Via je netwerk stream je mediabestanden van het ene naar het andere apparaat. Klinkt eenvoudig, maar in de praktijk is het nog een pittig karwei om alle data zonder strubbelingen en in de beste beeld- en geluidskwaliteit van a naar b te krijgen. Genoeg reden om je streams te optimaliseren.

Op het gebied van streaming zijn er talloze variaties mogelijk. Je kunt bijvoorbeeld een abonnement bij Netflix of Spotify afsluiten en bestanden vanaf een online server ophalen met een computer, mobiel apparaat, receiver of smart-tv. Voor de beeld- en geluidskwaliteit ben je dan grotendeels afhankelijk van de online streamingdienst. Wanneer je zelf bestanden binnen het netwerk gaat streamen, komen er meer mogelijkheden om de hoek kijken. Je kunt mediabestanden bijvoorbeeld via een gedeelde map op een pc aanbieden, maar het is ook mogelijk om hiervoor een speciale mediaserver op een NAS in te richten. Lees ook: 5 tips om gratis films en muziek te streamen.

Welk protocol ga je gebruiken om bestanden over het netwerk te transporteren? En hoe zit het met de bestandscompatibiliteit van al die afspeelapparatuur? Het is bijvoorbeeld frustrerend wanneer een film wel afspeelbaar is via een mediaspeler op zolder, maar dat de smart-tv in de woonkamer het betreffende bestandsformaat niet ondersteunt. Gebruik de tips in dit artikel om een soepel medianetwerk in te richten voor het streamen van bestanden in de beste kwaliteit.

Apparatuur

Mediabestanden opslaan

Als je begint met streamen, is het belangrijk om te bepalen welk apparaat je als centrale opslaglocatie voor alle mediabestanden gebruikt. Eigenlijk komen er hiervoor maar twee apparaten in aanmerking, namelijk een pc en NAS. In principe maakt het niet zozeer uit welk systeem je hiervoor gebruikt, al biedt een NAS wel duidelijke voordelen. Dit apparaat verbruikt veel minder energie en biedt doorgaans een grotere opslagcapaciteit dan een computer. Ideale eigenschappen dus om je mediacollectie een flink aantal uren per dag aan diverse apparaten aan te bieden. Synology en QNAP zijn bekende fabrikanten van NAS'en die uitstekend met mediabestanden overweg kunnen.

©PXimport

Wil je serieus werk maken van het streamen van mediabestanden in je thuisnetwerk? Neem dan een NAS!

Videoapparatuur kiezen

Zodra je een mediacollectie op je NAS of pc hebt aangelegd, wil je de catalogus in de beste kwaliteit streamen naar allerlei afspeelapparatuur. Voor het kijken van videobestanden is een mediaspeler de beste optie. Dit is een los kastje met een netwerkaansluiting dat je rechtstreeks op de televisie of receiver aansluit. Een groot voordeel van een losse mediaspeler is dat hij alle gangbare videocodecs ondersteunt. Je krijgt dus niet zo snel te maken met een film of serie die niet afgespeeld kan worden. Een ander pluspunt van mediaspelers is dat deze apparaten overweg kunnen met verschillende netwerkprotocollen.

©PXimport

Een externe mediaspeler is nog altijd de beste keuze als het gaat om het streamen van volwaardige blu-ray-rips.

Of je bestanden nu op een Linux-machine, Windows-pc of NAS staan opgeslagen, een goede mediaspeler weet altijd een stabiele verbinding op te zetten. Tot slot ondersteunen nieuwe modellen via de HDMI-uitgang ook populaire audiocodecs voor films, zoals Dolby TrueHD en DTS-HD Master Audio. Bekende merken die uitstekende mediaspelers uitbrengen zijn Popcorn Hour, Mede8er, Western Digital, ASUS, Eminent en Dune HD.

Afraders

Veruit de meeste smart-tv's hebben zowel een (draadloze) netwerkaansluiting als een ingebouwde mediaspeler aan boord. Het ligt voor de hand om die te gebruiken voor het streamen van mediabestanden. Wie echter van plan is om images van blu-rays en dvd's via het netwerk te streamen, komt bij de meeste smart-tv's van een koude kermis thuis. De meeste geïntegreerde mediaspelers van smart-tv's en blu-ray-spelers kunnen namelijk niet overweg met iso-bestanden. Ook het afspelen van mappenstructuren van een originele blu-ray- of dvd-rip is vragen om problemen.

©PXimport

Sony heeft onlangs de app Media Player voor zijn PS4 vrijgegeven. De bestandsondersteuning is hiervan echter té beperkt voor filmliefhebbers.

Bovendien beperkt de audio-uitvoer zich bij de meeste modellen tot stereogeluid, waardoor het niet lukt om films goed op je surroundset af te spelen. Bezitters van een smart-tv ondervinden in de praktijk nog meer problemen. Zo geven bepaalde modellen van Samsung ondertiteling in koeienletters weer en lukt het niet om gestreamde films te pauzeren. De gebruikersinterface van ingebouwde mediaspelers op smart-tv's is daarnaast ook niet om over naar huis te schrijven.

Er zijn nog meer apparaten die een beperkte mediaspeler hebben, zoals de PlayStation 4. Helaas accepteert deze applicatie slechts enkele videoformaten en is er geen DTS-uitvoer. Ook het gebruik van mobiele apparatuur voor het afspelen van zware videostreams is meestal geen succes. De draadloze overdracht gebeurt vaak niet snel genoeg en veel toestellen hebben te weinig rekenkracht om de beelden tijdig te decoderen.

Audioapparatuur kiezen

Vergeleken met video zijn er voor het streamen van audiobestanden meer geschikte apparaten in de handel verkrijgbaar. Wie weinig eisen stelt aan de muziekkwaliteit, gebruikt hiervoor dezelfde apparatuur als bij videobestanden. De nadruk bij de ontwikkeling van smart-tv's, gameconsoles en mediaspelers ligt echter op de weergave van films en daarom beschikken ze doorgaans over minder muzikaliteit. Beter is om voor een gespecialiseerde muziekstreamer te kiezen met een goede digitaal/analoog-converter.

©PXimport

De Node 2 van Bluesound heeft een geïntegreerde digitaal/analoog-converter voor het afspelen van 24bits/192KHz-audiobestanden.

Op een doorsnee hifi-set is dat verschil namelijk duidelijk hoorbaar. Wanneer je van plan bent om high-res audiobestanden af te spelen, let dan goed op dat de apparatuur audiobestanden in een resolutie van 24bit/192KHz kan afspelen. Veel moderne netwerkreceivers van bekende merken als Marantz en Denon bieden hiervoor ondersteuning. Let bij multiroom-systemen op dat ze lang niet allemaal geschikt zijn voor het afspelen van 24bit/192KHz-audiobestanden. De streamers van het Canadese merk Bluesound zijn een uitzondering. In plaats van het streamen van eigen audiobestanden kun je ook liedjes via online muziekdiensten afspelen. Wie kwaliteit hoog in het vaandel heeft staan, laat de bekende dienst Spotify links liggen. TIDAL en Qobuz bieden nummers in cd-kwaliteit aan. Let op dat de beoogde muziekstreamer één van deze muziekdiensten ondersteunt.

Streams optimaliseren

Streamingmethode

Het streamen van mediabestanden kan grofweg op twee manieren. De eenvoudigste methode is om een gedeelde map op je pc of NAS aan te maken. Afspeelapparaten die compatibel zijn met Samba en/of NFS, zijn in staat om de inhoud van de map te benaderen. Fijn is dat deze netwerkprotocollen geen beperkingen aan de streams opleggen. Het doel is om het originele bestand in de oorspronkelijke kwaliteit van punt a naar b te krijgen.

©PXimport

Het populaire mediaprogramma Kodi gebruik je probleemloos als UPnP-mediaserver.

De tweede methode is het opzetten van een mediaserver. Je verzamelt alle mediabestanden dan in een programma op een pc of NAS. Via het netwerkprotocol DLNA (UPnP) lukt het om audio- en videobestanden in de oorspronkelijke kwaliteit naar een DLNA-client te streamen. Dat kan bijvoorbeeld een blu-ray-speler, receiver, mediaspeler, smart-tv of gameconsole zijn. Aangezien bijna alle netwerkapparaten DLNA of het verwante netwerkprotocol UPnP ondersteunen, heeft het opzetten van een mediaserver de meeste kans van slagen wanneer je bestanden op zo veel mogelijk apparaten wilt afspelen. Nog een voordeel is dat DLNA in de praktijk beter zware videobestanden met een hoge bitrate over het netwerk doorvoert. Programma's die je als een DLNA-mediaserver kunt gebruiken, zijn onder andere Windows Media Player, Plex, Kodi en PS3 Media Server. Afhankelijk van het merk NAS, installeer je op dit apparaat een speciale app als mediaserver.

AirPlay

Apple heeft als tegenhanger van DLNA ook een eigen netwerkprotocol ontwikkeld. Naast iPhones, iPads en Macs is er een groeiend aantal apparaten van andere fabrikanten die AirPlay ondersteunen. In verhouding met DLNA zijn dat er wel een stuk minder. Een groot nadeel is dat je niet alle audio- en videocodecs via AirPlay kunt streamen. Het streamen van een dvd- of blu-ray-mappenstructuur kun je bijvoorbeeld wel vergeten. Ook voor iso-images en het populaire mkv-formaat is er geen ondersteuning.

AirPlay is daarom niet geschikt voor wie graag een eigen mediaserver optuigt met gedownloade mediabestanden in de beste kwaliteit. Wie regelmatig aankopen doet in de iTunes Store kan via Apples netwerkprotocol daarentegen wel kinderlijk eenvoudig muziek en video streamen naar andere geschikte apparaten.

Transcoderen

Heb je een mediabestand opgeslagen waarvoor jouw mediaspeler, smart-tv of gameconsole geen ondersteuning biedt? Geen nood, er is nog geen man overboord. Veel DLNA-servers bieden de mogelijkheid om het mediabestand tijdelijk om te zetten naar een ander formaat waarvoor wel ondersteuning is. De mediaserver van een recente Synology-NAS is bijvoorbeeld in staat om video's naar het ts-formaat te transcoderen. Afhankelijk van welk type je gebruikt, bedraagt de maximale resolutie 1080p of 480p. Ook de programma's PS3 Media Server en Plex kunnen mediabestanden naar een ander formaat omzetten wanneer de DLNA-client geen ondersteuning biedt aan het oorspronkelijke bestandstype.

©PXimport

Afhankelijk van welke Synology-NAS je gebruikt, kun je bepaalde bestandsformaten laten transcoderen.

Kodi ondersteunt deze functie niet. Houd er rekening mee dat het transcoderen extra rekenkracht vergt voor het apparaat waarop de mediaserver is geïnstalleerd. De processor moet dus snel genoeg zijn om het mediabestand naar een afspeelbaar formaat te converteren. De makers van Plex raden aan om voor het transcoderen van een Full HD-film minimaal een dualcore-processor met een kloksnelheid van 2,4 GHz te gebruiken.

Mediabestanden downloaden

Je weet nu welke apparatuur je nodig hebt om zonder kwaliteitsverlies audio- en videobestanden te streamen. Wanneer je als afspeelapparaat een mediaspeler gebruikt, kun je praktisch ieder bestandsformaat afspelen. Kies daarom voor de beste audio- en beeldkwaliteit! Op downloadnetwerken als usenet en bittorrent zijn er genoeg volwaardige blu-ray-rips te vinden. Na het downloaden van 25 of misschien wel 50 GB, staat er een mappenstructuur met m2ts-bestanden of een iso-image op je systeem. Iedere DLNA-mediaserver kan de data naar een geschikte mediaspeler streamen. Populair zijn tegenwoordig mov-bestanden.

©PXimport

Spotnet 2.0 bevat een eigen categorie met volwaardige blu-rays, maar deze bestanden mag je niet zomaar downloaden.

Dit zijn gecomprimeerde blu-rays die evengoed een resolutie van 1080p en meervoudig audiospoor bevatten. Ideaal als je schijfruimte wilt besparen en het netwerk wilt ontlasten. Belangrijk is om te beseffen dat veruit de meeste mediabestanden op usenet en bittorrent illegaal zijn. Die mag je officieel niet downloaden. Het aantal legale downloadplaatsen is helaas beperkt. Wie high-res muziek wil opslaan, kan hiervoor ook terecht bij gespecialiseerde webwinkels als HDtracks, Qobuz en HIGHRESAUDIO.

Netwerk

Internetverbinding

Een snelle internetverbinding is geen overbodige luxe wanneer je online streaming-filmdiensten gebruikt of regelmatig mediabestanden downloadt. Wie aangesloten is bij een aanbieder van kabelinternet, beschikt over voldoende bandbreedte om films in de beste kwaliteit vanaf Netflix of Pathé Thuis te streamen. Het goedkoopste abonnement bij Ziggo biedt bijvoorbeeld een snelheid van 40 Mbit/s, terwijl er voor Netflix maximaal 25 Mbit/s vereist is voor Ultra HD-kwaliteit. Houd wel rekening met het internetgebruik van andere gebruikers. Wie een ADSL-abonnement heeft, doet er goed aan om de werkelijke snelheid te controleren bij een website als www.speedtest.net. ADSL-aanbieders bieden namelijk lang niet altijd de bandbreedte die ze beloven. De afstand tot de wijkcentrale is bepalend voor welke snelheid er maximaal mogelijk is.

©PXimport

Het duurste internetabonnement bij Ziggo biedt een snelheid van maar liefst 200 Mbit/s.

Bekabeld netwerk

Veel mediaspelers, smart-tv's, netwerkreceivers en anders streamers hebben tegenwoordig een draadloze netwerkadapter. Laat je niet verleiden om die te gebruiken. Een bekabelde netwerkverbinding is nog altijd de beste oplossing. Zeker wanneer je volwaardige blu-rays wilt streamen, ontkom je er niet aan om kabels te trekken. Wifi heeft namelijk te weinig bandbreedte om de films zonder haperingen te streamen. Om die reden is een Google Chromecast niet zo geschikt voor het streamen van mediabestanden in een hoge beeldkwaliteit.

©PXimport

Een Mede8er MED600X3D mediaspeler heeft weliswaar een optionele wifi-antenne, maar voor het streamen van Full HD-films laat je die het beste links liggen.

Bovendien is een draadloze verbinding gevoelig voor naburige netwerken en voor apparatuur die op dezelfde radiofrequentie uitzendt. Normaliter is een 100Mbit-netwerk snel genoeg om blu-ray-rips van een computer of NAS naar een DLNA-client te streamen. Een dergelijk bestand eist namelijk ongeveer 50 Mbit/s bandbreedte op. Zijn er meerdere gebruikers in het netwerk actief die regelmatig films streamen, dan kun je de aanleg van een gigabit-netwerk overwegen. Alle netwerkapparaten dienen dan gigabit te ondersteunen, zoals een router, switch, streamer en NAS. Verder heb je ethernetkabels met de cat5e-standaard of hoger nodig.

Zie je aan de binnenkant van je waterkoker een donkere of zwartbruine aanslag, vooral ter hoogte van het waterniveau? Dat is een veelvoorkomend verschijnsel bij roestvrijstalen waterkokers die vaak worden gebruikt. Het oogt onfris, maar het is meestal geen vuil of schimmel — en zeker niet gevaarlijk.

Waarom de binnenkant zwart verkleurt

De zwarte aanslag ontstaat niet doordat het metaal zelf oxideert, maar door mineralen uit het water die zich afzetten en bij herhaald verhitten donker kleuren. Kalk, ijzer en vooral mangaan zijn daarbij de belangrijkste veroorzakers.

In Nederland komt dit vaker voor in regio's met hard water, waarin meer mineralen zitten. In sommige delen van het land (zoals Friesland, Gelderland, Overijssel en Drenthe) bevat het leidingwater van nature iets meer mangaan of ijzer. Tijdens de waterzuivering wordt dat grotendeels verwijderd, maar een kleine resthoeveelheid kan bij verhitting reageren tot donkere mangaanoxide. Dat hecht zich aan de wand van de waterkoker, precies op de plek waar het waterpeil meestal eindigt.

Ook aangebrande kalkaanslag kan bijdragen aan de verkleuring. Wanneer kalk zich ophoopt op de bodem of wanden en daarna opnieuw wordt verhit, verkleurt die witte laag naar bruin of zwart.

Hoe verwijder je aanslag?

De aanslag is meestal goed te verwijderen met natuurlijke middelen:

1: Vul de waterkoker met een mengsel van half water en half natuurazijn, of gebruik een eetlepel citroenzuur per halve liter water.

2: Laat dit 30 minuten inwerken en breng het mengsel daarna kort aan de kook.

3: Laat het afkoelen, giet het weg en veeg de binnenkant schoon met een zachte doek of sponsje.

4: Spoel grondig na met schoon water.

Blijft er na het schoonmaken een donkere waas zichtbaar, dan gaat het meestal om een hardnekkige mineraallaag die zich stevig heeft vastgezet. Bij goed roestvrij staal hoort het metaal zelf niet te verkleuren; blijvende vlekken wijzen eerder op hardnekkige aanslag of op een mindere kwaliteit staal.

Zo voorkom je nieuwe aanslag

Laat de waterkoker na gebruik altijd leeglopen en openstaan, zodat hij goed kan drogen. Kook alleen de hoeveelheid water die je nodig hebt, en ontkalk hem eens per maand met azijn of citroenzuur. Zo krijgen mineralen minder kans om zich te hechten en blijft de binnenkant langer schoon.

Na 40 jaar heeft Kladblok eindelijk een opfrisbeurt gekregen. De eenvoudige, oerdegelijke tekstverwerker is ideaal voor het bewerken van platte tekst zonder toeters en bellen. In Windows 11 is het bescheiden onderdeel flink gegroeid. Wat ooit een sobere tool was voor snelle notities, heeft nu een interessante set nieuwe functies.

Terwijl we hier bekijken wat nieuw is, gaat ondertussen de make-over van Kladblok door. In de testversies binnen het Windows 11 Insider-kanaal duiken nu zelfs opties op voor tekstopmaak zoals vet, cursief, onderstrepen en lijsten. Die nieuwigheden worden later dit jaar uitgerold naar alle gebruikers van Windows 11. Liever een vogel in de hand dan tien in de lucht? Absoluut, want intussen kunnen we al profiteren van deze verbeteringen.

Tabbladen toevoegen en losmaken

Met Windows 11 heeft deze basis-app een frisse look & feel gekregen en een aantal kenmerken waar veel gebruikers al jaren om vragen. De opvallendste vernieuwing is de ondersteuning van de tabs (afbeelding 1). Je kunt nu verschillende pagina’s van Kladblok openen, elk in een eigen tabblad. Geen wirwar meer van losse pictogrammen in de taakbalk voor elk geopend tekstbestand. Een nieuw bestand starten is simpel: klik bovenaan op het plusteken. Wil je een tabblad loskoppelen en als apart venster gebruiken? Geen probleem: sleep het tabblad naar het bureaublad en het verschijnt automatisch als een nieuw .txt-bestand. Andersom werkt het ook. Sleep een bestaand .txt-bestand naar de tabbalk van Kladblok en het wordt netjes toegevoegd aan de open tabbladen.

Tabbladen configureren

Zolang er minstens één tabblad is opgeslagen, kun je de volledige Kladblok-sessie sluiten, inclusief andere niet-opgeslagen bestanden, zonder gegevens te verliezen. Wanneer je Kladblok weer opent, worden alle tabbladen hersteld, zelfs na een herstart van de pc. Je bepaalt zelf wat er gebeurt wanneer je Kladblok opent. Klik daarvoor op het tandwieltje in de rechterbovenhoek van het programma. Vervolgens ga je naar de instellingen voor Kladblok openen. In de optie Wanneer Kladblok wordt gestart heb je de keuze tussen Doorgaan met vorige sessie of Nieuwe sessie starten en niet-opgeslagen wijzigingen negeren (afbeelding 2). De eerste optie is de standaardinstelling.

Meervoudig herstel

Een belangrijke interne verbetering is de mogelijkheid om meerdere bewerkingen ongedaan te maken. In Windows 10 kon je in Kladblok met Ctrl+Z slechts de laatste bewerking terugdraaien (afbeelding 3). In Windows 11 kun je stapsgewijs wijzigingen ongedaan maken met Ctrl+Z. Ben je te ver teruggegaan, dan kun je je acties opnieuw uitvoeren met Ctrl+Y — net als in de meeste andere applicaties.

Uiterlijk

Onder het tandwieltje van de instellingen kies je het Uiterlijk van dit programma. Je hebt de keuze tussen de lichte en de donkere modus of je kiest voor de weergave om gewoon de systeeminstelling te volgen. Hier bepaal je ook het lettertype, de lettergrootte en de stijl (Regular, Italic, Bold, Bold italic) die je gebruikt voor de tekstbestanden. Onder het onderdeel Tekstopmaak zie je telkens een voorvertoning van de gekozen stijl (afbeelding 4). In de instellingen kun je tekstterugloop in- of uitschakelen. Dit zorgt ervoor dat tekst automatisch naar de volgende regel springt wanneer het einde van de regel is bereikt, in plaats van dat de tekst horizontaal verder loopt. Dat is onhandig, want dat betekent dat een tekstbestand soms als één hele lange regel wordt getoond.

Notepad++

Microsoft heeft Kladblok jarenlang stiefmoederlijk behandeld. Door de beperkte functionaliteit gingen veel gebruikers op zoek naar een alternatief – en vonden dat in de open-sourcetoepassing Notepad++. Een van de grootste troeven van Notepad++ is de ondersteuning voor een brede waaier aan programmeertalen, waaronder JSON, Python, C++, C#, Cobol, html, css en SQL … Daarnaast biedt het programma handige functies zoals regelmarkeringen, macro’s en de mogelijkheid om bestanden met elkaar te vergelijken. Notepad++ is gratis, werkt in een gesplitst scherm en ondersteunt tabbladen, zoeken en vervangen, én het automatisch hervatten van je werk – zelfs bij niet-opgeslagen bestanden. Wat deze variant (nog) niet kan: tabbladen naar een ander venster slepen.

Spellingcontrole en autocorrectie

Kladblok kan voortaan spelfouten markeren terwijl je typt, en typfouten desgewenst automatisch corrigeren. Om de spellingcontrole in- of uit te schakelen, klik je op het tandwieltje in de rechterbovenhoek. In het vak Spelling kun je de opties Spellingcontrole en Automatische correctie activeren (afbeelding 6). Vanaf dat moment verschijnt er een rood golflijntje onder fout gespelde woorden. Klik je met de linkermuisknop op zo’n woord, dan krijg je suggesties te zien waaruit je een correcte versie kunt kiezen. Let wel: deze functies werken alleen bij gewone tekstbestanden, niet wanneer je in Kladblok code schrijft, zoals html of css.

Zoeken en vervangen

Een van de minst bekende, maar erg handige functies van Kladblok is de mogelijkheid om snel naar specifieke tekst te zoeken en die eventueel meteen te vervangen. Gebruik hiervoor het menu Bewerken / Zoeken of de sneltoets Ctrl+F. Met Ctrl+H open je direct de functie Zoeken en vervangen, die je ook via het menu Zoeken kunt oproepen. Voer in het zoekvak de tekst in die je wilt vinden. Je kunt op de vergrootglasknop klikken of gewoon op Enter drukken. Klik op het kleine pijltje links van het zoekvak om het vak Vervangen te openen. Zodra de gezochte tekst is gevonden, gebruik je de pijltjes rechts van het zoekvak om omhoog of omlaag door het document te navigeren. Met de knop Vervangen wijzig je telkens één match; met Alles vervangen worden alle overeenkomsten in één keer aangepast (afbeelding 7). Deze functie ondersteunt ook enkele basisjokertekens: het sterretje * staat voor een willekeurig aantal tekens, het vraagteken ? voor precies één teken. Klik je op de knop met de schuifregelaars, dan kun je instellen dat de zoekopdracht hoofdlettergevoelig is. De optie Inwikkelen is een ongelukkige vertaling van Wrap. Als je die aanvinkt, doorzoekt Kladblok het hele document – ongeacht waar de cursor zich bevindt.

Herschrijven, Samenvatten en Schrijven

Kladblok heeft nu een set AI-functies om tekst te verbeteren. Het gaat om Herschrijven, Samenvatten en Schrijven. Met behulp van GPT kun je de inhoud verfijnen. Klik met de rechtermuisknop op de tekst en kies de optie Schrijven. In een nieuw venster lees je een herwerkte tekst die je op basis van drie criteria verder aanpast. Met de knop Lengte kies je voor een vergelijkbare tekstlengte, een kortere of een langere versie. Bij Toon kies je tussen Standaard, Formeel, Informeel, Inspirerend, Humor en Overtuigend. En dan is er nog de knop Formatteren waarmee je bijvoorbeeld een stijl selecteert zoals Zakelijk, Academisch, Marketing, Poëzie en meer. Onderaan deze herwerkte tekst zie je een numerieke aanduiding zoals 1 van 3. Dit betekent dat Kladblok meteen al drie versies klaarhoudt. Door op het pijltje te klikken schakel je door de versies. Dezelfde mogelijkheden krijg je als je via de rechtermuisknop de optie Aangepast herschrijven en Samenvatten kiest (afbeelding 8). Als je deze AI-functies liever niet hebt, dan kun je die uitschakelen in de instellingen van Kladblok.

Voet- en kopteksten

In Kladblok kun je bovendien voet- en kopteksten toevoegen die je pas te zien krijgt als de pagina uit de printer komt. In deze ruimte is het mogelijk om aan de boven- en/of onderkant de bestandsnaam, het paginanummer of de huidige datum op te nemen. Daarvoor gebruik je het menu Bestand / Pagina-instelling. Daarna moet je wel de juiste variabele gebruiken om aan te duiden wat je in de koptekst of voettekst wilt zien. Dit zijn de belangrijkste variabelen:

De printer zal de acties uitvoeren die je in de voet- en koptekst hebt ingegeven. Houd er rekening mee dat Kladblok deze instellingen niet opslaat, je moet ze dus bij iedere afdruk opnieuw opgeven.