Wil je een monitor kalibreren, dan heb je daar in feite geen extra hardware voor nodig. Maar als je het professioneler wilt aanpakken omdat je bijvoorbeeld grafisch vormgeven bent, dan heb je een kleurmeter als de Spectracal C6 HDR2000 nodig. Hier leggen we uit hoe je ermee te werk gaat.

Voor een professionele kalibratie heb je uiteraard een kleurmeter nodig. Die komen in verschillende prijzen, van honderd euro tot vele duizenden euro. De kwaliteit van de goedkopere meters is de laatste jaren flink verbeterd. De meest betaalbare meters zijn ‘colorimeters’, die gebruik maken van ingebouwde kleurfilters om het licht te meten. Deze filters driften over tijd en na enkele jaren moet je de meter laten herkalibreren. ‘Spectrophotometers’ meten alle aanwezige frequenties in het licht, en zijn daarom nauwkeuriger, maar veel duurder.

Lees ook: Monitor kalibreren - Zo optimaliseer je schermkleuren

Zowel DataColor (Spyder5-familie) als X-rite (Colormunki en i1-familie) bieden een reeks meters met bijhorende software vanaf 100 euro. Er is zelfs uitstekende gratis software op de markt in de vorm van DisplayCal die met een varia van meters werkt.

Wil je uitgebreide analyse, kalibratiemogelijkheden (zelfs automatisering afhankelijk van je monitor) en profilering, dan kies je voor Spectracal CalMan. Deze software is beschikbaar in verschillende versies. Wie enkel met monitoren werkt, heeft voldoende aan Calman RGB en een meter. Kijk na welke meter de software ondersteunt. Spectracal verkoopt bijvoorbeeld de C3 (een oem-versie van de X-rite ColorMunki Smile) en de C6 (een oem-versies van de i1Display Pro).

Icc-profielen

Wie grafisch werk laat drukken of deelt met anderen, moet gebruik maken van een icc-profiel om correcte kleuren te garanderen door heel de werkketen. Waarom? Kleuren in je computer worden aangegeven door een drietal rgb-waardes (voor rood, groen en blauw). Wanneer je videokaart 0,255,0 uitstuurt, toont de monitor groen. Maar deze rgb-waarde is een relatieve waarde. De uiteindelijke kleur hangt af van monitor tot monitor. Om dat probleem op te vangen, gebruikt men icc-profielen.

Zo’n profiel bevat de nodige informatie om de relatieve rgb-waardes van jouw werkomgeving om te zetten naar een absolute kleurruimte, zoals CIE XYZ of CIE Lab. Een absolute kleurruimte definieert alle kleuren op eenduidige manier. Wanneer je werk dan naar een collega of drukker gaat, zorgt het icc-profiel van jouw werk ervoor dat hij precies weet welke CIE Lab-kleuren je gebruikt hebt, en het profiel van zijn toestel maakt de vertaalslag naar zijn monitor (of printer).

©PXimport

Kortom, een icc-profiel beschrijft de capaciteiten van een apparaat. Maar het kan ook gebruikt worden voor bepaalde aspecten van kalibratie. Icc-profielen installeren in Windows doe je als volgt. druk op de Windows-toets en zoek Colour Management (Kleurbeheer). Omdat dat erg lastig is als je regelmatig van profiel wenst te wisselen gebruik je beter de kalibratiesoftware om dit te doen.

Bij kalibratie passen we de instellingen van de monitor zo aan dat hij zo dicht mogelijk aanleunt bij een gewenste norm (bijvoorbeeld Rec.709 met gamma 2,4 voor videowerk, of sRGB met gamma 2,2 voor webgraphics).

Na kalibratie kun je overgaan op profilering. Daarbij beschrijf je het gedrag van je monitor. Dat wordt bewaard in een icc-profiel. Natuurlijk is het van belang dat je na creatie van je icc-profiel de instellingen van je monitor niet meer aanpast. Doe je dat toch, dan moet je een nieuw profiel creëren.

Kleurbanden

Kalibreren kan op verschillende plaatsen gebeuren, en dat geeft gemakkelijk aanleiding tot verwarring en/of suboptimale resultaten. We spreken over software- en hardware-kalibratie.

Hardware-kalibratie zijn enkel de aanpassingen aan de monitor (via de monitormenu’s). Software-kalibratie gebeurt door aanpassingen in de uitvoer van de grafische kaart, of door bepaalde aanpassingen in het icc-profiel. Die kunnen echter aanleiding geven tot banding-effecten. Wit heeft normaal gezien rgb-code 255,255,255.

Veronderstel dat je na je na meting vaststelt dat je wit te blauw is, en je voert een correctie uit in software. Je videokaart stuurt nu wit uit als bijvoorbeeld 255,255,240. Dat betekent in praktijk dat je nog maar 240 verschillende blauw-gradaties kunt gebruiken in plaats van 255, en je dus mogelijk hier en daar kleurbanden ziet. Voer daarom altijd eerst hardware-kalibratie uit, en doe dan de laatste kleine verbeteringen via een software-kalibratie.

Spectracal Calman RGB-software en C6 HDR2000-kleurmeter

We gebruiken in dit voorbeeld Spectracal Calman RGB-software en een Spectracal C6 HDR2000-kleurmeter. De eerste stappen zijn eenvoudig: zet de monitor in de gewenste preset (sRGB of standaard) en kijk na dat je alle relevante instellingen kunt aanpassen. Schakel alle automatische aanpassingen uit (bijvoorbeeld de lichtsensor van de monitor en de Windows Night mode).

Installeer en start de Calman Client 3. Die doet dienst als patroongenerator; je kunt er verschillende icc-profielen met één muisklik in selecteren. Kijk na dat je monitor gevonden is en activeer DDC indien je monitor dit ondersteunt. Creëer een nieuw profiel en geef het een duidelijke naam (bijvoorbeeld sRGB – Gamma 2,2). Calman zal je vertellen in welke stappen DDC een automatische kalibratie toelaat. Je kunt dan ook altijd het DDC-venster oproepen en rechtstreeks aanpassingen maken.

©PXimport

Start Calman RGB en doorloop de eerste schermen waarin je de monitor en besturingssysteem selecteert, waarin je Calman verbindt met de Calman Client 3, en het icc-profiel selecteert dat je wenst te kalibreren. Vervolgens kun je zelf instellen welke norm je wilt gebruiken; voor de meeste mensen zal dat het D65-witpunt zijn, en sRGB-gamma of een Power-gamma met coëfficiënt 2,2 (of 2,4). In de volgende stap doet Calman een volledige meting van je monitor, zodat je na de kalibratie kunt vergelijken.

Als tweede stap kijkt Calman het dynamisch bereik na: is alle witdetail zichtbaar en vrij van kleurtinten? Zet het contrast op maximum en voer een meting uit. Als de rode, groene en blauwe lijnen parallel lopen, is alles ok. Is dat niet het geval, laat dan het contrast zakken en doe een nieuwe meting. Herhaal tot de lijnen grosso modo parallel lopen.

©PXimport

Kleurtemperatuur, luminantie en gammacurve

Vervolgens optimaliseren we de grijsschaal. Calman meet twee grijspunten. Pas de kleurtemperatuur-instellingen van je monitor aan, tot je het beste resultaat ziet (laagste DeltaE-fout en de rode, groene en blauwe balken ongeveer rond 100). Indien je monitor ook aparte gain-instellingen heeft voor elke kleur, kun je die aanpassen voor een nauwkeuriger resultaat. Corrigeer niet alle kleuren tegelijk: laat indien mogelijk één kleur ongemoeid.

In de volgende stap stellen we de maximale luminantie van de monitor in (meestal de Helderheid-instelling). Heb je een lichtsensor, mik dan op 250 cd/m². Is dat niet het geval of wil je hem niet gebruiken, dan geeft Calman suggesties gebaseerd op het omgevingslicht. Voor fotografie-proofing mikt men vaak op 80-120 cd/m².

De laatste stap voor het creëren van het icc-profiel is de kalibratie van de gammacurve (grijsschaal). Dit kan via de gamma-instellingen van je monitor, maar Calman biedt je ook een uitgebreide kalibratie die deel zal uitmaken van je latere icc-profiel en die automatisch loopt.

©PXimport

Tot slot creëert Calman je icc-profiel, dat ook de grijsschaal-kalibratie bevat. In de laatste twee stappen kun je het resultaat voor en na kalibratie bekijken aan de hand van de metingen en testbeelden.

Monitoren die echt grafisch werk als doel hebben (bijvoorbeeld EIZO ColorEdge-monitoren) zijn trouwens vaak uitgerust met een aantal extra’s. Een ingebouwde kleurmeter en bijgeleverde software maken dat de monitor zichzelf op gezette tijden kan kalibreren. Sommige monitoren zijn uitgerust met een ingebouwde 1D-LUT (lookup table), zodat ook de grijskalibratie met uiterste precisie in hardware uitgevoerd kan worden. Topmodellen beschikken over een 3D-LUT, zodat niet alleen de grijsschaal maar de volledige kleurweergave uiterst precies in hardware gekalibreerd wordt.

Tekst: Eric Beeckmans

Wie een lekker potje wil gamen, doet er goed aan om een goede gaming monitor aan te schaffen. Dat zorgt er niet alleen voor dat je game er nog beter uitziet, je eigen prestaties gaan er ook van omhoog. De Lenovo Legion R27qe is een 27 inch beeldscherm met een hoge verversingssnelheid en een QHD-paneel. Hier lees je alles over de monitor.

Partnerbijdrage - In samenwerking met Lenovo

27 inch QHD

De Lenovo Legion R27qe heeft een diameter van 27 inch, oftewel een kleine 70 centimeter. Daarmee is het een relatief compact beeldscherm, maar nog steeds ruim voldoende groot om alle details goed te kunnen zien.

Het IPS-paneel zelf heeft een resolutie van 2560 x 1440 pixels, waarmee het een QHD-scherm is. Zo kun je games spelen op hoge kwaliteit, en zie je nog meer van wat er op je scherm gebeurt.

180 Hz verversingssnelheid

De verversingssnelheid of refresh rate is bij elk beeldscherm belangrijk, maar bij een gaming monitor is dat helemáál het geval – je wilt natuurlijk precies kunnen zien wat er binnen je game gebeurt. Bij de Legion R27qe is die snelheid maar liefst 180 Hz, oftewel: 180 verversingen per seconde. Dat is beduidend hoger dan bij veel andere gaming monitoren.

Met die hoge refresh rate lijkt het alsof je zelf midden in de actie zit, omdat alles veel vloeiender verloopt. Bovendien heb je een voordeeltje ten opzichte van je tegenstanders, omdat ook elk detail op je scherm net iets sneller ververst.

©Dragos Condrea

0,5 ms reactietijd

Niet alleen de refresh rate is een belangrijke factor bij gaming monitoren, ook de reactietijd speelt een rol. De reactietijd is de tijd die het duurt voor het scherm heeft gereageerd op bewegingen.

Voor veel gaming monitoren ligt die reactietijd rond de één à twee milliseconden. Bij de Legion R27qe is dat slechts een halve milliseconde: net even sneller dus, wat je ook weer een voordeel oplevert als je gaat gamen.

Daarbij beschikt de Legion R27qe over AMD Freesync. Dat is een techniek die ervoor zorgt dat screen tearing, het fenomeen waarbij het lijkt alsof er iemand met een schaar door je scherm is gegaan, tot het verleden behoort. Veel populaire gaming monitoren gebruiken die techniek, en de R27qe is daar geen uitzondering op.

450 nits helderheid

Een ander belangrijk punt om rekening mee te houden bij het kopen van een gamingbeeldscherm is de helderheid. Dat zorgt ervoor dat je details nog beter kunt zien, ook als je zelf in een goed verlichte ruimte zit en het beeld op het scherm juist donker is.

Gemiddelde beeldschermen hebben een helderheid van zo'n 300 nits, de eenheid die wordt gebruikt om de felheid van verlichting aan te geven. Bij de Legion R27qe is dat maar liefst 450 nits, genoeg om te kunnen blijven gamen, zelfs als de zon vol op het scherm gericht staat.

Verstelbare hoogte

Een nadeel van veel gaming monitoren is dat de voet niet in hoogte verstelbaar is, zodat je altijd afhankelijk bent van de vaste positie. Bij de R27qe is dat niet het geval: je kunt het scherm in alle hoeken draaien en keren.

Dat geldt zowel voor de hoogte als voor de positie. Het scherm is los van de voet te draaien, zelfs volledig verticaal, en te kantelen, zodat je altijd de perfecte hoek hebt.

Felle kleuren en diepe schaduwen

Ook qua kleurweergave is de R27qe een goede keuze. Het scherm kan overweg met meer dan een miljard kleuren, zodat je altijd een waarheidsgetrouw beeld voor je neus krijgt. Bovendien beschikt het beeldscherm over speciale technologieën die het licht en de schaduwen nog realistischer maken.

©RyanKing999

Low blue light

Blauw licht is funest als je lange tijd naar je beeldscherm wilt of moet staren: het zorgt ervoor dat je ogen sneller vermoeid raken, en je komt achteraf moeilijker in slaap. Toch zenden veel monitoren een behoorlijk fel blauw licht uit, omdat dat makkelijker af te lezen is.

De Lenovo Legion R27qe doet dat niet. Via de Low Blue Light technologie wordt het blauwe licht zoveel mogelijk gedempt, zodat je minder last krijgt van je ogen en langer door kunt gamen of werken.

Conclusie

Wie op zoek is naar een goede gaming monitor, moet zeker de Lenovo Legion R27qe overwegen. Het scherm geeft kleuren, licht en schaduwen zeer realistisch weer. Met de hoge verversingssnelheid en de lage reactietijd heb je altijd een voordeel ten opzichte van je tegenstanders.

De hoogte en de hoek van de monitor zijn makkelijk aan te passen, zodat je altijd recht voor het scherm zit. De Low Light technologie zorgt ervoor dat je minder last krijgt van je ogen, en 's avonds na je gamesessie makkelijker in slaap kunt komen.

Al met al is de Lenovo Legion R27qe een compacte, maar uitgebreide gaming monitor, waarmee je de nieuwste games in QHD-resolutie en zeer waarheidsgetrouw op het scherm tovert.

Odido schudt de markt van vast internet voor thuis op met Klik&Klaar, een dienst van 25 euro per maand die 5G-signaal omzet naar wifi voor al je apparaten. Klik&Klaar is zo een alternatief voor internet via de kabel of glasvezel, en waarschijnlijk ook goedkoper dan wat je nu betaalt voor bekabeld internet. Wij hebben Klik&Klaar een maand getest in een appartement en delen de plus- en minpunten van de dienst met je.

De eerste plus is de prijs. Met 25 euro per maand is Klik&Klaar lekker betaalbaar. Heb je al een geselecteerd mobiel abonnement van Odido, dan betaal je slechts 20 euro per maand voor Klik&Klaar. De dienst is maandelijks opzegbaar, waardoor je lekker flexibel bent.

Het bestellen via de Odido-website is eenvoudig en we ontvingen het pakket na twee werkdagen thuis, in ons appartement in Castricum. In de doos vind je een Zyxel 5G-modem en een 5G-simkaart, die je in de router stopt om internet te ontvangen. Het blijft fascinerend hoe je al je apparaten van wifi kunt voorzien dankzij een simkaartje ter grootte van je nagel.

©Rens Blom

Het simkaartje dat je bij de router krijgt.

Installatie

Om Klik&Klaar te installeren, download je de gratis Klik&Klaar-app op je iPhone of Android-smartphone. Die loodst je binnen het beloofde kwartiertje door de installatie heen. De app laat duidelijk zien waar je de router het beste kunt neerzetten. Neem die instructies serieus, want weggestopt in een hoek ontvangt de router geen goed internetsignaal en heb je dus ook weinig aan de dienst. Na de eenvoudige installatie geef je je wifinetwerk een naam en verbind je je apparaten. Vervolgens zijn je smartphone, computer, tablet, smart-tv en andere gadgets online. Je hebt onbeperkt internet op de hoogst mogelijke snelheid, zoals je gewend bent van internet voor thuis.

©Rens Blom

De installatie van Klik&Klaar is eenvoudig.

Ervaringen

Na ruim een maand gebruik zijn we over het algemeen erg tevreden over Odido Klik&Klaar, maar sturen we de router toch terug. Dat ligt niet aan de internetsnelheden. Odido belooft via deze dekkingskaart dat de router op ons adres een snelheid van 300 Mbit/s of meer biedt en dat klopt. In de woonkamer – waar de router voor het raam staat – halen we tussen de 300 en 600 Mbps download en 70 tot 200 Mbps upload. Dat zijn uitstekende snelheden. In andere kamers, verder weg van de router, halen we nog steeds meer dan 100/50 Mbps. Netjes.

Ons probleem met Odido Klik&Klaar is de betrouwbaarheid. Niet alleen viel de router in een maand twee keer uit (om na een herstart weer te functioneren), tijdens flinke regenbuien en een najaarsstorm had de router grote moeite om een stabiel thuisnetwerk te bieden. Dipjes in het wifisignaal verstoorden onze videobelvergaderingen, onderbraken de muziek uit de Sonos-speakers en lieten onze telefoons af en toe automatisch overschakelen naar het mobiele netwerk. Ongemakken die we tijdens slecht weer niet ervaren via een vaste internetverbinding, en ongemakken waar we niet op zitten te wachten in het gure Nederland.

©Rens Blom

De Klik&Klaar-router uit de doos.

Goed om te weten: de router heeft twee 2,5Gbit/s-ethernetpoorten om apparaten bekabeld aan te sluiten. Wij hebben de smart-tv rechtstreeks aangesloten en de andere poort verbonden met een switch. De smart-tv heeft tijdens het kijken van Videoland, YouTube en NPO Plus nooit problemen met zijn internetverbinding gehad, ook niet tijdens slecht weer.  

Wifirepeaters

Voor een volledige test hebben we ook twee wifirepeaters van Odido Klik&Klaar besteld. Die heten Wifipunten, zijn optioneel en kosten 2,50 euro per stuk per maand. Je huurt ze en moet ze als ze niet bevallen of bij het stoppen van Klik&Klaar dus terugsturen.

©Rens Blom

©Rens Blom

De installatie van de Wifipunten.

Onze ervaringen met de kleine repeaters, die je neerzet in de vensterbank of op je bureau, zijn gemengd. Enerzijds verbeteren ze het wifisignaal in ons appartement duidelijk. Op onze werkplek, een vide boven de keuken/woonkamer en net buiten de directe zichtlijn van de router in de woonkamer, haalden we via router een downloadsnelheid van 270 Mbps en een uploadsnelheid van 120 Mbps. Na het installeren van een wifirepeater op de wifi, met bijna een zichtlijn op de router, schoot de downloadsnelheid omhoog naar 425 tot 616 Mbps – op basis van vier tests verspreid over een uur. De uploadsnelheid bedroeg bij deze tests 107 tot 110 Mbps en verbeterde dus niet ten opzichte van de oude situatie.

©Rens Blom

Een snelheidstest na het koppelen van een wifirepeater.

Een Wifipunt-wifirepeater heeft twee 2,5Gbit/s-lanpoorten om apparatuur bekabeld aan te sluiten. Onze computer op de werkplek tikte bekabeld op de repeater vrijwel dezelfde snelheden aan als via de wifi.

©Rens Blom

De wifirepeater is handzaam en daarom op veel plekken neer te zetten.

Opmerkelijk is dat heel wat van onze apparaten in de war raakten van de Wifipunten. Smartphones, laptops en tablets leken soms niet meer te weten met welk wifipunt (router, wifipunt één of wifipunt twee) ze het beste konden verbinden, wat leidde tot verbindingsproblemen. Dat terwijl we de repeaters geïnstalleerd hebben volgens de instructies van deKlik&Klaar-app, die in de weken erna steevast aangaf dat ons wifinetwerk er keurig uitzag. Na het verwijderen van de Wifipunten waren de verbindingsproblemen ook opgelost.

©Rens Blom

Conclusie

Odido Klik&Klaar is kinderlijk eenvoudig te installeren, is – afhankelijk van je locatie – razendsnel en werkt over het algemeen goed. De verbindingsproblemen tijdens slecht weer zijn ons wel tegengevallen. Dit is voor ons reden om te blijven bij de stabielere vaste internetaansluiting in onze woning. Klik&Klaar lijkt ons wel ideaal voor een campingstandplaats, vakantiehuisje of andere plek zonder (betaalbare) vaste internetaansluiting.