Freewaremakers zijn meestal enthousiaste computergebruikers die niet programmeren uit winstbejag, maar hun vaardigheden inzetten om iets te verbeteren. Dankzij de gratis programma’s wordt computeren leuker en handiger! We bespreken de beste programma’s van dit moment en nieuwe versies van ‘evergreens’.

Tip 01: Leesvoer

Geschikt voor: Windows XP, Vista, 7, 8.x, 10; macOS; Linux; iOS; Android

Weliswaar zijn er in ons land sociale-mediaplatformen actief die met regelmaat onwelgevallige meningen verwijderen, maar van overheidscensuur is in principe geen sprake omdat we sinds Thorbecke met z’n allen hebben afgesproken dat uitingen pas achteraf door een rechter kunnen worden beoordeeld op toelaatbaarheid. Er zijn heel wat landen waar dat wel anders is en je niet alles op internet kunt lezen wat je maar wilt. En omdat Elon Musks Starlink-initiatief - dat internet in alle uithoeken van de wereld moet brengen – nog in de kinderschoenen staat, zijn er voorlopig ook nog heel wat plekken zonder toegang tot die zee aan informatie die wij voor lief nemen. Voor beide problemen biedt Kiwix een oplossing. Kiwixis een programma (ook beschikbaar als plug-in voor Chrome en Firefox) waarmee je zogeheten zim-bestanden kunt lezen. Dat zijn sterk gecomprimeerde offline versies van onder meer selecties van Wikipedia-artikelen en de boekenverzameling van Project Gutenberg. Bij dat alles kun je vaak kiezen uit vele talen en, om downloads binnen de perken te houden, ook uit versies zonder afbeeldingen, waardoor je al een complete Engelse Wikipedia offline kunt bezitten als bestand van 35 GB. Daarnaast zijn er enkele op onderwerp gespecialiseerde apps (vooral voor Android) waarmee je meteen aan de slag kunt.

©PXimport

Tip 2: Mooi weer

Geschikt voor: elk systeem

Het KNMI is het weerinstituut van de Nederlandse staat en dus van ons allemaal. Maar denk maar niet dat dat betekent dat je op een eenvoudige manier toegang hebt tot alle data die men in De Bilt verzamelt. Weliswaar kun je eenvoudig een langetermijnverwachting bekijken, zodat je niet afhankelijk bent van wat Gerrit Hiemstra in het achtuurjournaal te melden heeft, maar het kan allemaal zoveel beter. Zo heeft de Amerikaanse tegenhanger NOAA ooit het voorspellingsmodel GFS (Global Forecast System) ontwikkeld waarvan de gegevens gratis gebruikt mogen worden. GFS is echter maar één van de gebruikte modellen om het weer te voorspellen en meerdere daarvan zijn te vinden bij onze oosterburen op www.wetterzentrale.de. Hier kun je in detail actuele weergegevens zien en de voorspellingen van verschillende systemen (waaronder dat van het KNMI) naast elkaar bekijken op thema’s zoals verwachte neerslag, wind en dergelijke. Ook kun je hier gemakkelijk toegang krijgen tot historische weerdata van Nederland, zodat je bijvoorbeeld temperatuur- en neerslaggrafieken kunt opvragen van de vele weerstations in ons land. En hoewel een Duitse site, is de rijke inhoud gewoon in het Nederlands beschikbaar.

©PXimport

Tip 03: Brand los!

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Hoewel schijfjes steeds meer in onbruik raken als opslagmedium, kunnen we toch nog niet helemaal zonder. Misschien heb je ergens nog een dvd-speler in huis of speel je in de auto nog muziek vanaf cd. Of misschien heb je nog oude fotocollecties op een schijf staan en wil je daarvan een veiligheidskopietje maken. Allemaal legitieme doelen om iets te willen branden, maar het zal voor de meesten toch te weinig frequent zijn om een brandprogramma aan te schaffen. Gelukkig kan het prima gratis met Ashampoo Burning Studio 2018 Free.

Dit programma biedt de mogelijkheid om allerlei vormen van cd’s, dvd’s en blu-ray-schijfjes te beschrijven. Zo kun je cd’s met data vullen of branden als audio-cd. Ook ondersteunt het programma nog de inmiddels antieke video-cd en super video-cd. Voor wat betreft dvd’s en blu-ray kun je eenvoudig films uit mappen branden. Die moeten dan uiteraard wel de structuur hebben die past bij het gekozen formaat; Burning Studio converteert bijvoorbeeld niet zelf een mp4-bestand (maar daar bestaat weer andere gratis software voor).

Tot slot kun je met Burning Studio eenvoudig schijfjes kopiëren en biedt het programma de mogelijkheid om data te back-uppen over meerdere schijven. Met de lage prijzen van externe harde schijven en ssd’s is dat laatste ook een uitstervend verschijnsel.

©PXimport

Tip 04: Webwijs

Geschikt voor: Firefox

Alhoewel Google Chrome de laatste jaren in rap tempo de populairste browser is geworden, is er nog altijd heel veel te zeggen voor het gebruik van Firefox, al was het alleen maar omdat we met het gebruik daarvan Google niet nóg meer macht geven en omdat Firefox een ongekende collectie add-ons biedt. Een van de pareltjes in deze verzameling is Flagfox.

Zoals de naam al doet vermoeden toont de add-on de vlag van het land waar de server zich bevindt van de pagina die u bezoekt. Dat lijkt van weinig belang, maar er zijn natuurlijk landen die niet zo’n goede naam hebben qua cyberveiligheid en dan telt een gewaarschuwd mens toch voor twee. Veel nuttiger dan die vlag zijn de vele tools die je vervolgens op een site kunt loslaten. Zo toont Geotool een nauwkeuriger locatie en weet WolframAlpha allerlei statistieken over een site te melden. Nog interessanter zijn de statistieken die Alexa kent. Hier vind je bijvoorbeeld snel vergelijkbare sites.

Naast het opvragen van algemene informatie is het ook mogelijk om de veiligheid van een site te controleren, bijvoorbeeld via Virustotal. Kortom: een schat aan gereedschappen om elke site die je bezoekt grondig door te lichten.

©PXimport

Tip 05: Wegwezen!

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Windows heet niet voor niets ‘besturingssysteem’. Het is vrijwel alleen een softwarelaag die interactie mogelijk maakt tussen de hardware en de gebruiker. Natuurlijk bevat Windows wel wat applicaties, maar als het daar ophield, zou niemand een pc bezitten. Die komt ten slotte pas echt tot zijn recht met tonnen programma’s van derden (of van Microsoft, natuurlijk). Maar ja, van alles wat je erop zet wil je soms ook wel weer eens wat kwijt en uiteraard biedt Windows voor het verwijderen van programma’s een onderdeel. Helaas is dat erg mager en dus kan het zomaar gebeuren dat er troep achterblijft. Anderzijds is het denkbaar dat je per ongeluk de uninstaller van een toepassing verwijdert, waardoor Windows die niet meer op de reguliere wijze kan verwijderen. Ook kunnen de gespecialiseerde verwijderaars die bij een applicatie horen achterblijven terwijl het moederprogramma al gewist is. Allemaal situaties waar zwaarder geschut nodig is dan wat Windows biedt. Dat geschut vinden we in het sublieme Bulk Crap Uninstaller, kortweg BCU, dat veel meer software toont dan Windows en dat na het verwijderen van een programma de gelegenheid biedt om naar achtergebleven resten te zoeken.

©PXimport

Tip 06: Zoekmonster

Geschikt voor: Windows XP, Vista, 7, 8.x, 10

Wanneer je weleens een grote map met bestanden hebt doorzocht vanuit het zoekvak van de Verkenner dan weet je dat je gerust koffie kunt gaan halen én opdrinken én het kopje afwassen voor het resultaat daar is, áls de opdracht al tot een goed eind wordt gebracht. Vastlopers en matig verlopen zoekacties zijn ook niet ongebruikelijk. Gelukkig zijn er alternatieven om naar bestanden te zoeken, al dan niet door vooraf je schijven te indexeren.

Everything is een programma dat inderdaad vooraf moet indexeren voordat je kunt gaan zoeken maar dat gebeurt angstaanjagend snel. Op onze test-pc indexeert Everything zo’n 5 TB aan bestanden en mappen in enkele seconden; het toont die dan ook nog eens als alfabetisch gesorteerde lijst die je desgewenst kunt exporteren. Op deze lijst kun je vervolgens allerlei geavanceerde zoekopdrachten loslaten. Behalve het gebruikelijke zoeken met jokertekens kan Everything bepaalde soorten bestanden vinden, zoals audio. Daarbij kun je zelf nieuwe categorieën definiëren en bestaande aanpassen. En dat is nog maar één van de vele mogelijkheden.

©PXimport

Tip 07: Pakt goed uit

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Voor het inpakken van bestanden in een archief heb je – afhankelijk van het gewenste uitvoerformaat – een toepassing zoals Winrar nodig of één van de vele (gratis) concurrenten. Alhoewel veel van deze programma’s ook de nodige archiefformaten kunnen uitpakken, zijn ze daarin toch vaak vrij beperkt. Universal Extractor – dat alléén bedoeld is voor uitpakken – biedt wat dat betreft heel wat meer.

Uiteraard kun je Universal Extractor gebruiken voor het uitpakken van bekende archiefformaten zoals rar of zip, maar het programma kan ook uit de voeten met installatiebestanden zoals het door Microsoft gebruikte msi-formaat en de installatie-archieven van Wise of NSIS - exe-bestanden die zichzelf uitpakken en meteen installeren. Met Universal Extractor is het dan ook mogelijk om dit soort bestanden uit te pakken zonder dat er een installatie aan te pas komt en dat is dan weer handig wanneer je software niet wilt installeren maar er wel bepaalde componenten uit wilt gebruiken.

Tip 08: Klikspaan

Geschikt voor: elk systeem

Een bekende hypothese zegt dat ieder mens slechts zes handdrukken verwijderd is van ieder ander mens. Kortom: je kent iemand die iemand kent die iemand kent … De reden is dat we ons de mensheid kunnen voorstellen als netwerk. Hét netwerk bij uitstek is natuurlijk het web. Zou daar voor informatie hetzelfde gelden? Niet per se, want er zijn heel wat afgeschermde webpagina’s of pagina’s waar door geen andere naar wordt verwezen. Voor alles wat wél bereikbaar is, zou het wel kunnen kloppen.

Nu kun je alles wat je wilt vinden natuurlijk via een zoekmachine bereiken, maar dat vergt veel getyp. Hoe ver zou je komen met alleen klikken? Een mooie plek om dat te testen is de indexpagina van jaah.nl. Hier kun je via pictogrammen sites in allerlei categorieën vinden en daarbij zitten weer de nodige sites die een vergelijkbaar principe hanteren. Je bent vaak in enkele klikken waar je wezen wilt.

©PXimport

Tip 09: Kortaf

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Wanneer Computer!Totaal, kortweg C!T, nieuw op de mat valt sla je natuurlijk z.s.m. deze rubriek op en dat is m.i. zelfs een goed idee wanneer je het blad z.g.a.n. van iemand hebt overgenomen. De afkortingen in voorgaande zin zullen voor de meeste lezers weinig problemen opleveren, maar wat is eigenlijk de internet-landcode van Djibouti? Met welke letters duidt men de Laotiaanse kip aan (da’s hun munteenheid)? En waar komt die Olympische deelnemer uit CXR eigenlijk vandaan? Op al die vragen krijg je antwoord met de handige Acronym Database. Dit programma kent overigens niet alleen land- en muntcodes maar ook bestandsextensies en algemene afkortingen. Daarnaast biedt het een uitgebreide lijst met cryptovaluta, toetsaanslagen voor Facebook-emoticons en een inkorter voor lange webadressen. O, en mocht de database een afkorting onverhoopt niet kennen, dan is er i.i.g. altijd nog de zoekfunctie die verschillende gespecialiseerde online bronnen kan raadplegen.

©PXimport

Tip 10: Een goede kennis

Geschikt voor: elk systeem

Zo’n 90% van alle zoekopdrachten verloopt via Google. Dat komt ongetwijfeld omdat het bedrijf een technologische voorsprong op de concurrentie heeft. De zoekmachine wordt daardoor steeds slimmer. Waar je vroeger alleen een lijst met links kreeg als zoekresultaat, zie je nu vaak meteen de relevante informatie van bijvoorbeeld Wikipedia; wil je iets uitrekenen dan hoef je niet eerst naar een online rekenmachine te surfen maar kan Google vaak meteen het antwoord geven. Toch vallen de mogelijkheden van zoekmachine Google in het niet bij die van kennismachine WolframAlpha.

Omdat de oorsprong van Alpha ligt in wiskundeprogramma Mathematica, is het systeem om te beginnen in staat om veel complexere rekenkundige, wiskundige en meetkundige problemen op te lossen, maar dat is nog slechts een fractie van de mogelijkheden. Alpha weet alles van eenheden, gewichten en maten (tot aan die van breinaalden toe), kan moeilijke vragen beantwoorden over natuurkunde, scheikunde en technologie (hoeveel energie produceert China?), kent eindeloos veel feiten over de aarde, haar weer en klimaat, weet de gekste vragen over verkeer en vervoer te beantwoorden (hoe lang is het Spaanse wegennet?) en dan hebben we het alleen nog maar over tamelijk technische of wetenschappelijke zaken. Alpha weet ook onnoemelijk veel over voedsel, gezondheid, kunst, amusement, financiën, geschiedenis en taal. Kortom: een goede kennis om altijd onder handbereik te hebben.

©PXimport

Tip 11: Bal aan

Geschikt voor: elk systeem

Jarenlang was het vaste prik: voetballen op zondagmiddag, de ene week uit, de andere thuis. Tegenwoordig is het niet meer bij te houden voor de liefhebbers van publiekssport nummer één. Alleen al de Nederlandse competitie in de hoogste klasse is zo’n beetje over alle dagen van de week verspreid en dan zijn er nog de diverse continentale en mondiale toernooien voor clubteams en landen en moet de liefhebber tegenwoordig ook nog bijhouden hoe de dames het er op de groene mat vanaf brengen. Ga d’r maar aan staan! Gelukkig is er een online oplossing in de vorm van www.maak-agenda.nl.

Deze dienst biedt een schat aan mogelijkheden voor de voetballiefhebber. Je kunt je favoriete clubs volgen (voor een flink aantal landen, waaronder veel Europese en enkele Zuid-Amerikaanse) in verschillende divisies en kampioenschappen. Heb je eenmaal een favoriete selectie gemaakt, dan kun je die exporteren naar bijvoorbeeld Google Calendar of iCal. En voor wie niets met voetbal heeft: de site kent ook speelschema’s voor hockey, basketbal en Formule 1.

©PXimport

Tip 12: De behanger

Geschikt voor: iOS, Android

In het Victoriaanse Engeland was een bepaalde kleur groen behang jarenlang zeer populair. Die mooie kleur (die ook werd gebruikt in kleding, kaarsen en kinderspeelgoed) werd verkregen uit een verbinding van arsenicum en jarenlang had niemand een idee hoe gevaarlijk dat was. De kleurstof maakte dan ook vele slachtoffers voordat hij in onbruik raakte. De makers van al die eindeloos herhalende behangpatronen hadden het overigens ook niet makkelijk, want al die ontwerpen moesten met de hand gemaakt worden. Nee, dan hebben ontwerpers van nu het beter, want nu zijn er programma’s waarmee je razendsnel patronen tekent in elk van de 17 symmetrievariaties die mogelijk zijn. Daarvoor gebruik je de app KaleidoPaint (ook voor Android). Kies de gewenste symmetrie, kleur en lijndikte en de app maakt een oneindig patroon. Schakel naar een andere symmetrie en het patroon verandert meteen mee. Vind je het resultaat wat al te regelmatig, dan kun je er ook voor kiezen elke symmetrie een eigen kleurlaag te geven en er zo meerdere samen te voegen. Op elk ontwerp kun je zeer ver in- en uitzoomen voor optimale controle.

©PXimport

Gevaarlijk?

©PXimport

Niet te snel klikken

©PXimport

Je hebt net een klein fortuin uitgegeven aan een gloednieuwe 4K- of zelfs 8K-televisie. Je installeert hem, start je favoriete filmklassieker en zakt onderuit op de bank. Maar in plaats van een bioscoopervaring bekruipt je het gevoel dat je naar een goedkope soapserie of een homevideo zit te kijken. De acteurs bewegen vreemd soepel, de actiescènes lijken versneld en de magie is ver te zoeken. Geen zorgen, je televisie is niet stuk. Hij doet eigenlijk iets te goed zijn best.

Dit fenomeen is zo wijdverspreid dat er een officiële term voor is: het 'soap opera effect'. In technische kringen wordt dit ook wel bewegingsinterpolatie of 'motion smoothing' genoemd. Hoewel fabrikanten deze functie met de beste bedoelingen in hun televisies bouwen, is het voor filmfanaten vaak een doorn in het oog. Gelukkig is het eenvoudig op te lossen... als je tenminste weet waar je moet zoeken.

Nooit meer te veel betalen? Check Kieskeurig.nl/prijsdalers!

Wat is het 'soap opera effect' precies?

Om te begrijpen wat er misgaat, moeten we kijken naar hoe films worden gemaakt. De meeste bioscoopfilms en veel dramaseries worden opgenomen met 24 beelden per seconde. Die snelheid geeft films hun karakteristieke, dromerige uitstraling. Een beetje bewegingsonscherpte hoort daarbij; dat is wat onze hersenen associëren met 'cinema'. Moderne televisies verversen hun beeld echter veel vaker: meestal 60 of zelfs 120 keer per seconde.

Om dat verschil te overbruggen, verzint je slimme televisie er zelf beelden bij. De software kijkt naar beeld A en beeld B, en berekent vervolgens hoe een tussenliggend beeld eruit zou moeten zien. Dit voegt de tv toe aan de stroom. Het resultaat is een supervloeiend beeld waarin elke hapering is gladgestreken.

Voor een voetbalwedstrijd of een live-uitzending is dat geweldig, omdat je de bal en spelers scherper kunt volgen. Maar bij een film zorgt die kunstmatige soepelheid ervoor dat het lijkt alsof je naar een achter de schermen-video zit te kijken, of dus naar een soapserie zoals Goede Tijden, Slechte Tijden, die traditioneel met een hogere beeldsnelheid werd opgenomen. De filmische illusie wordt hierdoor verbroken.

©ER | ID.nl

De winkelmodus is ook een boosdoener

Naast beweging is er nog een reden waarom het beeld er thuis soms onnatuurlijk uitziet: de beeldinstellingen staan nog op standje zonnebank. Veel televisies staan standaard in een modus die 'Levendig' of 'Dynamisch' heet. Deze stand is ontworpen om in een felverlichte winkel de aandacht te trekken met knallende, bijna neon-achtige kleuren en een extreem hoge helderheid. Bovendien is de kleurtemperatuur vaak nogal koel en blauw, omdat dat witter en frisser oogt onder tl-licht. In je sfeervol verlichte woonkamer zorgt dat echter voor een onrustig beeld waarbij huidtinten er onnatuurlijk uitzien en details in felle vlakken verloren gaan.

Hoe krijg je de magie terug?

Het goede nieuws is dat je deze 'verbeteringen' gewoon kunt uitzetten. De snelste manier om van het soap opera effect en de neonkleuren af te komen, is door in het menu van je televisie de beeldmodus te wijzigen. Zoek naar een instelling die Film, Movie, Cinema of Bioscoop heet. In deze modus worden de meeste kunstmatige bewerkingen, zoals bewegingsinterpolatie en overdreven kleurversterking, direct uitgeschakeld of geminimaliseerd. Het beeld wordt misschien iets donkerder en warmer van kleur, maar dat is veel dichter bij wat de regisseur voor ogen had.

Sinds kort hebben veel moderne televisies ook de zogeheten Filmmaker-modus. Dat is de heilige graal voor puristen. Als je deze modus activeert, zet de tv met één druk op de knop alle onnodige nabewerkingen uit en respecteert hij de originele beeldsnelheid, kleuren en beeldverhouding van de film.

Wil je de beeldmodus niet volledig veranderen, maar alleen dat vreemde, soepele effect kwijt? Dan moet je in de geavanceerde instellingen duiken. Elke fabrikant geeft het beestje een andere naam. Bij Samsung zoek je naar Auto Motion Plus of Picture Clarity, bij LG-televisies ga je naar TruMotion, bij Sony naar Motionflow en bij Philips naar Perfect Natural Motion. Door deze functies uit te schakelen of op de laagste stand te zetten, verdwijnt het goedkope video-effect en krijgt je film zijn bioscoopwaardige uitstraling weer terug.

Een apparaat op afstand bedienen hoeft geen geld te kosten en is verrassend eenvoudig. Of je nu bestanden wilt openen, technische problemen wilt oplossen of meerdere toestellen wilt beheren: met Chrome Remote Desktop kan het allemaal, gratis en zonder gedoe.

De helper begint

Een groot voordeel van Chrome Remote Desktop is de brede compatibiliteit: het werkt met Windows, macOS, Linux en ChromeOS. Bovendien is het veilig – verbindingen worden versleuteld – en je hebt alleen een Chrome-browser nodig. We beginnen aan de kant van degene die op afstand toegang wilt tot een andere computer, degene die ondersteuning biedt vanaf computer A. Op computer A opent de gebruiker Chrome en surft naar https://remotedesktop.google.com. Daar verschijnen twee opties: Dit scherm delen en Verbinding maken met een andere computer. Omdat computer A support wil geven aan een extern apparaat, kiest de gebruiker voor de tweede optie. In dat scherm verschijnt een veld om een toegangscode in te geven, de code volgt zo meteen.

Acties voor de hulpvrager

Op computer B, de computer die toegang zal verlenen, moet de gebruiker ook in Chrome surfen naar dezelfde website. Daar kiest hij voor de optie Dit scherm delen. Voordat dat mogelijk is, moet Chrome Remote Desktop eerst worden gedownload en geïnstalleerd. De gebruiker klikt daarvoor op de ronde blauwe knop met het witte downloadpijltje. Hiermee wordt een Chrome-extensie geïnstalleerd. Na de installatie verschijnt in het vak Dit scherm delen een blauwe knop met de tekst Code genereren. Wanneer de gebruiker daarop klikt, wordt een toegangscode van 12 cijfers aangemaakt. Die code geeft hij of zij door aan gebruiker A.

Scherm delen

Op computer A geeft de gebruiker de code op in Chrome Remote Desktop. Vervolgens wacht hij tot gebruiker B bevestigt dat A toegang mag krijgen tot zijn scherm. Zodra dat is gebeurd, verschijnt het volledige bureaublad van computer B in een nieuw Chrome-venster op computer A. Door dit venster schermvullend weer te geven, kan A probleemloos handelingen uitvoeren op de pc van B. Voor de veiligheid beschikken beide gebruikers over een knop om de sessie op elk moment te beëindigen. Uiteraard is een stabiele internetverbinding noodzakelijk. Daarnaast krijgen beide partijen de melding dat ze klembordsynchronisatie kunnen inschakelen. Hiermee wordt het mogelijk om eenvoudig tekst of bestanden te kopiëren en te plakken tussen beide apparaten.