De afgelopen maanden is ChatGPT veelvuldig in het nieuws geweest. Door middel van artificiële intelligentie (AI) is deze dienst in staat geloofwaardige chats en teksten te genereren op basis van jouw eisen. Microsoft en Google zijn er als de kippen bij om AI ook te gebruiken.

Is het een technologische race tussen Microsoft en Google? Of willen de techgiganten dolgraag de aandacht afleiden van de negatieve tendens rondom de massa-ontslagen? Hoe dan ook: AI is volgens de bedrijven de moeite waard om veel mankracht en publiciteit op te zetten. Sterker nog: beide techbedrijven stellen dat AI de toekomst van zoekmachines is.

Het is dan ook een race geworden tussen beide bedrijven om te laten zien wie het eerst AI toepast. Uit het niets verscheen dinsdagavond een persbericht van Google over Bard. De dienst die net als ChatGPT teksten kan genereren op basis van ingevoerde eisen, zoekopdrachten in dit geval. Maar waarom een persbericht op een maandagavond, terwijl er voor woensdag een grote aankondiging in Parijs gepland stond? Mogelijk had een plotselinge aankondiging van Microsoft op dinsdagavond daar invloed op. Want ook Microsoft introduceerde een gelijkwaardige dienst, die geïntegreerd wordt in Bing. De AI-race is ingezet.

Wat is ChatGPT?

Maar wat is ChatGPT? Sinds het najaar van 2022 is ChatGPT in het technieuws opgedoken… En eigenlijk nooit meer weggegaan. ChatGPT (waarbij GPT staat voor ‘Generative Pre-trained Transformer’) is in staat chatgesprekken te voeren met mensen en teksten te genereren. Hiervoor worden talloze online bronnen en conversaties geraadpleegd. ChatGPT is overigens niet de eerste AI die hiertoe in staat is. Maar wel de eerste uitvoering die indrukwekkend goed werkt. Al eerder in 2016 bijvoorbeeld lanceerde Microsoft op Twitter chatbot Tay. Door de chatbot openbaar zijn werk te laten doen kon deze veel leren over interactie met mensen. Hoe meer interactie, hoe meer de chatbot leert. Het liep echter uit op een PR-ramp voor Microsoft omdat Tay binnen korte tijd verschrikkelijke racistische uitingen tweette, waarna de bot vluchtig offline gehaald werd. Om er nooit meer wat van te horen.

©PXimport

ChatGPT gaat verder dan interactie. De AI is in staat hele teksten te genereren. Ongeacht het nu rijmpjes, liedjes, verhalen of droge informatie is. De AI spreekt vele talen en doet precies wat je in de tekstomschrijving invoert. Nu al is de impact groot. Studenten gebruiken het zelfs om essays en boekverslagen te laten maken. Het is lastig na te gaan of een tekst nou door ChatGPT is geschreven of door een mens.

Toch zijn er wat ethische kanttekeningen. Zo’n AI doet gewoonweg alles wat je vraagt. Dus als je bijvoorbeeld de controversiële opdracht geeft om een overtuigend betoog te schrijven van 500 woorden waarin mensen in het algemeen wordt aangeraden geen Coronavaccin te nemen, dan levert dat nog best een geloofwaardig schrijfsel op. Ongeacht dat de inhoud schadelijk en mogelijk zelfs onjuist is. Ondanks dat de techniek gevorderd is en de bronnen uitgebreid is dat ook geen garantie op een accuraat tekstueel eindresultaat. Zo zijn er ethische vraagstukken als het aankomt op de nieuwe techniek en moeten ontwikkelaars zich buigen over of antwoorden op commando’s aan AI (of AI in zoekmachines) wel kloppen.

AI is de toekomst

Ondanks de ophef wordt deze ontwikkeling als buitengewoon belangrijk gezien. Microsoft-baas Satya Nadella stelt zelfs dat AI de toekomst van zoeken is. Wanneer je een vraag typt in de zoekmachine kun je met goede AI een waardevol antwoord krijgen. Dit is helemaal het geval als je een vraag stelt aan een spraakassistent.

Microsoft lijkt ChatGPT helemaal te omarmen, door miljardeninvesteringen te doen in het bedrijf achter de AI en met plannen om ChatGPT te integreren in allerlei diensten. Denk aan bijvoorbeeld in Word, waarbij het je kan helpen bij het schrijven van je document of in Teams, waarbij vragen aan collega’s eerst kunnen worden opgelost met een AI-antwoord. Ook ontwikkelt Microsoft een gelijkwaardige AI, die zijn debuut maakt in de eigen zoekmachine Bing en ook in de browser Edge moet verschijnen. Ondanks verwoede pogingen om Bing en Edge relevant te maken, laten de gebruikscijfers van beide het tegenovergestelde zien. Wat dat betreft kan Microsoft zichzelf als uitdager zien. Microsoft hoeft geen grote inkomsten te riskeren door met AI te sleutelen aan Bing, in tegenstelling tot Google. Het risico lijkt kleiner… Zolang Microsoft het ethische vraagstuk niet (weer) uit het oog verliest.

Microsoft kondigde bij zijn persevenement aan dat er een gesloten testomgeving is opgezet voor gebruikers om de AI in Bing te testen. Ook Google heeft Bard voor een select testpubliek opengezet.

Google en AI

Die dominantie op zoekmachine- en browsergebied heeft Google wél. Hetzelfde kan gezegd worden over de spraakassistent van Google, die ook veel te winnen heeft met AI. Google lijkt daarom iets voorzichtiger, ze hebben meer te verliezen. Maar kunnen anderzijds de ontwikkeling niet negeren.

Google omarmt ChatGPT niet zoals Microsoft dat ook doet. Het leunt op het nieuw geïntroduceerde Bard en de rijke ervaring die het bedrijf al heeft opgedaan als het aankomt op AI. Dat laatste kreeg dan ook de focus tijdens de presentatie van Google over de toekomst van Google’s zoekmachine. In gelijke bewoordingen als Microsoft gaf Google eveneens aan dat AI de toekomst is van zoekmachines. Zonder de woorden ChatGPT en Microsoft te gebruiken. Terwijl het er dik bovenop ligt dat beide met argusogen worden gevolgd.

Bard kwam kort aan bod, waarbij de zoekmachine werd gebruikt voor het beantwoorden van een vraag. In dit geval welke auto’s geschikt zijn voor een familie, vervolgd door een vraag wat de voor- en nadelen zijn van een elektrische variant. De antwoorden op de gebruikersvragen komen voort uit AI. Waarbij Prabhakar Raghavan van Google vertelde wat er achter de schermen gebeurt. Bijvoorbeeld het concept ‘NORA’, oftewel: no right answer. Bij sommige vragen kun je meerdere suggesties geven. Zoals dat ook gebeurde bij de zoekopdracht in de demo.

Toch heeft ook Google ethische uitdagingen, gecombineerd met een geschaad vertrouwen als het aankomt op privacy en al-dan-niet betaalde inhoud. Want als je Google vraagt welke auto geschikt is voor jou en je familie, hoe weet je zeker dat het antwoord niet beïnvloed is door een adverteerder? Wil je je vraag over een lichamelijke klacht wel stellen aan een zoekmachine met zo’n privacy-reputatie?

Google is al ver met AI

Toch ging het voornamelijk om de AI die Google al wél heeft. Dat is niet zoals de tekst- en chat-AI van ChatGPT, maar met geavanceerde beeldherkenning van Google Lens bijvoorbeeld. Deze dienst ziet Google ook als de nabije toekomst van zoekmachines, bijvoorbeeld voor vertalingen en zoeken.

Nu ChatGPT zijn intrede heeft gemaakt lijken bedrijven als Google en Microsoft zo hard mogelijk te willen schreeuwen. Het is mooie PR als moeilijke vragen worden beantwoord en werk uit handen wordt genomen door krachtige teksten te genereren: van sollicatiebrieven tot Sinterklaasgedichten. Een kleine ethische misrekening brengt weer flinke PR-uitdagingen met zich mee. Met de komst van ChatGPT is de AI race is nu echt losgebarsten. Daar gaan we in praktijk nog veel van merken.

Het is herfst, en dat betekent spinnen. Niet alleen buiten, maar ook binnen. Daar kun je flink van schrikken. Toch is er geen reden tot paniek. Spinnen zijn juist nuttig: ze vangen muggen, vliegen en andere hinderlijke insecten. Nederlandse spinnen zijn bovendien niet gevaarlijk voor mensen. Wil je ze toch liever niet in huis? Dit kun je doen!

Dat je in het najaar meer spinnen ziet, is trouwens logisch. De mannetjesspinnen zijn dan op zoek naar een vrouwtje. Of het nu mannetjes of vrouwtjes zijn, voor allemaal geldt: ze zijn snel, maar niet gevaarlijk. Je kunt ze makkelijk vangen, zolang je maar rustig blijft.

Geen paniek! Vangen en vrijlaten doe je zo

De eenvoudigste methode daarvoor is nog steeds het bekende glas met een stukje stevig papier, bijvoorbeeld een bierviltje. Zet een stevig glas over de spin en schuif er een kartonnetje of papiertje onder. Til het geheel voorzichtig op, houd het goed gesloten en zet de spin buiten op enkele meters van je huis neer. Hoe verder, hoe kleiner de kans dat hij terug naar binnen kruipt.

Er bestaan ook speciale spinnenvangers: lange stelen met zachte borsteltjes of buisjes met een opvangreservoir. Handig als je liever wat afstand bewaart. Oefen eerst even, zodat je zeker weet hoe het werkt. Een spin doorspoelen of bespuiten met insectenspray kun je beter niet doen: er zijn betere, diervriendelijkere manieren om van ze af te komen.

©LeoniekvanderVlietPhotography

Waar komen spinnen binnen?

Spinnen kiezen niet bewust voor jouw woonkamer, maar volgen vaak insecten die aangetrokken worden door licht of warmte. Via kieren langs kozijnen, onder deuren of door ventilatieopeningen vinden ze hun weg naar binnen. Ook via spullen uit de schuur of garage kunnen ze mee naar binnen komen. Door deze routes af te sluiten of te controleren, verklein je de kans dat ze binnen belanden.

Voorkomen is ….

Hieronder lees je wat je in het algemeen kunt doen om insecten en spinnen buiten te houden. Ook kijken we specifiek naar bepaalde ruimtes in je huis.

Algemeen

Inspecteer je hele woning systematisch door langs plintnaden, kozijnen en doorvoeren te lopen. Dicht kieren af en vervang versleten tochtstrips. Plaats fijnmazig rvs-gaas voor ventilatieopeningen en maak ventilatieroosters jaarlijks schoon. Horren monteren voor ramen en deuren scheelt ook al een hoop.

Woonkamer

In de woonkamer trekken lampen vaak insecten aan, en daarmee ook spinnen. Plaats lampen niet direct bij de buitendeur en gebruik eventueel warmere lichtkleuren die minder insecten lokken – wit licht bevat namelijk veel UV- en blauwe componenten, echte insect-magneten. Ruim regelmatig achter kasten en banken op: rommelige hoeken bieden ideale plekken voor webben.

Slaapkamer

Zet bij warm weer het raam open met een hor ervoor. Zo ventileer je goed zonder dat spinnen en insecten naar binnen glippen. Trek ook gordijnen geregeld open en dicht; spinnen houden van rustige, donkere hoekjes.

Badkamer

Door de hoge luchtvochtigheid is de badkamer aantrekkelijk voor insecten en dus voor spinnen. Laat de ruimte goed drogen na het douchen (zet daar bijvoorbeeld de mechanische ventilatie voor aan of zet een raam een stukje open) en haal spinrag direct weg.

Kelder en berging

Dit zijn favoriete plekken voor grote huisspinnen. Ze houden van koelere, vochtige plekken waar ze met rust gelaten worden. Controleer leidingen en kieren, dicht openingen en zorg dat er niet te veel losse spullen op de grond staan.

Van huisspin tot kruisspin: zo herken je ze

Gevaarlijke spinnen? Die komen in Nederland eigenlijk niet voor. Maar dat maakt de angst er niet minder om. Herkennen wat voor spin je ziet, kan dan echt helpen. In september en oktober zie je binnenshuis vooral mannetjes van huisspinnen rondstruinen, terwijl vrouwtjes in hun web blijven. Met een app zoals ObsIdentify (voor Android en iOS) kun je eenvoudig een foto maken en direct zien om welke soort het gaat. Ook de webvorm geeft aanwijzingen: een strak wielweb, een trechter of een slordig matje is vaak soortspecifiek. Door je in de soorten te verdiepen, leer je dat de grote, donkere spinnen in huis simpelweg rondzwervende mannetjes zijn die een partner zoeken. Niets om bang voor te zijn dus!

Top 5 huisspinnen in Nederland

De kruisspin, Araneus diadematus, is jaar in jaar uit de publieksfavoriet én meest geteld; je herkent hem aan het lichte kruis op het achterlijf en het grote wielweb langs schuttingen en raamkozijnen. De grote trilspin, Pholcus phalangioides, hangt met lange poten onder het plafond en trilt heftig bij onraad; je vindt hem vaak in rustige hoekjes binnen. De gewone en grote huisspinnen, Eratigena-soorten, bouwen trechterwebben achter kasten en in kelders. De venstersectorspin, Zygiella x-notata, spant bij ramen een wielweb met een 'hapje' eruit; vaak zie je die in gevelhoeken. De herfsthangmatspin, Metellina segmentata, maakt kleine hangmatwebjes in struiken en rond tuinen en wordt regelmatig bij huizen gezien. De exacte volgorde varieert per jaar en telling, maar deze soorten staan steevast hoog in Nederlandse spinnentellingen.

©Anton Derkach | Iuliia - stock.adobe.com

Veelgestelde vragen over spinnen in huis

Zijn spinnen in Nederland giftig?

De spinnen die je binnenshuis tegenkomt, zoals huisspinnen of trilspinnen, zijn niet gevaarlijk. Ze kunnen hooguit bijten als ze in het nauw komen, maar dat gebeurt zelden en is vergelijkbaar met een muggenprik: een klein rood plekje dat snel verdwijnt. Ook buitenshuis leven er in Nederland geen gevaarlijk giftige spinnen voor mensen.

Kruipen spinnen in je slaap in je mond of oren?

Dit is een hardnekkige mythe. Spinnen zijn schuwe dieren die juist contact met mensen vermijden. Het idee dat ze in je slaap in je mond of oor kruipen is een broodjeaapverhaal. Ze lopen hooguit langs je bed op zoek naar een rustig hoekje, maar hebben geen enkele reden om een mens als schuilplek te gebruiken.

Waarom zie je vooral in de herfst zoveel spinnen?

In nazomer en herfst gaan mannetjes-huisspinnen op zoek naar een vrouwtje. Omdat ze rondzwerven, zie je ze vaker in kamers en gangen lopen. Vrouwtjes blijven meestal in hun web en vallen daardoor minder op. De seizoenspiek heeft dus alles te maken met hun voortplantingscyclus.

Kunnen spinnen eitjes in huis leggen?

Ja, spinnen kunnen in huis eizakjes maken. Meestal gebeurt dat in rustige hoekjes of achter meubels. De jongen verspreiden zich na het uitkomen en veel halen de volwassen leeftijd niet. Door webben en eizakjes regelmatig weg te halen met de stofzuiger, houd je de aantallen eenvoudig onder controle.

Helpt het om spinnen weg te houden met pepermuntolie of azijn?

Er circuleren veel huismiddeltjes die zouden helpen, maar er is weinig bewijs dat spinnen echt wegblijven van bepaalde geuren. Belangrijker is het dichten van kieren, plaatsen van horren en regelmatig opruimen. Dat heeft aantoonbaar meer effect dan een schaaltje azijn of een oliebrandertje.

Kunnen huisspinnen springen of vliegen?

Nee, de huisspinnen die je binnenshuis tegenkomt kunnen niet springen of vliegen. Ze lopen of klimmen via draden. Soms zie je kleine jonge spinnen wel zweven aan een draadje; dat heet 'ballooning'. Dan gebruiken ze een draad als zweeflijn in de wind. Bij volwassen huisspinnen gebeurt dat niet binnenshuis. 

Wat moet ik doen als ik een spin echt niet durf te vangen?

Vraag iemand anders om te helpen of gebruik een lange spinnenvanger waarmee je voldoende afstand houdt. Als dat niet lukt, kun je de deur naar de buitenruimte openen en wachten tot het dier zelf naar buiten trekt. Het belangrijkste is kalm blijven: spinnen zijn sneller bang voor jou dan andersom.

In oktober staat de tuin in het teken van de overgang naar de koude maanden. Planten hebben nog steeds zorg nodig en ook het onderhoud vraagt aandacht. Dit is het moment om alles klaar te maken, zodat je tuin de winter goed doorkomt.

Bescherm de tuin tegen vorst

Met dalende temperaturen is het belangrijk om alles te beschermen tegen vorstschade. Laat de tuinslang volledig leeglopen en berg hem op, zodat er geen water in achterblijft. Draai vervolgens de buitenkraan dicht. Schaf vliesdoek of noppenfolie aan om gevoelige planten te beschermen zodra het gaat vriezen.

Planten en bollen voor een wintertuin

Wie in de winter ook kleur wil behouden, kan nu groenblijvende varens, lage heesters en kerstrozen planten. Voorjaarsbollen zoals sneeuwklokjes, kievitsbloemen en bosanemonen moeten direct de grond in, omdat ze snel uitdrogen. Ook winterjasmijn of knoflook zijn nu aan de beurt. Bedek de grond daarna met een laag bladeren.

In hangmanden kun je winterviolen, bollen en klimop zetten voor wat extra kleur. Rozen plant je alvast voor het nieuwe seizoen. Tulpen die niet in de grond kunnen overwinteren, zet je in bollenbakken. Andere bloembollen plaats je bij vaste planten die qua kleur en bloeitijd goed bij elkaar passen. Geprepareerde hyacinten zet je in glazen binnen om vroeg van hun bloemen te genieten.

Oogsten in de herfst – én zaaien in de moestuin

Oktober is de maand van de oogst. Peren en appels haal je nu van de boom; maak er moes of taart van. Pompoenen en sierkalebassen zijn ook rijp. Laat altijd een stuk steel zitten, dan blijven ze langer goed. Bewaar ze koel en vorstvrij. In de moestuin zaai je nog veldsla, pluksla of spinazie. Kies wel voor winterharde soorten. Groenten die niet tegen kou kunnen, zoals paksoi, koolrabi, bloemkool en broccoli, oogst je voor de winter.

©encierro - stock.adobe.com

Onderhoud in oktober

Struiken, rozen en hagen hebben nog baat bij wat mest. In de border en moestuin kan eventueel kalk gestrooid worden. Blijf onkruid weghalen zodat het in het voorjaar niet uit de hand loopt. Plantensteunen kunnen de schuur in; maak ze schoon voordat je ze opbergt.

Zomerbollen zoals dahlia's, bloemriet en Abessijnse gladiolen moeten gerooid worden na de eerste nachtvorst. Controleer ook potten en bakken: zorg dat de afwateringsgaten open zijn zodat regenwater goed kan weglopen.

Snoeien in oktober

Ramblerrozen knip je bij door lange scheuten wat in te korten. Oktober is ook geschikt voor het snoeien van berk, esdoorn en kastanje, maar doe dit niet later dan eind november, want de sapstromen van deze bomen komen al vroeg op gang. Appel- en perenbomen kunnen eveneens gesnoeid worden.

©maxbelchenko

Het gazon winterklaar maken

Geef het gras dit najaar nog een laatste beurt. Verticuteer om mos en dood gras te verwijderen en lucht in de bodem te brengen. Maai het gras nog een keer, maar laat het niet te kort worden. Steek de randen bij en hark het gevallen blad weg, zodat het gras niet verstikt onder een bladerdeken en in het voorjaar weer gezond kan uitlopen.