ID.nl logo
Huis

Raspberry Pi als vpn-server met OpenVPN

Met een vpn surf je op het internet zonder dat je provider meekijkt of omzeil je regioblokkades van bepaalde websites. Maar een vpn is ook handig om overal veilig toegang te krijgen tot jouw thuisnetwerk. Een Raspberry Pi als vpn-server inzetten is mogelijk te maken met OpenVPN. Zo werkt dat.

Op zich heb je geen vpn nodig om toegang te krijgen tot je thuisnetwerk. Met enkele portforwarding-regels in je router kom je ook wel binnen. Maar portforwarding is niet altijd de beste oplossing. Veel services zijn standaard geconfigureerd voor maximaal gebruiksgemak binnen je thuisnetwerk. Zet je die services open voor het hele internet, dan zijn ze zelden afdoende beveiligd.

Je moet je dus voor elke afzonderlijke service verdiepen in de verschillende beveiligingsmogelijkheden. Dat is best een tijdrovende klus. De kans bestaat dat je dan alsnog zaken over het hoofd ziet. Een vpn is wat dat betreft veel eenvoudiger. Er is één centraal toegangspunt tot je netwerk, namelijk de vpn-server. Als je die afdoende beveiligt, hoef je je over de rest van je netwerk minder zorgen te maken.

Met OpenVPN is een Raspberry Pi in te zetten als vpn-server. Voor je verder leest, kun je hier meer informatie vinden over OpenVPN.

OpenVPN op Raspberry Pi installeren

OpenVPN vereist geen erg krachtige hardware, dus kozen we voor een Raspberry Pi. Download Raspbian Jessie Lite, pak de download uit en schrijf die naar een sd-kaart met Win32DiskImager of dd. Koppel de boot-partitie van de sd-kaart even aan een Linux-systeem en plaats er een leeg bestand genaamd ssh. Boot je Pi vanaf de sd-kaart en controleer in je router welk ip-adres de Pi gekregen heeft. Log nu in via ssh met de gebruiker pi en het wachtwoord raspberry. Het handmatig opzetten van een ca-infrastructuur is behoorlijk complex. Gelukkig levert OpenVPN met easy-rsa een reeks scripts mee om die taak te vereenvoudigen. Installeer om te beginnen openvpn:

apt install openvpn

Gebruik daarna volgend commando om easy-rsa te integreren met OpenVPN:

make-cadir /etc/openvpn/ca

Open nu het bestand /etc/openvpn/ca/vars en vul daarin jouw persoonlijke gegevens in. De meeste opties spreken voor zich. Bij KEY_ORG vul je de naam van jouw organisatie in of gewoon je eigen naam. KEY_OU is de afdeling binnen jouw organisatie (Organisational Unit). Is dat niet van toepassing voor jou, vul dan bijvoorbeeld OpenVPN in. Vervolgens voer je een reeks commando’s uit om de nieuwe configuratie in te lezen, de dh-parameters te berekenen (benodigd voor het uitwisselen van encryptiesleutels tussen client en server) en zowel een ca-certificaat als een certificaat voor de vpn-server aan te maken (zie afbeelding). De tweede stap duurt makkelijk tien tot vijftien minuten op oudere Pi’s. De resulterende bestanden vind je terug in de submap keys.

©PXimport

Servers configureren

Met Raspbians OpenVPN-pakket kun je meerdere vpn’s configureren op dezelfde machine. Je definieert een nieuw vpn door een configuratiebestand aan te maken in /etc/openvpn, bijvoorbeeld home.conf. In de afbeelding zie je een minimaal configuratiebestand voor een OpenVPN-server: we doorlopen de belangrijkste parameters. Met de opties proto en port kies je respectievelijk het protocol en de poort voor OpenVPN. Wij houden de standaardinstellingen aan, maar vaak kiest men voor tcp en poort 443 om firewallrestricties te omzeilen. Bij local vul je het lan-ip-adres van je Pi in en bij server het gewenste netwerkadres voor jouw VPN.

Zorg dat dat niet overlapt met het netwerkadres van de lokale netwerken die jij gebruikt! De volgende vier parameters verwijzen naar de benodigde bestanden van onze ca en met de laatste vier schroeven we de beveiliging nog wat op. Werk je nog met OpenVPN-clients ouder dan versie 2.3.3, dan laat je tls-version-min weg. Het bestand ta.key moet je trouwens nog aanmaken met volgend commando:

openvpn --genkey --secret /etc/openvpn/ta.key

Het is ook een goed idee om de permissies van het configuratiebestand in te perken:

chmod 640 /etc/openvpn/home.conf

Beveiligen

Je kunt OpenVPN verder beveiligen door de service te starten in een zogenoemde chroot-jail onder een speciale gebruiker. OpenVPN heeft dan enkel beperkte toegang tot een klein deel van het bestandssysteem van jouw Pi. Je activeert die beveiliging met de vijf eerste opties in de afbeelding hiernaast. Vergeet ook niet om de gebruiker én de directory eerst aan te maken:

useradd -d /etc/openvpn/chroot -M -s /bin/false openvpn mkdir -p /etc/openvpn/chroot/tmp

Vervolgens stellen we een directory in waar OpenVPN naar een configuratiebestand zoekt voor elke client die een verbinding wilt opzetten. Het pad naar die directory is relatief ten opzichte van de chroot-directory, dus maken we die daarin aan:

mkdir /etc/openvpn/chroot/clients

Zonder configuratiebestand in die directory laat OpenVPN geen verbinding toe (ccd-exclusive). Daarna schakelen we compressie in aan de kant van de server (comp-lzo) én de client (push comp-lzo). Topology subnet zorgt ervoor dat elke client een eigen ip-adres krijgt in hetzelfde subnet: 192.168.200.x in ons voorbeeld.

De optie client-to-client laat verschillende vpn-clients rechtstreeks met elkaar communiceren. Standaard zien ze immers enkel de vpn-server en niet de andere clients. Met de twee laatste regels schakel je iets meer logging in en schrijf je die weg in een apart bestand. Dat is vooral in het begin erg nuttig, als je vpn-verbinding niet meteen werkt.

Clients toevoegen

De OpenVPN-server is nu klaar: tijd om een eerste client toe te voegen. Om te beginnen maak je een private key en certificaat aan voor de client. In de afbeelding zie je een voorbeeld voor een client met hostname linuxmint. In dit geval beveiligen we de private key met een wachtwoordzin (--pass-optie). Verder in dit artikel komen we nog een voorbeeld tegen waarbij je die optie beter weglaat. Vervolgens maak je een configuratiebestand aan met daarin het voor de client gewenste ip-adres in het vpn-subnet. In het voorbeeld hiernaast is dat 192.168.200.2. Daarna zet je de permissies goed en start je de openvpn-service in de voorgrond:

openvpn --config /etc/openvpn/home.conf

Krijg je geen foutmeldingen te zien? Stop openvpn dan met Ctrl-C en open het bestand /etc/default/openvpn. Verwijder het #-teken voor de regel AUTOSTART="all" en voer dan volgende commando’s uit:

systemctl daemon-reload systemctl start openvpn

OpenVPN draait nu als een daemon in de achtergrond en is klaar voor inkomende verbindingen. Je merkt ook dat er een extra netwerkinterface verschenen is met het vpn-adres van je server:

ip addr show tun0

Portforwarding

De volgende stap is om de OpenVPN-service op onze Pi beschikbaar te maken voor de buitenwereld. Daarvoor voeg je een portforwarding-regel toe op je router. De precieze procedure daarvoor is erg merk-gebonden, dus zoek zelf even uit hoe dit voor jouw router werkt. Het komt erop neer dat je een bepaalde poort op de externe interface van je router doorstuurt naar het interne ip-adres van de Pi en de poort die je in /etc/openvpn/home.conf gespecificeerd had.

Let ook op dat je hetzelfde protocol selecteert (tcp of udp) als in dat configuratiebestand. Je hoeft overigens extern niet dezelfde poort te gebruiken als intern. Sommige providers blokkeren namelijk bepaalde poorten. In dat geval ben je verplicht een andere poort te gebruiken. Zo is het bijvoorbeeld prima mogelijk om poort 8443 of 11194 op je router te forwarden naar 1194 op je Pi.

Linux-client instellen

We beginnen met een Linux Mint-machine om onze OpenVPN-server te testen. Kopieer alvast de bestanden ca.crt, ta.key, linuxmint.crt en linuxmint.key naar de client. De benodigde software is in Linux Mint standaard al geïnstalleerd. Gebruik je een andere Linux-distributie en is dat niet het geval? Installeer dan het pakket Network-manager-openvpn-gnome. Klik vervolgens op het netwerkpictogram in het systeemvak en ga naar Netwerverbindingen. Klik op Toevoegen, kies OpenVPN als verbindingstype en klik op Aanmaken. In het VPN-tabblad vul je volgende gegevens in:

- Gateway: het externe ip-adres van jouw router.

- Gebruikerscertificaat: linuxmint.crt

- CA-certificaat: ca.crt

- Privé-sleutel: linuxmint.key

- Wachtwoord van de privésleutel: de eerder ingestelde passphrase

Klik vervolgens op Geavanceerd, ga naar TLS-authenticatie en vul bij Overeenkomst met onderwerp de hostname in van je Pi zoals die in het servercertificaat staat (raspberrypi in ons voorbeeld). Selecteer de optie Verify peer (server) certificate usage signature. Vink tot slot de optie Extra TLS-authenticatie gebruiken aan. Selecteer het bestand ta.key en laat Sleutelrichting op Geen staan. Onder Beveiliging selecteer je dezelfde algoritmes als op de server: AES-256-CBC voor Vercijfering en SHA-256 voor HMAC-authenticatie. Onder Algemeen vink je volgende opties aan:

- LZO-datacompressie gebruiken.

- TCP-verbinding gebruiken (indien je voor tcp in plaats van udp gekozen had op de server).

- Aangepaste gateway-poort (indien je niet poort 1194 op je Pi gebruikt).

©PXimport

Klik tot slot op OK en Opslaan om de vpn-verbinding te bewaren. Sluit het configuratievenster voor netwerkverbindingen, klik opnieuw op netwerkpictogram in het systeemvak en selecteer de nieuwe vpn-verbinding om die te testen. Verschijnt er geen netwerkinterface tun0 met het gekozen ip-adres (192.168.200.2 in ons geval), zoek dan naar foutmeldingen in /var/log/syslog op de client en /var/log/openvpn.log op de server. Om zeker te zijn dat je verbinding correct werkt, installeer je bijvoorbeeld het pakket apache2 op je Pi.

Open na installatie het vpn-ip-adres van je Pi in een browser op de client: 192.168.200.1. Zie je een pagina zoals de afbeelding, dan werkt je vpn-verbinding correct. Maak daarna met pkitool een nieuw certificaat aan op de server en zet een configuratiebestand klaar in /etc/openvpn/chroot/clients voor een tweede client. Wij kozen voor de hostname windows10 en ip-adres 192.168.200.3.

Windows-client instellen

Wil je vanaf Windows met je vpn verbinden, download dan de Windows-installer. Na installatie krijg je een shortcut met de misleidende naam OpenVPN GUI. De naam GUI mag je met een korreltje zout nemen, want de interface bestaat uit een pictogram in het systeemvak met maar enkele opties. De eigenlijke vpn-verbinding configureer je via een tekstbestand met de benodigde parameters. In de afbeelding hiernaast zie je een voorbeeld dat correct samenwerkt met onze serverconfiguratie. Bewaar dit met de extensie .ovpn, klik rechts op het OpenVPN-pictogram in het systeemvak en kies Bestand importeren.

OpenVPN maakt nu een nieuwe map aan onder ~/OpenVPN/config. Kopieer de .key- en .crt-bestanden in die directory en kies daarna Verbinden uit het menu van de OpenVPN GUI. Vul het wachtwoord van de private key in, klik Toegang toestaan in het waarschuwingsvenster van de Windows Firewall en de verbinding wordt opgezet. De optie Status weergeven toont je eventuele foutmeldingen. Sluit je de OpenVPN GUI, dan vind je die meldingen in een logbestand onder ~/OpenVPN/log.

©PXimport

Services

Via de vpn-verbinding krijg je toegang tot alle services op jouw Raspberry Pi die niet aan één specifiek ip-adres gebonden zijn. Het lsof-commando uit de afbeelding toont je alle actieve services met bijbehorende ip-adressen en poortnummers. Merk op dat onze Pi intussen over drie ip-adressen beschikt: localhost of 127.0.0.1 (onbereikbaar voor andere machines), 192.168.1.7 (bereikbaar via het lan) en 192.168.200.1 (bereikbaar via het vpn).

In ons voorbeeld zijn ssh, dansguardian en minidlna via alle ip-adressen bereikbaar (*). Squid en Postfix (master) zijn enkel bereikbaar vanaf localhost en Samba enkel via het lan. Wil je bijvoorbeeld Samba ook benaderen via het vpn? Pas dan de opties interfaces en bind interfaces only in /etc/samba/smb.conf aan zodat die service ook op ip-adres 192.168.200.1 luistert. De meeste services hebben vergelijkbare opties.

Verbinden

Wil je toegang krijgen tot services op andere machines, dan moet je die nog verbinden met je vpn. Op een homeserver kun je het best een permanente verbinding opzetten met de vpn-server. Op een Linux-machine zonder de Network Manager-gui installeer je daarvoor het openvpn-pakket. Maak een certificaat en private key aan zonder wachtwoordzin door de --pass-optie weg te laten bij pkitool. Plaats die bestanden samen met ca.crt en ta.key in /etc/openvpn. Bewaar ook het configuratiebestand van onze Windows-client met .conf-extensie in die directory, uiteraard aangepast voor de correcte certificaten.

Vervolgens start je openvpn net zoals we dat bij onze server gedaan hadden in de paragraaf Clients toevoegen. Voor een Windows-machine gebruik je ook een private key zonder wachtwoord. Kopieer de map met de bestaande configuratiebestanden van ~/OpenVPN/config naar C:\Program Files\OpenVPN\config. In het ovpn-bestand moet je wel het volledig pad invullen naar de ca-, cert-, key- en tls-auth-bestanden. Plaats elk pad tussen dubbele aanhalingstekens en gebruik overal \\ in plaats van \. Open de Services Management Console (services.msc) en selecteer OpenVPNService. Kies Eigenschappen uit het contextmenu, wijzig het Opstarttype naar Automatisch en klik op Starten en OK.

Tunnels en proxy's

Wil je tenslotte snel toegang krijgen tot een bepaalde service in je lan die niet via een vpn-ip-adres bereikbaar is? Gebruik dan de portforwarding-functie van ssh om het netwerkverkeer in een ssh-verbinding te tunnelen. Vanaf een Linux-machine werkt dat als volgt. Stel dat je poort 8080 op de machine met ip-adres 192.168.1.8 wilt bereiken. Jouw vpn-client komt niet bij dat adres, maar de Pi wel. Met volgend commando forward je poort 8080 op jouw client via de vpn-server naar die machine:

ssh -L 8080:192.168.1.8:8080 192.168.200.1

Verbind je vervolgens met poort 8080 op jouw client, dan kom je via de Pi terecht op poort 8080 op de machine met ip-adres 192.168.1.8. Een vergelijkbaar trucje gebruik je om snel via jouw thuisverbinding te surfen:

ssh -D 1080 192.168.200.1

Daarmee zet ssh op poort 1080 een lokale socks-server op. Stel je vervolgens in je browser localhost:1080 in als socks-proxy, dan wordt al het netwerkverkeer via ssh getunneld naar je vpn-server. Dat is erg handig om te surfen vanuit een publiek netwerk dat je niet vertrouwt. Ook onbeveiligd http-verkeer is op die manier immers versleuteld tussen jouw pc en je vpn-server thuis. Zowel portforwarding als een socks-proxy kan je onder Windows configureren via Putty.

▼ Volgende artikel
Review Dreame H15 Pro Foamwash – Schuim maakt het verschil
© Wesley Akkerman
Huis

Review Dreame H15 Pro Foamwash – Schuim maakt het verschil

Met de Dreame H15 Pro Foamwash gaat het Chinese merk net een stapje verder als het om dweilen gaat, terwijl het de stofzuigprestaties niet laat overschaduwen. Ondanks dat pakt het merk niet elk probleem aan van het 699 euro kostende apparaat.

Uitstekend
Conclusie

De H15 Pro Foamwash is niet zwaar, ligt lekker in de hand en rijdt gemakkelijk met je mee. Hij haalt hardnekkig en aangekoekt vuil veel sneller en beter weg dan de concurrentie, dankzij het gebruik van schuim (dat je zelf kunt doseren). Ja, de prijs is fors, maar met een beetje korting is de nat-droogcombinatie de aanschaf waard als je bijvoorbeeld huisdieren hebt en af wilt van nare geurtjes.

Plus- en minpunten
  • Soepel en behendig
  • Gaat ook onder de bank
  • Bijna geen omkijken naar
  • Koppeling met app
  • Muren worden niet nat
  • Robotarm en wisser
  • Plat en rechtop
  • Schuim voor hardnekkige vlekken
  • Prijs
  • Oppassen met draden op de vloer
  • Eén opvangbak voor stof en vies water
  • Geen tapijtherkenning
  • Waterbak op de kop

2025 is het jaar van de Dreame H15 Pro-serie, waarvan de Dreame H15 Pro Foamwash de meest recente versie is. Het is ook een van de duurdere modellen binnen deze reeks (waartoe onder meer ook de H15 Pro en H15 Mix behoren). Dit model richt zich vooral op de dweilfunctie en introduceert daarvoor een speciale foamkop. Deze kop spuit schuim op de vloer, waardoor hardnekkig vuil en uitwerpselen van huisdieren beter loskomen.

In de basis is dit nog steeds de vertrouwde H15 Pro, maar dan met een paar opvallende extra's. De Foamwash heeft net als het standaardmodel een robotarm die voorkomt dat muren nat worden en een ingebouwde wisser die de dweilborstel schoonhoudt. Je kunt het apparaat zowel rechtop als plat gebruiken, waardoor je ook moeiteloos onder banken en stoelen dweilt. Instellen en bedienen doe je eenvoudig via de Dreame-app.

©Wesley Akkerman

Dezelfde basis

Ook heb je er qua onderhoud bijna geen omkijken naar. Je plaats hem op de meegeleverde oplaadbasis, drukt op de knop voor zelfreiniging en vervolgens doet het apparaat de rest. Het maakt schoon met heet water en neemt de tijd voor het drogen, waardoor er geen nare geurtjes ontstaan. Je kunt alles zó instellen dat er om de zoveel tijd een extra schoonmaakbeurt wordt uitgevoerd, zodat je huis fris blijft en nare geurtjes geen kans krijgen.

Hoewel we over het algemeen positief zijn over de Dreame H15-serie, blijven er ook aandachtspunten. Net als bij het Pro-model zonder toevoeging, herkent dit model geen kabels en kan het die dus per ongeluk opzuigen. Tapijtherkenning ontbreekt eveneens, en water en vuil belanden samen in één opvangbak in plaats van apart. Bovendien zit de schoonwaterbak ondersteboven – en dat levert geregeld een kliederboel op.

©Wesley Akkerman

Unieke eigenschappen

In vergelijking met de H15 Pro en H15 Pro Heat biedt de Foamwash net wat meer zuigkracht, met 23.000 Pa. Ook heeft deze variant, net als de robotstofzuigers, een speciale borstel die korte metten maakt met (dieren)haren, zodat ze niet vast blijven zitten of zich ophopen tijdens het schoonmaken. Dat maakt dit apparaat een uitstekende optie voor mensen met huisdieren of lang haar (of allebei), vooral op harde vloeren.

Net zoals veel andere H15-versies biedt de Foamwash dus een unieke functie aan. Zoals gezegd kun je tijdens het schoonmaken een laagje schuim op de grond spuiten. Dit gaat heel soepel met een klein hendeltje dat onder je duim rust. Als je dat naar beneden duwt en kort ingedrukt houdt, spuit de stofzuigermond wat foam op de grond. Vervolgens ga je hier met de nat-droogstofzuiger overheen en maak je schoon zoals je dat ook zonder schuim zou doen.

©Wesley Akkerman

Met of zonder schuim

Maar waarom zou je dat doen? Nou, die extra schuimlaag kan twee dingen doen. Ten eerste helpt het schuim om nare geurtjes te verdoezelen en een frisse geur te verspreiden, waardoor je bijvoorbeeld geen last meer hebt van de geurtjes afkomstig van huisdierongelukjes. Daarnaast maakt het schuim grondiger schoon. Door wat extra schuim op een hardnekkige vlek te spuiten, verdwijnt die vaak sneller dan zonder foam.

Over het algemeen is de Dreame H15 Pro Foamwash al capabel genoeg om na één duw flink wat soorten vuil weg te halen. Denk dan aan sauzen, stof, brokjes, pap, appelmoes, noem maar op. In een enkel geval moet je er misschien een tweede keer overheen, maar dat is standaard voor dit soort machines. De grootste uitdaging blijft het aanpakken van aangekoekte vlekken. Vetvlekken op de grond naast het fornuis krijgt hij nog niet helemaal weg, maar vrijwel al het andere verdwijnt zonder moeite.

©Wesley Akkerman

Dreame H15 Pro Foamwash kopen?

Tijdens het gebruik merkten we dat de Dreame H15 Pro Foamwash dankzij de extra schuimfunctie goed presteert bij hardnekkige of opgedroogde vlekken. Je moet er soms wel een paar keer overheen gaan en bij elke beweging wat schuim laten vrijkomen, maar dat is precies waarom je dit apparaat in huis haalt. Het schuim weekt het vuil los, waardoor het na een paar bewegingen moeiteloos verdwijnt.

Tel daarbij op dat de Foamwash niet heel zwaar in de hand ligt, gemakkelijk over de vloer rijdt en redelijk flexibel is en je houdt een betrouwbare nat-droogcombinatie over die vuil sneller en beter weghaalt dan menig ander dweilstofzuiger. De prijs is vrij fors, maar met een goede aanbieding haal je een sterke allrounder in huis. Dat laagje schuim maakt echt verschil. Bovendien is de basis op orde, aangezien de H15 Pro het fundament vormt.

▼ Volgende artikel
Meer dan alleen Word: verborgen parels in Microsoft 365
© monticellllo - stock.adobe.com
Huis

Meer dan alleen Word: verborgen parels in Microsoft 365

Microsoft 365 puilt uit van apps en functies, maar de meeste mensen beperken zich tot Outlook, Teams en Word. Daardoor blijven vele tools onbenut die je werkdag juist soepeler, creatiever en meetbaar productiever kunnen maken. In dit artikel bespreken we vijf minder bekende Microsoft-apps die al binnen enkele minuten tijdswinst opleveren.

In dit artikel lees je:
  • Waarom veel Microsoft 365-tools onbenut blijven

  • Welke vijf apps je vandaag nog kunt gebruiken

  • Forms voor snelle feedback en data in Excel

  • Sway voor interactieve presentaties zonder dia’s

  • To Do voor focus en dagplanning

  • Whiteboard voor realtime brainstormen

  • Clipchamp voor simpele video’s in de browser

We weten allemaal dat Microsoft 365 meer is dan alleen Word. Alleen zodra de mail is weggewerkt en de meeting is afgelopen, grijpen we automatisch terug naar onze vaste patronen. Zonde, want juist in die minder gebruikte apps zit de winst. Ze zijn al opgenomen in je licentie, vragen geen installatiestress en sluiten naadloos aan op de gegevens waarmee je toch al werkt.

Deze apps zijn eigenlijk nog je ongeopende gereedschapsladen voor onder meer snelle polls, interactieve presentaties en slim taakbeheer. We laten stap voor stap zien hoe je Forms, Sway, To Do, Whiteboard en Clipchamp inzet. Daarmee versnel je je routineklussen, trigger je je creativiteit en maak je het samenwerken leuker. Elk voorbeeld kun je in enkele minuten uitproberen, direct in de browser. Pak dus een kop koffie, open de app-launcher en ontdek wat er al klaarstaat om jouw werkdag soepeler te maken. 

Microsoft Forms: Instant enquêtes

Microsoft Forms is waarschijnlijk de snelste manier om feedback te verzamelen, maar weinig mensen weten dat de app standaard tot hun beschikking staat. Open Forms via de app-launcher of open de url en klik op Nieuw formulier. Geef je formulier een titel en beschrijving, druk op + en kies Keuze om meerkeuzevragen toe te voegen. Probeer ook eens de optie Likert nadat je een nieuwe vraag toevoegt met het plusje. Hiermee kun je verschillende vragen en antwoordopties combineren in een handige tabel.

Klik na het invoeren van al je vragen bovenaan op Voorbeeld om het resultaat te testen in de desktop- en de mobiele weergave. Zodra alles klopt, gebruik je Antwoorden verzamelen en selecteer je Koppeling kopiëren. Binnenkomende antwoorden vind je onder Antwoorden weergeven, waar je met één klik op Resultaten openen in Excel een realtime gekoppeld werkblad krijgt. Zo voeg je data toe aan bestaande dashboards zonder handmatige import. Daarmee is Forms een handige tool om snel data in een Excel-sheet te krijgen.

Een formulier is zo gemaakt, verstuurd én geanalyseerd.

Sway: Interactief en meetbaar

Sway is Microsofts digitale canvas waarmee je in een handomdraai een interactieve presentatie, nieuwsbrief of rapport publiceert, zonder ook maar één dia te ontwerpen. Klik in de app-launcher op Sway (of ga naar de browserversie) en selecteer Nieuwe maken. Je start met een lege Verhaallijn waarin elke kaart een inhoudsblok vertegenwoordigt. Typ een titel, druk op Enter en klik op + om tekst, afbeeldingen of video toe te voegen. Wanneer je bij Media kiest voor Zoeken, haalt de app rechtenvrije beelden uit Bing Image Search en slaat deze meteen op in de presentatie.

Open vervolgens het rechtervenster Ontwerpen via de knop linksboven en klik op Stijlen. Met het vergrootglas-pictogram pas je lettertype en kleuren aan. De knop Remix! draait het complete ontwerp net zo lang tot het fris oogt. Druk op Afspelen om de verticale of horizontale scrolrichting te testen. Door bovenaan Delen te kiezen en de optie Invoegcode ophalen te kopiëren, plaats je de presentatie in SharePoint of op een externe site. Zo verruil je de statische dia’s voor dynamische, mobielvriendelijke verhalen voor elk publiek.

Een Sway-presentatie wordt pas echt interessant wanneer je interactiviteit toevoegt. Klik in de verhaallijn op + en kies Groep; selecteer vervolgens Stapel om een stapel kaarten te maken. Gebruik Groep / Vergelijking als je een effect wilt, bijvoorbeeld om productfeatures te onthullen.

Heb je alles gepubliceerd, ga dan naar het dashboard en open je project. Klik rechtsboven op Analyse. Hier zie je leestijd, scroltempo en de hoeveelheid tegels die zijn bekeken. Als te weinig lezers het einde halen, experimenteer dan met kortere tekstkaarten of een extra accentkleur via Stijlen. Door deze datagedreven tweaks te herhalen, optimaliseer je je verhaal op een vergelijkbare manier als A/B-testen in marketing, maar zonder ingewikkelde tools of code.

Microsoft Sway is een modern alternatief voor PowerPoint.

Alles wat met Sway is gemaakt kun je snel bekijken, ook de gebruiksstatistieken.

Welke licentie heb je nodig?

Vraag je je af of je extra moet betalen voor minder bekende Microsoft-apps? Goed nieuws: apps zoals Forms, Sway, To Do en Whiteboard zijn inbegrepen bij bijna alle Microsoft 365-abonnementen, ook bij de versies voor thuisgebruik.

Clipchamp – handig voor het maken en bewerken van video’s – zit standaard in de nieuwere Microsoft 365-pakketten. Heb je een ouder abonnement, dan kun je de gratis versie gebruiken, al zit daar soms een klein watermerk op. Voor toegang tot extra functies zoals professionele stockvideo’s of merksets heb je een betaalde uitbreiding nodig.

Power Automate, waarmee je taken automatiseert, is beperkt beschikbaar in standaardabonnementen. Zolang je het niet intensief gebruikt, hoef je niets extra’s te betalen. Whiteboard werkt prima op een gewone laptop en is ideaal voor het maken van snelle schetsen of samen brainstormen.

Wil je zeker weten welke apps je kunt gebruiken? Kijk dan in je Microsoft 365-instellingen. Daar zie je welke apps zijn ingeschakeld en kun je eventueel functies aan- of uitzetten. Zo haal je het meeste uit je abonnement zonder onnodige kosten.

To Do: dagelijkse focus

Microsoft To Do lijkt op het eerste gezicht een takenlijst, maar de app bevat krachtige functies om afleidingen te minimaliseren. Start de dag in Mijn dag en klik op Taak toevoegen en vervolgens op Toevoegen, zodat ze in de dagplanning verschijnen. Klik vervolgens op een taak en stel via het bel-pictogram een herinnering in, bijvoorbeeld tien minuten voor je vergadering. Gebruik bij grotere projecten de functie Stap toevoegen om subtaken te definiëren, zodat je progressie ziet zonder het hoofdticket af te vinken. Door consequent prioriteiten en vervaldatums in te vullen, ontstaat een realtime dashboard dat je minder tijd kost dan een handmatig bijgehouden spreadsheet.

To Do is veel meer dan een simpel boodschappenlijstje.

Whiteboard: virtueel brainstormen

Microsoft Whiteboard verandert elk toestel in een gedeeld canvas waarop je samen met anderen realtime schetst, post-its plakt en processen visualiseert. Klik op Nieuw whiteboard; er verschijnt een leeg bord voor iedereen die je ervoor uitnodigt. Klik onderaan op Notitie of notitieraster toevoegen om digitale sticky’s te plaatsen en druk na iedere regel op Ctrl+Enter voor een nieuwe kaart. Gebruik vervolgens Reacties en selecteer het smiley-pictogram om stemmen uit te brengen zonder de flow te onderbreken.

Wil je structuur aanbrengen, open dan het pictogram Sjablonen en selecteer bijvoorbeeld Kanban of SWOT. Sleep de sjabloon naar het bord en laat collega’s hun bestaande notities erin gooien. Als iemand liever tekent, activeer je de pennen onderaan. Na de sessie klik je op Instellingen / Exporteren / Afbeelding om het resultaat van je brainstorm te downloaden.

Een brainstormsessie is natuurlijk niet compleet zonder een paar (virtuele) post-its.

Clipchamp: snel sociale video’s maken

Clipchamp is Microsofts video-editor waarmee je zonder zware software toch professionele filmpjes in elkaar zet. De app staat standaard geïnstalleerd in Windows 11. Meld je aan met je account, en kies welk soort video’s je wilt gaan maken.

Klik op Een nieuwe video maken en kies het gewenste beeldformaat, bijvoorbeeld 16:9 voor YouTube of 9:16 voor Instagram Reels. Sleep vervolgens je ruwe beelden naar het mediaveld of importeer rechtstreeks vanaf OneDrive. Trek een clip op de tijdlijn, selecteer hem en druk op S om het fragment exact op de cursor te splitsen. Gebruik de knop Tekst aan de linkerkant en selecteer een sjabloon om de video van je eigen tekst te voorzien.

Voor dynamische overgangen klik je tussen twee clips op Overgang toevoegen, in de rechterzijbalk vind je verschillende opties. Klaar? Druk rechtsboven op Exporteren en zet de dropdown op 1080p voor de beste balans tussen scherpte en bestandsgrootte. Dankzij directe upload naar OneDrive kun je de clip meteen delen in Teams zonder extra handelingen of mails.

Met Clipchamp maak je in een handomdraai een professioneel ogende social video.

Maak meer impact!

Je hoeft dus geen nieuwe software te kopen om sneller, creatiever en datagedreven te werken. Forms levert je in vijf minuten bruikbare inzichten op, zeker wanneer je de antwoorden via Power Automate omzet in acties. Sway vervangt statische dia’s door responsive verhalen die zich aanpassen aan elk scherm. Met To Do combineer je persoonlijke focus en teamtaken zonder dubbelwerk. Met Whiteboard kun je intuïtief brainstormen, terwijl Clipchamp binnen de browser video’s produceert die klaar zijn voor sociale kanalen. Door deze minder bekende onderdelen slim in te zetten, verhoog je de productiviteit én de betrokkenheid zonder een cent extra.