ID.nl logo
Het oor wil ook wat: personaliseer de Windows-geluiden
Huis

Het oor wil ook wat: personaliseer de Windows-geluiden

In Windows is het mogelijk om niet alleen je bureaubladachtergrond, maar ook systeemgeluiden te vervangen en te personaliseren. Daarnaast kun je met de juiste aanpassingen en tools problemen met audio oplossen en de geluidskwaliteit verbeteren.

Na het lezen van dit artikel weet je hoe je systeemgeluiden in Windows door eigen bestanden kunt vervangen en hoe je problemen met het geluid kunt oplossen:

  • Eigen geluiden instellen
  • Volume (per app) instellen
  • Geluid ruimtelijker laten klinken
  • Audiodrivers repapreren

Handig! Externe pc-speakers voor levendig geluid: waar moet je aan denken bij aanschaf?

Tip 01: Venster Geluid

Windows heeft standaardgeluiden voor diverse gebeurtenissen, zoals het verbinden van een apparaat, bij een onverwachte fout of wanneer het gebruikersaccountbeheer verschijnt. Voor andere acties, zoals het starten of sluiten van een programma of het minimaliseren van een applicatievenster, zijn standaard geen geluiden ingesteld. Veel gebruikers weten niet dat ze voor bijna 50 gebeurtenissen zelf kunnen kiezen welke geluiden ze willen horen.

Om dit aan te passen, ga je naar het dialoogvenster Geluid. Dit doe je door in Windows naar Instellingen te gaan en vervolgens Systeem / Geluid te kiezen, of door met de rechtermuisknop op het luidsprekericoon in de Windows-taakbalk te klikken en Geluidsinstellingen te selecteren. Klik vervolgens op Meer geluidsinstellingen. In het dialoogvenster Geluid open je het tabblad Geluiden.

Open het dialoogvenster Geluid op het tabblad Geluiden om eigen (systeem)geluiden in te stellen.

Tip 02: Andere geluiden

Op het tabblad Geluiden van het dialoogvenster Geluid staat waarschijnlijk de optie Windows standaard ingesteld en dat mag je voorlopig zo laten.

In de lijst bij Programmagebeurtenissen kies je onder Windows bijvoorbeeld voor Minimaliseren. Selecteer vervolgens een passend geluid in het uitklapmenu bij Geluiden. Tref je hier nauwelijks geluiden aan, klik dan op Bladeren en navigeer naar de map %windir%\media (waarschijnlijk komt dit overeen met C:\Windows\media). Hier bewaart Windows namelijk standaard de systeemgeluiden als wav-bestanden, zoals Windows Minimize.wav of Ring08.wav. Druk op Testen en daarna op Toepassen. Nu hoor je dit geluid telkens als je een applicatievenster minimaliseert. Windows luistert blijkbaar nauw: lukt het niet met het ene geluid, probeer het dan met een ander. Wil je het geluid verwijderen, selecteer dan weer Minimaliseren in de lijst en kies (geen) bij Geluiden. Op een vergelijkbare manier kun je bij ook andere gebeurtenissen het geluid aanpassen of verwijderen.

Je kunt trouwens ook naar een eigen geluidsbestand verwijzen dat je eerst in de map %windir%\media plaatst of op een locatie waar het bestand niet (onbedoeld) verwijderd dreigt te worden. In het kader ‘Wav!’ lees je hoe je audiobestanden kunt inkorten en naar wav kunt omzetten.

Een ander systeemgeluid instellen vergt weinig meer dan enkele muisklikken.

Wav! Als je een leuk deuntje hebt gevonden om aan een systeemgebeurtenis te koppelen, maar het is te lang of niet in wav-formaat, dan kun je dit met de juiste tools aanpassen.

Voor het inkorten van een audiobestand kun je AudioTrimmer gebruiken. Upload het bestand, houd Keep geselecteerd en verplaats de groene handvatten naar het begin en het einde van het gewenste fragment. Optioneel activeer je Fade in en/of Fade out. Klik op Crop en download het resultaat. Om een ander geluidsformaat naar wav om te zetten, gebruik je een onlinetool, zoals Convert audio to WAV. Sleep je audiobestand naar het venster of klik op Choose File. Je kunt optioneel parameters zoals bitratio, audiofrequentie en -kanalen, en PCM-formaat aanpassen en het audiofragment bijsnijden. Klik daarna op Start en Download om het geconverteerde bestand op te halen.

Voor zowel het bijsnijden als converteren kun je ook een gratis desktopapplicatie zoals Audacity gebruiken. Start de geïnstalleerde app, importeer het originele bestand, selecteer het fragment met de muis, kopieer dit met Ctrl+C en plak het in een nieuw project met Ctrl+N en Ctrl+V (kies Alleen geselecteerde audio). Bewaar dit in het gewenste formaat (zoals wav) via Bestand / Audio exporteren.

Audacity is een alleskunner: trimmen en converteren is zo gepiept.

Tip 03: Eigen geluidsschema

Als je het standaard-geluidsschema had geselecteerd en je een of meer systeemgeluiden wijzigt, slaat Windows deze wijzigingen automatisch op in een schema genaamd Windows standaard (aangepast). Dit voorkomt verwarring met het originele Windows geluidsschema. Je kunt je aangepaste geluiden ook opslaan in een eigen geluidsschema. Klik hiervoor op Opslaan als en geef een passende naam aan je schema. Dit nieuwe schema verschijnt dan in de selectielijst bij Geluidsschema. Een overbodig schema kun je weghalen met de knop Verwijderen. De schema’s Windows standaard en Geen geluiden kun je overigens niet verwijderen. Selecteer je dit laatste schema, dan verdwijnen de luidsprekericoontjes bij alle programmagebeurtenissen, wat handig is voor wie allergisch is geworden voor het gepiep en gekling van Windows.

Je kunt de geluidswijzigingen in een of meer eigen geluidsschema’s onderbrengen.

Tip 04: Aan- en afmelden

In eerdere versies van Windows kon je geluiden koppelen aan het in- en uitloggen bij Windows via de programmagebeurtenissen Windows aanmelden en Windows afmelden. Deze opties zijn in recentere versies niet direct zichtbaar, maar je kunt ze via een registerwijziging weer beschikbaar maken.

Druk op de Windows-toets+R en voer Regedit uit. Navigeer naar de sleutel Computer\HKEY_CURRENT_USER\AppEvents\EventLabels\WindowsLogoff. Selecteer deze sleutel en dubbelklik in het rechterdeelvenster op ExcludeFromCPL. Wijzig de waarde van 1 naar 0 en bevestig met OK. Herhaal dezelfde stappen voor de sleutel WindowsLogon, die je vlak daaronder vindt. Sluit vervolgens de Register-editor af.

Als je nu het dialoogvenster Geluid opent, vind je de opties Windows aanmelden en Windows afmelden terug tussen de programmagebeurtenissen. Je kunt hier nu geluiden aan koppelen, zoals Windows Logon.wav en Windows Logoff Sound.wav.

Liever ook een geluidje bij het aan- en afmelden? Dat kan.

Tip 05: Ander opstartgeluid

In het dialoogvenster Geluid vind je in de lijst met programmagebeurtenissen de optie Geluid van Windows starten afspelen. Dit is het geluid dat je hoort bij het opstarten van Windows. Je kunt deze optie uitschakelen om het geluid niet meer te horen of het vervangen door een eigen geluid. Deze procedure is echter complex en wijzigt het systeem diepgaand. Wil je dit wijzigen, dan is dat op eigen risico. Maak bij voorkeur eerst een herstelpunt!

Voor deze aanpassing is een tool als Resource Hacker nodig. Download en installeer Resource Hacker. Open het programma, ga naar File / Open en navigeer naar het systeembestand C:\Windows\SystemResources\imageres.dll.mun (ervan uitgaande dat je Windows 11 of Windows 10 versie 1903 of hoger gebruikt). Stel de bestandsweergave rechtsonder in op All files (*.*). In het linkerdeelvenster open je vervolgens de sectie WAVE en klik je op 5080 : 1033. Speel het geluid af met Play WAVE. Klik vervolgens met de rechtermuisknop op 5080 : 1033 en kies Replace Resource. Selecteer een geschikt wav-bestand. Bewaar de aangepaste imageres.dll.mun op je bureaublad via File / Save as en sluit Resource Hacker af.

Het Windows-opstartgeluid zit diep verborgen in een systeembestand en vereist een hacktool.

Tip 06: Opnieuw opstarten

Open vervolgens Instellingen in Windows, ga naar Systeem / Systeemherstel en druk op de knop Nu opnieuw opstarten (2x). Na de opstart klik je achtereenvolgens op Problemen oplossen / Geavanceerde opties / Opdrachtprompt. Hier voer je de volgende commando’s uit:

c:

cd c:\windows\systemresources

ren imageres.dll.mun imageres.dll.mun.oud

cd c:\users\<je_accountnaam>\desktop

copy imageres.dll.mun c:\windows\systemresources

Vervang <je_accountnaam> door je eigen Windows-gebruikersnaam. Verlaat daarna Opdrachtprompt en start door naar Windows. Je zou nu het nieuwe opstartgeluid moeten horen.

Deze procedure houdt in dat je eerst het originele systeembestand hernoemt (in een bestand met de extensie .oud), en vervolgens het originele bestand vervangt door het aangepaste bestand. Houd er rekening mee dat een Windows-update deze wijziging mogelijk ongedaan maakt. Je kunt deze wijziging ook altijd zelf terugdraaien door het vervangende bestand te verwijderen uit C:\Windows\SystemResources en de eerder gekopieerde versie weer te hernoemen naar imageres.dll.mun.

Opnieuw opstarten in een speciale Windows-omgeving is vereist.

Last van slecht geluid?

Losse luidsprekers laten vaak beter geluid horen

Tip 07: Relatief volume

Nu je de gewenste geluiden hebt ingesteld, kunnen mogelijk nog de audio-instellingen binnen Windows geoptimaliseerd worden. We nemen we hier Windows 11 als voorbeeld.

Je kunt bijvoorbeeld het optimale volume voor actieve programma’s zelf instellen. Klik met de rechtermuisknop op het luidsprekerpictogram in de Windows-taakbalk en kies voor Volumemixer openen. Hier kun je naast het algemene volume en het actieve uitvoer- en invoerapparaat, voor diverse apps het relatieve volume regelen met een schuifknop (van 0% tot 100%). Merk hier ook de knop Systeemgeluiden op, waar je het volume desgewenst standaard wat lager kunt instellen. Met de knop Opnieuw instellen onderaan zet je het volume van alle apps in één keer op 100% van het hoofdvolume. Nog iets makkelijker wordt dit met de gratis app EarTrumpet. Na installatie kun je rechtstreeks via een icoon in het Windows-systeemvak het volume van afzonderlijke apps instellen en een aangepaste in- en uitvoer voor deze apps instellen.

Bij audio- of videochatten, zoals met Skype of Teams, kun je het volume van bepaalde geluiden automatisch laten verminderen of uitschakelen. Open hiervoor weer het dialoogvenster Geluid en ga deze keer naar het tabblad Communicatie. Kies hier de gewenste optie, zoals Alle andere geluiden dempen of Het volume van andere geluiden verminderen met 80%. Bevestig met OK.

EarTrumpet laat je met één muisklik het volume van individuele apps instellen.

Tip 08: Extra geluidsopties

Afhankelijk van je hardware kun je verschillende audio-eigenschappen in Windows optimaliseren. Ga naar Instellingen en kies Systeem / Geluid. Klik op het pijlknopje naast het gewenste uitvoerapparaat. Hier kun je ook een nieuw uitvoerapparaat toevoegen, bijvoorbeeld  via bluetooth of Miracast. Bij elk uitvoerapparaat zie je extra instellingen, zoals het gewenste Audio-uitvoerformaat (bijvoorbeeld 24 bits, 48000 Hz Studio Quality) en het volume van het linker- en rechterkanaal. Er zijn ook opties voor Audioverbeteringen, die je kunt uitschakelen of instellen op Standaardeffecten van het apparaat. Bij Ruimtelijk geluid kun je kiezen voor opties als Windows Sonic for Headphones om het geluid ruimtelijker te laten klinken, wat vooral nuttig is bij games of films. Meer apps voor ruimtelijk geluid vind je in de Microsoft Store, zoals Dolby Access (Dolby Atmos for Headphones) of DTS Sound Unbound. Controleer wel zelf of je hardware hiermee overweg kan.

Om je luidsprekerconfiguratie te testen, open je het tabblad Afspelen in het dialoogvenster Geluid, selecteer je je afspeelapparaat en klik je op Configureren. Kies de meest geschikte configuratie, zoals Stereo of 7.1 Surround, en test elke luidspreker afzonderlijk door erop te klikken.

Afhankelijk van je (uitvoer)apparaat zijn er nog enkele optimalisaties mogelijk.

Equalizer Als je hardware het toelaat, kun je de geluidskwaliteit optimaliseren met betaalde apps zoals Dolby Access, die onder meer een softwarematige equalizer gebruiken. Er bestaan ook gratis apps met vergelijkbare functies, maar we raden je wel aan om voor de installatie een herstelpunt te maken.

Een wat oudere tool is ViPER4Windows. Zorg ervoor dat je V4W_Setup.zip downloadt, uitpakt en installeert. Deze bleek namelijk ook op een Windows 11-testtoestel te werken. Tijdens de installatie moet je aangeven voor welke audio-apparaten je de software wilt installeren, waarna een herstart van Windows is vereist.

Een vergelijkbare gratis tool is Equalizer APO. Start na de installatie en een herstart van Windows de app Configuration Editor. Het is mogelijk om ViPER4Windows en Equalizer APO naast elkaar te gebruiken. Activeer bij ViPER4Windows via Setting / Settings dan de optie Enable APO coexists. Maar eigenlijk raden we dit gewoon af, met het oog op mogelijke stabiliteitsproblemen.

Hoe dan ook, beide tools bieden uitgebreide audio-instellingen en een equalizer met diverse vooraf ingestelde configuraties.

Audiofielen (met de nodige hardware) weten vast goed weg met apps als Equalizer APO.

Tip 09: Snelle check-up

Je hebt alle (systeem)geluiden naar wens ingesteld en de audio op alle beschikbare manieren geoptimaliseerd en plots gebeurt het: Windows blijft stil of het geluid is ondermaats of valt af en toe weg.

Begin dan met het controleren van het audiovolume via het luidsprekerpictogram in het Windows-systeemvak. Zorg ervoor dat het volume is ingeschakeld en verhoog indien nodig de schuifknop. Open ook de Volumemixer en controleer of het volume van de betreffende app niet op 0% staat. Het kan zijn dat andere apps de audio-uitvoer hebben overgenomen. Sluit deze apps en kijk of het geluid met andere apps en apparaten nu wel functioneert. Controleer ook het ingestelde uitvoerapparaat via Instellingen / Systeem / Geluid. Klik op de pijlknop bij het betreffende apparaat en klik indien nodig op Toestaan en vervolgens op Testen.

Als de problemen aanhouden, controleer dan de verbindingen van alle audiokabels. Voor een bluetooth-verbinding ga je naar Instellingen / Bluetooth en apparaten en controleer je of het apparaat goed is gekoppeld.

Gebruik ook gerust de ingebouwde probleemoplosser van Windows. We beperken ons hier tot Windows 11. Klik met de rechtermuisknop op het luidsprekerpictogram en kies Problemen met geluid oplossen. Klik op Ja voor een geautomatiseerde diagnostiek en volg de verdere instructies van de wizard. In dit dialoogvenster vind je ook links naar online hulpbronnen van Microsoft voor problemen met de microfoon en verbindingsproblemen bij bluetooth-audioapparaten.

Klop gerust ook even bij de ingebouwde probleemoplosser aan.

Tip 10: Grondige controle

Als de stappen in de vorige tip niet werken, controleer dan de audiodrivers. Druk op Windows-toets+X en kies Apparaatbeheer. Open de sectie Besturing voor geluid, video en spelletjes en klik met de rechtermuisknop op het stuurprogramma van je audioapparaat. Als er onlangs een driverupdate is uitgevoerd, kun je terugkeren naar de vorige versie die wel werkte. Ga hiervoor naar Eigenschappen, open het tabblad Stuurprogramma en klik op Vorig stuurprogramma. Probeer ook een driverupdate; klik op Stuurprogramma bijwerken en kies eerst Automatisch zoeken naar stuurprogramma’s. Als dit niet werkt en je hebt een geschikte driver gevonden op de website van de producent, kies dan voor Op mijn computer naar stuurprogramma’s zoeken en volg de instructies. Als laatste redmiddel kun je het apparaat verwijderen, in de hoop dat Windows na een herstart automatisch een goed functionerende driver installeert.

Als het probleem niet door de driver wordt veroorzaakt, druk dan op Windows+R, voer services.msc uit en controleer of de services Windows Audio, Windows Audio Endpoint Builder en Remote Procedure Call (RPC) actief zijn. Als dit niet het geval is, rechtsklik dan op de betreffende service, kies Eigenschappen, wijzig het opstarttype in Automatisch en herstart de pc.

Mogelijk is je audiodriver corrupt en aan vervanging toe.

Watch on YouTube
▼ Volgende artikel
Broodroosters anno nu: veel meer dan een paar sneetjes toast
© Lightfield Studios - stock.adobe.com
Huis

Broodroosters anno nu: veel meer dan een paar sneetjes toast

Of je nu trek hebt in toast met avocado en een gepocheerd eitje of in een klassieke tosti met ham en kaas: met het moderne broodrooster kan het allemaal. Benieuwd wat broodroosters anno nu zo bijzonder maakt? We vertellen je er alles over.

In het kort: Moderne broodroosters zijn echte alleskunners: naast het roosteren van brood gebruik je ze ook voor het maken van tosti's, het opwarmen van croissants en het ontdooien van bevroren brood. En ze kunnen vaak nog veel meer dan dat. In dit artikel lees je wat moderne broodroosters allemaal kunnen en in welk opzicht ze verschillen van de meer traditionele modellen.

Lees ook: 🥪 Gezonde tosti's om de hele middag op door te gaan

'Ouderwetse' broodroosters doen precies wat ze moeten doen. Je doet er één of twee sneetjes brood in, wacht een paar minuten en plop: daar heb je je perfect gebruinde en knapperige toast. Deze modellen zijn dankzij hun eenvoudige werking nog altijd bij veel mensen in trek, maar er er is ook steeds meer vraag naar modellen die meer kunnen dan alleen brood roosteren. Van het maken van tosti's tot het roosteren van bagels en croissants: met de nieuwste modellen heb je je tosti-ijzer of oven haast niet meer nodig! Veel modellen zijn daarnaast voorzien van allerlei handige extra's, zoals een ontdooifunctie en speciale sleuven voor extra groot of klein brood. En dan hebben we het nog niet eens over de vele bruiningsstanden op moderne broodroosters.

Bruiningsstanden 

Traditionele broodroosters zitten vaak lekker simpel in elkaar, met een draaiknop die je keuze biedt uit drie tot hoogstens vijf standen. Maar het beperkte aantal opties op deze modellen heeft wel als nadeel dat je niet altijd evenveel controle hebt over hoe bruin je sneetjes brood worden. Moderne broodroosters beschikken vaak over veel meer bruiningsstanden, gemiddeld tussen de zes en negen. De lagere standen zijn ideaal voor het licht roosteren van dun of oud brood, terwijl de hogere standen perfect zijn om brood donkerbruin te krijgen of om zwaarder brood zoals volkoren of roggebrood te roosteren. Sommige modellen hebben zelfs slimme sensoren die de dikte van het brood detecteren en op basis daarvan de roostertijd aanpassen. Handig! 

Ontdooifunctie

Brood ontdooien kan best een gedoe zijn. Op het aanrecht duurt het lang, voor gelijkmatig ontdooien in de oven moet je maar net de juiste instellingen weten en in de magnetron wordt bevroren brood snel slap. In een broodrooster met ontdooifunctie wordt het een stuk eenvoudiger. Het enige wat je hoeft te doen, is de bevroren sneetjes brood in het rooster te plaatsen en de ontdooistand te selecteren. Het broodrooster past vervolgens automatisch de tijd en temperatuur aan, zodat je brood gelijkmatig ontdooit zonder dat het verbrandt. Deze functie werkt ook goed voor bevroren croissants of andere kleine broodjes.

©Goffkein - stock.adobe.com

Hoeveelheid sleuven

Voor grotere gezinnen is een broodrooster met maar twee sleuven niet altijd handig. Zeker als jullie gezellig samen aan tafel willen eten, is het niet ideaal om steeds op je beurt te moeten wachten. Gelukkig zijn broodroosters er tegenwoordig in allerlei soorten en maten, met bijvoorbeeld ruimte voor vier sneetjes brood of speciale sleuven voor extra lang brood (denk aan zuurdesem of stokbrood) of breed brood (zelf gesneden brood of croissants en bagels). Sommige modellen beschikken over sleuven met liftfunctie voor kleine sneetjes brood, zodat je je handen niet hoeft te branden. Er zijn ook modellen met een enkele brede sleuf waarin je meerdere sneetjes brood naast elkaar plaatst. 

Extra functies

Naast de ontdooistand hebben moderne broodroosters vaak nog veel meer handige functies. Zoals een opwarmstand die brood alleen opwarmt zonder het te roosteren: handig voor overgebleven croissants of andere afgebakken broodjes. Of een sneltoastfunctie, die brood snel en efficiënt roostert als je haast hebt. Een warmhoudrooster komt mooi van pas als je veel sneetjes brood achter elkaar wilt roosteren: deze houdt je brood tot wel vijftien minuten warm. 

Ook voor tosti's en bagels hebben moderne broodroosters vaak speciale standen. De tosti-stand zorgt ervoor dat het brood langzaam wordt verhit zodat ondertussen de kaas kan smelten. Eventuele meegeleverde tostiklemmen voorkomen dat het een knoeiboel wordt in je broodrooster. De bagelstand is speciaal ontworpen om bagels perfect te roosteren, met een zachte buitenkant en een krokante binnenkant. 

©morkovkapiy - stock.adobe.com

Design

Als je ook de uitstraling van je broodrooster belangrijk vindt, bieden moderne broodroosters je meer dan genoeg keus. Broodroosters anno nu zijn namelijk allang niet meer alleen maar basic zwart of zilver. Steeds meer fabrikanten bieden modellen in stijlvolle kleuren, zoals zachtroze, mintgroen of lichtblauw. Of wat dacht je van een opvallend retromodel in felrood? Gerenommeerde merken als Russell Hobbs, KitchenAid en Smeg verkopen verschillende kwalitatieve broodroosters in een origineel design. Misschien geef je niks om design en ga je liever voor functionaliteit. In dat geval is een broodrooster met transparante zijkanten misschien wat voor jou: hiermee hou je tijdens het roosteren precies bij hoe bruin je sneetjes kleuren.

▼ Volgende artikel
Zo bespaar je flink met groenten, fruit en kruiden uit eigen tuin*
© encierro - stock.adobe.com
Huis

Zo bespaar je flink met groenten, fruit en kruiden uit eigen tuin*

Groenten, fruit en kruiden uit eigen tuin kunnen een flinke besparing opleveren. Zeker als je kiest voor soorten die in de winkel duur zijn, weinig verzorging vragen en jaar na jaar opnieuw groeien. Je hoeft er geen groene vingers voor te hebben en ook geen grote tuin. In dit artikel lees je welke planten slim zijn om te kweken, hoe je begint en waar je op moet letten om zoveel mogelijk uit je oogst te halen.

* Of van je eigen balkon natuurlijk

In dit artikel lees je: • Waarom zelf kweken geld bespaartWelke groenten je makkelijk zelf kweekt, ook in pottenWelke fruitplanten jarenlang opbrengst gevenOf je beter kruiden kunt kopen of zelf zaaienWelke kruiden goed groeien in pottenWanneer je het beste kunt zaaien of plantenHoe je je oogst beschermt tegen slakken, rupsen en vogelsWaarom avocado's kweken in Nederland nauwelijks zin heeftHoe je eenvoudig begint, ook zonder moestuin

Lees ook: Ingemaakt! 4 manieren om zelf thuis voedsel te conserveren

Waarom zelf kweken loont

In de supermarkt kunnen verse bessen, kruiden en biologische groenten behoorlijk aantikken. Een klein bosje rozemarijn kost al snel meer dan een euro, terwijl een rozemarijnplantje je jarenlang voorziet als je 'm goed behandelt. Ook courgettes, cherrytomaatjes en paprika's zijn flink aan de prijs, terwijl je ze zelf makkelijk kweekt, zelfs in een pot.

Daarnaast scheelt het in verpakkingsmateriaal, voorkom je verspilling en smaakt alles verser dan vers. Zelfs op een balkon of klein terras kun je met een paar bakken al behoorlijk wat opbrengen.

Groenten: veel opbrengst, dus dat bespaart geld!

Voor deze groenten heb je weinig ruimte of moeite nodig, terwijl ze wel een goede opbrengst geven.

1. Courgette

Courgette groeit snel, vraagt weinig aandacht en geeft veel vruchten. Eén plant kan je wekenlang oogst opleveren. Toegegeven, in de zomermaanden zijn ze best betaalbaar in de winkel. Maar juist door de grote opbrengst kun je er makkelijk ook iemand anders blij mee maken en je kunt ze inmaken voor de winter.

  • Zaaien: april binnen, mei buiten

  • Zon: veel zon

  • Grond: luchtige, voedzame grond

  • Let op: geef genoeg water, vooral bij warm weer

  • Oogsten: juli t/m september; regelmatig plukken stimuleert nieuwe groei

2. Cherrytomaten

Perfect voor op het balkon. In pot of in de volle grond.

  • Zaaien: maart binnen, uitplanten in mei

  • Zon: volle zon, uit de wind

  • Grond: goed doorlatend en rijk aan voeding

  • Let op: bind ze op en haal regelmatig dieven (zijscheuten) weg

  • Oogsten: juli t/m september; regelmatig plukken stimuleert nieuwe groei

3. Prei

Prei is populair en veelzijdig. Je kunt het hele jaar door zaaien, afhankelijk van de soort (zomer- of winterprei).

  • Zaaien: februari tot juni

  • Zon: zon of halfschaduw

  • Grond: losse, voedzame grond

  • Let op: plant jonge prei diep, dat zorgt voor lange witte stelen

  • Oogsten: juli t/m september; regelmatig plukken stimuleert nieuwe groei

4. Paprika

Paprika's doen het goed in een pot op een zonnig balkon of in een kas. Ze vragen iets meer aandacht, maar zijn het waard.

  • Zaaien: februari binnen

  • Zon: veel zon, liefst beschut

  • Grond: voedselrijke potgrond

  • Let op: paprika's houden van warmte – een kas of warm hoekje helpt enorm

  • Oogsten: augustus t/m oktober; zodra paprika's volledig gekleurd zijn oogsten

5. Rucola

Korte groeicyclus, dus je kunt meerdere keren per seizoen zaaien.

  • Zaaien: maart tot september

  • Zon: liefst halfschaduw, anders wordt het snel bitter

  • Grond: normale tuingrond, niet te droog

  • Let op: jonge rucola is het lekkerst – wacht niet te lang met oogsten

  • Oogsten: mei tot oktober; al 4-6 weken na zaaien

©Brent Hofacker

Fruit: planten voor jarenlange opbrengst

Met fruitstruiken of -bomen leg je de basis voor een structurele besparing. Na het eerste jaar begint de oogst, en die wordt vaak elk jaar groter.

1. Blauwe bes

Duur in de winkel, maar als struik jarenlang opbrengst.

  • Planten: november tot maart

  • Zon: volle zon

  • Grond: zure grond (meng turf door de aarde)

  • Let op: geef bij droogte water met regenwater (geen kalkrijk kraanwater)

  • Oogsten: juli t/m september; vruchten regelmatig plukken als ze volledig blauw zijn

2. Framboos

Geeft snel oogst, kan ook in grote pot op balkon.

  • Planten: najaar of vroeg voorjaar

  • Zon: liefst veel zon

  • Grond: goed doorlatend, voedzaam

  • Let op: snoei oude takken na de oogst voor meer vruchtvorming

  • Oogsten: juni t/m oktober; afhankelijk van ras, pluk zodra rijp

3. Aardbeien

Makkelijk, ook in hangpotten.

  • Planten: maart of augustus

  • Zon: volle zon

  • Grond: luchtige aarde, niet te nat

  • Let op: verjong elk jaar door nieuwe stekken te planten

  • Oogsten: juni t/m september; direct oogsten zodra ze volledig rood zijn

4. Vijg (in pot)

Zelfs op een balkon kun je een vijgenboom houden.

  • Planten: voorjaar

  • Zon: volle zon, beschut plekje

  • Grond: voedzame, goed doorlatende grond

  • Let op: bescherm bij strenge vorst

  • Oogsten: augustus t/m oktober; vijgen oogsten als ze zacht en volledig gekleurd zijn

©Valery Sheiko | draw05 - stock.adobe.com

Kruiden: kopen of zaaien?


Kopen: sneller en makkelijker

Bij kruiden als rozemarijn, tijm, munt en bieslook is een plantje van het tuincentrum of zelfs de supermarkt vaak de handigste optie.

  • Je hebt direct een oogstbare plant

  • Je ziet meteen of de plant gezond is

  • Je bespaart tijd, want kiemen duurt bij sommige soorten weken

  • Vooral houtige kruiden (rozemarijn, tijm) groeien langzaam uit zaad

Belangrijk is wel dat je supermarktplantjes niet als wegwerpkruid gebruikt. Verpot ze in voedzame aarde, geef ze licht, en knip regelmatig bij. Zo gaan ze makkelijk maanden (soms jaren) mee.

Zaaien: zinvol bij snelle groeiers

Kruiden als basilicum, koriander, dille en peterselie kun je prima zaaien, vooral als je ze in grotere hoeveelheden gebruikt.

  • Goedkoop: één zakje zaad geeft veel planten

  • Leuk om te doen in de lente

  • Je kunt steeds nieuwe rondes opkweken

Maar ook hier geldt: zaaien vraagt aandacht. Je hebt een warme, lichte plek nodig en moet zorgen dat de kiemplantjes niet uitdrogen of omvallen.

Kruiden: altijd vers binnen handbereik

Verse kruiden zijn duur, terwijl een plantje vaak jarenlang meegaat. Deze soorten zijn eenvoudig in onderhoud en groeien goed in potten.

1. Rozemarijn

  • Zon: volle zon

  • Grond: droge, arme grond

  • Let op: geef weinig water, winterhard tot -10 °C, snoei regelmatig takjes om groei compact te houden

  • Oogsten: het hele jaar

2. Tijm

  • Zon: veel zon

  • Grond: doorlatend, kalkrijk

  • Let op: snoei regelmatig voor compacte groei, regelmatig toppen

  • Oogsten: hele jaar door

3. Munt

  • Zon: halfschaduw of zon

  • Grond: vochtig, niet te droog

  • Let op: woekert, dus altijd in pot houden

  • Oogsten: maart t/m november; jonge blaadjes smaken het beste

4. Bieslook

  • Zon: halfschaduw tot zon

  • Grond: voedzaam, vochtig

  • Let op: bloeit in zomer, maar dan kun je nog steeds de stengels oogsten

  • Oogsten: maart t/m oktober; knip regelmatig voor verse aanwas

©stockcreations

Wanneer zaaien of planten?

GewasBinnen zaaienBuiten zaaienPlantenOogsten vanaf
Courgetteaprilmeimeijuli–sept
Cherrytomaatmaartmeimeijuli–sept
Preifebruari–maartapril–juni-juli–dec
Paprikafebruari–maartmeimeijuli–sept
Rucola-maart–sept-april–okt
Blauwe bes--nov–maartjuli–aug
Framboos--okt–mrtjuni–aug
Aardbei--maart/augjuni–juli
Vijg--voorjaaraug–okt
Rozemarijn-maart–julimaart–meihet hele jaar
Tijm-maart–julimaart–meihet hele jaar
Munt-maart–julimaart–meihet hele jaar
Bieslook-maart–julimaart–meihet hele jaar
Basilicummaart–meimei–juli-juni–sept
Koriandermaart–aprilapril–juni-mei–aug
Dillemaart–aprilapril–juni-mei–aug
Peterseliefebruari–aprilmaart–juli-mei–okt

Wat te doen tegen slakken, rupsen en vogels?

Zodra het groen gaat groeien, ontdekken ook dieren je tuin. Met deze tips houd je de schade beperkt:

Slakken:

  • Leg koperen munten rond potten of bedden

  • Zet schuilplaatsen zoals omgekeerde bloempotten om ze weg te vangen

  • Kies planten die slakken minder lekker vinden (zoals rozemarijn of tijm)

  • Zet een schoteltje met bier neer

Rupsen:

  • Controleer planten regelmatig op eitjes (onder bladeren)

  • Plant afrikaantjes of dille tussen je groenten – die trekken natuurlijke vijanden aan

  • Gebruik fijnmazig net als je veel last hebt

Vogels:

  • Span vogelnetten over bessenstruiken

  • Hang oude cd's of glimmend lint op om ze af te schrikken

  • Zet een nep-roofvogel in de buurt van je fruit

©APISIT Wilaijit

Kun je zelf avocado's kweken? Hoewel avocado's duur zijn in de winkel, is het niet realistisch om ze zelf te kweken met het idee dat je er ooit van zult oogsten. Je kunt de pit laten kiemen – bijvoorbeeld in een glas water of direct in potgrond – en daar groeit met wat geduld een mooie plant uit. Maar een echte avocado-oogst? Die blijft in Nederland vrijwel altijd uit. De boom heeft jaren nodig om vrucht te dragen, meestal tussen de zeven en tien jaar, en stelt hoge eisen aan temperatuur en licht. Buiten overleeft hij onze winters niet. Zelfs in een kas is het lastig om genoeg warmte en luchtvochtigheid te bieden. Daarbij komt dat veel soorten alleen vruchten dragen als er een tweede, genetisch afwijkende boom in de buurt staat voor kruisbestuiving. Leuk dus als groene kamerplant, maar niet als serieuze manier om geld te besparen op avocado's.

Begin klein, groei vanzelf

Je hoeft niet meteen een hele moestuin aan te leggen. Begin met drie bakken op je balkon of een paar vaste planten in een zonnig hoekje. Kies soorten die je vaak gebruikt en die je veel geld schelen in de winkel. Na een eerste jaar weet je wat werkt en kun je stap voor stap uitbreiden.

 

Moestuinzaden?

Heel veel keus