Freewaremakers zijn meestal enthousiaste computergebruikers die niet programmeren uit winstbejag, maar hun vaardigheden inzetten om iets te verbeteren. Dankzij de gratis programma’s wordt computeren leuker en handiger! We bespreken de beste programma’s van dit moment en nieuwe versies van ‘evergreens’.

Tip 01: Leesvoer

Geschikt voor: Windows XP, Vista, 7, 8.x, 10; macOS; Linux; iOS; Android

Weliswaar zijn er in ons land sociale-mediaplatformen actief die met regelmaat onwelgevallige meningen verwijderen, maar van overheidscensuur is in principe geen sprake omdat we sinds Thorbecke met z’n allen hebben afgesproken dat uitingen pas achteraf door een rechter kunnen worden beoordeeld op toelaatbaarheid. Er zijn heel wat landen waar dat wel anders is en je niet alles op internet kunt lezen wat je maar wilt. En omdat Elon Musks Starlink-initiatief - dat internet in alle uithoeken van de wereld moet brengen – nog in de kinderschoenen staat, zijn er voorlopig ook nog heel wat plekken zonder toegang tot die zee aan informatie die wij voor lief nemen. Voor beide problemen biedt Kiwix een oplossing. Kiwixis een programma (ook beschikbaar als plug-in voor Chrome en Firefox) waarmee je zogeheten zim-bestanden kunt lezen. Dat zijn sterk gecomprimeerde offline versies van onder meer selecties van Wikipedia-artikelen en de boekenverzameling van Project Gutenberg. Bij dat alles kun je vaak kiezen uit vele talen en, om downloads binnen de perken te houden, ook uit versies zonder afbeeldingen, waardoor je al een complete Engelse Wikipedia offline kunt bezitten als bestand van 35 GB. Daarnaast zijn er enkele op onderwerp gespecialiseerde apps (vooral voor Android) waarmee je meteen aan de slag kunt.

©PXimport

Tip 2: Mooi weer

Geschikt voor: elk systeem

Het KNMI is het weerinstituut van de Nederlandse staat en dus van ons allemaal. Maar denk maar niet dat dat betekent dat je op een eenvoudige manier toegang hebt tot alle data die men in De Bilt verzamelt. Weliswaar kun je eenvoudig een langetermijnverwachting bekijken, zodat je niet afhankelijk bent van wat Gerrit Hiemstra in het achtuurjournaal te melden heeft, maar het kan allemaal zoveel beter. Zo heeft de Amerikaanse tegenhanger NOAA ooit het voorspellingsmodel GFS (Global Forecast System) ontwikkeld waarvan de gegevens gratis gebruikt mogen worden. GFS is echter maar één van de gebruikte modellen om het weer te voorspellen en meerdere daarvan zijn te vinden bij onze oosterburen op www.wetterzentrale.de. Hier kun je in detail actuele weergegevens zien en de voorspellingen van verschillende systemen (waaronder dat van het KNMI) naast elkaar bekijken op thema’s zoals verwachte neerslag, wind en dergelijke. Ook kun je hier gemakkelijk toegang krijgen tot historische weerdata van Nederland, zodat je bijvoorbeeld temperatuur- en neerslaggrafieken kunt opvragen van de vele weerstations in ons land. En hoewel een Duitse site, is de rijke inhoud gewoon in het Nederlands beschikbaar.

©PXimport

Tip 03: Brand los!

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Hoewel schijfjes steeds meer in onbruik raken als opslagmedium, kunnen we toch nog niet helemaal zonder. Misschien heb je ergens nog een dvd-speler in huis of speel je in de auto nog muziek vanaf cd. Of misschien heb je nog oude fotocollecties op een schijf staan en wil je daarvan een veiligheidskopietje maken. Allemaal legitieme doelen om iets te willen branden, maar het zal voor de meesten toch te weinig frequent zijn om een brandprogramma aan te schaffen. Gelukkig kan het prima gratis met Ashampoo Burning Studio 2018 Free.

Dit programma biedt de mogelijkheid om allerlei vormen van cd’s, dvd’s en blu-ray-schijfjes te beschrijven. Zo kun je cd’s met data vullen of branden als audio-cd. Ook ondersteunt het programma nog de inmiddels antieke video-cd en super video-cd. Voor wat betreft dvd’s en blu-ray kun je eenvoudig films uit mappen branden. Die moeten dan uiteraard wel de structuur hebben die past bij het gekozen formaat; Burning Studio converteert bijvoorbeeld niet zelf een mp4-bestand (maar daar bestaat weer andere gratis software voor).

Tot slot kun je met Burning Studio eenvoudig schijfjes kopiëren en biedt het programma de mogelijkheid om data te back-uppen over meerdere schijven. Met de lage prijzen van externe harde schijven en ssd’s is dat laatste ook een uitstervend verschijnsel.

©PXimport

Tip 04: Webwijs

Geschikt voor: Firefox

Alhoewel Google Chrome de laatste jaren in rap tempo de populairste browser is geworden, is er nog altijd heel veel te zeggen voor het gebruik van Firefox, al was het alleen maar omdat we met het gebruik daarvan Google niet nóg meer macht geven en omdat Firefox een ongekende collectie add-ons biedt. Een van de pareltjes in deze verzameling is Flagfox.

Zoals de naam al doet vermoeden toont de add-on de vlag van het land waar de server zich bevindt van de pagina die u bezoekt. Dat lijkt van weinig belang, maar er zijn natuurlijk landen die niet zo’n goede naam hebben qua cyberveiligheid en dan telt een gewaarschuwd mens toch voor twee. Veel nuttiger dan die vlag zijn de vele tools die je vervolgens op een site kunt loslaten. Zo toont Geotool een nauwkeuriger locatie en weet WolframAlpha allerlei statistieken over een site te melden. Nog interessanter zijn de statistieken die Alexa kent. Hier vind je bijvoorbeeld snel vergelijkbare sites.

Naast het opvragen van algemene informatie is het ook mogelijk om de veiligheid van een site te controleren, bijvoorbeeld via Virustotal. Kortom: een schat aan gereedschappen om elke site die je bezoekt grondig door te lichten.

©PXimport

Tip 05: Wegwezen!

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Windows heet niet voor niets ‘besturingssysteem’. Het is vrijwel alleen een softwarelaag die interactie mogelijk maakt tussen de hardware en de gebruiker. Natuurlijk bevat Windows wel wat applicaties, maar als het daar ophield, zou niemand een pc bezitten. Die komt ten slotte pas echt tot zijn recht met tonnen programma’s van derden (of van Microsoft, natuurlijk). Maar ja, van alles wat je erop zet wil je soms ook wel weer eens wat kwijt en uiteraard biedt Windows voor het verwijderen van programma’s een onderdeel. Helaas is dat erg mager en dus kan het zomaar gebeuren dat er troep achterblijft. Anderzijds is het denkbaar dat je per ongeluk de uninstaller van een toepassing verwijdert, waardoor Windows die niet meer op de reguliere wijze kan verwijderen. Ook kunnen de gespecialiseerde verwijderaars die bij een applicatie horen achterblijven terwijl het moederprogramma al gewist is. Allemaal situaties waar zwaarder geschut nodig is dan wat Windows biedt. Dat geschut vinden we in het sublieme Bulk Crap Uninstaller, kortweg BCU, dat veel meer software toont dan Windows en dat na het verwijderen van een programma de gelegenheid biedt om naar achtergebleven resten te zoeken.

©PXimport

Tip 06: Zoekmonster

Geschikt voor: Windows XP, Vista, 7, 8.x, 10

Wanneer je weleens een grote map met bestanden hebt doorzocht vanuit het zoekvak van de Verkenner dan weet je dat je gerust koffie kunt gaan halen én opdrinken én het kopje afwassen voor het resultaat daar is, áls de opdracht al tot een goed eind wordt gebracht. Vastlopers en matig verlopen zoekacties zijn ook niet ongebruikelijk. Gelukkig zijn er alternatieven om naar bestanden te zoeken, al dan niet door vooraf je schijven te indexeren.

Everything is een programma dat inderdaad vooraf moet indexeren voordat je kunt gaan zoeken maar dat gebeurt angstaanjagend snel. Op onze test-pc indexeert Everything zo’n 5 TB aan bestanden en mappen in enkele seconden; het toont die dan ook nog eens als alfabetisch gesorteerde lijst die je desgewenst kunt exporteren. Op deze lijst kun je vervolgens allerlei geavanceerde zoekopdrachten loslaten. Behalve het gebruikelijke zoeken met jokertekens kan Everything bepaalde soorten bestanden vinden, zoals audio. Daarbij kun je zelf nieuwe categorieën definiëren en bestaande aanpassen. En dat is nog maar één van de vele mogelijkheden.

©PXimport

Tip 07: Pakt goed uit

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Voor het inpakken van bestanden in een archief heb je – afhankelijk van het gewenste uitvoerformaat – een toepassing zoals Winrar nodig of één van de vele (gratis) concurrenten. Alhoewel veel van deze programma’s ook de nodige archiefformaten kunnen uitpakken, zijn ze daarin toch vaak vrij beperkt. Universal Extractor – dat alléén bedoeld is voor uitpakken – biedt wat dat betreft heel wat meer.

Uiteraard kun je Universal Extractor gebruiken voor het uitpakken van bekende archiefformaten zoals rar of zip, maar het programma kan ook uit de voeten met installatiebestanden zoals het door Microsoft gebruikte msi-formaat en de installatie-archieven van Wise of NSIS - exe-bestanden die zichzelf uitpakken en meteen installeren. Met Universal Extractor is het dan ook mogelijk om dit soort bestanden uit te pakken zonder dat er een installatie aan te pas komt en dat is dan weer handig wanneer je software niet wilt installeren maar er wel bepaalde componenten uit wilt gebruiken.

Tip 08: Klikspaan

Geschikt voor: elk systeem

Een bekende hypothese zegt dat ieder mens slechts zes handdrukken verwijderd is van ieder ander mens. Kortom: je kent iemand die iemand kent die iemand kent … De reden is dat we ons de mensheid kunnen voorstellen als netwerk. Hét netwerk bij uitstek is natuurlijk het web. Zou daar voor informatie hetzelfde gelden? Niet per se, want er zijn heel wat afgeschermde webpagina’s of pagina’s waar door geen andere naar wordt verwezen. Voor alles wat wél bereikbaar is, zou het wel kunnen kloppen.

Nu kun je alles wat je wilt vinden natuurlijk via een zoekmachine bereiken, maar dat vergt veel getyp. Hoe ver zou je komen met alleen klikken? Een mooie plek om dat te testen is de indexpagina van jaah.nl. Hier kun je via pictogrammen sites in allerlei categorieën vinden en daarbij zitten weer de nodige sites die een vergelijkbaar principe hanteren. Je bent vaak in enkele klikken waar je wezen wilt.

©PXimport

Tip 09: Kortaf

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Wanneer Computer!Totaal, kortweg C!T, nieuw op de mat valt sla je natuurlijk z.s.m. deze rubriek op en dat is m.i. zelfs een goed idee wanneer je het blad z.g.a.n. van iemand hebt overgenomen. De afkortingen in voorgaande zin zullen voor de meeste lezers weinig problemen opleveren, maar wat is eigenlijk de internet-landcode van Djibouti? Met welke letters duidt men de Laotiaanse kip aan (da’s hun munteenheid)? En waar komt die Olympische deelnemer uit CXR eigenlijk vandaan? Op al die vragen krijg je antwoord met de handige Acronym Database. Dit programma kent overigens niet alleen land- en muntcodes maar ook bestandsextensies en algemene afkortingen. Daarnaast biedt het een uitgebreide lijst met cryptovaluta, toetsaanslagen voor Facebook-emoticons en een inkorter voor lange webadressen. O, en mocht de database een afkorting onverhoopt niet kennen, dan is er i.i.g. altijd nog de zoekfunctie die verschillende gespecialiseerde online bronnen kan raadplegen.

©PXimport

Tip 10: Een goede kennis

Geschikt voor: elk systeem

Zo’n 90% van alle zoekopdrachten verloopt via Google. Dat komt ongetwijfeld omdat het bedrijf een technologische voorsprong op de concurrentie heeft. De zoekmachine wordt daardoor steeds slimmer. Waar je vroeger alleen een lijst met links kreeg als zoekresultaat, zie je nu vaak meteen de relevante informatie van bijvoorbeeld Wikipedia; wil je iets uitrekenen dan hoef je niet eerst naar een online rekenmachine te surfen maar kan Google vaak meteen het antwoord geven. Toch vallen de mogelijkheden van zoekmachine Google in het niet bij die van kennismachine WolframAlpha.

Omdat de oorsprong van Alpha ligt in wiskundeprogramma Mathematica, is het systeem om te beginnen in staat om veel complexere rekenkundige, wiskundige en meetkundige problemen op te lossen, maar dat is nog slechts een fractie van de mogelijkheden. Alpha weet alles van eenheden, gewichten en maten (tot aan die van breinaalden toe), kan moeilijke vragen beantwoorden over natuurkunde, scheikunde en technologie (hoeveel energie produceert China?), kent eindeloos veel feiten over de aarde, haar weer en klimaat, weet de gekste vragen over verkeer en vervoer te beantwoorden (hoe lang is het Spaanse wegennet?) en dan hebben we het alleen nog maar over tamelijk technische of wetenschappelijke zaken. Alpha weet ook onnoemelijk veel over voedsel, gezondheid, kunst, amusement, financiën, geschiedenis en taal. Kortom: een goede kennis om altijd onder handbereik te hebben.

©PXimport

Tip 11: Bal aan

Geschikt voor: elk systeem

Jarenlang was het vaste prik: voetballen op zondagmiddag, de ene week uit, de andere thuis. Tegenwoordig is het niet meer bij te houden voor de liefhebbers van publiekssport nummer één. Alleen al de Nederlandse competitie in de hoogste klasse is zo’n beetje over alle dagen van de week verspreid en dan zijn er nog de diverse continentale en mondiale toernooien voor clubteams en landen en moet de liefhebber tegenwoordig ook nog bijhouden hoe de dames het er op de groene mat vanaf brengen. Ga d’r maar aan staan! Gelukkig is er een online oplossing in de vorm van www.maak-agenda.nl.

Deze dienst biedt een schat aan mogelijkheden voor de voetballiefhebber. Je kunt je favoriete clubs volgen (voor een flink aantal landen, waaronder veel Europese en enkele Zuid-Amerikaanse) in verschillende divisies en kampioenschappen. Heb je eenmaal een favoriete selectie gemaakt, dan kun je die exporteren naar bijvoorbeeld Google Calendar of iCal. En voor wie niets met voetbal heeft: de site kent ook speelschema’s voor hockey, basketbal en Formule 1.

©PXimport

Tip 12: De behanger

Geschikt voor: iOS, Android

In het Victoriaanse Engeland was een bepaalde kleur groen behang jarenlang zeer populair. Die mooie kleur (die ook werd gebruikt in kleding, kaarsen en kinderspeelgoed) werd verkregen uit een verbinding van arsenicum en jarenlang had niemand een idee hoe gevaarlijk dat was. De kleurstof maakte dan ook vele slachtoffers voordat hij in onbruik raakte. De makers van al die eindeloos herhalende behangpatronen hadden het overigens ook niet makkelijk, want al die ontwerpen moesten met de hand gemaakt worden. Nee, dan hebben ontwerpers van nu het beter, want nu zijn er programma’s waarmee je razendsnel patronen tekent in elk van de 17 symmetrievariaties die mogelijk zijn. Daarvoor gebruik je de app KaleidoPaint (ook voor Android). Kies de gewenste symmetrie, kleur en lijndikte en de app maakt een oneindig patroon. Schakel naar een andere symmetrie en het patroon verandert meteen mee. Vind je het resultaat wat al te regelmatig, dan kun je er ook voor kiezen elke symmetrie een eigen kleurlaag te geven en er zo meerdere samen te voegen. Op elk ontwerp kun je zeer ver in- en uitzoomen voor optimale controle.

©PXimport

Gevaarlijk?

©PXimport

Niet te snel klikken

©PXimport

In de rubriek Waar voor je geld gaan we op zoek naar leuke aanbiedingen of producten met bijzondere eigenschappen. Dit keer hebben we een selectie van vijf 65-inch televisies voor je, met uiteenlopende prijzen van zo'n 800 tot 1.600 euro, voor ieder budget dus.

LG OLED65C46LA

Met de LG OLED65C46LA haal jij een televisie in huis die een groot 65‑inch scherm combineert met de uitstekende contrasten van OLED. Elke pixel kan individueel oplichten of uitstaan, zodat zwarte beelden echt donker worden en er geen achtergrondverlichting nodig is. In de praktijk levert dat scherp beeld en een prettige kijkhoek op, waardoor je zelfs vanuit de hoek van je woonkamer naar films of series kunt kijken. De 4K‑resolutie (3.840 × 2.160 pixels) zorgt ervoor dat ondertitels en fijne details bij natuurdocumentaires of sportwedstrijden scherp blijven.

Dankzij het 120 Hz‑paneel worden snelle bewegingen vloeiend weergegeven, wat vooral bij games of sport handig is. De tv draait op LG’s WebOS‑systeem; daarmee kun je eenvoudig navigeren tussen apps zoals Netflix, Disney+ en YouTube. Vier HDMI 2.1‑poorten bieden ruimte voor gameconsoles en randapparatuur. Ook beschikt de tv over eARC voor het doorgeven van geluid naar een externe soundbar.

Samsung QE65Q73D

Als je graag een groot scherm wilt met levendige kleuren, dan is de Samsung QE65Q73D een model om naar te kijken. Deze QLED‑televisie heeft eveneens een schermdiagonaal van 165 centimeter, maar maakt gebruik van een Quantum‑Dot laag om licht om te zetten in een breed kleurvolume. Hierdoor zijn kleuren uit films, series of games aanwezig zonder dat je zelf iets hoeft bij te stellen. Met een verversingssnelheid van 100 Hz worden bewegingen soepel weergegeven en dankzij de Motion Xcelerator 120 Hz‑functie profiteer je bij gameconsoles die hogere verversingsfrequenties ondersteunen.

De 4K AI‑upscaler in Samsungs Quantum‑processor schaalt beelden op tot de volledige Ultra‑HD‑resolutie, zodat je oudere HD‑films scherper ervaart. Het besturingssysteem Tizen biedt toegang tot apps en streamingdiensten en je kunt via SmartThings andere

slimme apparaten bedienen. Er zijn vier HDMI‑poorten en wifi aan boord en energieklasse E geeft aan dat het verbruik gemiddeld is voor een groot QLED‑scherm.

LG OLED65G45LW

De LG OLED65G45LW uit 2024 is een zogeheten Gallery‑model, bedoeld om strak tegen de muur te hangen. Het scherm is slechts enkele centimeters dik, zodat het toestel in je interieur opgaat. Binnenin zit een OLED evo‑paneel met 4K‑resolutie, waardoor elk beeldpunt individueel wordt aangestuurd en kleurenkrachtig zijn. De televisie ondersteunt een verversingssnelheid van 120 Hz en biedt daardoor vloeiende beelden bij sport of snel bewegende films.

Via vier HDMI‑2.1‑aansluitingen kun je gameconsoles aansluiten en profiteren van variabele refresh rates. WebOS 8 vormt de basis voor het smart‑platform; hiermee navigeer je door apps en diensten en kun je via spraakassistenten als Google Assistant of Amazon Alexa de tv bedienen. De set wordt geleverd met een wandbeugel, zodat hij strak tegen de muur bevestigd kan worden.

LG OLED65B42LA

In de B‑serie van LG vind je de OLED65B42LA, een toestel dat in 2024 op de markt kwam. Deze televisie biedt de voordelen van OLED – elk pixel kan apart aan of uit – maar in een iets betaalbaarder segment dan de G‑ of C‑series. Het 65‑inch scherm combineert een 4K‑resolutie met een verversingssnelheid van 120 Hz. Hierdoor zijn bewegingen bij games of sportprogramma’s soepel en blijven details scherp.

WebOS maakt het mogelijk om streamingapps en live‑tv makkelijk te combineren en je kunt de tv bedienen met de meegeleverde Magic Remote. De televisie heeft vier HDMI‑poorten voor randapparatuur en ondersteunt eARC voor lossless audiotransport naar een soundbar of receiver. Door het slanke ontwerp staat de tv op twee subtiele pootjes of kun je hem aan de muur hangen via een VESA‑beugel.

Sony XR‑65A80L

Sony’s XR‑65A80L combineert een 65‑inch OLED‑scherm met het Google TV‑platform. Hierdoor kun je eenvoudig door streamingapps scrollen en de tv koppelen aan je Google‑account. Het XR‑paneel gebruikt Sony’s Cognitive Processor XR, die beelden analyseert en optimaliseert voor contrast en kleur. Met een vernieuwingsfrequentie van 120 Hz en ondersteuning voor HDMI 2.1 zijn snelle games of films geen probleem; variabele refresh rates en Auto Low Latency worden ondersteund.

De luidsprekers zitten achter het scherm verwerkt zodat het geluid direct uit het beeld lijkt te komen; met ondersteuning voor Dolby Atmos sluit je ook eenvoudig een soundbar aan. Vier HDMI‑poorten, wifi en Bluetooth zorgen voor verbinding met randapparatuur, en via de ingebouwde microfoon kun je spraakopdrachten geven. Dankzij de ingebouwde standaard kun je de tv neerzetten of via VESA aan de muur hangen. Het 55-inch model van deze televisie is eerder door ID.nl getest.

Gezellig, zo'n avondje gourmetten. Maar na afloop blijft er op het gourmetstel vaak aangebakken vet, gesmolten kaas en saus achter. Logisch dat je niet meteen zin hebt om de boel schoon te maken. Als je het slim aanpakt, is alles binnen een half uurtje weer schoon!

Laten afkoelen, maar wacht niet te lang

Zet het gourmetstel na gebruik uit en trek de stekker uit het stopcontact. Laat het geheel afkoelen tot het handwarm is. Wacht je te lang, dan koeken vet en kaas vast en wordt schoonmaken lastiger. Haal losse onderdelen zoals pannetjes, spatels en bakplaatjes eraf voordat je begint met schoonmaken.

Losse onderdelen schoonmaken

Gourmetpannetjes en bakplaatjes hebben meestal een antiaanbaklaag. Die blijft het mooist als je ze niet hardhandig schoon schrobt. Leg ze in warm water met een beetje afwasmiddel en laat ze tien tot vijftien minuten weken. Aangekoekte resten laten dan vanzelf los. Gebruik daarna een zachte spons of borstel en spoel alles goed af. Controleer altijd even de handleiding: sommige onderdelen kun je in de vaatwasser doen, andere juist niet.

©Saskia van Weert

Zo maak je het elektrische deel veilig schoon

Terwijl de pannetjes, spatels en losse bakplaatjes staan te weken, ga je door met het verwarmingselement. Dat element zelf mag nooit nat worden. Zie je vetspetters of etensresten, veeg die dan weg met keukenpapier zodra het gourmetstel is afgekoeld. Voor hardnekkiger vuil gebruik je een licht vochtige doek met een klein beetje afwasmiddel. Knijp de doek goed uit en zorg dat er geen water bij het snoer of in openingen komt. Droog alles direct na met een schone doek.

De bak- of grillplaat weer vetvrij krijgen

Heeft je gourmetstel een losse bak- of grillplaat, haal dan eerst het overtollige vet weg met keukenpapier. Leg de plaat vervolgens in warm water, zodat aangekoekte resten kunnen losweken. Is de bakplaat vast onderdeel van het gourmetstel, dan kun je deze uiteraard niet in water onderdompelen. Neem in dat geval de plaat af met een licht vochtige doek zodra hij is afgekoeld, eventueel met een beetje afwasmiddel. Zo voorkom je dat vet tijdens het schoonmaken uitsmeert. Gebruik vooral geen schuursponsjes of schrapers om het vet weg te krijgen, want die beschadigen de coating en zorgen ervoor dat eten de volgende keer sneller blijft plakken. 

Vergeet je tafel niet!

Vetspetters en gemorste saus zijn bijna niet te voorkomen. Leg daarom vooraf een afwasbaar tafelkleed of gebruik een papieren tafelkleed. Dat kan na het gourmetten rechtstreeks de vuilnisbak in. Houd tijdens het eten keukenpapier of doekjes bij de hand om gemorste resten meteen weg te vegen. Is de tafel toch vies geworden, neem hem dan zo snel mogelijk af met warm water en een mild schoonmaakmiddel.

Schoon wegzetten voor de volgende keer

Laat alle onderdelen volledig drogen voordat je het gourmetstel opbergt. Berg je alles nog vochtig op in de doos of kast, dan kunnen er snel muffe geurtjes ontstaan. Bewaar pannetjes en platen apart van elkaar, eventueel met een vel keukenpapier ertussen. Berg pannetjes en platen apart op, eventueel met een velletje keukenpapier ertussen. Zo voorkom je krassen. Zo is het volgende keer alleen nog maar een kwestie van de boel weer tevoorschijn halen en lekker gaan eten. Veel gourmetplezier!