Wil je een eigen mailserver opzetten? Dankzij iRedMail hoeft het niet lastig te zijn: je zet hiermee razendsnel een veilige én functionele mailomgeving op waar je net zo makkelijk groepsfuncties aan toevoegt. Lees hier wat daarbij komt kijken.

Lees eerst:Wat heb je nodig voor een eigen mailserver?

Met de kennis uit bovenstaand artikel in het achterhoofd is het tijd om iRedMail te configureren. Voor de afhandeling van e-mailverkeer via de door jou gewenste domeinnaam moet je de dns-instellingen van dat domein aanpassen.

Als voorbeeld gebruiken we in deze masterclass de domeinnaam p2p.nl. Je kunt dit overal vervangen door je eigen domeinnaam. Als hostname voor de server kiezen we mail.p2p.nl. Het domein is geregistreerd bij TransIP waar we ook de dns-instellingen voor dat domein kunnen aanpassen.

Voor de mailserver maken we eerst een a-record voor mail.p2p.nl dat verwijst naar het ip-adres van de server, in ons geval is dat 178.79.181.61. Als je de server thuis hebt staan, gebruik je het (publieke) ip-adres van je internetverbinding.

Als tweede voegen we een mx-record (mail exchange record) voor het domein toe. Hierbij geef je een prioriteit aan (bijvoorbeeld 10) en het doel van het mx-record (het zojuist gemaakte a-record met de naam mail).

Wil je voor een ander domein dezelfde e-mailserver gebruiken? Dan vul je in het mx-record voor dat domein de volledige hostname van de mailserver in, zoals

waarbij de extra punt op het einde belangrijk is!). Je kunt eventueel een tweede mailserver als back-up (de zogenoemde fallback) gebruiken door die een lagere prioriteit (zoals 20) te geven. Dat is vooral belangrijk als je de server thuis hebt staan. Vergeet tenslotte ook niet de a-records voor onder meer de website zelf (www), die natuurlijk ook elders mag zijn gehost. We laten ipv6-adressen hier buiten beschouwing, maar die kun je eventueel ook toevoegen.

Kale installatie Ubuntu

We beginnen zoals aangegeven met een kale installatie van Ubuntu. Dat is ook de gewenste basis voor iRedMail. Zorg dat je als root bent ingelogd via ssh (bijvoorbeeld met PuTTY) en dat het besturingssysteem up-to-date is. De hostname (mail.p2p.nl) moet correct zijn geconfigureerd. In het bestand /etc/hostname zet je de korte hostname mail, dat kan in één keer met

Zorg ook dat in het bestand /etc/hosts de eerste regel (met het adres 127.0.0.1) als eerste de volledige hostname bevat (mail.p2p.nl) gevolgd door localhost, zoals in het voorbeeld hieronder. Je kunt het bestand met het commando

bewerken.

Bij wijzigingen moet je de server herstarten (met het commando reboot). Controleer daarna dat de opdracht hostname de korte hostname (mail) geeft en dat de opdracht

de volledige hostname (mail.p2p.nl) laat zien.

iRedMail installeren

Ga naar de site van iRedMail om de nieuwste versie te downloaden. Ga dan via de opdrachtregel met

naar de root-folder en zet hier installatiebestand neer met

waarbij je <link> vervangt door het adres van het installatiebestand. Pak vervolgens dit bestand uit en ga naar de zojuist aangemaakte folder met:

Begin nu de installatie met

©PXimport

Er verschijnt een welkomstscherm. Kies Yes om de installatie te beginnen. Eerst wordt om een opslaglocatie voor de mailboxen gevraagd. Je kunt de standaardwaarde /var/vmail accepteren. Hierna wordt gevraagd of je Nginx of Apache als webserver wilt gebruiken. De webserver zal daarna automatisch worden geconfigureerd voor onder meer iRedAdmin en Roundecube.

We kiezen Nginx omdat die niet alleen sneller is, maar ook beter ondersteund lijkt te worden: de optie voor Apache verdwijnt in de volgende versie van iRedMail, al blijft het wel bruikbaar als je er nu voor kiest.

Opslag van e-mailaccounts

In de volgende stap kies je waar de e-mailaccounts bewaard moeten worden, zoals OpenLDAP, MySQL of MariaDB. Dit maakt functioneel niet uit. Het is wel handig een optie te kiezen waarmee je ervaring hebt. Voor veel gebruikers zal dat MySQL zijn. We geven hier de voorkeur aan MariaDB (dat vergelijkbaar is met MySQL). In distributies waarin MariaDB geen optie is, kun je veilig MySQL kiezen.

Er wordt vervolgens een wachtwoord voor de root-gebruiker voor MySQL gevraagd. Daarna kun je het eerste domein waarvoor je e-mail af wilt handelen toevoegen, in ons voorbeeld is dat p2p.nl. Daarna wordt om een wachtwoord voor de domeinbeheerder gevraagd (postmaster@p2p.nl). Met dat account kun je inloggen in de webmail en de configuratietool iRedAdmin.

©PXimport

Optionele onderdelen

Je kunt ten slotte kiezen welke extra onderdelen geïnstalleerd moeten worden. Dat zijn achtereenvolgens Roundcube voor webmail, Awstats om statistieken voor web- en e-mailverkeer te genereren, iRedAdmin voor het configureren van je e-mailomgeving via een browser, Fail2ban om gebruikers te blokkeren als ze te vaak verkeerde inloggegevens opgeven en SOGo dat groupware toevoegt. Ze zijn, behalve SOGo, allemaal standaard aangevinkt.

We vinken SOGo hier ook aan. Dit voegt ondersteuning toe voor (gedeelde) agenda’s (CalDAV) en contacten (CardDAV) en, belangrijker nog, Exchange ActiveSync. Daardoor kun je gemakkelijker e-mail, agenda, contacten en taken synchroniseren met Outlook én met diverse mobiele apparaten, zoals Android, iPhone en iPad. Tevens biedt SOGo een Outlook-omgeving in de browser aan, als alternatief naast het op e-mail toegespitste Roundcube. SOGo zou je kunnen weglaten als je bijvoorbeeld al ownCloud gebruikt voor agenda en contacten.

©PXimport

Definitieve installatie

Als laatste krijg je een overzicht van je keuzes en kun je de installatie definitief doorzetten, zodat alle componenten worden geïnstalleerd en daarna geconfigureerd. Er volgen nog een paar vragen waarvoor je het standaard antwoord kunt accepteren, zoals het toevoegen van de standaard firewallregels van iRedMail en herstarten van de firewall.

Na een succesvolle installatie krijg je een overzicht van de internetadressen te zien voor browsertoegang tot geïnstalleerde onderdelen, zoals Roundcube, SOGo en de configuratietool iRedAdmin. Ook zie je de locatie van het bestand iRedMail.tips waarin je zeer gedetailleerde informatie en tips vindt voor jouw installatie. Om de installatie af te ronden, moet je de server herstarten met

Hierna zijn alle services gestart en kun je beginnen met bijvoorbeeld het toevoegen van gebruikers. De postmaster (postmaster@p2p.nl) is bij de installatie reeds toegevoegd. Op dat adres ontvang je onder meer statusrapporten. Je kunt hiervan ook al direct gebruik maken, bijvoorbeeld door in te loggen in Roundcube.

Aanmaken van gebruikers

We beginnen bij iRedAdmin, de configuratietool waarmee je al je e-maildomeinen en accounts kunt beheren. In ons voorbeeld is die te vinden op https://mail.p2p.nl/iredadmin. Je logt in als postmaster (postmaster@p2p.nl) met het gekozen wachtwoord.

We starten met het toevoegen van het e-mailadres gertjan@p2p.nl. Hiervoor ga je naar Add / User. Voer het gewenste e-mailadres en wachtwoord in. Bij Mailbox Quota kies je bijvoorbeeld 5000 MB, wat voor de meeste gebruikers voldoende zou moeten zijn. Nadat je de gebruiker hebt aangemaakt, kun je met dat e-mailadres en het gekozen wachtwoord inloggen bij Roundcube via https://mail.p2p.nl/mail.

Hoewel je nu volop gebruik kunt maken van het e-mailadres is de installatie nog niet optimaal. Daardoor worden sommige berichten mogelijk niet afgeleverd of verdwijnen ze in een spambak. Je kunt de status van je mailserver gemakkelijk controleren op deze website. Hier wordt een e-mailadres genoemd waarnaar je, bijvoorbeeld vanaf Roundcube, een bericht kunt sturen. Druk vervolgens op de knop om de score te bekijken.

Dns-aanpassingen

De meeste aanpassingen maken we via de dns-instellingen van het domein. Voor de eerste, het toevoegen van reverse-dns, ook wel ptr-record (pointer) genoemd, moet je meestal bij je hostingprovider zijn. Zo’n record zorgt dat een ip-adres is te herleiden naar de hostname van de mailserver. Het doet dus het omgekeerde van een dns a-record. Als je geen ptr-record hebt ingesteld, wordt de kans iets groter dat een spamfilter jouw berichten als spam markeert.

Bij Linode kunnen we reverse-dns via de Linode Manager instellen. In ons voorbeeld doen we dit voor de hostname mail.p2p.nl. Er kan per ip-adres maar één reverse-dns-record bestaan. Wil je meerdere domeinen gebruiken met jouw mailserver? Dan geeft het in de praktijk niet als reverse-dns naar een ander domein verwijst (wat onvermijdelijk is).

Als tweede aanpassing gaan we een spf-record (Sender Policy Frame) toevoegen aan de dns. Die wordt door bijvoorbeeld Google en Microsoft gebruikt om te controleren of de verzendende mailserver wel berichten mag versturen voor dat domein. Hiervoor voeg je een txt-record toe met als inhoud bijvoorbeeld:

Hiermee geef je aan dat alle voor dit domein geconfigureerde mx-systemen en ook alle a-records e-mail mogen versturen voor dit domein.

Dkim-handtekening

Als laatste aanpassing gaan we voor een dkim-handtekening zorgen. Dat is een extra header in e-mailberichten met een unieke sleutel waarmee gecontroleerd kan worden waar een bericht oorspronkelijk vandaan komt. Die unieke sleutel voeg je als txt-record aan de dns-instellingen toe. Om de waarde van die sleutel te achterhalen, ga je naar de opdrachtregel van de server en geef je het commando

Je krijgt nu de volgende uitvoer te zien:

De zogenoemde selector is dkim en voeg je in de vorm dkim._domainkey toe als naam voor je txt-record in de dns. Voor de unieke waarde van dit record heb je het gedeelte tussen haakjes nodig, waarbij je alle karakters achter elkaar in één regel zet en alle quotes verwijdert. Wat je overhoudt ziet er (deels) als volgt uit:

In de afbeelding (zie ##links/rechts/onder/boven##) zie je de volledige dns-instellingen die we hebben gemaakt. Let erop dat het tot wel 24 uur kan duren voordat wijzigingen in de dns-instellingen overal zijn doorgevoerd. Heb je deze laatste aanpassing gemaakt én is die doorgevoerd, dan kun je met de opdracht

controleren of ze correct zijn, dit geeft dan een pass als resultaat. Je kunt ook hier de handtekening testen met de selector (dkim) en domeinnaam (p2p.nl). Optioneel kun je je domein ook nog via Google Postmaster Tools verifiëren. Je krijgt dan (wederom) een txt-record dat je aan de dns-instellingen kunt toevoegen.

©PXimport

SOGo en Android

We hebben bij de installatie ook voor SOGo gekozen. Alle via iRedAdmin aangemaakte accounts zijn daardoor ook direct beschikbaar binnen SOGo. Je kunt inloggen via https://mail.p2p.nl/SOGo. Binnen deze zeer nette Outlook-achtige omgeving kun je je e-mail inzien, maar ook agenda, taken en contactpersonen bijhouden.

Om te beginnen is het verstandig om via Voorkeuren / Algemeen bij Huidige tijdzone de waarde Europe/Amsterdam in te vullen zodat afspraaktijden kloppen. Je zult verder waarschijnlijk gemakkelijk je weg in de verzorgde en bovendien Nederlandstalige gebruikersinterface vinden. Dankzij de Exchange ActiveSync-ondersteuning kunnen we het account eenvoudig toevoegen op een Android-smartphone, zodat we e-mail, agenda, contacten en taken daarmee kunnen synchroniseren. Hiervoor gebruiken we de optie Account toevoegen in de Gmail-app. Kies als type server voor Exchange. Voer het e-mailadres in gevolgd door het wachtwoord. Voer de servernaam (mail.p2p.nl) in en kies bij beveiligingstype voor SSL/TLS (alle certificaten accepteren).

De synchronisatie-instellingen kun je naar keuze nog aanpassen. Standaard zullen naast e-mail ook agenda en contacten worden gesynchroniseerd. Je kunt dat controleren met bijvoorbeeld de agenda-app die afspraken laat zien, al zul je mogelijk alleen de weergave van het bewuste account nog actief moeten maken.

©PXimport

Configuratie aanpassen

Hoewel iRedAdmin erg praktisch is voor het maken van e-mailaccounts, zul je merken dat de mogelijkheden verder erg beperkt zijn. De uitgebreidere Pro-versie voegt veel toe, maar is ook prijzig (vanaf zo’n 250 dollar per jaar). Gelukkig geeft de standaardinstallatie al een goed geconfigureerd systeem. Kleine aanpassingen kun je waar nodig zelf maken, veelal door configuratiebestanden via de opdrachtregel aan te passen. Als voorbeeld nemen we de grootte van e-mailbijlagen. Via de opdrachtregel kun je met de opdracht postconf alle configuratieparameters van Postfix inzien.

De waarde bij message_size_limit bepaalt de maximale grootte van e-mailberichten. Standaard is dat ongeveer 15 MB. Met de volgende opdracht kun je de waarde verhogen naar 100 MB:

Overigens is Dovecot verantwoordelijk voor de grootte van mailboxen, de enige reden om de parameter

hier te verhogen is omdat Postfix dat vereist. Herstart Postfix vervolgens met de opdracht

Je kunt met je e-mailsoftware zoals Outlook direct grote bijlagen versturen. Wil je dit ook via webmail kunnen doen, dan moet je ook een kleine aanpassing voor php en Roundcube maken.

Verdere stappen

Standaard wordt een self-signed certificaat gegenereerd voor https-toegang. Daardoor geven de meeste browsers een veiligheidswaarschuwing als je bijvoorbeeld Roundcube of iRedAdmin bezoekt. In Firefox kun je hiervoor een uitzondering toevoegen. Maar het is netter om een echt certificaat te installeren, zoals een gratis exemplaar van Let’s Encrypt.

Onder meer in de documentatie van iRedMail vind je tips hoe je dat voor elkaar krijgt. Je vindt daar nog veel meer handige tips om je installatie te finetunen.

Arlo is geen onbekende naam op de markt voor beveiligingscamera's. Met de Essential 3-lijn wil het bedrijf beveiligingscamera's uitbrengen die voldoen aan allerlei (kwaliteits)eisen, voor een zo laag mogelijk bedrag. Lukt dat met de Arlo Essential 3 2K-Pan-Tilt-Zoom?

De Arlo Essential 3 2K-Pan-Tilt-Zoom-beveiligingscamera voor buiten en binnen heeft een prijskaartje van 199,99 euro voor een set van twee camera's. Een enkele camera kost 149,99 euro. Dat is 150 euro minder dan de uitstekende buitencamera die we onlangs van Eufy getest hebben. Op het eerste gezicht biedt het systeem twee slimme onderdelen aan, namelijk een Early Warning System (dat dreiging kan spotten voordat het uit de hand loopt) en een handig ontwerp dat privacy hoog in het vaandel heeft.

Handig ontwerp, onhandige kabel

Om met dat laatste te beginnen: de binnenlens draait automatisch omlaag als de camera uit staat. Een kleiner sluiter had ook gekund, maar dit past perfect bij het karakter. In de actieve modus volgt de camera beweging stil en accuraat. Maar als je wil, kun je alles ook handmatig volgen via een optie binnen de app. Verder is deze camera uitgerust met een handige led-lamp en een sirene.

©Wesley Akkerman

Het grootste nadeel aan het ontwerp is dat de Arlo Essential 3 2K-Pan-Tilt-Zoom altijd een stroomkabel nodig heeft. Er zit géén accu in de beveiligingscamera. Aangezien het de bedoeling is dat je dit model aan een plafond of muur bevestigt, moet je dus rekening houden met kabelmanagement. Bovendien is er geen lokale opslagmogelijkheden aanwezig. Als je beelden voor later wilt bewaren, dan moet je een abonnement bij Arlo afnemen.

Duidelijke app, soms feed met ruis

De Arlo-app hebben we al we vaker geprezen om zijn heldere interface en handige functies, zoals inloggen met je vingerafdruk – en daar is niets aan veranderd. De 2k-videofeed is scherp en kleurrijk, maar heeft soms ook last van wat ruis wanneer je de camera buiten ophangt. De app biedt verder veel instellingen: van objectdetectie en privacyzones tot routines en vaste pan/tilt-posities. Mocht dit je eerste pan/tilt-camera zijn, houd dan wel rekening met een (korte) leercurve.

©Wesley Akkerman

Heel fijn aan de Arlo Essential 3 2K-Pan-Tilt-Zoom is dat je nachtzicht in kleur hebt. Daardoor zie je duidelijker wat er in je directe omgeving gebeurt dan wanneer je alleen naar grijstinten kijkt. De twee-weg audio is duidelijk en goed verstaanbaar. Je voorkomt een audio-feedbackloop (een pieptoon) door je telefoon niet vlak naast de camera te houden terwijl je spreekt. In de praktijk merk je daar weinig van, omdat je deze functie meestal gebruikt wanneer je niet thuis bent.

Arlo Intelligence

Arlo verbetert zijn software met Arlo Intelligence (kortweg: AI), dat unieke features toevoegt die vaak nog in bèta zijn. Een voorbeeld is de ingebouwde herkenning van vlammen, die sneller kan reageren dan een traditionele rookmelder. Een andere AI-functie maakt gedetailleerde samenvattingen van gebeurtenissen. Deze (nog in bèta) beschrijven veel preciezer wat er gebeurt: bijvoorbeeld dat een pakket wordt verplaatst, in plaats van alleen een algemene bewegingsmelding.

De meest essentiële functies zitten echter achter een betaalmuur. Zonder Arlo-abonnement mis je veel. Voor belangrijke features zoals video-opnames (zelfs van incidenten), automatische noodhulp en het instellen van specifieke activiteitenzones moet je namelijk maandelijks betalen.
Ja, de camera is functioneel zonder abonnement - maar voelt zonder abonnement wel erg kaal aan. Zo mis je zelfs basale opnamemogelijkheden, vanwege het gebrek aan SD-kaartondersteuning.

©Wesley Akkerman

We willen best begrijpen dat je voor een aantal functies moet betalen, omdat Arlo ook zijn eigen systemen moet trainen en onderhouden. Maar beelden zelf kunnen opslaan, zonder maandelijkse of jaarlijkse kosten, zien we toch echt als een basisfunctie. Nu is 5,99 euro per maand of 59,90 euro per jaar nog te overzien voor een enkele camera. Maar als je meer Arlo-producten gebruikt, dan kunnen de kosten al snel hoog oplopen (respectievelijk 12,99 of 129,90 euro).

Arlo Essential 3 2K-Pan-Tilt-Zoom kopen?

Ondanks dat we onder de indruk zijn van de hardware-kwaliteiten van de Arlo Essential 3 2K-Pan-Tilt-Zoom zijn we toch minder geneigd het systeem direct aan te bevelen. Zeker wanneer je meer uit het systeem wilt halen, moet je bereid zijn dieper in de buidel te tasten. Met een Eufycam S4 ben je aanvankelijk meer kwijt bij de aanschaf, maar daar kun je op de langere termijn veel geld besparen – daar zitten essentiële functies namelijk niet achter een betaalmuur.

Na de telefoon en het horloge is nu het gehoorapparaat aan de beurt om te veranderen in een altijd-online slim apparaat. En daarbij gaat deze kleinste aller wearables, dankzij AI, neurale netwerken en de allernieuwste bluetoothvariant er meteen vol in. Van verguisd medisch hulpmiddel tot een soms noodzakelijke, maar ook steeds handiger gadget. Dat ook Apple zich nu in deze markt begeeft, zegt immers wel iets.

Een miljoen Nederlanders leven met slechthorendheid. Het hindert ze bij het luisteren naar muziek, het kijken naar de televisie en vooral bij de communicatie met anderen. Omdat slechthorendheid niet tot nauwelijks te herstellen is, blijft er weinig anders over dan het ondersteunen van het gehoor via een gehoorapparaat. Goed afgesteld dempt dit het omgevingsgeluid en versterkt belangrijke signalen zoals stemmen van andere mensen in een gesprek. Gehoorapparaten en draadloze oordopjes lijken op het eerste gezicht twee totaal verschillende producten: het een medisch hulpmiddel, het ander een gadget voor muziek, bellen en entertainment. Toch is deze scheidslijn de afgelopen jaren snel vervaagd. 

Een neuraal netwerk in het oor

Gehoorapparaten en draadloze oordopjes maken gebruik van vergelijkbare en vaak zelfs dezelfde technologieën: krachtige microfoons, digitale signaalverwerking, draadloze verbindingen en zelfs neurale netwerken en kunstmatige intelligentie. Moderne gehoorapparaten kunnen telefoongesprekken en muziek streamen, omgevingsgeluid filteren en zich automatisch aanpassen aan verschillende luisteromstandigheden: allemaal functies die ooit waren voorbehouden aan high-end audioapparatuur en premium headsets.

Tegelijkertijd hebben oordopjes functies gekregen als transparantiemodus, spraakversterking en gepersonaliseerd luisteren: technieken die rechtstreeks uit de gehoortechnologie komen. Volgens Apple zijn de AirPods Pro 2 daarom ook geschikt om als gehoorapparaat te worden gebruikt voor iedereen boven de 18 jaar met licht tot matig gehoorverlies. En ook Jabra, Sennheiser en Sony bieden soortgelijke oplossingen.

Wat is slechthorendheid?

Slechthorendheid wil zeggen dat iemand minder hoort dan gemiddeld. Het menselijk gehoor bestrijkt het geluidsspectrum van grofweg 20 Hz tot 20 kHz (20.000 Hz). De hoge tonen (richting de 20 kHz) verliest ieder mens al op jonge leeftijd, zoals ook bij eigenlijk iedereen het gehoor over de rest van het spectrum bij stijgende leeftijd achteruitgaat. Slechthorenden hebben boven-standaard verlies van het hoorvermogen op het hele spectrum of, en dat komt vaker voor, delen van het spectrum. Dit verlies kan aan één of aan beide oren zijn, en is zelden aan beide oren gelijk. De mate waarin gehoorverlies moet worden gecompenseerd verschilt dus per oor en verandert ook nog eens met de tijd. 

OTC of conventioneel

Wie via de conventionele route een gehoorapparaat koopt, doet dat veelal via een audicien of audioloog. De gehoorspecialist meet het gehoorverlies en stelt een oplossing op maat voor. Vaak zal dit een gehoorapparaat zijn, specifiek afgestemd op de persoonlijke situatie. Voor iedereen met licht tot matig gehoorverlies is er een alternatief: het OTC-gehoorapparaat. OTC staat voor over-the-counter, oftewel: vrij verkrijgbaar, zonder tussenkomst van een specialist. Vergelijk het met een leesbril die je bij de drogist koopt. Deze apparaten zijn doorgaans goedkoper en direct aan te schaffen: snel, simpel en zonder afspraak. Maar er zijn ook nadelen. OTC-apparaten bieden geen maatwerk, hebben minder instelmogelijkheden en de geluidskwaliteit is doorgaans minder dan bij een professioneel afgesteld apparaat. Ook zijn ze meestal niet medisch gecertificeerd en worden ze niet vergoed door de zorgverzekering.

Cross-over van headsets en oordoppen

Is voor consumenten een gehoorapparaat iets totaal anders dan een set draadloze oordopjes, fabrikanten zien al heel lang hoe nauw deze productgroepen met elkaar verbonden zijn. Merken als Sony, Apple, Sennheiser en Jabra gebruiken hun kennis van headsets en oordoppen om een positie op de markt voor gehoorapparaten te krijgen. Andere merken, zoals Sonova, WS Audiologie, Dermant, GN, Starkey en Amplifon zijn daarin al decennia actief. Ze zijn door hun specialistische producten minder bekend, maar soms toch dichterbij dan menigeen denkt. Jabra en de SteelSeries-gamingproducten, waaronder headsets, zijn eigendom van GN. Sennheiser is eigendom van Sonova, de wereldmarktleider bij gehoorapparaten. En ondanks dat het zelf veel geluidskennis in huis heeft, werkt Sony nauw samen met WS Audiologie.

Apple AirPods Pro 2 als gehoorapparaat

Wie op de Apple-site de AirPods Pro 2 bekijkt, leest als snel van alles over gebruik van de oordopjes als gehoorapparaat. De basis hiervoor is de ruisonderdrukking van de AirPods Pro 2 en de mogelijkheid om met die oortjes zelf een gehoortest uit te voeren. Zo’n test bepaalt de mate van gehoorverlies en is de basis voor de afstelling van een gehoorapparaat. Doorgaans gebeurt dit door een audicien of in een audiologisch centrum, maar de AirPods Pro 2 kunnen het dus ook.

De manier van testen is ook niet heel anders. In combinatie met iPhone of iPad laat de AirPods Pro 2 een reeks tonen horen op verschillende frequenties en volumes. Door telkens wanneer je een geluid hoort op het scherm van de telefoon of tablet te klikken, leert de app welke geluiden wel en niet worden waargenomen en op welk volume.

De test wordt voor het linker- en rechteroor apart doorlopen om de gehoorschade per oor te meten. Vervolgens wordt een persoonlijk profiel gemaakt, waarbij toonhoogtes die niet of minder goed gehoord worden, voortaan versterkt worden afgespeeld. Volgens Apple is de meting goed genoeg, maar komt een audiogram van een hoorzorgprofessional mogelijk beter overeen met het actuele gehoorvermogen. Heb je zo’n audiogram, dan is het ook mogelijk die in te laden en te gebruiken voor het persoonlijk profiel.

Een audiogram lezen

Een audiogram is de grafische weergave van iemands gehoor. Het wordt gebruikt om de mate van gehoorverlies weer te geven. Een audiogram heeft twee assen, op de verticale staat de toonsterkte in decibel (dB), op de horizontale de toonfreguentie/toonhoogte in hertz (Hz). De punten in de audiogram laten zien wat iemand nog hoort (de gehoordrempel). Een audiogram bestaat altijd uit een curve voor het rechter- en een voor het linkeroor. In het algemeen geldt dat hoe hoger de lijnen in het audiogram zijn, hoe beter het is.

Luister je wel?

Met de ruisbeheersing (zoals Apple het noemt) ingesteld op Transparantie, functioneren de AirPods Pro 2-oordopjes als gehoorapparaat. Ze filteren wat zij denken dat ongewenst geluid is en versterken wat op basis van de meting versterkt moet worden. Gesprekken een-op-een en in kleine groepen zijn duidelijk beter verstaanbaar, in grote groepen en lawaaiige omgevingen zoals een restaurant schieten de AirPods Pro 2 nog tekort.

Volume, balans en toon van het geluid kunnen via de app worden aangepast en ook zijn er instellingen om het volume van media aan te passen aan het omgevingsgeluid of wanneer een gesprek wordt gestart. Een echte fijnmazige equalizer ontbreekt en het lukt ook niet het geluid van de Microsoft Natural Keyboard Pro (het favoriete toetsenbord van de auteur van dit artikel) dat door de AirPods Pro 2 onwerkbaar hard versterkt wordt, te temmen zonder de werking als gehoorapparaat teniet te doen.

Zichtbaarheid

Een beperking om de AirPods Pro 2 als gehoorapparaat te gebruiken is de accuduur. Met zes uur bij onafgebroken gebruik kom je een werkdag niet door. De grootste drempel is de vormgeving. De AirPods Pro 2 zijn relatief groot, opvallend wit en zeer zichtbaar. Iedereen weet bovendien dat ze gemaakt zijn om naar muziek of andere media te luisteren en mensen vermoeden dan ook dat je dat doet. Iedereen met wie je praat, zal vermoeden of denken dat je juist geen contact wilt. Men wil je niet storen bij wat men denkt dat je doet. Uitleggen dat je de oortjes gebruikt om deel te nemen aan het gesprek helpt, maar is niet altijd voldoende.

Een audiogram maken zonder Apple

Benieuwd naar de kwaliteit van het eigen gehoor, maar niet in het bezit van een stel AirPods Pro 2? Met een iPhone en de Mimi-app is het mogelijk ook met andere oortjes de gehoorkwaliteit te meten. De app werkt het best met oortjes van Beats, Bose, JBL, Nothing, Samsung, Skullcandy en Sony. Met een andere headset of oordoppen werkt de test ook, maar is de meting minder betrouwbaar.

Ook voor Android zijn er apps om een gehoormeting te doen, zoals Gehoortest en Hearing Test. Samsung heeft geen eigen gehoortest-app en ook geen roadmap voor draadloze oortjes die als gehoorapparaat te gebruiken zijn, zo laat het bedrijf ons weten.

Conventionele gehoorapparaten

Gehoorapparaten zijn er in verschillende modellen, maar bijna allemaal klein en niet of nauwelijks zichtbaar. Ze hinderen hierdoor ook niet in de communicatie zoals de AirPods Pro 2 dat wel doen. Gehoorapparaten worden bijna uitsluitend via een audicien of audiologisch centrum gekocht waarbij de professional de hoortest doet en adviseert bij de productkeuze. Gehoorapparaten zijn echt fors duurder dan bijvoorbeeld een set AirPods Pro 2.

In 2013 introduceerde GN met de ReSound LiNX een gehoorapparaat dat met een iPhone verbonden kon worden en waarmee bijvoorbeeld het volume kon worden aangepast en ook streaming mogelijk werd. De basis hiervoor was de Apple-implementatie van Bluetooth Low Energie (BLE) bekend als Made for iPhone (MFi). Het door Google ontwikkelde MFi-alternatief ASHA (Audi Streaming or Hearing Aids) werd nooit een succes. Het maakte vooral duidelijk dat er behoefte was aan een platformonafhankelijk communicatieprotocol met ondersteuning voor zowel iOS als Android zoals Sonova dat met zijn universele bluetooth-ondersteuning altijd al bood.

BLE Audio en Auracast

De toekomst van connectiviteit voor gehoorapparaten én oordopjes heten Bluetooth LE Audio en Auracast. Twee open standaarden die de efficiënte LC3-codec gebruiken voor betere geluidskwaliteit bij lager energieverbruik. Bovenop BLE Audio komt Auracast. Dit is een vorm van multi-stream audio die goed te vergelijken is met wifi. Met Auracast kunnen meerdere mensen tegelijk naar dezelfde audio luisteren, bijvoorbeeld in theaters, op vliegvelden maar ook tijdens vergaderingen. Had MFi de mogelijkheid een smartphone als remote-microfoon te gebruiken voor één persoon met gehoorverlies, met Auracast kan het dan voor meerdere gebruikers. Auracast kent nog wel enkele uitdagingen zoals een vertraging van enkele milliseconden waardoor het nu nog minder geschikt is voor scenario’s waarin beeld en geluid synchroon moeten lopen. Een aparte ontvanger die de gehoorapparaten verbindt met de tv heeft dan nog altijd voordelen.

Op dit moment is het aantal gehoorapparaten dat Bluetooth LE Audio en Auracast ondersteunt nog beperkt. GN biedt het op enkele modellen en heeft een Auracast Assistant in de smartphone-app geïntegreerd. Bij de nieuwste gehoorapparaten van Sonova is de hardware geschikt, maar is een firmware-update nodig die te activeren. Apple ondersteunt momenteel noch BLE Audio noch Auracast. Volgens PR-manager Martijn Kroonstuiver van Apple is Auracast wel een geweldige volgende stap. Onbekend is of en wanneer Apple het gaat ondersteunen.

Maximale marktwerking, minimale inspraak

“Nergens heeft marktwerking in de zorg zulke negatieve effecten als bij hoortoestellen,” aldus de landelijke KNO-artsenvereniging. Stichting Hoormij, de belangenvereniging van mensen met gehoorproblemen, de Consumentenbond en het Zorginstituut Nederland delen deze kritiek: de koper heeft nauwelijks keuzevrijheid, ziet niet wat er beschikbaar is en krijgt zelden het hoortoestel dat hij nodig heeft. De keuze wordt vergaand bepaald door de audicien en de verzekeraar. De eerste is lang niet altijd onafhankelijk, de tweede bepaalt welke toestellen worden vergoed: maximaal 75 procent voor categorie 1 t/m 5. De beste (categorie 6) worden helemaal niet vergoed, ook niet als een specialist ze nodig vindt bijvoorbeeld vanwege werk of andere omstandigheden. De kosten die kunnen oplopen tot 6000 euro zijn dan geheel voor eigen rekening. 

AI en neurale netwerken

In de nieuwste premium modellen van bijna alle fabrikanten zit eigen hard- en software voor kunstmatige intelligentie. Neurale netwerken zijn uitermate geschikt om patronen te herkennen en worden ingezet om nog beter te begrijpen welk geluid relevant is en ook welke stemmen. Dus niet de harde prater van twee tafels verderop, maar de personen aan de eigen tafel. Het resultaat in een restaurant was met de Phonak Audéo Sphere Infinio gehoorapparaten duidelijk beter dan met de AirPods Pro 2. Ook werd het geluid van het Microsoft-toetsenbord niet versterkt.

Het gebruik van AI kost veel rekenkracht en betekent dat de maximale gebruiksduur van dit specifieke model bijvoorbeeld teruggaat van zeventien uur zonder AI naar zes uur bij maximaal gebruik van AI. De AI afhankelijk van het omgevingsgeluid automatisch te laten in- en uitschakelen levert genoeg tijdswinst op om een werkdag door te komen. Dat kan ook met tussentijds even kort opladen. Fabrikanten wachten met smart op innovaties in batterijtechniek om behalve voor het geluid, AI ook te kunnen gebruiken voor andere innovaties zoals spraakassistenten of live-vertaling.

App en data

Belangrijk bij al deze functionaliteit is de app. Apple gebruikt voor de AirPods Pro 2 vooral de Gezondheidsapp in iOS, maar voegt slimmigheidjes toe. Zo krijgen de AirPods Pro 2 een prominente plek in het instellingenmenu van iOS zodra de iPhone met de oortjes is verbonden. Apps van de traditionele gehoorapparatenfabrikanten hebben snel bijgeleerd. Phonak, dat nooit MFi heeft omarmd maar altijd de volledige klassieke bluetooth heeft ondersteund, heeft een uitgebreide app met identieke functionaliteit binnen iOS en Android.

Een gehoortest ontbreekt, maar wel kunnen eigen profielen worden gemaakt voor verschillende situaties, zoals in een restaurant of theater, en is eenvoudig hiertussen te wisselen. Ook zijn eerste Health-functies aanwezig. De gehoorapparaten tellen nu al stappen en calorieën, maar dit gaat ongetwijfeld in de toekomst nog verder uitgebreid worden.

Zoals we in een eerder artikel over de waarde van gezondheidsdata van smartwatches zagen, is in het oor een zeer betrouwbare plek om bijvoorbeeld veranderingen in de temperatuur te meten. Ook ligt vanwege de toch vaak iets hogere leeftijd van de gebruikers zoiets als valdetectie en automatische alarmering erg voor de hand.

Conclusie

De technologische kruisbestuiving tussen gehoorapparaten en draadloze oordoppen zorgt ervoor dat beide apparaten slimmer, compacter en beter afgestemd zijn op persoonlijke audiobehoeften. Mediagebruik en gebruiksgemak verbeteren razendsnel en beloven met de komst van Bluetooth LE Audio en Auracast nog veel beter te worden. Vooral gehoorapparaten hebben een enorme sprong gemaakt en combineren de kwaliteit van oordoppen met de geluidskwaliteit van gehoorapparaten. Het is spijtig dat de Nederlandse zorgverzekeraars deze innovaties niet belonen maar juist ontmoedigen.