Wil je je huis slimmer maken, maar weet je niet waar te beginnen? We zetten de belangrijkste trends in dit artikel voor je op een rijtje. De systemen die het vaakst worden gebruikt, belangrijke protocollen, maar ook de voor- en nadelen van de verschillende opties. We staan eveneens uitgebreid stil bij de nieuwe standaarden Thread en Matter en de gevolgen daarvan voor de smarthomeproducten die je wellicht al in huis hebt.

Het slimmer maken van je huis zul je doorgaans niet in één keer doen. Het is eerder een ontdekkingstocht, waarbij je stap voor stap slimme apparaten toevoegt en handige automatiseringen bedenkt. Begin sowieso met een goede basis; een systeem waar je uiteenlopende slimme accessoires aan toe kunt voegen. Als je te veel wordt beperkt in wat je wel en niet kunt toevoegen, wordt de ontdekkingstocht duurder en frustrerender.

Gelukkig is het de laatste jaren wel makkelijker en goedkoper geworden om je huis te automatiseren. Er zijn bijvoorbeeld clouddiensten, waardoor je niet zelf een basissysteem in huis hoeft te halen. Al maakt dit je wel afhankelijker van een werkende internetverbinding en kun je met andere ongemakken te maken krijgen.

Ook groeit het aantal draadloze producten, met bekende protocollen als Zigbee, Z-Wave, wifi en bluetooth. Maar ook met nieuwkomers als Thread en Matter. Die twee standaarden moeten ervoor zorgen dat je apparatuur van verschillende fabrikanten makkelijker kunt combineren. Ook kunnen apparaten eenvoudiger met elkaar communiceren. We praten je bij over deze nieuwe standaarden en hoe je deze nu al in jouw slimme huis kunt gaan toepassen.

Basissystemen

Een basissysteem zorgt ervoor dat je een snelle start kunt maken met het slimmer maken van je huis. Meestal gaat het om een fysiek systeem, maar er zijn ook op de cloud gebaseerde diensten. Echter, ook dan zul je een hub of bridge in huis moeten halen om draadloze protocollen als Zigbee, Z-Wave, bluetooth of 433 MHz te ondersteunen. Anders blijf je beperkt tot apparaten die via wifi of je netwerk werken. We zullen eerst de belangrijkste protocollen kort toelichten. Daarna zullen we enkele basissystemen bespreken, samen met de belangrijkste uitbreidingsmogelijkheden.

Voor optimale flexibiliteit kun je ook software zoals Home Assistant overwegen. Je kunt dit bijvoorbeeld op een Raspberry Pi installeren. Home Assistant is compatibel met zeer veel apparatuur en biedt zeer uitgebreide automatiseringsmogelijkheden. Bij andere basissystemen ben je vaak beperkter in de apparatuur die je kunt koppelen en de automatiseringen die je kunt maken. Al zijn er natuurlijk uitzonderingen.

Mesh-netwerk

Hoewel je via wifi veel slimme apparaten kunt toevoegen, is het doorgaans niet aan te raden om je tot deze standaard te beperken. Het is niet geoptimaliseerd voor grotere aantallen slimme apparaten, waardoor het instabiel kan worden. Ook kunnen er plekken met verminderd bereik zijn.

Het nieuwe wifi 6 brengt wel de nodige verbeteringen. Toch zijn protocollen als Zigbee en Z-Wave uiteindelijk geschikter voor je smarthome als je veel en vooral kleine apparaten aan wilt sluiten die beperkt en kortstondig data uitwisselen en zuinig moeten zijn. Een belangrijk voordeel is dat apparaten zowel bij Zigbee als Z-Wave signalen doorgeven als ‘repeater’, waardoor alles in een mesh-netwerk is verbonden. Dat maakt het veel betrouwbaarder. Er zijn enkele uitzonderingen, zoals kleine apparaten die op een batterij werken.

©Andrey Popov

Thread

Thread is een van de belangrijkste nieuwe netwerktechnologieën voor het slimme huis. Het is bedacht door de Thread Group waar onder andere Google, Apple, Amazon en Silicon Labs aan deelnemen, maar ook een handjevol andere grote fabrikanten. Je zult deze technologie daarom in steeds meer producten tegenkomen.

Thread heeft veel weg van Zigbee, omdat het dezelfde zuinige radiotechnologie gebruikt, waarbij apparaten ook weer onderling in een mesh-netwerk communiceren. Een belangrijk verschil is dat verbonden apparaten zijn te adresseren op basis van de ip-technologie 6lowpan, voluit IPv6 over Low-Power Wireless Personal Area Networks. Apparaten kunnen daardoor veel makkelijker met elkaar communiceren, ongeacht de fabrikant, en ook zonder tussenkomst van hub of bridge. Uiteraard vormen de slimme apparaten nog steeds een eigen privénetwerk, dat losstaat van je thuisnetwerk. Met een Thread border router (zie gelijknamige kader) kun je wél eenvoudig een brug slaan tussen de twee.

©Tom Eversley

Upgrades naar Thread

Het feit dat er veel overeenkomsten zijn tussen Thread en Zigbee, zorgt dat apparaten in enkele gevallen een upgrade kunnen krijgen naar Thread. Een voorbeeld is de Hue-bridge waarvoor een upgrade naar Thread is aangekondigd, waarmee het apparaat ook meteen aan de nieuwe Matter-standaard voldoet.

Voor de communicatie met lampen en accessoires zal Philips gewoon Zigbee blijven gebruiken en geen Thread. Daar zijn op zich goede redenen voor. De bridge voorziet immers in veel extra functionaliteit die je mist als apparaten individueel via Thread worden aangestuurd. Denk aan het bedienen van verlichting in groepen of in meerdere ruimtes en integraties met andere diensten. Een upgrade van de bridge zorgt er daarom hoofdzakelijk voor dat al je Hue-lampen via het Matter-ecosysteem zichtbaar en bruikbaar zullen zijn, ook al wordt voor de communicatie met de lampen nog Zigbee gebruikt. Je bent daardoor in dit geval dus (nog) niet van de losse bridge af.

Matter

We noemden de naam Matter al, een belangrijke uniforme standaard die zorgt dat producten van verschillende fabrikanten optimaal met elkaar kunnen samenwerken. Dat kunnen apparaten zijn die via wifi of een ethernetverbinding op je thuisnetwerk zijn aangesloten, zoals ip-camera’s en smart tv’s, maar ook apparaten die Thread ondersteunen. Matter zorgt voor interoperabiliteit tussen al die apparaten, ongeacht de onderliggende netwerktechnologie.

Op termijn zal Matter dus een brug tussen alle slimme producten kunnen slaan. Nu zul je vaak binnen een bepaald ecosysteem blijven om zekerheid te hebben dat het samenwerkt met de andere producten die je al gebruikt. Met Matter kunnen apparaten van verschillende fabrikanten met elkaar praten, zelfs als ze verschillende netwerktechnologieën gebruiken. Een Thread border router zal overigens wel over de 1.3.0-specificatie moeten beschikken, anders krijg je opnieuw verschillende eilanden. Die versie zal daarom ook de basis voor Matter vormen.

Combinatie met bluetooth

Ook bluetooth low energy (ble) speelt een rol binnen Matter, maar vooralsnog alleen om het makkelijker te maken om apparaten in gebruik te nemen. Een apparaat kan een signaal via bluetooth uitzenden, dat door bijvoorbeeld je smartphone kan worden herkend. Daarna kan een wizard in een app je helpen bij de verdere configuratie van een Matter-apparaat. De installatieprocedure kun je vergelijken met het pairen van een bluetooth headset. Het zorgt dat je snel en eenvoudig apparaten aan je slimme huis toe kunt voegen.

Als alternatief kunnen fabrikanten overigens ook een QR-code op het apparaat zetten. Door deze met een app te scannen, kun je via de app de configuratie verder afhandelen.

Uitrol niet soepel

De uitrol van Matter verloopt nog niet zo soepel als gehoopt. Fabrikanten zijn afwachtend. Het is soms lastig om Matter aan te laten sluiten op de concepten die ze al gebruiken voor het aansturen van hun eigen slimme apparatuur. De manier waarop slimme apparaten worden aangesproken verandert compleet. Het is makkelijker vast te houden aan bijvoorbeeld Zigbee met de bijbehorende Zigbee-commando’s, in plaats van een overgang naar Thread en Matter-commando’s. En zoals aangegeven is de standaardisatie van Thread en Thread border routers ook nog niet op het gewenste niveau.

Voor de enthousiastelingen die al met Thread of Matter aan de slag zijn gegaan, is het vaak nog wachten op updates van de apparaten die ze in huis hebben gehaald. Zo missen veel Thread border routers de update naar de nieuwe 1.3.0-specificatie, waaronder de producten van Apple, zoals de Apple TV 4K en de HomePod (2e generatie). Ook werd onlangs de Matter-update voor de Hue-bridge voor onbepaalde tijd uitgesteld.

SmartThings

Het door Samsung ontwikkelde SmartThings is een populaire optie bij het automatiseren van je huis. Je kunt via een app direct al heel veel apparaten in huis bedienen die werken via wifi, zoals een deurbel, slimme thermostaat of je Sonos-luidsprekers. SmartThings is ook verwerkt in onder andere koelkasten, ovens, robotstuifzuigers en wasmachines van Samsung. Met de app kun je tevens automatiseringen maken.

Wil je ook apparaten toevoegen die werken met draadloze protocollen zoals ZigBee of Z-Wave, dan kun je de SmartThings Hub toevoegen die tegenwoordig door Aeotec wordt ontwikkeld. Versie 2 en 3 van de hub krijgen via updates ondersteuning voor Matter. Bovendien werkt versie 3 als Thread border router.

Homey

Homey bestaat sinds 2016 en wordt door Athom ontwikkeld. Dit Nederlandse bedrijf biedt een clouddienst aan die je gratis kunt proberen, maar je zult dan wel snel tegen beperkingen aanlopen. Een abonnement (2,99 euro) neemt veel beperkingen weg. Om meer slimme apparaten aan te kunnen spreken, is een Homey Bridge een logische uitbreiding. De ondersteuning voor draadloze protocollen is heel breed, met naast Zigbee en Z-Wave ook bluetooth, infrarood en 433 MHz. Opvallend genoeg ben je ook dan zeer afhankelijk van een werkende internetverbinding. Zelfs het aansturen van je Hue-lampen werkt niet zonder internet.

De Homey Pro is een veel uitgebreider systeem dat je door de lokale aansturing bovendien veel minder afhankelijk maakt van internet. Er is onlangs een nieuwe ‘2023-versie’ uitgebracht. Deze unit is op heel veel vlakken verbeterd. De nieuwe versie heeft onder andere een snellere processor, meer geheugen en opslag, betere antennes en krijgt later dit jaar ook ondersteuning voor zowel Thread als Matter. De prijs zal voor veel mensen wellicht een struikelblok zijn. Je krijgt echter wel waar voor je geld, met naast veel gebruiksgemak ook uitgebreide automatiseringsmogelijkheden in de vorm van flows. Leuk detail is dat je een Homey Bridge als uitbreiding of ‘repeater’ kunt gebruiken, ook wel satellite mode genoemd, om het bereik van de verschillende draadloze standaarden te verbeteren.

IKEA Home smart

IKEA heeft een eigen lijn met slimme producten onder de noemer Home smart. Het assortiment bestaat onder andere uit slimme luidsprekers, verlichting, bewegingssensors en gordijnen. Het centrale punt is de vernieuwde Dirigera-hub, opvolger van de Trådfri. Sinds oktober 2022 is deze hub verkrijgbaar. Via een software-update zal de hub geschikt worden gemaakt voor Matter. De nieuwe hub ondersteunt naast Zigbee nu ook Thread. Net als Philips bij de Hue Bridge zal IKEA in deze hub waarschijnlijk Zigbee blijven gebruiken voor de communicatie met slimme producten uit het eigen assortiment. Al kunnen er wellicht Thread-specifieke producten bijkomen. Een Matter-update zal zorgen dat je het apparaat als Thread border router kunt gebruiken.

Als je op zoek bent naar een nieuwe geur, kom je vast de termen parfum, eau de parfum (EDP) en eau de toilette (EDT) tegen. Maar wat betekenen ze precies en wat zijn de verschillen? Hier leggen we het uit.

Lees ook: Föhn, krultang of multistyler: wanneer gebruik je wat?

De belangrijkste factor die deze drie categorieën onderscheidt, is de concentratie van geurstoffen, ook wel parfumolie genoemd, in de alcoholbasis. Hoe hoger de concentratie, hoe krachtiger de geur en hoe langer deze blijft hangen.

Parfum bevat van deze drie de hoogste concentratie geurstoffen, meestal tussen de 20 procent en 30 procent. Dit zorgt voor een intense geur die urenlang, soms zelfs de hele dag, blijft hangen.

Eau de parfum (EDP) heeft een geurconcentratie van 15 procent tot 20 procent. Eau de parfum blijft doorgaans 6 tot 8 uur goed te ruiken, waardoor het geschikt is voor dagelijks gebruik of speciale gelegenheden.

Eau de toilette (EDT) bevat 5 procent tot 15 procent geurstoffen en heeft daardoor een lichtere en frissere geur. Het blijft 3 tot 5 uur aanwezig. Door de lichte samenstelling is EDT ideaal voor overdag of voor de lente en zomer, omdat je dan niet een té zware geur wilt dragen.

Hoe en waar gebruik je parfum, eau de parfum en eau de toilette?

Wanneer je (nog) niet precies weet wat je moet hebben, kun je ook kijken naar waar en wanneer je van plan bent om de geur te dragen. Parfum is, vanwege de intensiteit vooral geschikt voor om ’s avonds te gebruiken of bijvoorbeeld voor feestjes. Een paar druppeltjes op de huid is vaak voldoende om urenlang heerlijk te ruiken. Eau de parfum is veelzijdig en kan zowel overdag als ‘s avonds worden gedragen. Het biedt een goede balans tussen geursterkte en draagbaarheid. Eau de toilette is ideaal voor dagelijks gebruik, vooral op het werk of tijdens casual activiteiten. De lichtere geur is minder overweldigend en gemakkelijk op te frissen gedurende de dag.

Prijsverschil

Hogere concentraties geurstoffen betekenen doorgaans hogere prijzen. Parfum wordt vaak in kleinere flesjes verkocht, omdat een kleine hoeveelheid al voldoende is. Eau de parfum en eau de toilette zit meestal in grotere flacons, omdat je hiervan doorgaans per keer meer gebruikt.

Sony zet volledig in op miniled voor het topmodel, een plaats die tot vorig jaar nog voorbehouden was voor een qd-qledmodel. De Bravia 9 (K-65XR90) belooft tophelderheid en uitstekend contrast dankzij een hoog aantal dimming zones. De beeldkwaliteit moet die van een studiomonitor benaderen, maar Is dat ook zo?

We beginnen meteen maar positief: we hebben zelden een mooier afgewerkte tv gezien dan deze Sony. Ondanks de miniled-achtergrondverlichting is hij nauwelijks vijf centimeter dik. Een kader is er uiteraard niet, maar rondom kreeg de tv een mooie donkerzilveren rand die het profiel mooi accentueert.

De vlakke rug heeft een vierkantmotief en er zijn inzetstukken bijgeleverd, zodat je alle aansluitingen kunt wegwerken voor een perfect vlakke afwerking. De metalen donkerzilveren voeten kun je op vier posities monteren, aan de uiteinden of meer naar het midden, telkens in een hoge of lage positie. Een echt stijlicoon in de woonkamer, maar wel eentje met het nodige gewicht. Want met 32,4 kilo (zonder voet) is dit een van de zwaarste 65inch-modellen die we tot nu toe hebben bekeken.

📺Lees ook: Kieskeurig.nl's grote tv-test: dit zijn de 15 beste televisies van 2024

Aansluitingen

Ondanks zijn topmodel-status moet ook deze Sony het toch stellen met vier HMDI-poorten, waarvan slechts twee HDMI 2.1-poorten met ondersteuning voor ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync Compatible). Op een topmodel verwachten we eigenlijk vier HDMI 2.1-poorten. De tv ondersteunt geen 144Hz verversingsfrequentie, terwijl concurrenten dat wel doen, maar het is geen groot gemis. De meerwaarde is beperkt en dan nog alleen voor pc-gamers. De input-lag scoort geen topresultaat, maar blijft wel goed, we meten 19,7ms in 4K60 en 10,7ms in 2K120.

❔Lees zeker ook: Wat is Dolby Atmos, DTS:X en surroundgeluid?

©Eric Beeckmans | ID.nl

De resterende aansluitingen zijn twee usb-poorten, een dubbele tv-tuner met één CI+-slot, en een optische digitale audio-uitgang die gedeeld wordt met de S-Center speakeraansluiting. Met S-center kun je de tv als centerkanaal gebruiken met een externe Sony audio-oplossing. Live tv opnemen is ook mogelijk, daarvoor sluit je eenvoudig externe usb-opslag aan. Tot slot is de televisie ook voorzien van bluetooth, wifi en een ethernetaansluiting. 

Beeldverwerking en softwareproblemen

We hadden tijdens het testen wat problemen met de televisie. Een keer herkende hij onze HDMI-beeldsignalen niet, een andere keer leek hij vast te zitten in bepaalde beeldinstellingen, waardoor we een overmatig aangescherpt beeld te zien kregen. In beide gevallen waren de problemen opgelost door de televisie te herstarten.

Sony moet dus absoluut nog werken aan de stabiliteit van de software. Los van die problemen levert de XR-processor zeer goede beeldverwerking. De upscaling is prima, met de opmerking dat Reality Creation iets krachtiger te werk gaat dan vroeger, zodat we het vaak uitschakelden om overmatig aangescherpt detail te vermijden. Vooral in dvd-content kon dat een probleem zijn. De ruisonderdrukking levert erg goed werk.

©Sony

De Bravia 9 beschikt nog steeds over de instelling Soepele Gradatie, waarmee je kleurovergangen vloeiend kunt maken zonder hinderlijke strepen. Die instelling was op de Bravia 8 verdwenen. De bewegingsscherpte is goed, maar er gaat duidelijk wat detail verloren in snel bewegende beelden.

Je kunt in MotionFlow de voor die techniek gebruikte helderheidsfunctie aanpassen om dat te verbeteren, maar daardoor krijg je dan een zichtbare dubbele rand rond bewegende voorwerpen en dat is juist veel storender. In de hoogste stand flikkert het beeld bovendien.

Met MotionFlow kun je er ook voor zorgen dat snelle camerabewegingen vloeiend weergegeven worden. We merkten wel dat de aarzelingen en beeldfouten die op de Bravia 8 verdwenen waren, hier wel nog zichtbaar waren.

Prachtig contrast, indrukwekkende helderheid

De Sony XR90 heeft een ambitieus doel, hij moet de prestaties van Sony's nieuwste masteringmonitor benaderen. Die monitor, de BVM-HX3110, wordt gebruikt in filmstudio's en kan een piekhelderheid van 4.000 nits halen. De XR90 kreeg daarvoor een nieuwe miniled-achtergrondverlichting met een hoog aantal zones, op ons 65inch-model waren dat er 54×28 (1512). Daarmee plaatst Sony zich naast de Hisense 65U8NQ (1600 zones) en de TCL 65C855 (1344 zones).

Het lcd-paneel is uitgerust met een anti-reflectiefilm en kijkhoekfilm, en inderdaad is de kijkhoek is bijzonder breed. Zelfs vanuit een stevige hoek bekeken blijven het contrast en kleur goed bewaard. Enkel intense HDR-contrasten kunnen vaag de zones zichtbaar maken. Die lagen storen het contrast wel een beetje, want zonder lokale dimming komen we maar op ongeveer 2.600:1. Niet slecht, maar voor een modern lcd-paneel is het eerder matig.

Met de lokale dimming geactiveerd schiet dat echter naar 19.240:1 of zelfs naar oled-niveaus op eenvoudigere testpatronen. De dimming reageert snel en correct, en Sony vindt een uitstekende balans tussen heldere accenten intens weergeven en diepzwart bewaren. De uniformiteit is top in donkere beelden, maar in heldere beelden hadden we een heel vage donkere vlek centraal in beeld, dat gaf soms wat dirty screen-effect.

©Sony

En ja, deze Sony haalt naast uitstekend contrast ook een record helderheid. Op het 10%-venster meten we in de Professional HDR-beeldmodus een piekhelderheid van 3258 nits, en zelfs op het volledig wit beeld haalde de tv nog 848 nits. Doe er een kleurbereik van 93% P3 bij en de kaarten liggen perfect voor top HDR-beelden. En die levert de XR90 absoluut.

Zowel in Dolby Vision als HDR10 toont deze Sony hoe tastbaar een beeld kan worden met een uitzonderlijk dynamisch bereik. Hij bewaart nagenoeg alle witdetail en levert zelfs in heel heldere delen van het beeld nog duidelijke kleuren. Een echt plezier om naar te kijken. De Professional-beeldmodus is bovendien uitstekend gekalibreerd. In HDR maakt hij de middentinten weliswaar iets te helder, maar dat vergeven we graag. In donkere beelden behoudt hij heel veel zwartdetail, zodat je elke nuance kunt zien.

Geluid

Het zou echt jammer zijn als dit prachtige beeld niet vergezeld zou worden door dito geluid. We zijn dan ook erg blij dat ook de audioprestaties prima zijn. Het Acoustic Multi-Audio+-systeem is een 2.2.2-kanaalsopstelling van 70 watt.

Het systeem bestaat uit twee voorwaarts gerichte luidsprekers, ondersteund door twee woofermodules, twee tweeters in het frame links en rechts op halve hoogte en (nieuw dit jaar) twee beam-tweeters bovenaan achteraan. Die opstelling maakt het mogelijk om geluid te positioneren in het scherm, en de beam-tweeters verbeteren de surround en hoogteplaatsing van geluid.

©Eric Beeckmans | ID.nl

We haalden flink wat volume uit die opstelling, met een erg goede basondersteuning. De bas zakte wat in als je het volume heel hoog zet, maar de vervorming blijft goed onder controle. Muziek klinkt dan ook erg goed op deze tv. En ja, ook surround klinkt naar tevredenheid, de beam-tweeters dragen wezenlijk bij aan de onderdompeling in het geluid. De verbeterde Voice Zoom-functie maakt het mogelijk om dialogen netjes te boosten zonder ook de rest van de soundtrack luider te maken. Een goede soundbar is uiteraard nog steeds beter, maar is voor deze televisie absoluut niet vereist.

Google TV

Net zoals de Bravia 8 gebruikt de Bravia 9 de Mediatek Pentonic MT5897-chipset met quadcore ARM Cortex-A73 CPU, 6GB RAM en de Mali-G57 GPU. De gebruikerservaring in Google TV is vlot. Het blijft bovendien een van onze favoriete smart tv-systemen. Dat heeft alles te maken met het bijzonder ruime app-aanbod, waar je zowel alle internationale als lokale streamingdiensten vindt.

Maar ook de aanwezigheid van Google Cast en Apple Airplay 2 is een fijne bijkomstigheid. Daarnaast biedt het platform heel uitgebreide aanbevelingen, niet per dienst maar per categorie en dat leidt tot een beter aanbod. Meer detail vind je in het artikel over Google TV. Sony heeft nog een extraatje voor je in petto, Sony Picture Core (het vroegere Bravia Core) is een exclusieve streamingdienst waarmee je films kunt huren of kopen.

©Eric Beeckmans | ID.nl

De tv wordt geleverd met twee afstandsbedieningen. Van de klassieke versie zijn we geen fan, van de moderne des te meer. Die afstandsbediening gebruikt een oplaadbare batterij (op te laden via usb-c), en een eenvoudige maar erg goede lay-out met verlichte toetsen. De toetsaanslag is aangenaam en precies. De instellingen-toets bovenaan rechts brengt je naar het snelmenu voor onder andere beeld- en geluidpresets, en de menu-toets daaronder zet extra functies zoals het on-screen-toetsenbord op het scherm.

Conclusie

Sony heeft voor de Bravia 9 hoge verwachtingen gecreëerd en deze ook kunnen waarmaken. Ondanks wat kleine softwareproblemen zijn we vooral erg onder de indruk van de Sony K-65XR90. De nieuwe miniled-achtergrondverlichting levert niet alleen record-piekhelderheid, maar slaagt er dankzij een hoog aantal dimming zones en uitstekende aansturing ook in om prachtig contrast te tonen. Die combinatie maakt dat de tv uitzonderlijk goed presteert, zowel in donkere als heldere kijkomgeving. Samen met excellente kleurweergave garandeert dat een uitzonderlijke kijkervaring, zowel in SDR als HDR. Het mooie design, de prima audio en Google TV zijn kersen op de taart. Voor dit staaltje technologie betaal je vooralsnog een erg hoge prijs.