Wil je een monitor kalibreren, dan heb je daar in feite geen extra hardware voor nodig. Maar als je het professioneler wilt aanpakken omdat je bijvoorbeeld grafisch vormgeven bent, dan heb je een kleurmeter als de Spectracal C6 HDR2000 nodig. Hier leggen we uit hoe je ermee te werk gaat.

Voor een professionele kalibratie heb je uiteraard een kleurmeter nodig. Die komen in verschillende prijzen, van honderd euro tot vele duizenden euro. De kwaliteit van de goedkopere meters is de laatste jaren flink verbeterd. De meest betaalbare meters zijn ‘colorimeters’, die gebruik maken van ingebouwde kleurfilters om het licht te meten. Deze filters driften over tijd en na enkele jaren moet je de meter laten herkalibreren. ‘Spectrophotometers’ meten alle aanwezige frequenties in het licht, en zijn daarom nauwkeuriger, maar veel duurder.

Lees ook: Monitor kalibreren - Zo optimaliseer je schermkleuren

Zowel DataColor (Spyder5-familie) als X-rite (Colormunki en i1-familie) bieden een reeks meters met bijhorende software vanaf 100 euro. Er is zelfs uitstekende gratis software op de markt in de vorm van DisplayCal die met een varia van meters werkt.

Wil je uitgebreide analyse, kalibratiemogelijkheden (zelfs automatisering afhankelijk van je monitor) en profilering, dan kies je voor Spectracal CalMan. Deze software is beschikbaar in verschillende versies. Wie enkel met monitoren werkt, heeft voldoende aan Calman RGB en een meter. Kijk na welke meter de software ondersteunt. Spectracal verkoopt bijvoorbeeld de C3 (een oem-versie van de X-rite ColorMunki Smile) en de C6 (een oem-versies van de i1Display Pro).

Icc-profielen

Wie grafisch werk laat drukken of deelt met anderen, moet gebruik maken van een icc-profiel om correcte kleuren te garanderen door heel de werkketen. Waarom? Kleuren in je computer worden aangegeven door een drietal rgb-waardes (voor rood, groen en blauw). Wanneer je videokaart 0,255,0 uitstuurt, toont de monitor groen. Maar deze rgb-waarde is een relatieve waarde. De uiteindelijke kleur hangt af van monitor tot monitor. Om dat probleem op te vangen, gebruikt men icc-profielen.

Zo’n profiel bevat de nodige informatie om de relatieve rgb-waardes van jouw werkomgeving om te zetten naar een absolute kleurruimte, zoals CIE XYZ of CIE Lab. Een absolute kleurruimte definieert alle kleuren op eenduidige manier. Wanneer je werk dan naar een collega of drukker gaat, zorgt het icc-profiel van jouw werk ervoor dat hij precies weet welke CIE Lab-kleuren je gebruikt hebt, en het profiel van zijn toestel maakt de vertaalslag naar zijn monitor (of printer).

©PXimport

Kortom, een icc-profiel beschrijft de capaciteiten van een apparaat. Maar het kan ook gebruikt worden voor bepaalde aspecten van kalibratie. Icc-profielen installeren in Windows doe je als volgt. druk op de Windows-toets en zoek Colour Management (Kleurbeheer). Omdat dat erg lastig is als je regelmatig van profiel wenst te wisselen gebruik je beter de kalibratiesoftware om dit te doen.

Bij kalibratie passen we de instellingen van de monitor zo aan dat hij zo dicht mogelijk aanleunt bij een gewenste norm (bijvoorbeeld Rec.709 met gamma 2,4 voor videowerk, of sRGB met gamma 2,2 voor webgraphics).

Na kalibratie kun je overgaan op profilering. Daarbij beschrijf je het gedrag van je monitor. Dat wordt bewaard in een icc-profiel. Natuurlijk is het van belang dat je na creatie van je icc-profiel de instellingen van je monitor niet meer aanpast. Doe je dat toch, dan moet je een nieuw profiel creëren.

Kleurbanden

Kalibreren kan op verschillende plaatsen gebeuren, en dat geeft gemakkelijk aanleiding tot verwarring en/of suboptimale resultaten. We spreken over software- en hardware-kalibratie.

Hardware-kalibratie zijn enkel de aanpassingen aan de monitor (via de monitormenu’s). Software-kalibratie gebeurt door aanpassingen in de uitvoer van de grafische kaart, of door bepaalde aanpassingen in het icc-profiel. Die kunnen echter aanleiding geven tot banding-effecten. Wit heeft normaal gezien rgb-code 255,255,255.

Veronderstel dat je na je na meting vaststelt dat je wit te blauw is, en je voert een correctie uit in software. Je videokaart stuurt nu wit uit als bijvoorbeeld 255,255,240. Dat betekent in praktijk dat je nog maar 240 verschillende blauw-gradaties kunt gebruiken in plaats van 255, en je dus mogelijk hier en daar kleurbanden ziet. Voer daarom altijd eerst hardware-kalibratie uit, en doe dan de laatste kleine verbeteringen via een software-kalibratie.

Spectracal Calman RGB-software en C6 HDR2000-kleurmeter

We gebruiken in dit voorbeeld Spectracal Calman RGB-software en een Spectracal C6 HDR2000-kleurmeter. De eerste stappen zijn eenvoudig: zet de monitor in de gewenste preset (sRGB of standaard) en kijk na dat je alle relevante instellingen kunt aanpassen. Schakel alle automatische aanpassingen uit (bijvoorbeeld de lichtsensor van de monitor en de Windows Night mode).

Installeer en start de Calman Client 3. Die doet dienst als patroongenerator; je kunt er verschillende icc-profielen met één muisklik in selecteren. Kijk na dat je monitor gevonden is en activeer DDC indien je monitor dit ondersteunt. Creëer een nieuw profiel en geef het een duidelijke naam (bijvoorbeeld sRGB – Gamma 2,2). Calman zal je vertellen in welke stappen DDC een automatische kalibratie toelaat. Je kunt dan ook altijd het DDC-venster oproepen en rechtstreeks aanpassingen maken.

©PXimport

Start Calman RGB en doorloop de eerste schermen waarin je de monitor en besturingssysteem selecteert, waarin je Calman verbindt met de Calman Client 3, en het icc-profiel selecteert dat je wenst te kalibreren. Vervolgens kun je zelf instellen welke norm je wilt gebruiken; voor de meeste mensen zal dat het D65-witpunt zijn, en sRGB-gamma of een Power-gamma met coëfficiënt 2,2 (of 2,4). In de volgende stap doet Calman een volledige meting van je monitor, zodat je na de kalibratie kunt vergelijken.

Als tweede stap kijkt Calman het dynamisch bereik na: is alle witdetail zichtbaar en vrij van kleurtinten? Zet het contrast op maximum en voer een meting uit. Als de rode, groene en blauwe lijnen parallel lopen, is alles ok. Is dat niet het geval, laat dan het contrast zakken en doe een nieuwe meting. Herhaal tot de lijnen grosso modo parallel lopen.

©PXimport

Kleurtemperatuur, luminantie en gammacurve

Vervolgens optimaliseren we de grijsschaal. Calman meet twee grijspunten. Pas de kleurtemperatuur-instellingen van je monitor aan, tot je het beste resultaat ziet (laagste DeltaE-fout en de rode, groene en blauwe balken ongeveer rond 100). Indien je monitor ook aparte gain-instellingen heeft voor elke kleur, kun je die aanpassen voor een nauwkeuriger resultaat. Corrigeer niet alle kleuren tegelijk: laat indien mogelijk één kleur ongemoeid.

In de volgende stap stellen we de maximale luminantie van de monitor in (meestal de Helderheid-instelling). Heb je een lichtsensor, mik dan op 250 cd/m². Is dat niet het geval of wil je hem niet gebruiken, dan geeft Calman suggesties gebaseerd op het omgevingslicht. Voor fotografie-proofing mikt men vaak op 80-120 cd/m².

De laatste stap voor het creëren van het icc-profiel is de kalibratie van de gammacurve (grijsschaal). Dit kan via de gamma-instellingen van je monitor, maar Calman biedt je ook een uitgebreide kalibratie die deel zal uitmaken van je latere icc-profiel en die automatisch loopt.

©PXimport

Tot slot creëert Calman je icc-profiel, dat ook de grijsschaal-kalibratie bevat. In de laatste twee stappen kun je het resultaat voor en na kalibratie bekijken aan de hand van de metingen en testbeelden.

Monitoren die echt grafisch werk als doel hebben (bijvoorbeeld EIZO ColorEdge-monitoren) zijn trouwens vaak uitgerust met een aantal extra’s. Een ingebouwde kleurmeter en bijgeleverde software maken dat de monitor zichzelf op gezette tijden kan kalibreren. Sommige monitoren zijn uitgerust met een ingebouwde 1D-LUT (lookup table), zodat ook de grijskalibratie met uiterste precisie in hardware uitgevoerd kan worden. Topmodellen beschikken over een 3D-LUT, zodat niet alleen de grijsschaal maar de volledige kleurweergave uiterst precies in hardware gekalibreerd wordt.

Tekst: Eric Beeckmans

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Daarom speuren we een paar keer per week binnen een bepaald thema naar zulke deals. Een smartphone met een dunne schermrand was jaren geleden nogal prijzig, tegenwoordig vind je ze voor een schappelijke prijs. Wij hebben vijf randloze telefoons voor minder dan 350 euro voor je weten te vinden.

Ramdloze smartphones, ook wel toestellen met een zogeheten full-screen- of edge-to-edge- display genoemd, winnen de laatste jaren steeds meer aan populariteit – en dat is niet zonder reden. Door het minimaliseren van de schermranden hebben deze telefoons een strak en modern design, waarbij het scherm nagenoeg de volledige voorkant van het toestel beslaat. Dit zorgt voor een luxe uitstraling. Bovendien maken fabrikanten optimaal gebruik van de beschikbare ruimte, waardoor zelfs compacte toestellen een groter schermoppervlak kunnen bieden. Voor gebruikers betekent dit een betere balans tussen draagbaarheid en functionaliteit. Daarnaast zijn veel randloze smartphones uitgerust met moderne technologieën zoals in-display vingerafdrukscanners en geavanceerde gezichtsscanners.

Samsung Galaxy A35 5G

De Galaxy A35 5G is een middenklasse smartphone met een helder 6,6-inch Super AMOLED-scherm, een 50 MP hoofdcamera en een krachtige Exynos 1380-processor. Het toestel biedt 5G-connectiviteit en een batterijduur die gemakkelijk een dag meegaat. Met Samsung's One UI 6.1 en een strakke ontwerp is dit een uitstekende keuze voor gebruikers die op zoek zijn naar een betrouwbare en stijlvolle smartphone.

Motorola Edge 40

De Motorola Edge 40 beschikt over een 6,55-inch pOLED-scherm met een verversingssnelheid van 144 Hz, wat zorgt voor vloeiende beelden. Het toestel is uitgerust met een MediaTek Dimensity 8020-processor en een 50 MP hoofdcamera met optische beeldstabilisatie. Dankzij de 68W TurboPower-snellader is de 4400 mAh-batterij snel opgeladen. Het slanke, randloze ontwerp met afgeronde hoeken maakt dit een toestel met een premium uiterlijk.

Nothing Phone (2a)

De Nothing Phone (2a) valt op door zijn unieke, transparante ontwerp en LED-notificatieverlichting en de mogelijkheid om afzonderlijke onderdelen makkelijk te vervangen. Het toestel heeft een 6,7-inch AMOLED-scherm, een MediaTek Dimensity 7200 Pro-processor en een dubbele 50 MP camera-opstelling. Met een batterijcapaciteit van 5000 mAh en ondersteuning voor 45W snelladen biedt deze smartphone goede preraties.

Xiaomi Redmi Note 13 Pro+ 5G

De Redmi Note 13 Pro+ 5G van Xiaomi is uitgerust met een 6,67-inch AMOLED-scherm met een verversingssnelheid van 120 Hz en een resolutie van 1,5K. Het toestel beschikt over een 200 MP hoofdcamera, een MediaTek Dimensity 7200-Ultra-processor en een 5000 mAh-batterij die 120W snelladen ondersteunt. Door het randloze ontwerp en de krachtige specificaties is deze telefoon een uitstekende keuze voor fotografie-enthousiastelingen.

Google Pixel 7a

De Google Pixel 7a biedt een prettige Android-ervaring met regelmatige updates en een uitstekende camera. Het toestel heeft een 6,1-inch OLED-scherm, een Google Tensor G2-processor en een 64 MP hoofdcamera. Met functies zoals Real Tone en Night Sight levert de Pixel 7a indrukwekkende foto's, zelfs bij weinig licht. De telefoon heeft vooral aan de bovenzijde een smalle rand en de cameralens zit daarbij mooi in het display verwerkt. De compacte vormfactor maakt dit toestel ideaal voor gebruikers die een handzame smartphone zoeken.

Automatisch wasmiddel doseren is een functie die steeds vaker voorkomt op moderne wasmachines. Handig, want je hoeft niet meer zelf af te meten hoeveel wasmiddel je nodig hebt. Maar hoe werkt het precies, wat zijn de voordelen en waar moet je op letten?

Lees ook: Dit wil je weten over de wasprogramma's van je wasmachine

Wat is automatisch wasmiddel doseren?

Automatisch doseren betekent dat de wasmachine zelf bepaalt hoeveel wasmiddel en wasverzachter nodig is voor elke wasbeurt. Dit gebeurt met behulp van sensoren die onder meer kijken naar het gewicht van de was, de textielsoort en soms ook hoe vuil het wasgoed is. Je vult de reservoirs één keer met vloeibaar wasmiddel en eventueel wasverzachter. De machine gebruikt bij elke wasbeurt precies de hoeveelheid die nodig is. Je hoeft dus niet meer voor elke wasbeurt te meten of te gokken of met wasmiddel te knoeien.

Hoe goed werkt automatisch doseren?

In de praktijk werkt automatische dosering over het algemeen goed. Vooral bij normaal bevuilde was levert het een schone was op zonder overdosering. De sensoren stemmen de hoeveelheid nauwkeurig af op de lading. Wel zijn er verschillen tussen systemen. Bij sommige merken kun je bijvoorbeeld zelf de dosering nog bijstellen als je merkt dat de was niet fris genoeg wordt of dat er juist zeepresten achterblijven. Bij sterk bevuilde was of speciale stoffen (zoals sportkleding of babykleding) kan het zijn dat je alsnog handmatig wilt doseren of een ander type wasmiddel nodig hebt.

©AEG

AutoDose van AEG.

Voordelen van automatische dosering

Het grootste voordeel is gemak: je vult één keer het reservoir en daarna hoef je er wekenlang niet naar om te kijken. Daarnaast helpt automatische dosering bij het besparen van wasmiddel. Veel mensen gebruiken onbewust te veel, wat niet alleen slecht is voor het milieu, maar ook zorgt voor zeepresten in kleding en de machine. Verder voorkom je slijtage aan je kleding. Te veel wasmiddel kan stoffen aantasten en zorgt ervoor dat kleding minder lang mooi blijft.

Nadelen van automatische dosering

Niet alles is positief. Automatisch doseren werkt alleen met vloeibaar wasmiddel. Waspoeder of capsules kun je niet gebruiken. Daarnaast moet je erop letten dat je de juiste soort wasmiddel kiest. Sommige systemen werken niet goed met dikkere of schuimende middelen.

Een ander aandachtspunt is geur: omdat je het reservoir lang gebruikt, kan dat na verloop van tijd een muffe geur afgeven. Regelmatig schoonmaken en niet te lang wachten met bijvullen helpt dat voorkomen.

Bij sommige systemen kun je niet zelf bepalen welk vak je voor welk type wasmiddel gebruikt, of kun je geen speciaal wasmiddel apart instellen (bijvoorbeeld voor witte was of wol). Dat maakt je wat beperkter in je mogelijkheden.

©AEG

Hoe vaak moet je bijvullen?

Dat hangt af van de capaciteit van het reservoir en hoe vaak je wast. Gemiddeld gaat een volle tank tussen de 20 en 40 wasbeurten mee. Sommige machines geven een seintje als het wasmiddel bijna op is, bij andere moet je het zelf in de gaten houden.

Welk wasmiddel werkt het best?

Gebruik altijd vloeibaar wasmiddel. Veel fabrikanten raden hun eigen merk aan (zoals bijvoorbeeld Miele UltraPhase). In de praktijk werken veel gangbare A-merken ook goed, zolang ze niet te dik of sterk schuimend zijn. Vermijd ecologische of geconcentreerde wasmiddelen die speciaal zijn ontwikkeld voor handmatige dosering, tenzij het systeem ze aankan. Bij sommige merken slimme wasmachines (zoals Bosch en Siemens) kun je met de app de barcode op je eigen wasmiddelen scannen. De app stuurt dan informatie over de concentratie van je wasmiddel en de waterhardheid automatisch door naar de wasmachine, zodat echt altijd de juiste dosering wordt gebruikt.

Test een wasmiddel een tijdje en kijk hoe de machine reageert: blijft er schuim achter, wordt de was goed schoon, ruikt het fris? Zo ontdek je wat het beste werkt voor jouw situatie.

©Miele

Miele UltraPhase-flacons.

Van i-DOS tot SmartDosing

In onderstaande tabel zie je wat de benaming voor het automatisch-doseersysteem is bij de grootste wasmachine-merken.

Conclusie

Automatische dosering maakt wassen makkelijker en voorkomt verspilling van wasmiddel. Vooral bij regelmatig gebruik is het een handige functie die tijd bespaart en je kleding beschermt. De werking hangt af van het merk en type wasmiddel dat je gebruikt. Kies daarom een machine die bij jouw wasgedrag past (tip: bij (web)winkels die wasmachines verkopen kun je modellen makkelijk met elkaar vergelijken) en experimenteer met verschillende vloeibare wasmiddelen om de beste combinatie te vinden.