgeluid. De achterzijde heeft twee HDMI-poorten en een optische ingang. Naast de televisie kun je dus ook nog twee andere apparaten aansluiten, zoals een gameconsole en cd-speler. Tot slot laat je via bluetooth je favoriete afspeellijsten op de soundbar los. Gebruik hierbij de smartphone of tablet als afstandsbediening.

Denon DHT-S517

De Denon DHT-S517 is een 3.1.2-kanaals soundbar die wordt geleverd met een draadloze subwoofer. Dit systeem maakt gebruik van Dolby Atmos om een ruimtelijk geluid te creëren. In de soundbar zitten zeven speakers, waarvan er twee naar boven zijn gericht. Deze 'up-firing' speakers sturen het geluid naar het plafond, dat het vervolgens terugkaatst naar jouw zitplek. Dit zorgt voor een geluidseffect waarbij het lijkt alsof het geluid ook van boven komt. De set bevat geen losse achterspeakers, maar simuleert het surround-effect.

Met de Dialogue Enhancer-functie kun je de helderheid van stemmen in drie niveaus aanpassen, zodat gesprekken in films en series beter te volgen zijn. De soundbar heeft een HDMI-ingang voor het doorlussen van een extern apparaat en een HDMI eARC-uitgang voor de verbinding met je televisie. Daarnaast is er Bluetooth aanwezig om muziek draadloos te streamen en zijn er verschillende geluidsmodi beschikbaar, zoals Film, Muziek en Nachtmodus.