Het tijdperk van de benzine- of dieselauto komt aan zijn einde. Maar elektrisch rijden wordt gelimiteerd door de maximale lading van accu’s. Team Fast van de TU/e (Technische Universiteit Eindhoven) heeft daar een oplossing voor bedacht: duurzaam rijden op hydrozine, ook wel bekend als mierenzuur.

Om elektrisch te rijden zijn accu’s nodig. Maar zelfs met de grootste accu’s komt je niet zo ver als met benzine of diesel. Rijden op waterstof biedt een schoon alternatief waar je wel ver mee komt. Daar komt bij dat waterstof (onder meer) geproduceerd kan worden uit water. In tegenstelling tot op olie gebaseerde brandstoffen, is het daarom niet schaars. Bij verbranding laat waterstof alleen waterdamp achter. Dat maakt het een heel schone manier om voertuigen te laten rijden.

Rijden op waterstof heeft ook negatieve kanten. Het is een licht ontvlambaar en explosief gas. Om gas op te slaan zijn tanks nodig die hoge druk aankunnen. Voor grote hoeveelheden waterstof gaat het om een druk van 700 bar, voor de tanks in vrachtwagens en bussen is 350 bar vereist. Ter vergelijk: de druk in een autoband hangt (afhankelijk van het type) rond de 2 bar. Waterstof is weliswaar ontvlambaar en explosief, maar technisch gezien veilig in te zetten. Desondanks blijven er risico’s bestaan en dat maakt de aanwezigheid van een waterstoftankstation in een bewoonde buurt nog steeds niet erg populair.

Waterstof naar vloeistof

Team Fast van de TU/e heeft een techniek bedacht die gebruik en opslag van waterstof kan vereenvoudigen. Team Fast bestaat uit studenten die vrijwillig, naast hun studie, tijd steken in de ontwikkeling van rijden op mierenzuur. Op 1 september 2014 ontwikkelde een groep van tien studenten uit verschillende richtingen dit concept. Zij wonnen er in 2015 bij de DLL BrainAwards de duurzaamheidsprijs mee en kregen 50.000 euro om te investeren. Op 1 september 2015 werd Team Fast officieel opgericht en in hetzelfde jaar kregen zij een subsidie van 50.000 euro. Inmiddels loopt er een crowdfunding-campagne en wordt er hard gewerkt aan de bouw van de eerste stadsbus die op ‘hydrozine’ rijdt.

Max Aerts, team manager van Team Fast: “Wij praten liever over hydrozine dan over mierenzuur. Mensen krijgen anders snel het idee dat onze brandstof iets met mieren te maken heeft.” Het idee van Team Fast is om waterstof naar een vloeistof om te vormen. Dan is het eenvoudiger en veiliger op te slaan. Max: “Als je een waterstofmolecuul aan een CO2-molecuul bindt, krijg je hydrozine. Onze innovatie is dat wij dat weer splitsen naar CO2 en waterstof. De waterstof gaat vervolgens naar een fuel cell en de CO2 stoten we uit.”

Europese emissiedoelstellingen

Voor ingewijden in de milieutechniek lijkt dat niet klimaatvriendelijk. Koolstofdioxide (CO2) is namelijk een broeikasgas. Maar de techniek van Team Fast is wel degelijk klimaatneutraal. Max: “Om mierenzuur te produceren heb je water, elektriciteit en CO2 nodig. De elektriciteit kun je opwekken met wind en de CO2 vangen we af uit de atmosfeer. We stoten diezelfde CO2 later wel weer uit, het saldo van het hele proces is daarom nul.”

Daarmee loopt Team Fast voor op de Europese emissiedoelstellingen en dat leidt tot een aparte situatie. Max: “Wij voldoen niet aan de tussentijdse eis van 2020, maar wel aan de einddoelstelling van 2050. Vanaf 2020 mag je namelijk met het voertuig niets uitstoten, en dat doen wij wel. Vanaf 2050 mag je in de totale keten niets uitstoten en daar voldoen we aan.”

Omdat hydrozine een vloeistof is, kent het gebruik veel voordelen. Max: “Als er meer bereik voor een voertuig nodig is, kunnen wij eenvoudig de tank groter maken. Een batterij blijft toch altijd een groot blok, terwijl wij de vorm van de ruimte kunnen volgen. Wij kunnen bijvoorbeeld een tank aanbrengen in de lege ruimte van een wielkast.”

Ook de bouw van tankstations is navenant goedkoper. Een nieuw station met waterstoftanks aanleggen kost rond de 5 miljoen euro per station. Een gloednieuw hydrozinestation valt qua prijs gelijk met een normaal tankstation en kost in euro tussen de 1 à 2 ton. Een bestaande pomp ombouwen vraagt om een nieuwe coating van de tanks en andere leidingen. Dat kost tussen de 30.000 en 40.000 euro.

Zwaardere voertuigen

Vooralsnog blijft het een kip-en-eiprobleem. Zonder tankstations geen auto’s en zonder auto’s geen tankstations. Max: “Wij richten ons daarom op het zwaardere, grotere vervoer waar nog geen echte oplossing voor beschikbaar is. Een elektrische bus heeft een bereik van 150 km terwijl ze 400 km per dag moeten rijden. Een stilstaande bus kost geld, dus laden kost geld. Met onze tanks kun je makkelijk die afstanden halen. Daarom ontwikkelen we onze prototype-bus.”

Naast stadsbussen denkt Team Fast aan mogelijkheden voor bouwvoertuigen en aggregaten. Interessante opties, zeker omdat de technologie niet alleen schoon, maar ook erg stil is.

Nog geen jaar na de vorige uitvoering brengt Apple een nieuwe iPad Air uit. De veranderingen zijn dan ook niet heel groot, want het enige verschil is dat de tablet nu is voorzien van een M3-processor in plaats van een M2-processor. Blijft de iPad Air hiermee een aanrader? Wij hebben hem voor je getest.

De nieuwe iPad Air laat zich kort omschrijven: Apple heeft de M2-chip vervangen door een M3. Dat is geen groot probleem: Apple gaf de iPad Air vorig jaar een update waarmee deze qua functionaliteit vrijwel identiek was aan de iPad Pro van het jaar daarvoor en je net als bij de Pro kon kiezen uit twee formaten. Uiterlijk is er geen verschil met de vorige generatie iPad Air: de aluminium tablet is nog steeds verkrijgbaar in een 11- en 13inch-variant, waarbij je kunt kiezen uit dezelfde vier kleuren als vorig jaar. De bouwkwaliteit van de aluminium behuizing is uitstekend.

©Jeroen Boer - ID.nl

De iPad Air ziet er hetzelfde uit als de variant van vorig jaar.

Er is overigens wel een heel een klein verschil waardoor je aan de buitenkant kunt zien dat je de nieuwste iPad Air van de M3-generatie in handen hebt. Apple heeft de aanduiding 'iPad Air' namelijk van de achterkant verwijderd. 

©Jeroen Boer - ID.nl

Het enige verschil is dat er geen 'iPad Air' meer op de achterkant staat.

Qua aansluitingen vind je onderop een usb-c-poort die je behalve voor opladen ook kunt gebruiken voor het aansluiten van een beeldscherm. De aan-uitschakelaar is voorzien van een goedwerkende vingerafdrukscanner. Dat is wel de enige manier van biometrische identificatie; in tegenstelling tot iPhones of de iPad Pro ontbreekt de soms nog wat sneller werkende gezichtsherkenning.

©Jeroen Boer - ID.nl

De iPad Air heeft een usb-c-poort die je gebruikt om de tablet op te laden.

Hoge meerprijzen

De prijzen beginnen bij 719 euro voor het 11inch-model terwijl de 13inch-uitvoering bij 969 euro begint. Voor dat geld krijg je 128 GB opslag. Alle varianten hebben dezelfde M3-processor in combinatie met 8 GB RAM. Wil je 256 GB opslag, dan betaal je 130 euro meer, terwijl de volgende stappen naar 512 GB of 1 TB je ieder nog eens 250 euro kosten. Afhankelijk van je opslagwensen wordt de iPad dus al snel een heel stuk duurder. Daarnaast kun je nog kiezen voor een 5G-variant, waarvoor je 170 euro meer betaalt. Deze variant is voorzien van een ingebouwde e-sim; er is geen fysieke simkaartslot.

Scherm zonder ProMotion

De iPad Air heeft precies hetzelfde scherm als vorig jaar en dat betekent een 11- of 13inch-scherm dat gebruikmaakt van een IPS-paneel. Het scherm combineert goede kleuren met een prima contrast en een helderheid die hoog genoeg kan. Wat we wel jammer vinden, is dat Apple de toch best prijzige iPad Air niet voorziet van een scherm met een hogere verversingssnelheid dan 60 Hz. Zo'n hogere verversingssnelheid die Apple 'ProMotion' noemt zou zeker in combinatie met de stylus waarschijnlijk een vloeiender ervaring opleveren. 

Nog snellere processor

De snellere processor is het belangrijkste verschil met zijn voorganger, en de chip die we al kennen uit andere Apple-producten stelt niet teleur. De M3-processor is in benchmarks op single-coregebied ongeveer 18 procent sneller dan de M2, terwijl de multicore-prestaties zo'n 25 procent hoger liggen. In de benchmark Geekbench 6 zet de iPad een Single-Core Score van 3063 punten neer, terwijl de Multi-Core Score 11.914 punten bedraagt.

De vernieuwde iPad Air is in theorie dus nog iets soepeler in bijvoorbeeld grafische toepassingen, al is de M4-chip in de iPad Pro nog een stukje sneller. Het is gissen waarom Apple nog voor de in andere producten uitgefaseerde M3 koos; misschien hadden ze er nog veel van liggen of wil het bedrijf genoeg onderscheid met de iPad Pro houden. Uiteindelijk maakt het ook weer niet zo heel veel uit, want in de praktijk zijn zowel de vorige als de huidige variant van de iPad Air gewoon snel. De accuduur van de geteste 11inch-uitvoering is erg goed en komt bij normaal gebruik zoals browsen in de buurt van de door Apple geclaimde 10 uur.

Vernieuwd toetsenbord

De iPad Air is compatibel met Apples beste stylus: de Pencil Pro. Deze stylus (149 euro) is druk- en kantelgevoelig en detecteert bovendien of je de stylus draait. Hierdoor kun je in tekenapps als Procreate bijzonder realistisch tekenen. De stylus wordt gekoppeld en opgeladen door hem magnetisch aan de zijkant te plakken, waarmee dit in de praktijk een prettige accessoire is. De iPad Air is trouwens ook compatibel met de goedkopere Apple Pencil usb-c, die minder mogelijkheden heeft en opgeladen wordt met een usb-c-kabel. Als je wilt tekenen, dan raden we je de Pencil Pro aan.

©Jeroen Boer - ID.nl

De Pencil Pro plak je magnetisch aan de zijkant om hem op te laden.

We kregen van Apple ook het vernieuwde Magic Keyboard voor de iPad Air, dat uiteraard ook compatibel is met de iPad Air met M2-processor. Ten opzichte van het vorige Magic Keyboard dat oorspronkelijk voor de oudere generatie iPad Pro was ontworpen, krijg je een rij functietoetsen. Hierdoor kun je de iPad nog beter als laptopvervanger gebruiken.

Ten opzichte van het Magic Keyboard voor de huidige iPad Pro ontbreekt helaas de achtergrondverlichting in de toetsen en de aluminium polssteun, terwijl de prijs van het toetsenbord met 329 euro niet veel lager is. Het is daarnaast jammer dat het toetsenbord er alleen nog in een witte variant is. Dat is toch vlekgevoeliger dan een zwarte uitvoering. 

©Jeroen Boer - ID.nl

Het vernieuwde Magic Keyboard heeft nu functietoetsen.

Conclusie

De iPad Air met M2-processor was een prima tablet, en dat geldt ook voor deze opvolger met een nog snellere chip. Je krijgt met deze iPad Air veel kracht in handen en je kunt dezelfde geavanceerde Pencil Pro gebruiken als op de iPad Pro. Ten opzichte van die iPad Pro zit het belangrijkste verschil 'm in het scherm, want de nog duurdere iPad Pro heeft een oledscherm met hoge verversingssnelheid. Daar moet je wel een paar honderd euro meer voor neertellen, waardoor deze iPad Air een interessante optie blijft voor wie een iPad met lekker veel kracht zoekt.

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Daarom speuren we een paar keer per week binnen een bepaald thema naar zulke deals. Dit keer hebben we vijf DAB+-radio's voor je gevonden die je ook nog eens heel makkelijk meeneemt, op vakantie bijvoorbeeld.

Digitale radio via DAB+ (Digital Audio Broadcasting) biedt een helder en storingsvrij radiosignaal, met een steeds groter zenderaanbod. Dat maakt het luisteren een stuk aangenamer. Dankzij modellen met ingebouwde accu of batterijen ben je niet gebonden aan een stopcontact. Voeg daar een netstroomaansluiting aan toe en je hebt een toestel dat net zo makkelijk op de camping als op het aanrecht in de keuken dienst kan doen.

Denver DAB-18 Radio DAB+

De Denver DAB-18 is een compacte DAB+/FM-radio die een retro uiterlijk combineert met moderne functionaliteit. De geïntegreerde Bluetooth-functie maakt het mogelijk om draadloos muziek te streamen vanaf je smartphone of tablet. Daarnaast beschikt de radio over een AUX-ingang voor het aansluiten van externe apparaten. Met de dubbele alarmfunctie en snoozefunctie is de DAB-18 ook geschikt als wekkerradio. Het dimbare lcd-display toont duidelijk informatie over zenders en instellingen. De radio werkt zowel op netstroom als op 4 C-batterijen. Met 20 voorkeuzezenders (10 DAB+ en 10 FM) heb je snel toegang tot je favoriete stations.

Audizio Milan

De Audizio Milan is een compacte draagbare DAB+/FM-radio. De Milan biedt zowel DAB+ als FM-ontvangst, waardoor je kunt genieten van een breed scala aan radiostations met heldere geluidskwaliteit. Dankzij de Bluetooth-functionaliteit kun je draadloos muziek streamen vanaf je smartphone of tablet. Met de ingebouwde 2000mAh-accu heb je genoeg stroom voor zo'n 10 uur luisterplezier, en kan de radio via usb worden opgeladen. Het 2,4-inch kleurendisplay toont duidelijk informatie over zenders en instellingen.

Grundig DTR 4500 BT DAB

De Grundig DTR 4500 BT DAB heeft Bluetooth 5.0-functionaliteit en kun je naast het luisteren naar DAB-stations ook gebruiken om te streamen vanaf je smartphone of tablet. De radio beschikt over een 2.0 stereo luidsprekersysteem met een totaal vermogen van 10 watt RMS. Het 2,4-inch kleurendisplay biedt duidelijke informatie over zenders en instellingen, en de helderheid is in drie stappen aan te passen. Hoewel de DTR 4500 BT DAB geen ingebouwde accu heeft, kan hij natuurlijk wel gewoon op netstroom worden aangesloten.

Lenco PDR-040EF Bambus

De Lenco PDR-040EF Bambus is gemaakt van echt bamboe en gerecycled ABS met tarwevezel, wat niet alleen een mooie uitstraling geeft, maar ook bijdraagt aan duurzaamheid. Met Bluetooth 5.0-functionaliteit kun je eenvoudig muziek streamen vanaf je smartphone of tablet. De radio beschikt over een 3 watt RMS luidspreker en een passieve basradiator. De ingebouwde 2000mAh accu biedt tot 16 uur afspeeltijd via Bluetooth en tot 12 uur via FM of DAB+, waardoor je de hele dag kunt genieten van je favoriete muziek, zowel thuis als onderweg. Daarnaast is de radio uitgerust met een klok- en alarmfunctie, een 3,5 mm hoofdtelefoonaansluiting en een telescoopantenne.

Kenwood CR-M30DAB-R

Deze compacte Kenwood kan overweg met FM-radio en DAB+. De radio beschikt over Bluetooth-functionaliteit, waardoor je draadloos muziek kunt streamen vanaf je smartphone of tablet. Dankzij de geïntegreerde oplaadbare batterij kun je tot 7 uur genieten van je favoriete muziek zonder dat je een stopcontact nodig hebt. Daarnaast is de radio voorzien van een helder LCD-scherm dat informatie over zenders en instellingen duidelijk weergeeft. Met de mogelijkheid om zowel op netstroom als op de interne accu te werken, kun je de CR-M30DAB op verschillende manieren gebruiken.