Ben je uitgekeken op de standaardfuncties van Windows 10 en Windows 11? Dat hadden een paar enthousiaste ontwikkelaars bij Microsoft ook. Zij werkten daarom aan een set extra’s waarmee je Windows een flinke boost geeft: de zogeheten PowerToys. Ze gaan al een tijdje mee, maar ze zijn onlangs flink vernieuwd. We bespreken de handigste.

Voor wie er nog nooit van heeft gehoord: PowerToys zijn relatief compacte programma’s waarmee je Windows verder naar je hand zet. Ze gaan al lange tijd mee: al tijdens Windows 95 waren er PowerToys beschikbaar. Ze spreken vooral de meer veeleisende gebruikers aan. Dat komt doordat ze niet altijd even gebruiksvriendelijk zijn en soms wat meer uitleg nodig hebben. Ze geven wel in alle gevallen het saaie Windows een flinke oppepper.

Inmiddels zijn we aanbeland bij de PowerToys voor Windows 10 en 11. Ze verschillen behoorlijk van de oorspronkelijke release. Belangrijker nog: er worden regelmatig nieuwe PowerToys aan de familie toegevoegd. Daarom is het een goed moment om de stand van zaken op te maken.

Binnenhalen maar

Deze webpagina bevat een handig overzicht waarop de laatste updates rondom PowerToys gedeeld worden. De pagina houdt bij welke PowerToys beschikbaar zijn en geeft een korte beschrijving per onderdeel.

Installeer allereerst PowerToys op je computer via Install PowerToys. Klik hierna op de koppeling naar de pagina Microsoft PowerToys GitHub-releases. Dit is een omgeving voor ontwikkelaars waarop zij de nieuwste versies kunnen plaatsen. In de sectie Highlights lees je over bekende fouten en oplossingen. Bovenaan de pagina kies je voor de recentste versie en download je het Set-upbestand.

Gebruik je Windows 11? Ga dan naar de site www.aka.ms/getpowertoys. Hiermee open je de Microsoft Store en kun je de nieuwste versie binnenhalen.

Centrale plek

Via het dashboard kun je de verschillende PowerToys openen. Open het startmenu, typ powertoys en klik erop. Het dashboard opent. Aan de linkerkant vind je een overzicht van alle PowerToys. Regelmatig verschijnen er nieuwe PowerToys in deze lijst. Ook heb je hier toegang tot de sectie Dashboard. Dit onderdeel geeft in één oogopslag aan welke modules je in- of uitgeschakeld hebt.

Veel PowerToys activeer je met een toetscombinatie. Deze wordt ook getoond in de dashboardweergave. Dat maakt het dashboard extra bruikbaar, vooral als je bent vergeten welke toetscombinatie bij een bepaalde PowerToy hoort. Je kunt op een module klikken om de bijbehorende instelling te openen. Als je een van de besproken PowerToys wilt gebruiken, schakel je de module hier in.

Geavanceerd plakken

Grote kans dat je het volgende scenario herkent: je plakt een stuk tekst, maar je wilt eigenlijk niet gebruikmaken van de oorspronkelijke opmaak. Door de tekst in een neutrale app te plakken (bijvoorbeeld Kladblok) en vervolgens naar het definitieve venster te kopiëren (bijvoorbeeld Word), verdwijnt de opmaak.

De PowerToy Geavanceerd plakken komt op zulke momenten goed van pas. Hiermee verschijnt er een venster waarin je de gewenste opmaak kiest, nog voordat je de tekst daadwerkelijk plakt. Zo kun je kiezen voor Plakken als tekst zonder opmaak. Er is ook een AI-uitbreiding beschikbaar, waarmee je gekopieerde tekst laat samenvatten of vertalen, nog voordat je deze plakt. Wil je daarvan gebruikmaken? Klik dan op Inschakelen bij Plakken met AI inschakelen. In de sectie Snelkoppelingen bepaal je welke toetscombinatie je wilt gebruiken. Bovendien kun je hier een directe toetscombinatie vastleggen waarmee je rechtstreeks plakt als tekst zonder opmaak. Handig!

Altijd op de voorgrond

Heb je een venster dat je altijd zichtbaar wilt houden, ook als je andere programma’s hebt geopend? Bijvoorbeeld de weersvoorspelling of het laatste nieuws. Eerder geopende vensters verdwijnen normaal gesproken achter nieuw geopende vensters, maar niet met de PowerToy Always On Top. Met een toetscombinatie activeer je het geselecteerde venster. Wil je het onderscheid vergroten, zet dan de schuif op Aan bij Een rand rond het vastgemaakte venster weergeven. Standaard wordt er ook een geluid afgespeeld bij het vastmaken van een venster. Stel je dat niet op prijs, schakel de bijbehorende functie dan uit in de sectie Geluid.

Bijsnijden en vergrendelen

Gebruik je een app waarvan je maar een deel nodig hebt? Bijvoorbeeld een app waarin de weersvoorspelling wordt getoond, of YouTube, waarbij je genoeg hebt aan enkel het videovenster? Met de PowerToy Bijsnijden en vergrendelen kun je een deel van het venster uitknippen en in een nieuw venster plaatsen. Ideaal voor bijvoorbeeld kinderen, waarbij je als ouder alleen het gedeelte met de video uitknipt zodat de andere onderdelen op de website niet meer te zien en te gebruiken zijn.

De werking is eenvoudig: gebruik de toegewezen toetscombinatie en markeer het gedeelte van het venster dat je wilt uitsnijden. Een nieuw venster opent. Deze PowerToy werkt uiteraard ook goed met het eerder besproken Altijd op de voorgrond: zo zorg je dat die informatie altijd op het scherm blijft.

FancyZones

De PowerToy FancyZones is inmiddels een oude bekende, maar nog wel het vermelden waard. Deze helpt je met het organiseren van de verschillende vensters op je scherm. Je kunt gebruikmaken van kant-en-klare lay-outs om je vensters in een grid te rangschikken, maar hebt ook de mogelijkheid om een eigen grid te maken. Kies voor Lay-outeditor starten. Een nieuw venster opent. Kies het beeldscherm dat je wilt indelen (als je meerdere beeldschermen gebruikt), gebruik een bestaand sjabloon als uitgangspunt en klik op het pennetje om het sjabloon te bewerken. Geef bijvoorbeeld het aantal zones aan en de onderlinge afstand tussen de vensters.

Via het hoofdvenster van FancyZones (bereikbaar via het eerder besproken dashboard) heb je toegang tot de sectie Zones. Klap Zonegedrag open voor extra opties. Hier bepaal je onder meer of de beschikbare zones op alle beeldschermen worden getoond als je er meerdere hebt. Bekijk ook de sectie Venstergedrag: hier bepaal je hoe de vensters zich gedragen bij het verslepen en welk uiterlijk ze krijgen.

Image Resizer

Snel een afbeelding verkleinen, bijvoorbeeld omdat je het via e-mail wilt delen en de hogeresolutie-variant nodeloos groot is? Schakel dan de PowerToy Image Resizer in. Hiermee kun je het formaat van een afbeelding aanpassen via een klik met de rechtermuisknop. Via het dashboard, in de sectie Afbeeldingsformaten, heb je toegang tot aanvullende mogelijkheden. Zo kun je de bestaande afmetingen aanpassen en een nieuwe grootte toevoegen. Deze zijn vervolgens direct toegankelijk via het rechtermuisknopmenu.

Bovendien kun je het compressieniveau aanpassen in de sectie Codering. Met de schuif bij JPEG-kwaliteitsniveau geef je aan hoeveel de beelden moeten worden gecomprimeerd. Hoe hoger de compressie, hoe lager de kwaliteit. Werp tot slot een blik in de sectie Bestand. Bestanden met een nieuwe afmeting worden als nieuw bestand op geslagen: in dit onderdeel bepaal je welke naamopbouw wordt gebruikt.

Keyboard Manager

Ben je niet tevreden met de werking van een toets op het toetsenbord, dan kun je deze met PowerToy Keyboard Manager toewijzen aan een andere actie. Bijvoorbeeld als je niet Ctrl+C wilt gebruiken voor het kopiëren van een item, maar Windows-toets+Ctrl+C. Activeer de PowerToy via het dashboard en klik op Een toets opnieuw toewijzen. Klik op Sleutel opnieuw toewijzen toevoegen. Klik op Selecteren en toets de huidige toetscombinatie in. Bepaal vervolgens bij de sectie Verzenden welke actie moet worden uitgevoerd. Je kunt meerdere toewijzingen maken, nagenoeg voor elke toetscombinatie. Sommige combinaties zijn uitgesloten, zoals Windows-toets+L en Ctrl+Alt+Del.

Muishulpprogramma’s

De PowerToys besteden ook veel aandacht aan functies waarmee je muis en het gedrag ervan naar je hand zet. Je vindt ze via het dashboard onder Muishulpprogramma’s. Onder Mijn muis zoeken kun je de optie inschakelen om de muispositie te markeren zodra je twee keer op de Ctrl-toets drukt of een andere snelkoppeling gebruikt. Verder vind je in het dashboard opties om de muisaanwijzer snel te verplaatsen over grote afstanden (via Muissprong) en om de muisaanwijzer duidelijker te tonen (via Kruisdraden van muisaanwijzer).

Maak je gebruik van meerdere computers en wil je één muis gebruiken voor alle apparaten? Dan is de PowerToy Mouse Without Bordersinteressant. Nadat je 'm hebt ingeschakeld, kun je de muis van het ene naar het andere apparaat slepen, vergelijkbaar met het gebruik bij meerdere beeldschermen. De muis verschijnt naadloos op het andere apparaat, bijvoorbeeld van een desktop naar een laptop.

PowerToys Run

Uitgekeken op het startmenu en behoefte aan een krachtigere launcher om bestanden te openen, programma’s te starten en slimme bewerkingen te doen (bijvoorbeeld om rekensommen te maken)? Met de PowerToy Run open je een venster, waarna je meteen begint met typen. De resultaten verschijnen in hetzelfde venster en kunnen van alles zijn: bestanden, websites, uitkomsten van sommen of internetfavorieten.

Om de functionaliteit van de PowerToy uit te breiden, kun je plug-ins activeren. Deze plug-ins voegen zoekresultaten toe. Wil je juist een minder uitgebreide lijst, schakel dan ongebruikte plug-ins uit. Via het dashboard vind je ze onder Invoegtoepassingen. Laat je niet afschrikken door de relatief grote hoeveelheid opties die lang niet altijd duidelijk zijn of goed worden beschreven. Deze PowerToy leent zich goed om mee te experimenteren.

Kort weergeven

Maak je ook (weleens) gebruik van een Mac, dan ken je de mogelijkheid waarschijnlijk wel om in Finder snel een voorbeeldweergave van afbeeldingen te zien door de spatiebalk in te drukken. In Windows Verkenner is een vergelijkbare optie standaard niet beschikbaar, maar met de PowerToy Kort weergeven kun je hier iets aan doen. Zodra je de PowerToy hebt ingeschakeld, bepaal je in de sectie Activering welke sneltoets je hiervoor wilt gebruiken. Standaard is dit Ctrl+Spatiebalk. Schakel ook de volgende optie in: Het venster Kort weergeven automatisch sluiten nadat het de focus heeft verloren. Je kunt vervolgens met de pijltjestoetsen door de foto’s bladeren. Wil je de afbeelding bewerken, dan druk je op Enter om het bewerkingsprogramma Foto's te openen.

Quick Accent

Sommige PowerToys zijn relatief compact, maar daarom niet minder handig. Een goed voorbeeld hiervan is Quick Accent. Hiermee typ je snel tekens met een accent (zoals á of ë). De werking is eenvoudig. Zodra je een letter met accent wilt typen, druk je de betreffende toets in en tegelijkertijd de activeringstoets Quick Accent. Deze stel je in via het dashboard en kan bijvoorbeeld de PijltjeRechts-toets zijn. Een overzichtelijk venster met mogelijke accenten voor de betreffende letter verschijnt.

File Locksmith

Je probeert een bestand of map te verplaatsen of te verwijderen en Windows weigert dienst omdat het item in gebruik zou zijn. Die situatie kan voor flinke frustratie zorgen. Inmiddels zijn er verschillende externe programma’s beschikbaar waarmee je dit probleem te lijf gaat, waaronder de PowerToy File Locksmith. Schakel de optie in via het dashboard. Zodra een bestand of map dwarsligt, houd je Shift ingedrukt en klik je erop met de rechtermuisknop. Kies voor Unlock with File Locksmith. Grote kans dat het programma het gegijzelde item vrij krijgt.

Spotify verhoogt regelmatig haar abonnementstarieven. Dat is frustrerend, want vergelijkbare diensten als Deezer, Apple Music en Tidal zijn inmiddels goedkoper. Desondanks is Spotify nog ruimschoots marktleider in de wereld van muziekstreaming. Luisteraars hechten nu eenmaal veel waarde aan hun zorgvuldig samengestelde afspeellijsten. Maar wat als je die heel eenvoudig kunt overzetten?

Voor Spotify betaal je inmiddels 12,99 euro voor een individueel abonnement, waardoor het een van de duurste streamingdiensten van dit moment is. Studenten zijn nog wel voordelig uit met 6,99 euro per maand. Je kunt overwegen om over te stappen, want de meeste andere streamingdiensten hebben een vergelijkbare muziekcatalogus, maar op jaarbasis kan een abonnement op bijvoorbeeld Deezer (11,99 euro per maand) of Tidal (10,99 euro per maand) zo enkele tientjes schelen.

Waarom zou je overstappen?

Naast lagere kosten zijn er mogelijk nog meer redenen om naar een andere streamingdienst over te stappen. We zetten een aantal overwegingen op een rij.

Ondanks jarenlange geruchten levert Spotify nog altijd sterk gecomprimeerde audiostreams . Hierbij is het originele muziekbestand een kopje kleiner gemaakt. Dit zorgt voor een lagere netwerk- en server­belasting. Als je een hoge audiokwaliteit belangrijk vindt, ligt een abonnement op Tidal, Deezer of Apple Music meer voor de hand. Deze aanbieders leveren hun audiostreams in ­lossless-kwaliteit. Dat betekent kort gezegd dat je zonder verlies van audiogegevens naar muziek kunt luisteren. Je hebt wel een goede bekabelde hoofdtelefoon of hifi-­installatie (versterker en speakers) nodig om het verschil in audiokwaliteit te kunnen horen. De muziek klinkt in dat geval levendiger en bevat meer details.

Bij alle onlinemuziekdiensten kun je albums van bekende artiesten beluisteren, maar er zijn ook enkele verschillen. YouTube Music bevat bijvoorbeeld veel livemuziek die je nergens anders vindt. Tidal publiceert soms exclusieve interviews met artiesten en Apple Music beheert zijn eigen radiostation met diskjockeys. Hoor je in een winkel of restaurant een leuk liedje? Met de ­SongCatcher-functie van Deezer achterhaal je direct de artiest en de naam van het liedje.

Apparaatondersteuning

Wil je weleens iets anders dan Spotify? Verdiep je dan eerst in de opties van de alternatieve onlinemuziekdienst. Uiteraard wil je met je favoriete apparaten van goede muziek genieten. Voor pc’s, laptops, tablets en smart­phones biedt elke streamingaanbieder ondersteuning.

Let bij het gebruik van een smart-tv, (netwerk)receiver, wifi-speaker, mediaspeler en/of spelcomputer wel even op. Check of er voor jouw afspeelapparaat een app van de streamingdienst beschikbaar is. Zo niet, dan kun je mogelijk vanaf een smartphone muziek op dit apparaat afspelen. Dat werkt via bluetooth, AirPlay of Chromecast. De smartphone fungeert hierbij als afstandsbediening. Dat gaat overigens mogelijk ten koste van de audiokwaliteit.

Proefabonnement

Zodra je een andere muziekdienst hebt gekozen, start je eerst een proefabonnement. Deezer, Apple Music, Tidal en YouTube Music kun je gratis een maand uitproberen. Bedenk wel dat je tijdens de registratieprocedure alvast betaalgegevens moet opgeven, bijvoorbeeld via iDEAL, PayPal of een creditcard. Wanneer je binnen dertig dagen opzegt, schrijft de bewuste muziekdienst geen geld af. Blijf je langer lid, dan start automatisch een betaald abonnement.

Spotify-afspeellijsten

Als je eenmaal bij een andere streamingaanbieder een account hebt aangemaakt, wil je jouw Spotify-omgeving misschien overzetten . Het is bijvoorbeeld prettig wanneer je persoonlijke afspeellijsten ook ergens anders kunt beluisteren. Stel je eens voor dat je tientallen of misschien wel honderden liedjes in een nieuwe afspeellijst moet opslaan. Zeker wanneer je ook nog eens aparte lijsten voor bijvoorbeeld sport, werk, vervoer, feestdagen en nachtrust gebruikt, kost het samenstellen zeeën van tijd. Spotify heeft helaas geen functie om afspeellijsten te exporteren. Gelukkig bestaan er wel diverse andere hulpjes die deze klus voor je klaren. Houd er wel rekening mee dat het mogelijk niet altijd lukt om alle nummers een-op-een over te zetten. Sommige (kleine) artiesten of platenlabels kiezen er namelijk voor om muziek niet bij alle streamingdiensten onder te brengen. Maar zeker bij gerenommeerde artiesten komt dat in de praktijk weinig voor.

Afspeellijsten overzetten

Voor het overzetten van afspeellijsten kun je aparte tools gebruiken. We bespreken deze tools in het kort, zodat je voor jezelf kunt nagaan of die voor jouw wensen geschikt is.

TuneMyMusic

TuneMyMusic is een ideaal tooltje om vlot afspeellijsten tussen verschillende muziekdiensten uit te wisselen. Een groot pluspunt is de brede platformondersteuning. Naast de eerder in dit artikel genoemde namen kan TuneMy­Music ook overweg met onder andere Amazon Music, Qobuz, Napster en SoundCloud. Je kunt er dus alle kanten mee op!

Met de gratis versie zet je tot vijfhonderd nummers over naar een andere streamingdienst. Dat is voor veel gebruikers ruimschoots voldoende. Bevatten jouw afspeellijsten meer liedjes? Een abonnement zonder limiet kost 5,50 dollar per maand (ongeveer 4,60 euro). Betalen kan via PayPal of een creditcard.

Met het Premium-abonnement is het mogelijk om afspeellijsten op verschillende streamingdiensten continu te synchroniseren. Wie eenmalig afspeellijsten naar een andere muziekdienst kopieert, zegt het abonnement gewoon meteen weer op. Voor die paar euro scheelt dat je echt een heleboel tijd.

Afspeellijst(en) selecteren

Nu is het hoog tijd om je favoriete afspeellijst(en) te gaan kopiëren. Ga naar www.tunemymusic.com en klik op het Spotify-logo. Nu zie je een pop-upvenster. Mogelijk ben je al met jouw Spotify-account aangemeld. Zo niet, typ dan de juiste inloggegevens in. Het is namelijk noodzakelijk dat je TuneMyMusic toegang geeft tot jouw ­Spotify-account. Bevestig daarom met Akkoord. Je klikt vervolgens op Laden van Spotify-account.

Standaard staan er voor alle afspeellijsten vinkjes. Wil je een bepaalde muziekverzameling niet overzetten, verwijder dan het vinkje naast de bewuste lijst. Je kunt zelfs specifieke nummers weglaten. Klik in dat geval op de naam van de lijst en wis alle vinkjes voor de ongewenste liedjes . Naast afspeellijsten zet TuneMy­Music op jouw verzoek ook favoriete nummers, albums en artiesten over. Maak een weloverwogen keuze en klik onderaan op Kies Bestemming.

Muziekbestemming kiezen

Je gaat nu de nieuwe bestemming voor jouw geselecteerde afspeellijst(en) selecteren. Klik op de naam van de beoogde onlinemuziekdienst. Voor deze workshop nemen we Tidal als voorbeeld, maar de stappen komen bij andere aanbieders grotendeels overeen. Er opent een pop-upscherm. Misschien ben je al bij de streamingdienst ingelogd. Is dat niet zo, dan typ je een gebruikersnaam en wachtwoord. Mogelijk is het nog nodig om toestemming voor accounttoegang te geven. Klik daarna op Start Overzetten en Doorgaan.

Bekijk na afloop in hoeverre de kopieeractie is geslaagd. Misschien missen er bijvoorbeeld enkele nummers. Je ziet dan een aantal ontbrekende sporen. Klik op het gele getal en check om welke liedjes het gaat. In dit geval zijn dat nummers die niet op Tidal staan. Gebruik je de gratis versie van TuneMyMusic en heb je onverhoopt meer dan vijfhonderd nummers geselecteerd?

De overdracht stopt na het vijfhonderdste liedje automatisch. Je kunt eventueel een Premium-abonnement nemen en daarna de kopieeractie hervatten. Ten slotte kijk je natuurlijk even bij de nieuwe streamingdienst of je de afspeellijsten en overige favorieten ziet staan.

Lokale afspeellijst

TuneMyMusic heeft een optie om een lokaal opgeslagen afspeellijst te importeren. Handig, want in bepaalde muziekprogramma’s kun je metadata van een audio­collectie naar een m3u- of csv-bestand exporteren. Bekende tooltjes als Foobar2000, MusicBee en MediaMonkey zijn hiervoor geschikt. Deze afspeellijsten gebruik je net zo makkelijk in een online muziekdienst.

Ga naar www.tunemymusic.com/transfer en klik onderaan op Bestand uploaden. Via Kies een bestand selecteer je de lokaal opgeslagen afspeellijst op de computer. Je kunt het bestand vanuit Verkenner ook naar TuneMyMusic slepen. Afhankelijk van de aanwezige metadata koppel je vervolgens velden aan de juiste gegevens. Stel onder meer in welke velden de artiest en de naam van het liedje vertegenwoordigen. Klik op Doorgaan. In de volgende stap kun je desgewenst vinkjes voor nummers verwijderen. Die worden dan niet overgeheveld. Bepaal via Kies Bestemming naar welke muziekdienst je de liedjes gaat kopiëren. Ga zo nodig akkoord met toegang tot je account.

Muziekgegevens delen

Een handige functie is dat je muziekgegevens met anderen kunt delen. Zo voorzie je in één klap een familielid of vriend(in) met dezelfde smaak van een flinke lading muziek. Ga naar www.tunemymusic.com/nl/home en klik bovenaan op Nieuw Delen. Kies eerst de bron, bijvoorbeeld Spotify of Tidal. Je bepaalt via Laden van Spotify account (of de naam van een andere aanbieder) welke gegevens je wilt delen. Het ligt voor de hand om hier goede afspeellijsten te selecteren. Klik op Delen. In de volgende stap pas je eventueel de naam en omschrijving van jouw gedeelde bibliotheek aan. Je kunt ook nog een afbeelding selecteren. Kies Bewaren & Delen. Je verzendt de muziekgegevens bijvoorbeeld via WhatsApp, Facebook Messenger of mail . Zodra jouw contactpersoon de link opent, importeert diegene de afspeellijsten in een eigen muziekdienst.

Accounttoegang intrekken

Misschien vind je het niet zo prettig dat TuneMyMusic toegang tot je Spotify-profiel heeft, en eventueel andere accounts van muziekdiensten. Geen zorgen, want je trekt de toegang op ieder moment weer in. Je dient dan wel eerst even een gratis account aan te maken. Klik rechtsboven op Inloggen en volg de stappen voor de registratie. Als alternatief kun je jezelf ook met een bestaand Google-­account aanmelden.

Klik rechtsboven op je profielnaam en kies Account. Je bekijkt onder Koppelingen met welke streamingdienst(en) TuneMyMusic is verbonden. Klik op het picto­gram met de drie puntjes en bevestig met Verbinding verbreken met Spotify of de naam van een andere aanbieder. De muziekdienst verdwijnt meteen uit de lijst.

Tot slot

Van Tidal naar Apple Music of van Deezer naar Qobuz. Naast de voorbeelden in deze workshop zijn er in TuneMyMusic nog veel meer combinaties mogelijk. En wanneer je na een paar maanden toch weer heimwee naar Spotify krijgt, kopieer je alle onlangs gemaakte afspeellijsten probleemloos naar de Zweedse streaminggigant. Veel luisterplezier!

Zie je aan de binnenkant van je waterkoker een donkere of zwartbruine aanslag, vooral ter hoogte van het waterniveau? Dat is een veelvoorkomend verschijnsel bij roestvrijstalen waterkokers die vaak worden gebruikt. Het oogt onfris, maar het is meestal geen vuil of schimmel — en zeker niet gevaarlijk.

Waarom de binnenkant zwart verkleurt

De zwarte aanslag ontstaat niet doordat het metaal zelf oxideert, maar door mineralen uit het water die zich afzetten en bij herhaald verhitten donker kleuren. Kalk, ijzer en vooral mangaan zijn daarbij de belangrijkste veroorzakers.

In Nederland komt dit vaker voor in regio's met hard water, waarin meer mineralen zitten. In sommige delen van het land (zoals Friesland, Gelderland, Overijssel en Drenthe) bevat het leidingwater van nature iets meer mangaan of ijzer. Tijdens de waterzuivering wordt dat grotendeels verwijderd, maar een kleine resthoeveelheid kan bij verhitting reageren tot donkere mangaanoxide. Dat hecht zich aan de wand van de waterkoker, precies op de plek waar het waterpeil meestal eindigt.

Ook aangebrande kalkaanslag kan bijdragen aan de verkleuring. Wanneer kalk zich ophoopt op de bodem of wanden en daarna opnieuw wordt verhit, verkleurt die witte laag naar bruin of zwart.

Hoe verwijder je aanslag?

De aanslag is meestal goed te verwijderen met natuurlijke middelen:

1: Vul de waterkoker met een mengsel van half water en half natuurazijn, of gebruik een eetlepel citroenzuur per halve liter water.

2: Laat dit 30 minuten inwerken en breng het mengsel daarna kort aan de kook.

3: Laat het afkoelen, giet het weg en veeg de binnenkant schoon met een zachte doek of sponsje.

4: Spoel grondig na met schoon water.

Blijft er na het schoonmaken een donkere waas zichtbaar, dan gaat het meestal om een hardnekkige mineraallaag die zich stevig heeft vastgezet. Bij goed roestvrij staal hoort het metaal zelf niet te verkleuren; blijvende vlekken wijzen eerder op hardnekkige aanslag of op een mindere kwaliteit staal.

Zo voorkom je nieuwe aanslag

Laat de waterkoker na gebruik altijd leeglopen en openstaan, zodat hij goed kan drogen. Kook alleen de hoeveelheid water die je nodig hebt, en ontkalk hem eens per maand met azijn of citroenzuur. Zo krijgen mineralen minder kans om zich te hechten en blijft de binnenkant langer schoon.