FTP (File Transfer Protocol) was decennialang het protocol bij uitstek voor het versturen van bestanden. Maar omdat het geen beveiliging biedt, wordt dit protocol bijna niet meer gebruikt. SFTP is heel wat veiliger, aangezien zowel de gegevens als de authenticatie (het aanmelden) versleuteld worden.

Om een SFTP-verbinding op te kunnen zetten, hebben we een SFTP/SSH-server nodig, omdat commando’s en data via een ssh-datastream (Secure Shell) worden versleuteld. Handig is dat er in Windows 10/11 standaard al zo’n server aanwezig is, in de vorm van OpenSSH, een opensource-implementatie van SSH die in 1999 door enkele OpenBSD-ontwikkelaars werd uitgebracht. Je vindt meer informatie over dit protocol op www.openssh.com.

Bij een SFTP-verbinding wordt data versleuteld met SSH.

OpenSSH-server

Je vindt deze OpenSSH-server in Windows als volgt: open de module Instellingen van Windows (Windows-toets+I), open het onderdeel Apps en klik op Optionele onderdelen (in Windows 10 vind je dit bij Apps en onderdelen). Wellicht zie je hier de OpenSSH-client al staan, maar wij hebben voor ons opzet ook nog de optie OpenSSH-server nodig. Staat deze niet in de lijst, klik dan op Een onderdeel toevoegen (Windows 10) of op Functies weergeven (Windows 11) en scrol tot bij OpenSSH-server. Plaats een vinkje bij dit onderdeel en klik op Installeren (Windows 10) of op Volgende / Installeren (Windows 11). Eventueel herhaal je dit voor OpenSSH-client. Herstart daarna je pc.

OpenSSH-server is een optioneel onderdeel van Windows.

Handmatige installatie

Werk je met een nog oudere eerdere Windows-versie of lukt de installatie van de OpenSSH-server onverhoopt niet, dan kan het nog handmatig. Download de recentste stabiele versie. Er zijn versies voor Windows 32 en 64 bit.

Pak het gedownloade zip-bestand uit naar de map C:\Program Files\openssh. Vervolgens klik je met rechts op Windows PowerShell in het Windows-startmenu en kies je Als administrator uitvoeren. Voer nu eerst dit commando uit (gevolgd door een druk op Enter):

Voer daarna het volgende commando uit:

De sshd- en ssh-agent-services worden nu geïnstalleerd. Je kunt PowerShell nu afsluiten.

Services

Je vindt nu ook OpenSSH-server (kortweg sshd) in de lijst met optionele onderdelen. Deze service moet natuurlijk wel operationeel zijn en dit kan vanuit het onderdeel Services. Druk op Windows-toets+R en voer services.msc uit. Scrol tot bij OpenSSH Authentication Agent (kortweg ssh-agent), selecteer deze en klik linksboven op De service starten. Zie je deze optie niet, dubbelklik dan op de service en stel het Opstarttype in op Handmatig. Na je bevestiging met OK is de optie wel beschikbaar. Om er zeker van te zijn dat deze service altijd paraat staat, stel je het Opstarttype in op Automatisch. Herhaal deze procedure voor de service OpenSSH SSH Server.

In het onderdeel Services regel je hoe de OpenSSH-server start.

Firewall (via PowerShell)

De OpenSSH-services zijn nu geïnstalleerd en operationeel, maar mogelijk krijg je last van een spelbreker: de firewall. We gaan ervan uit dat je de ingebouwde Windows-firewall gebruikt. Die moet je duidelijk maken dat hij de aanvragen bedoeld voor de OpenSSH-server niet mag blokkeren. De snelste manier is via Windows PowerShell, dat je weer als administrator dient op te starten. Hier tik je dan de volgende commandoregel in:

Eventueel voeg je hier de parameter -Profile Private aan toe als je de regel tot dit netwerkprofiel wilt beperken.

Met deze opdracht open je de firewall voor de server.

Firewall (via Defender)

Het kan ook stapsgewijs, vanuit het venster Windows Defender Firewall met geavanceerde beveiliging. Je opent dit venster door op Windows-toets+R te drukken, waarna je wf.msc uitvoert.

Klik in het linkerdeelvenster op Regels voor binnenkomend verkeer en in het rechterdeelvenster op Nieuwe regel. In het dialoogvenster selecteer je Poort en druk je op Volgende. Bij Specifieke lokale poorten vul je het (standaard) poortnummer 22 in. Druk op Volgende, kies De verbinding toestaan, druk nogmaals op Volgende en laat bij voorkeur alleen het vinkje staan bij Privé. Vul een naam in, bijvoorbeeld OpenSSH, en sluit af met Voltooien. De regel is toegevoegd.

Ook via deze toegankelijkere route is de firewall in te stellen.

Lokale test (met WinSCP)

Je OpenSSH-server is klaar voor gebruik. Dit kun je testen vanaf de pc waarop je OpenSSH-server draait, met een geschikte client zoals WinSCP of FileZilla. Eerst WinSCP: download en installeer het programma. Start het op en klik op Nieuwe Sessie. In het venster Inloggen klik je op Nieuwe Site. Bij Bestandsprotocol kies je SFTP, waarna je localhost invult bij Adres doelcomputer en 22 bij Poortnummer. Bij Gebruikersnaam en Wachtwoord vul je de inloggegevens van je Windows-account in. Klik op Opslaan en geef je verbinding een naam. Selecteer deze en klik op Inloggen. Er zal dan een melding verschijnen over een onbekende serversleutel. Aangezien het om jouw machine gaat, kun je gerust op Ja of OK klikken. De verbinding is gereed.

Test met WinSCP of de server bereikbaar is.

Lokale test (FileZilla)

Werk je liever met FileZilla Client, dan kan dat ook. Download de software en installeer hem (pas op dat je geen ongewenste software mee-installeert). Start FileZilla Client, open Bestand / Sitebeheer. Klik op Nieuwe site en vul een naam in. Bij Protocol kies je SFTP - SSH File Transfer Protocol. Host en Poort stel je respectievelijk in op localhost en 22. En bij Gebruiker en Wachtwoord vul je je Windows-inloggegevens in.

Ook nu zal er een melding opduiken van een onbekende serversleutel. Aangezien het om jouw machine gaat, kun je gerust op Ja of OK klikken. De verbinding is gereed.

Het testen kan ook met FileZilla, als je daar liever mee werkt.

Je bestanden overal kunnen openen? Vind een geschikte NAS 👇

Mobiele verbinding

Het kan ook handig zijn om via een smartphone verbinding met de OpenSSH-server te kunnen maken. We nemen een Android-toestel als voorbeeld met de gratis app Cx File Explorer, beschikbaar in de Play Store. Start de app, selecteer Network, tik op de plusknop boven New Location, kies Remote en selecteer SFTP. Bij Host vul je de hostnaam of het lokale ip-adres van je OpenSSH-server in. Je vindt dit adres door op die pc in de Opdrachtprompt het commando ipconfig uit te voeren. Laat Port ingesteld staan op 22, en vul bij Username en Password je Windows-inloggegevens in. Bevestig met OK, waarna de mappenlijst van de server tevoorschijn komt.

Het wordt al interessanter: verbinding maken vanaf je smartphone.

Sleutelpaar genereren

Wanneer je de OpenSSH-server van buitenaf wilt bereiken, is het veiliger om met een zogenoemd sleutelpaar te werken, met een private en een publieke sleutel. De stappen tot en met ‘Anders verbinden’ zijn optioneel en vergen wel enige voorbereiding.

Start Opdrachtprompt als administrator op en voer het commando ssh-keygen uit, bij voorkeur vanuit je eigen profielmap (C:\Users\<accountnaam>). Dit bestand bevindt zich na de installatie van OpenSSH-server standaard in de map %windir%\system32\openssh (maar aangezien deze locatie in de path-variabele is opgenomen, vindt Opdrachtprompt dit zelf wel). Geef een bestandsnaam op en eventueel een wachtwoord (2x).

Sleutelparen zijn veiliger dan wachtwoorden, maar moet je wel voorbereiden.

Private sleutel

De gemaakte sleutels zijn bewaard in de bestanden <je_bestandsnaam> en <je_bestandsnaam>.pub, standaard in map van waaruit je de opdracht hebt gegeven; we nemen aan op dezelfde machine als waar de OpenSSH-server draait. Volg de volgende stappen: controleer nogmaals dat de OpenSSH-services actief zijn en voer het volgende commando uit vanaf de Opdrachtprompt:

Dit is dus het pad naar het bestand <je_bestandsnaam>.

De OpenSSH-agentservice regelt je lokale private sleutel(s) en, nadat je het wachtwoord correct hebt ingevoerd, neemt hij deze de nieuwe sleutel in de lokale sleutelstore op.

De OpenSSH-agentservice bewaart de nieuwe sleutel.

Publieke sleutel

Nu moet je nog je publieke sleutel aan de OpenSSH-server koppelen. Kopieer het bestand <je_bestandsnaam>.pub naar de map .ssh, een submap van je profielmap. Indien nodig maak je deze submap eerst. Hernoem het gekopieerde bestand naar authorized_keys (zonder bestandsextensie). Ben je administrator op het systeem, dan moet je dit bestand kopiëren naar de verborgen map C:\Programdata\ssh, onder de naam administrators_authyorized_keys.

Vervolgens navigeer je naar het bestand sshd_config, standaard in de map C:\Programdata\ssh. Open dit in je favoriete teksteditor (eventueel Kladblok).

Verwijder het hekje (#) bij de regels PubkeyAuthentication yes en StrictModes yes, en wijzig die laatste regel vervolgens in StrictModes no.

Koppel de publieke sleutel aan de OpenSSH-server.

Verbinding via WinSCP

Sla het gewijzigde bestand op en herstart de service vanaf de Opdrachtprompt met deze opdracht:

Nu moet je je SFTP-client nog aanpassen, zodat die de private sleutel doorstuurt naar de server. In WinSCP doe je dit als volgt: selecteer de verbinding, klik op Bewerken en op Geavanceerd. Bij SSH klik je op Authenticatie en verwijs je bij Privé-sleutelbestand naar je private sleutelbestand. Dit moet je wel eerst laten converteren naar een ondersteund formaat (.ppk van de tool Putty). Bevestig vervolgens met OK, bewaar de configuratie en verbind je met de server. Indien je je private sleutel met een wachtwoord had vergrendeld, moet je dit wel eerst invoeren.

Kies bij Authenticatie voor Privé-sleutelbestand.

Anders verbinden

We tonen ook nog even hoe je in FileZilla Client een verbinding opzet via een private ssh-sleutel. De werkwijze is vergelijkbaar met die van WinSCP. Het volstaat in het venster van Sitebeheer via de knop Bladeren naar je private sleutelbestand te navigeren. Ook hier zal het programma voorstellen de sleutel eerst naar een ondersteund ppk-formaat te converteren.

Maak je gebruik van de mobiele app Cx File Explorer, tik dan bij het aanmaken van je inloggegevens op More en vervolgens op het pijltje bij Private Key, waarna je ook hier naar je private sleutelbestand verwijst.

Het verbinden via een ssh-sleutel gaat in FileZilla op een vergelijkbare manier.

Portforwarding

Wanneer de OpenSSH-server zich op een pc achter een router bevindt (en die kans is groot), dan laat deze zich doorgaans niet zomaar van buitenaf bereiken. Een mogelijke oplossing is een portforwarding-regel in je router in te stellen. Open de betreffende rubriek in de (web)interface van je router en voer de volgende gegevens in: een naam voor je regel, tcp-poortnummer 22 en het interne ip-adres van je OpenSSH-server.

Mocht je router zich nog achter een andere router bevinden, dan is het niet uitgesloten dat je op de ‘buitenste’ router eerst een vergelijkbare portforwarding-regel moet opstellen die naar het interne ip-adres van je ‘binnenste’ router verwijst.

Om de server van buitenaf te bereiken, moet je poort 22 koppelen aan het interne ip-adres van de server.

DDNS

Het is vervelend dat je het publieke ip-adres van je router/netwerk moet kennen om een verbinding van buitenaf te maken met je SFTP-server. De kans is ook groot dat dit adres dynamisch wordt toegekend door je provider en dus zomaar kan wijzigen. Beide problemen los je op met een DDNS-dienst, die een eigen domeinnaam aan dat adres koppelt waarna een client elke wijziging van je ip-adres meteen aan de DDNS-dienst doorgeeft.

Je kunt zo’n dienst gratis gebruiken via Dynu. Meld je aan en open in het Control Panel de optie DDNS Services. Klik op Add, en kies bij Use Our Domain Name een eigen host (zoals mijn-sftp-server) en een toplevel-domein (bijvoorbeeld ddnsfree.com). Bevestig met ADD en met Save. Klaar! Via de Dynu IP Update Client kun je vervolgens een client downloaden die vanaf je pc en via je aanmelding met je Dynu-account, de koppeling tussen je hostnaam en je publieke ip-adres netjes intact houdt.

Met antivirussoftware houd je je computer vrij van corrupte bestanden 👇

Smarthome-apparaten zijn handig, maar vaak ook relatief prijzig. Dan wil je natuurlijk niet dat de fabrikant na een paar jaar de ondersteuning stopt. Daar hoef je niet bang voor te zijn als je spullen koopt die gebruikmaken van standaarden die door iedereen gebruikt kunnen worden. Wij hebben allerlei smarthome-spullen voor je gezocht die werken met open standaarden, zoals Zigbee, Z-Wave of wifi, die je daardoor met een eigen systeem als Home Assistant of Homey kunt gebruiken.

5x Beveiliging

Aqara Deur en Raam Sensor T1

Aqara is een fabrikant van smarthomeproducten die bedoeld zijn om te gebruiken in combinatie met een eigen hub, maar vaak gebruikmaken van Zigbee. Zo is de Deur en Raam Sensor T1 een compact deur- of raamcontact die je via Zigbee kunt koppelen met onder andere Home Assistant. Je plakt de twee delen van de sensor met bijgeleverde tape op je raam of deur, waarna gedetecteerd kan worden of je raam of deur openstaat. De sensor werkt op een CR1632-knoopcel die ongeveer twee jaar meegaat.

Aeotec Multipurpose Sensor

De Aeotec Multipurpose Sensor is in eerste instantie een deur- of raamcontact waarmee je kunt detecteren of een raam of deur open of dicht is. Aeotec heeft daarnaast een temperaratuursensor en accelerometer ingebouwd. Hierdoor kan de Multipurpose Sensor de temperatuur en de hoek van de sensor detecteren, maar ook trillingen. Met die hoek kun je bijvoorbeeld bepalen of een raam in de kiepstand openstaat, terwijl trillingen naast inbraakdetectie voor allerlei dingen gebruikt kunnen worden.

De sensor communiceert via Zigbee en werkt op een CR2450-knoopcelbatterij die het ongeveer een jaar uithoudt.

IKEA Vallhorn

Het grootste voordeel van de IKEA Vallhorn is de prijs, want voor 10 euro heb je een bewegingssensor die je kunt koppelen via Zigbee. Veel van IKEA’s slimme producten gebruiken Zigbee voor communicatie met de eigen hub. De bewegingssensor heeft een ingebouwde timer die je kunt instellen op één of vijf minuten waarmee de status na het verstrijken van die tijd weer op geen beweging wordt gezet.

Je kunt hem neerzetten, maar de behuizing is ook voorzien van gaten waarmee je hem aan de muur kunt monteren. De IKEA Vallhorn werkt op twee AAA-baterijen waarbij je het best oplaadbare batterijen kunt gebruiken. Een nadeel is dat de behuizing door deze normale batterijen vrij groot is.

©PER LIEDBERG

Aeotec Sirene 6

De Aeotec Siren 6 is een sirene die gebruikmaakt van Z-Wave. Het apparaat kan hard geluid maken en lichtsignalen geven als er alarm is, maar je kunt hem ook voor andere doeleinden gebruiken. Het is namelijk mogelijk om verschillende geluiden te programmeren waardoor de speaker ook te gebruiken is voor bijvoorbeeld een deurbel of andere situatie waarin je een melding wilt horen. De sirene werkt op een netspanningsadapter, maar is voorzien van een back-upbaterij voor wanneer de stroom uitvalt.

Philips Hue Motion Sensor

De Hue Motion Sensor is uiteraard bedoeld voor Philips’ eigen Hue-bridge, maar maakt gebruik van Zigbee en je kunt hem ook koppelen met andere smarthome-systemen. Het grootste voordeel van de Hue Motion Sensor is dat de compacte behuizing een fraai uiterlijk heeft. Behalve neerzetten, kun je hem ook aan de muur monteren, bijvoorbeeld bovenaan in een hoek je van het plafond. De sensor werkt op twee AAA-batterijen.

3x Rookmelder

FIBARO Smoke Sensor 2

Uiteraard is het primaire doel van een rookmelder om bij brand jouw leven te redden als je thuis bent en de Fibaro Smoke Sensor 2 waarschuwt daarom met licht- en geluidsignalen als er rook gedetecteerd wordt. Daarnaast wordt een signaal verstuurd naar je smarthome-systeem. Er wordt hiervoor gebruikgemaakt van Z-Wave, dus die draadloze standaard moet dus wel ondersteund worden door je smarthome-systeem. Deze rookmelder werkt op een verwisselbare CR123A-batterij die ongeveer twee jaar meegaat.

KlikAanKlikUit ZSDR-850

Ook als je Zigbee gebruikt, is er een geschikte rookmelder voor Home Assistant of andere smarthome-systemen in de vorm van de KlikAanKlikUit ZSDR-850. Hoewel je dit merk waarschijnlijk kent van zijn 433MHz-producten, maakt de fabrikant tegenwoordig ook Zigbee-producten. Dezelfde producten worden ook onder de merknaam Trust verkocht.

De rookmelder heeft een luid alarm van 85 dB, dat afgaat als rook gedetecteerd wordt. Hij werkt op een verwisselbare CR123A-batterij, die volgens de fabrikant zo’n drie jaar meegaat. De rookmelder geeft uiteraard ook een luid geluidssignaal als er rook gedetecteerd wordt.

Shelly Plus Smoke

Heb je geen Zigbee- of Z-Wave-radio in je smarthome-systeem, dan kun je terecht bij de Shelly Plus Smoke. Deze rookmelder gebruikt wifi voor de verbinding met onder andere Home Assistant.

Ook de rookmelder heeft een verwisselbare CR123A-batterij, die volgens de fabrikant vijf jaar meegaat. Dat lijkt ons wat optimistisch, zorg er bij iedere rookmelder voor dat je een reservebatterij op voorraad hebt, zodat je deze direct kunt vervangen als de batterij leeg is.

3x Tuinverlichting

Philips Hue Buitensensor

Wil je de buitenverlichting niet de hele tijd laten branden, maar wel als er beweging gedetecteerd wordt? Dan heeft Philip met de Hue Buitensensor een bewegingssensor in het assortiment die je dankzij een weerbestendige behuizing buiten kunt gebruiken.

De bewegingssensor is in eerste instantie bedoeld om te koppelen aan een Hue Bridge, maar maakt gebruik van Zigbee en is hiermee ook direct te koppelen aan Home Assistant. De sensor werkt op twee AA-batterijen, die minimaal twee jaar meegaan.

Innr Outdoor Smart Pedestal Light Colour

De Innr Outdoor Smart Pedestal Light Colour is een setje van drie lichtpaaltjes waarmee je verlichting in ieder denkbare kleur kunt maken met een lichtopbrengst van maximaal 230 lumen per paaltje.

De paaltjes zijn voorzien van scherpe punten die je in de grond of een plantenbak kunt prikken. De lampen zelf werken op 24volt-gelijkspanning, er wordt een adapter meegeleverd die je in een stopcontact steekt. Als de meegeleverde kabels te kort zijn, levert Innr verlengkabels in twee of vijf meter. Verbinden doe je via het Zigbee-protocol.

Philips Hue Impress Sokkellamp

Philips levert diverse Hue-buitenlampen, waaronder deze Impress-buitenlamp op sokkel. Er is zowel een variant die je direct op de netspanning aansluit als in een variant die je aansluit op een 24volt-adapter. Beide varianten hebben een lichtopbrengst van maximaal 1180 lumen en kosten hetzelfde.

Voor de laagspanningsvariant moet je de benodigde buitenvoeding wel los aanschaffen, waarbij de goedkoopste 40watt-variant 50 euro kost en genoeg is om bijvoorbeeld vijf Impress-buitenlampen op sokkels van energie te voorzien.

4x Schakelen

Sonoff ZBMiniL2

Met een inbouwmodule kun je een wandschakelaar slim maken en zo normale lampen opnemen in je smarthome. Veel inbouwmodules hebben een nuldraad nodig, maar zo’n draad ontbreekt in de meeste inbouwdozen voor wandschakelaars. Gelukkig hoeft een draad trekken niet per se, want de Sonoff ZBMiniL2 vereist geen nuldraad.

De inbouwmodule gebruikt Zigbee en is lekker compact, waardoor hij achter de meeste wandschakelaars moet passen.

Innr Outdoor Smart Plug

Met een slimme stekker kun je allerlei apparaten schakelen via je smarthome-systeem, waaronder lampen. Ook buiten kan zo’n slimme stekker handig zijn, bijvoorbeeld voor kerstverlichting. Een willekeurige slimme stekker buiten gebruiken is natuurlijk niet zo’n goed idee, maar de Innr Outdoor Smart Plug met Zigbee is wel ontworpen voor buiten en is spatwaterdicht.

Let er op dat deze slimme stekker met randaarde maximaal een belasting van 10 ampère (2300 watt) aan kan.

Fibaro Walli Outlet

Je kunt een wandcontactdoos slim maken met een inbouwmodule, maar er bestaan ook complete slimme wandcontactdozen, zoals de Walli Outlet van Fibaro. Dit slimme stopcontact maakt gebruik van Z-Wave, en is er in een witte of zwarte uitvoering.

Fibaro levert het stopcontact inclusief afdekraam, maar de Walli Outlet is ook compatibel met schakelmateriaal van andere fabrikanten. Behalve schakelen kan de Walli Outlet ook het energieverbruik meten en wordt dit ook getoond middels een gekleurde ring.

EcoDim Draadloze schakelaar

EcoDim maakt onder andere diverse smarthome-producten met Zigbee of Z-Wave. De fabrikant heeft onder andere Zigbee-schakelaars in het assortiment, in een witte of zwarte uitvoering. Ze werken draadloos als een afstandsbediening en je kunt ze dus over al tegen de muur bevestigen, maar ze passen ook over een inbouwdoos. De schakelaars zijn er met één, twee of vier groepen, zodat je ook in een kamer met meerdere lampen toch een wandbediening kunt gebruiken.

4x Binnenklimaat

IKEA Vindstyrka

Voor een dashboard is het handig als je voor iedere kamer gegevens hebt als de temperatuur en luchtvochtigheid. Daar kun je de IKEA Vindstyrka voor gebruiken, die je kunt koppelen via Zigbee. De Vindstyrka meet fijnstof, de temperatuur en de luchtvochtigheid. Ook wordt aangegeven of vluchtige organische stoffen toe- of afnemen. Handig is dat deze luchtkwaliteitssensor ook zijn eigen schermpje heeft.

Awair Element

De Awair Element is een prettig ontworpen kastje dat de luchtkwaliteit in de gaten houdt en sensors heeft voor de temperatuur, luchtvochtigheid, CO2, luchtige organische stoffen en fijnstof. Het apparaat heeft een ingebouwd ‘scherm’ bestaande uit leds waarmee je de verschillende waarden kunt aflezen.

Awair-apparaten communiceren via wifi en gebruik je eigenlijk met een eigen app en clouddienst. Je kunt echter instellen dat Home Assistant het apparaat lokaal kan benaderen via een API-functie.

Lees ook: Slimme luchtkwaliteitsmeter: zo meet en verbeter je de luchtkwaliteit in huis

Aqara Temperature and Humidity Sensor T1

Wil je de temperatuur en luchtvochtigheid onopvallend in de gaten houden, dan heeft Aqara met de Temperature and Humidity Sensor een compacte optie. De behuizing heeft een afmeting van slechts 3,6 bij 3,6 centimeter en is nog geen centimeter plat. Een perfect apparaatje dus om op een onopvallende plek op de muur te plakken.

De sensor werkt op een CR2032-knoopcelbatterij, die zo’n twee jaar meegaat. Daarbij zijn ze ook nog eens redelijk betaalbaar, waardoor je je hele huis in de gaten kunt houden.

IKEA Badring

De IKEA Badring maakt gebruik van Zigbee voor de communicatie en detecteert waterlekkage. Leg hem dus onder je wasmachine, in je keukenkastje of andere plekken waar het risico op waterlekkage groot is en voorkom de schade die lekkage altijd veroorzaakt. Uiteraard kun je IKEA-sensors ook gebruiken in combinatie met IKEA’s eigen smarthome-systeem.

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.