ID.nl logo
Laat je kinderen creatief kliederen met Tux Paint
© Andrey Popov
Huis

Laat je kinderen creatief kliederen met Tux Paint

Moeilijke software is er in overvloed. Tux Paint probeert juist zo simpel mogelijk te zijn. Daardoor kunnen zelfs kleine kinderen met dit tekenprogramma spelen. Voor ouderen zonder computerkennis is het eveneens leuk. Eigenlijk kan iedereen met dit programma zijn creatieve kant ontdekken.

Waarom moeilijker maken als het makkelijk kan? Dat is precies wat Tux Paint beschrijft. In dit artikel laten we je kennismaken met wat functies uit dit tekenprogramma:

  • Schilderen met penselen
  • Lijnen en vormen tekenen
  • Tekst toevoegen
  • Stempelen

Lees ook: Kunst op je tablet: de beste teken-apps voor Android en iOS

Er is heel wat te doen over het feit dat kinderen te veel tijd achter een beeldscherm doorbrengen. Dat zou slecht zijn voor de concentratie en schadelijk voor de ogen. Daar zit zeker wat in, maar tegelijkertijd geldt dat kinderen met een verantwoorde hoeveelheid computergebruik vaardigheden kunnen opdoen en dingen kunnen maken die vroeger ondenkbaar waren. Dat kan bijvoorbeeld op grafisch gebied met het geweldige opensource-tekenprogramma Tux Paint. Dat is geschikt voor kinderen van alle leeftijden.

Kortom: wil je een uurtje creatief aan de slag met de (klein)kinderen zonder dat het een knoeiboel wordt? Installeer dan Tux Paint! 

Installatie

Tux Paint vind je op www.tuxpaint.org. Zoals je rechts op de pagina kunt zien, zijn er versies voor Windows, Android, macOS en Linux. Wij installeren het op een Windows-pc en klikken dus op Windows en kiezen voor de 64bit-versie. Sla dit bestand op in een map naar keuze en keer terug naar de downloadpagina. Klik daar op Tux Paint Stamps en sla ook dat onderdeel op in dezelfde map.

Voer nu eerst het bestand tuxpaint-0.9.31-windows-x86_64-installer.exe uit. De installatie bevat geen bijzonderheden. Aan het eind klik je op Voltooien. Daarop verschijnt in de browser de Engelstalige Quickstart Guide en de uitgebreidere en ook Engelstalige documentatie. Tux Paint zelf is in het Nederlands.

Ook is het Tux Paint Configuratieprogramma geopend. In dit onderdeel kun je desgewenst voor meerdere gebruikers verschillende instellingen maken. Dit is handig als kinderen een computer delen. Wij laten de instellingen voor wat ze zijn en klikken op Stoppen.

Voer nu het bestand tuxpaint-stamps-2023-07-20-windows-installer.exe uit om de bibliotheek met stempels te installeren. Ook deze installatie bevat geen bijzonderheden.

Je kunt desgewenst configuraties maken voor meerdere gebruikers.

Kennismaking

Op het bureaublad is na de installatie het Tux Paint-pictogram verschenen. Daarmee start het programma standaard in een vrij klein venster. Wil je dat niet, dan kun je in het configuratieprogramma op het tabblad Video/Geluid een vinkje zetten bij Hele scherm. Je moet dan ook nog een geschikte resolutie kiezen en vervolgens klikken op Toepassen en Stoppen. Je kunt in het startmenu ook kiezen voor Tux Paint (full screen). Zo start je automatisch in volledig schermmodus waarbij de standaardresolutie van je beeldscherm wordt gebruikt.

Wij kiezen voor de full screen-versie. Het programma wordt nu gestart en je ziet links de nodige gereedschappen. Rechts staan allerlei penselen en onder je tekenblad zie je de nodige standaardkleuren. Links is het pictogram Schilderen actief en rechts het kleinste penseel. Linksonder zie je de Tux Paint-pinguïn die informatie geeft over de geselecteerde gereedschappen.

Alle gereedschappen staan overzichtelijk op één scherm.

Schilderen

Wanneer het pictogram Schilderen in het palet links is geactiveerd, dan kun je tekenen met het gereedschap dat je rechts hebt gekozen. Het gereedschap is in eerste instantie de kleinste cirkel. Tekenen doe je met een ingedrukte linkermuisknop, met een tekenpen of met een joystick. Met die laatste teken je gemakkelijker en nauwkeuriger dan met een muis. Ook kun je in het configuratieprogramma voor je joysticks allerlei zaken instellen. Standaard bestuur je het penseel met de linkerknuppel en teken je met de ingedrukte A-knop. Je kunt echter alle knoppen naar eigen inzicht instellen.

Penselen

Het aanbod aan penselen in het palet rechts begint met vijf zwarte cirkels in toenemende grootte. Hiermee teken je steeds dikkere lijnen. Dit zijn de diktes waarmee je het moet doen. Omdat Tux Paint in eerste instantie op kinderen is gericht, zijn er geen ingewikkelde dialoogvensters waarmee je bijvoorbeeld de penseeldikte kunt instellen.

Na de zwarte cirkels volgt een aantal penselen met verschillende transparantie en daar weer onder zie je penselen met figuren. Zijn deze voorzien van groene pijltjes? Dan betekent dit dat het vormpje van oriëntatie verandert wanneer je je penseel een andere kant op laat gaan. Sommige penselen zijn bovendien voorzien van een filmstrookje. Dat geeft aan dat het penseel is geanimeerd. De plaatjes zullen niet alleen van oriëntatie veranderen, maar ook telkens een beetje anders zijn.

Met het muiswiel of de pijl onder het palet scrol je naar nog meer penselen en zoals je kunt zien zijn sommige niet zwart. Deze penselen zijn eenvoudige stempels die we verderop nog uitgebreider tegenkomen. Gewapend met deze kennis beginnen we met een simpel tekeningetje.

In één beeld gevangen: gewone penselen, penselen met oriëntatie en penselen met animatie.

Afstand

Direct onder het penseelpalet zie je steeds langer wordende balkjes die samen lijken op het symbool van een volumeknop. Ze regelen echter niet het volume van de geluiden die je bij elke actie hoort. Deze geluiden kun je overigens in het configuratieprogramma uitzetten. De balkjes laten de afstand zien die je penseel aflegt. Klik je op een langer balkje dan beweegt het penseel niet sneller, maar slaat het stukjes over. Op die manier kun je eenvoudig stippellijnen met een vrije vorm tekenen, waarbij de stippen elk penseel kunnen zijn.

Kleurt je kind weleens op de muren?

Op een tekentablet kunnen ze hun creativiteit beter kwijt

Bestandsbeheer

Tijd om ons werk op te slaan. De knop daarvoor vind je in het palet links. De eerste keer dat je deze knop gebruikt, wordt het bestand zonder commentaar opgeslagen. Je hoeft dus geen bestandsnaam in te voeren. Sla je hierna nogmaals wijzigingen op, dan waarschuwt Tux Paint dat het bestand al bestaat. Je kunt dan kiezen om het te overschrijven of om een nieuwe versie op te slaan. Ook dan hoef je weer niets in te voeren. Kinderen hoeven dus geen bestandsnamen in te typen. Ook kunnen ze niet vanuit Tux Paint in het bestandssysteem komen. Zouden ze de knop Openen aanklikken, dan mogen ze alleen uit eerder vanuit Tux Paint opgeslagen plaatjes kiezen.

Het scherm voor Openen bevat een knop Export. Ook die vereist geen verdere interactie. Klik je erop, dan wordt de actieve tekening als png-bestand gekopieerd naar de map Afbeeldingen van waaruit bijvoorbeeld een ouder hem kan delen. Als je overigens het programma sluit en later weer start, wordt altijd de laatst gemaakte tekening geopend.

Kinderen hoeven geen bestandsnamen in te typen.

Kleur

Zoals je hebt gemerkt bij je eerste penseelstreken, is standaard de kleur zwart geselecteerd. In het kleurenpalet kun je een andere kleur kiezen. Het aantal kleuren is beperkt tot zeventien. Deze zijn verdeeld over vier grijstinten, tien heldere kleuren en drie huidtinten. Die beperking houdt het voor kinderen lekker overzichtelijk. Willen ze meer, dan kan dat door een tijdelijke kleur te maken. Dit kun je op drie manieren doen.

Om te beginnen met het Druppelaar-pictogram. Hiermee kun je een kleur kiezen uit een geopende afbeelding. Dat is handig wanneer je eerder kleuren buiten het standaardpalet hebt gebruikt, of wanneer je met externe afbeeldingen werkt. De Druppelaar activeer je ook met Ctrl+Linkermuisknop.

Er is ook een Kleur-pictogram. Klik je hierop dan kun je op een eenvoudige visuele manier een kleur kiezen die niet in het palet staat. Na een klik op het groene vinkje vormt deze kleur ter herinnering ook de nieuwe achtergrond voor dat pictogram.

Je kunt een nieuwe kleur selecteren volgens de gebruikelijke computermethode.

Het laatste pictogram dat verband houdt met kleur is het Palet-pictogram. Hier kun je kleur op een meer traditionele manier maken, namelijk door te mengen. Klik bijvoorbeeld op geel / blauw / donkergrijs / zwart om een soort donkergroen te maken.

Dat kan ook intuïtiever door kleuren te mengen op een palet.

Meer tekengereedschap

Behalve tekenen uit de vrije hand kun je ook werken met Lijnen. Deze teken je door met een ingedrukte linkermuisknop te slepen van het begin- naar het eindpunt. Het gereedschap werkt in combinatie met elk penseel en ook met het Afstandsgereedschap, zodat je rechte stippellijnen kunt maken.

Lijnen werken in combinatie met elk penseel en het Afstandsgereedschap.

In Tux Paint kun je ook Vormen maken met het gelijknamige pictogram. Kies je dit gereedschap, dan veranderen de penselen in vormen (onder meer Vierkant, Cirkel en Ruit). Deze kun je tekenen als omtrek of gevuld met de geselecteerde kleur. Standaard teken je vormen vanuit het midden (onderste pictogram links). Kies je het pictogram daarnaast, dan kun je vormen vanuit een hoek tekenen en ze daarmee een ander perspectief geven.

Tekst

Uiteraard kun je ook tekst aan tekeningen toevoegen. Dat bestaat in Tux Paint uit twee varianten. De eerste heet Tekst en de tweede heet Label. De overeenkomst tussen beide is dat bij allebei het penselenpalet verandert in een palet met lettertypen en (onderin) knoppen voor Vet, Cursief, Groter en Kleiner. Die knoppen hebben betrekking op de gehele tekst waaraan je werkt, dus je kunt tijdens het typen deze eigenschappen wijzigen. Dat geldt trouwens ook voor de kleur.

Druk je op Enter, dan wordt de tekst die je bij de optie Tekst hebt gemaakt, definitief omgezet naar pixels die deel uitmaken van de tekening. Teksten die je met Label maakt, worden als los object bewaard. Dat kun je later nog wijzigen wat betreft inhoud, kleur en vorm. Dat doe je met de pictogrammen boven Vet en Cursief. Met de eerste van die twee kun je een Label ook in een Tekst veranderen.

Een Label kun je achteraf wijzigen, een Tekst niet.

Opvullen

De tijd dat de jonge kunstenaar een gekleurd vlak helemaal moest volkalken, ligt natuurlijk achter ons dankzij het gereedschap Opvullen; het bekende emmertje dat je in elk tekenprogramma terugvindt. Kies je dat in Tux Paint, dan verandert het penselenpalet rechts in een palet met vulopties.

Met Vast vul je een afgesloten gebied met een enkele kleur, terwijl je met Lineair en Radiaal een recht of cirkelvormig kleurverloop maakt van de achtergrondkleur naar de actieve kleur. Gevormd maakt ook een kleurverloop, maar dan door de contouren te volgen van een vorm waarbinnen je klikt. Met Penseel kun je tussendoor tekenen zonder Opvullen te verlaten.

Het verbaast je vast niet dat alles wat je hebt getekend of opgevuld, kan worden gewist met het gereedschap Gom. Daarbij heb je rechts de keuze uit vele groottes en vormen.

Je kunt op verschillende manieren vlakken of de achtergrond vullen met kleur.

Toverij

Misschien is tovenarij een groot woord, maar achter de gelijknamige knop (Tovenarij) gaan allerlei speciale penselen schuil. Zo kun je bijzondere vormen maken, zoals Cirkels. Die kun je bijvoorbeeld gebruiken om kringen in het water te creëren. Met Stralen maak je lijntjes en kun je de zon laten schijnen.

Ook kun je al aanwezige kleuren en vormen te lijf met ander gereedschap, zoals Verscherpen, Vervagen, Silhouet (kleur veranderen in zwart-wit) of Vlek (aanwezige kleuren door elkaar smeren). Met de functie Kloon kun je delen van een plaatje naar een andere plek kopiëren.

Achter de knop Toverij gaan allerlei speciale effecten schuil.

Stempels

De meeste kindertekeningen die we de hemel in prijzen, lijken natuurlijk nergens op. Papa en mama zijn tenslotte geen cijfer acht met wat uitstekende lijntjes. In hoeverre een klein kind ze wél zo ziet, daar kunnen we alleen maar over speculeren. Maar waarschijnlijk mist een kind gewoon de oog-handcoördinatie om een meer natuurgetrouwe weergave te tekenen. Voor kinderen die afbeeldingen willen maken zonder gehinderd te worden door hun onderontwikkelde vaardigheden, zijn er altijd nog de stempels.

Kies je het gereedschap Stempel, dan verandert het palet rechts in een collectie plaatjes. Op de eerste pagina (die je kunt scrollen) zien we dieren. Klik je op een dier en vervolgens ergens op je werkblad, dan verschijnt het beest in volle glorie. Dat gaat gepaard met een geluid en vaak ook met het noemen van de naam van het dier voor de broodnodige educatie.

Met het Afstandspictogram beïnvloed je in dit geval de grootte. Zijn ook de pictogrammen daarboven actief, dan kun je de stempels spiegelen en roteren. Onder de stempels zie je pijlen naar links en rechts waarmee je naar andere categorieën gaat, zoals kleding en accessoires, voedsel en muziekinstrumenten.

Wie met stempels werkt, hoeft niet eens te kunnen tekenen.

Nieuw

We begonnen de workshop met een lege en witte pagina en na het opnieuw openen van Tux Paint met de laatst gemaakte tekening. Wil je iets anders maken, dan klik je op Nieuw. Je kunt dan niet alleen kiezen voor een leeg blad met een anders gekleurde achtergrond, maar ook voor de nodige kleurplaten, lijstjes, roosters, puzzelstukjes, landkaarten en zelfs foto’s die als startpunt kunnen dienen.

Wil je een zelfgemaakte tekening toevoegen aan deze collectie? Ga hiervoor naar Openen. Klik op de te gebruiken afbeelding en vervolgens op Template.

Wil je een afbeelding uit een andere bron toevoegen? Dat kan ook. Sluit daarvoor Tux Paint en ga naar de map C:\Users\Naam\AppData\Roaming\TuxPaint\saved\. In deze map vind je de opgeslagen afbeeldingen. Kopieer daar het gewenste plaatje naartoe in png-formaat. Open vervolgens Tux Paint opnieuw en kies Openen. Je afbeelding staat nu in het overzicht. Selecteer deze en klik op Template om hem toe te voegen aan de lijst met plaatjes die worden getoond als je Nieuw kiest.

Zoals je hebt gezien is Tux Paint zo opgezet dat gebruikers niet naar andere mappen kunnen gaan of andere wellicht gevaarlijke dingen kunnen doen. Je systeem is dus redelijk veilig, maar ook de makers van Tux Paint kunnen geen volledige garantie geven. Laat kinderen er daarom altijd onder begeleiding mee spelen.

Watch on YouTube
▼ Volgende artikel
Review Sony ULT Field 3 – Krachtpatser op de achtergrond
© Wesley Akkerman
Huis

Review Sony ULT Field 3 – Krachtpatser op de achtergrond

De Sony ULT Field 3 lijkt op het eerste gezicht wat onopvallend, maar de reflecterende ULT-knop heeft een hoop te bieden. Die belooft een diepe, voelbare bas, wat samen met zijn robuuste, waterdichte bouw de belangrijkste beloftes van dit model zijn.

Goed
Conclusie

Voor 199 euro (online al voor minder te vinden) is de Sony ULT Field 3 zeker een aanrader. De speaker transformeert met de ULT-knop van een subtiele achtergrondspeler naar een krachtpatser met een diepe bas. Gecombineerd met zijn robuuste bouw, lange accuduur en handige multipoint-connectiviteit, biedt hij een zeer compleet pakket. Het voornaamste nadeel is de beperkte equalizer, die je dwingt te kiezen. De luidspreker is minder geschikt voor de audiofielen onder ons – maar voor alle andere mensen is dit echt geen verkeerde aankoop.

Plus- en minpunten
  • Robuust en waterdicht
  • Lekker vol geluid
  • Meegeleverde schouderband
  • Doet dienst als powerbank
  • Equalizer niet altijd te gebruiken
  • Zonder ULT-knop wat karig

De Sony ULT Field 3 is een compacte en draagbare bluetoothspeaker met een adviesprijs van 199 euro. Op het eerste gezicht is dit een onopvallende luidspreker, met twee opvallende elementen. Zowel het Sony-logo als de bijzondere ULT-knop zijn voorzien van reflecterend materiaal, waardoor die een andere kleur dan zilver laten zien wanneer het licht erop valt. We zien groene, blauwe, roze en gele tinten voorbijkomen, waardoor het model toch een unieke uitstraling heeft. Om die ULT-knop (ULT staat trouwens voor Ultimate) is overigens een hoop te doen: dit is namelijk een centraal element.

Sony ULT Field 3

Wanneer je die knop indrukt, dan activeer je volgens Sony een diepe en voelbare bas. Daar vertellen we verderop in deze recensie meer over. De speaker beschikt daarnaast over Sound Field Optimization, dat het geluid aanpast aan de omgeving. Ook daar zou dan een betere geluidservaring uit moeten komen. Via de gratis te downloaden Sony Music Connect-app kun je een zevenbands equalizer gebruiken. Dit kun je alleen doen wanneer je de ULT-modus niet geactiveerd hebt, aangezien die de muziekbeleving al grotendeels aanpast voor je.

©Wesley Akkerman

Je kunt de Sony ULT Field 3 zowel binnen als buiten gebruiken, dankzij het IP67-certificaat. Het apparaat is niet alleen stof- en waterdicht, maar ook schokbestendig en roestvrij. De accu gaat tot 24 uur mee, maar dat is mede afhankelijk van het volume en overige instellingen. Voor een dagje weg is de accuduur meer dan prima. Je kunt de speaker bovendien als powerbank inzetten, voor als je onderweg je smartphone moet opladen. Sony levert tot slot een schouderband mee, wat het draagbare karakter van de Field 3 verder benadrukt.

Tweedeling van het geluid

De geluidskwaliteit van de speaker draait om de tweedeling die de ULT-knop creëert. Zodra je die functie activeert, dan hoor je een behoorlijke basversterking en vollere middentonen, zonder dat de zang aan helderheid verliest. Zonder die modus klinkt de muziek gedetailleerd, maar ook merkbaar vlakker. Prima voor op de achtergrond, maar de audio mist dan wel wat impact. Bij sommige genres, zoals hiphop, kan de verhoogde bas de vocalen soms wat overstemmen. De equalizer biedt in die gevallen dan helaas ook niet altijd soelaas.

©Wesley Akkerman

Je kunt het apparaat zowel liggend als staand gebruiken, maar we hebben gemerkt dat horizontaal gebruik fijner klinkt. Het volume kan ook lekker hoog, zonder dat dit ten koste gaat van de kwaliteit, waardoor je deze speaker prima in een tuin zou kunnen gebruiken. Ondanks dat we ons nooit ondergedompeld voelen in het geluid, zijn we toch positief over de Sony ULT Field 3. Dit is typisch zo'n speaker die je onderweg meeneemt of ergens neerzet waar je geen andere speakers kunt installeren. Denk dan aan de badkamer of misschien wel een slaapkamer.

De speaker bedienen

Je bedient de Sony ULT Field 3 op twee manieren: via de Music Connect-app of via de strip bovenop. Binnen de applicatie regel je diverse instellingen, zoals de bluetoothkwaliteit en geluidsoptimalisatie. We hebben de optimalisatie op een gegeven moment uitgeschakeld en gemerkt dat de speaker dan beter klinkt dan voorheen. Verder is het zo dat je zowel die stand als de ULT-knop moet uitschakelen om de equalizer te kunnen gebruiken. Dat is best jammer, zeker in het geval van ULT. Je eigen instellingen evenaren die van de Sony-geluidsoptie namelijk niet.

©Wesley Akkerman

De meeste functies zijn gelukkig direct toegankelijk via de knoppenstrip bovenop het apparaat. Hier vind je de standaard bediening en de specifieke ULT-toets. Aan de achterzijde bevindt zich een handige usb-c-poort voor het opladen van zowel de speaker als je telefoon. Daarnaast beschikt dit model over bluetooth multipoint (waardoor je gemakkelijk twee apparaten aansluit) en Party Connect. Door die laatste functie sluit je de ULT Field 3 naadloos aan op andere Sony-speakers die over dezelfde functionaliteit beschikken (bijna honderd momenteel).

Sony ULT Field 3 kopen?

Voor 199 euro (online al voor minder te vinden) is de Sony ULT Field 3 zeker een aanrader. De speaker transformeert met de ULT-knop van een subtiele achtergrondspeler naar een krachtpatser met een diepe bas. Gecombineerd met zijn robuuste bouw, lange accuduur en handige multipoint-connectiviteit, biedt hij een zeer compleet pakket. Het voornaamste nadeel is de beperkte equalizer, die je dwingt te kiezen. De luidspreker is minder geschikt voor de audiofielen onder ons – maar voor alle andere mensen is dit echt geen verkeerde aankoop.

▼ Volgende artikel
Dicteren in Word: typen is zilver, spreken is goud
© natrot - stock.adobe.com
Huis

Dicteren in Word: typen is zilver, spreken is goud

Je stem gebruiken om supersnel te typen wordt steeds makkelijker en veelzijdiger! De dicteerfunctie in Microsoft Word is zowel beschikbaar in de desktop-, web- als mobiele versie. Bovendien kan deze toepassing een audio-opname transcriberen en samenvatten.

In dit artikel laten we zien hoe je met Microsoft Word spraak omzet in tekst:

  • Activeer de dicteerfunctie in Microsoft Word
  • Spreek leestekens in of laat Word deze automatisch toevoegen
  • Laat Word opgenomen bestanden omzetten naar tekst met de transcribeerfucntie, of maak live-opnamen
  • Gebruik Copilot om lange transcripties automatisch samen te vatten

Vaker je stem gebruiken? Geen toetsenbord meer nodig: laat je stem het werk doen

Microsoft Word luistert naar je. Letterlijk. Het programma kan de tekst die je uitspreekt direct uitschrijven. Ook kan het een opname van een monoloog of zelfs een gesprek tussen verschillende mensen uitwerken. De spraakherkenning maakt deel uit van Microsoft 365 voor Windows en macOS. Het werkt ook op Microsoft Word online en in de mobiele Word-app voor Android en voor de iPad en iPhone.

Start met dicteren

Start Microsoft Word en open een nieuw leeg document. In het tabblad Start in de groep Spraak klik je op Dicteren. Als je deze knop ingedrukt houdt, heb je de keuze tussen Dicteren en Transcriberen. Op die tweede optie komen we dadelijk terug. Nadat je Dicteren hebt geselecteerd, verschijnt er een werkbalkje waarin een pictogram van een microfoon staat. Klik op deze knop en begin met praten.

Belangrijk: spreek ook alle leestekens uit die je wilt toevoegen. Klik opnieuw op het pictogram van de microfoon als je klaar bent met dicteren. Het is tijdens het inspreken mogelijk om via het toetsenbord tekst te corrigeren of gewoon iets extra bij te typen. Dan moet je natuurlijk even zwijgen en als je klaar bent, plaats je de cursor op de plek waar je verder wilt gaan met dicteren.

Wanneer de microfoonknop blauw is, weet je dat de opname loopt.

Instellingen regelen

In het werkbalkje staat een tandwieltje waarmee je de instellingen van de dicteerfunctie regelt. Bovenaan selecteer je de Gesproken taal. De functie is standaard ingesteld in het Nederlands. Daaronder kies je de microfoon die je aanspreekt. In dit voorbeeld werken we bijvoorbeeld met een laptop, waarop we een externe microfoon hebben aangesloten. Wij hebben er in de instellingen voor gezorgd dat Word onze woorden via een goede externe microfoon opvangt en niet via de interne microfoon van de laptop.

Daaronder kun je de Automatische interpunctie inschakelen. Met automatische interpunctie hoef je de leestekens als punt en komma in principe niet uit te spreken. De interpunctie wordt dan bepaald door de pauzes tijdens het dicteren. De onderste functie, Gevoelige woordgroepen filteren, gebruik je om grof taalgebruik te censureren. Wanneer de spraakherkenning een grof woord waarneemt, wordt de gemaskeerde versie getypt. Als je bijvoorbeeld het F-woord uitspreekt, typt Word ****. Ook deze optie staat standaard ingeschakeld.

Let erop dat de juiste microfoon is ingesteld.

Interpunctie

Zelfs als je de Automatische interpunctie hebt ingeschakeld, kun je voor de duidelijkheid toch nog de leestekens uitspreken. Word begrijpt dat en plaatst deze niet dubbel. Bij het inspreken van leestekens moet je ervoor zorgen dat ze op een manier worden uitgesproken die past bij hoe de dicteerfunctie ze verwerkt. Als je bijvoorbeeld zegt: “Nu moet je een komma plaatsen”, dan schrijft de dicteerfunctie deze woorden letterlijk uit in plaats van dat er daadwerkelijk een komma wordt ingevoegd.

De dicteerfunctie begrijpt daarnaast diverse opdrachten, zoals nieuwe regel, nieuwe alinea, euroteken, apostrof s, enkel aanhalingsteken, afbreekstreepje, vierkante haak openen, vierkante haak sluiten, aanhalingsteken open en aanhalingsteken sluiten. Tekst opmaken in vet of cursief en woorden verwijderen lukten bij ons met de dicteerfunctie niet. Dat moesten we handmatig doen. Na het inspreken kun je de tekst ter controle nog even laten voorlezen door Word. Gebruik de toetscombinatie Ctrl+A om alles te selecteren. Daarna ga je naar het tabblad Controleren en je klikt op de knop Voorlezen.

De dicteerfunctie begrijpt ook speciale tekens.

Ook mobiel

De dicteerfunctie werkt ook in de Word-app op een iPhone, iPad of Android-apparaat. Open de app en start een nieuw document door op het plusteken te tikken. Daarna tik je op het pictogram van de microfoon. Soms kan het nodig zijn om op een willekeurige plek in het document te tikken om de microfoon zichtbaar te maken. Weer spreek je de tekst in terwijl je de leestekens ook uitspreekt. Ben je klaar, dan tik je opnieuw op de knop Dicteren.

Ook op een mobiel apparaat werkt de dicteerfunctie van Word uitstekend.

Opname voor transcriptie

Microsoft Word kan ook opnamen transcriberen. Transcriberen is alles wat wordt uitgesproken omzetten in tekst. Je kunt hiervoor een live-opname maken of een bestaand audiobestand importeren. Windows heeft voor het opnemen een uitstekende tool in het systeem zitten. In Windows 10 heet deze toepassing Voicerecorder, in Windows 11 heet de nieuwe versie Geluidsrecorder.

Plug een microfoon in en open de app. In de linkerbenedenhoek controleer je of Geluidsrecorder de juiste microfoon gebruikt. Vervolgens start je de opname met de rode knop onderaan of door de toetscombinatie Ctrl+R (met de R van record) in te drukken. Om de opname te pauzeren, gebruik je de Pauzeknop of druk je op Alt+P. Herhaal dit om de opname verder te zetten. Ben je klaar, dan druk je op de Stop-knop, of druk op Enter of Escape.

In de nieuwe versie van Geluidsrecorder wordt het geluid met een diagram weergegeven.

Geen computer bij de hand?

Een voicerecorder werkt net zo goed!

Benoemen en lokaliseren

In de linkerkolom van de app lees je de namen van de opname. Iedere opname krijgt standaard de naam Aan het opnemen gevolgd door de datum en tijd. Ook zie je hoelang de opname duurt. Geef het bestand dat je dadelijk wilt transcriberen een eigen naam door met de rechtermuisknop in de linkerkolom op het bestand te klikken. Selecteer vervolgens de opdracht Naam wijzigen. Typ een nieuwe naam en bevestig.

Alle opnamen worden samen opgeslagen. Klik met de rechtermuisknop op het geluidsbestand dat je nodig hebt en selecteer in het contextmenu de opdracht Weergeven in map. Windows Verkenner opent de juiste map. Eventueel kun je het bestand hier kopiëren om het bijvoorbeeld tijdelijk op je bureaublad te plaatsen.

Via de rechtermuisknop open je de locatie waar het geluidsbestand staat.

Transcriptie starten

Terug naar Microsoft Word waar je de opdracht Transcriberen onder de knop Dicteren terugvindt. Deze functie zit in de Windows-versie van Microsoft Word, maar niet in de macOS-variant. Wat die laatste betreft, geen nood. De Apple-club die deze functie toch wil gebruiken, kan net zo goed een beroep doen op de webversie van Word die minstens even goed werkt. Ga naar https://office.com en klik op de knop Aanmelden. Typ het e-mailadres en wachtwoord van je Microsoft-account en klik op Aanmelden.

Klik nu links op het Word-pictogram, open een nieuw leeg document en daarna vind je ook hier in het tabblad Start de knop Dicteren / Transcriberen. Het maakt niet uit of je de online- of desktop-versie gebruikt. Door op de knop Transcriberen te klikken, opent aan de rechterkant een zijbalk waar je eerst de taal selecteert voor de transcriptie. In het keuzemenu vind je de lijst van alle talen waaronder het Nederlands. Deze lijst is alfabetisch gerangschikt, maar Nederlands staat hier net onder Deens. Waarschijnlijk is dit een overblijfsel van de alfabetische rangschikking op basis van de term ‘Dutch’.

Selecteer de taal om het audiobestand te interpreteren en start de opname.

Live-opname starten

Wil je rechtstreeks gesproken tekst transcriberen? Klik dan op de blauwe knop Opname starten. Hiermee opent rechts het deelvenster Transcribe. Laat het deelvenster open tijdens de opname. Je ziet in het midden een blauwe microfoonknop. Als je daarop klikt, kun je de opname pauzeren. Klik er opnieuw op om door te gaan. Je kunt zo vaak starten en stoppen als je zelf wilt. Ondertussen loopt een teller die aangeeft hoelang de opname bezig is.

In tegenstelling tot bij de dicteerfunctie wordt tekst die je uitspreekt nog niet automatisch in het geopende Word-document toegevoegd. Alle geluidsopnamen die je op deze manier maakt, worden opgeslagen als wav-bestanden in de cloud in de map Onedrive / Documenten / Geluidsopnamen. Ben je klaar, dan gebruik je de knop Nu opslaan en een transcriptie maken. Zodra het bestand is geüpload, gaat Word aan de slag met het converteren van de gesproken tekst naar geschreven woorden. Voor langere opnamen kan het transcriberen echt even duren.

Tijdens de opname loopt een teller die de duur aangeeft.

Transcriptie invoegen

Het resultaat krijg je te zien in de rechterbalk. Bovenaan staan de besturingsknoppen om de audio te beluisteren. Daaronder lees je de transcriptie. Is de tekst door dezelfde persoon ingesproken, dan lees je naast iedere tijdstempel Spreker 1.

Het transcript wordt opgeslagen en je kunt dit deelvenster sluiten en later teruggaan. Om de transcriptie in het Word-document in te sluiten klik je op de knop Toevoegen aan het document. Daarmee verschijnt er een keuzemenu met vier opties: Alleen tekst, Met sprekers, Met tijdcodes en Met tijdscodes en sprekers. Geef aan wat je nodig hebt. In het Word-bestand staat bovenaan een link naar het wav-bestand met de opname en daaronder komt de uitgeschreven versie. Helemaal rechts onderaan in de zijbalk staat de knop om een Nieuwe transcriptie te starten.

Er zijn vier manieren om de transcriptie in de Word-tekst toe te voegen.

Aandachtspunten

Transcriberen kan zelfs helpen om vergaderingen te notuleren. Als het om lange vergaderingen gaat, dan kun je de opname het beste vastleggen in onderdelen of agendapunten. Op die manier duurt het maken van de transcriptie niet te lang. Zorg vooral voor een goede microfoon. De kwaliteit van de audio is belangrijk om de transcriptie zo nauwkeurig mogelijk te maken. Wanneer het gaat om een vergadering in een grote ruimte, is een opname met de dictafoon van je mobiele toestel of je laptop niet van voldoende kwaliteit. Uiteraard kunnen ook verschillende dialecten de nauwkeurigheid van de transcriptie beïnvloeden. Microsoft zegt dat de audio-opname niet op haar servers wordt bewaard. Toch moet je uitkijken wanneer er privacygevoelige of vertrouwelijke onderwerpen worden besproken om die op te nemen en te transcriberen. Ten slotte moet je de transcriptie altijd nog controleren op fouten.

Voor de opname start, waarschuwt Microsoft dat je toestemming moet vragen van alle sprekers.

Opname inladen

De functie werkt ook met audio-opnamen die je vooraf hebt gemaakt met Windows Geluidsrecorder zoals we eerder hebben uitgelegd. Op die manier maak je rustig de opname om die achteraf thuis te verwerken. Nadat je in het tabblad Start de opdracht Dicteren / Transcriberen hebt gekozen, selecteer je eerst weer de taal en daarna gebruik je de knop Audio uploaden.

Voor de gelegenheid hebben we een dialoog opgenomen tussen twee personen. Opnieuw verschijnt het geluidsbestand bovenaan en de transcriptie in de zijbalk. Deze keer zie je duidelijk wat Spreker 1 heeft gezegd en hoe Spreker 2 heeft gereageerd. Om duidelijker te maken wie wat gezegd heeft, ga je met de muisaanwijzer over Spreker 1 en gebruik je het potloodje dat verschijnt. Op die manier wijzig je ‘Spreker 1’ bijvoorbeeld in de naam van deze persoon. Vink daarbij de optie Alles wijzigen Spreker 1 aan, zodat de aanpassing in de volledige transcriptie wordt uitgevoerd. Wanneer je met de muisaanwijzer over zo’n stukje tekst gaat, zie je niet alleen het potloodje, maar ook een plusteken. Door daarop te klikken voeg je dit stukje tekst toe aan het document zonder de link naar het audiofragment. Doorloop de tekst in de rechterbalk. Zitten er nog fouten in de tekst, dan kun je die daar corrigeren voordat je de inhoud toevoegt aan het openstaande Word-document.

Het is mogelijk om de aanduiding ‘Spreker 1’ en ‘Spreker 2’ te vervangen door namen of persoonsaanduidingen.

Transcriptie samenvatten

Heb je op deze manier een transcriptie gemaakt van een vergadering, dan kan dit behoorlijk uit de klauwen lopen. Om de tekst samen te vatten, zodat de lezer van dit verslag niet alles woordelijk moet verwerken, kun je een beroep doen op de AI van Copilot. Klik in het tabblad Start op de knop Copilot en voer een prompt in. Een prompt is een geschreven opdracht. Geef bijvoorbeeld als prompt: Dit document samenvatten. Klik op Enter en laat AI het werk doen.

Je kunt altijd Copilot inschakelen om een transcriptieverslag te laten samenvatten.

Watch on YouTube