Freewaremakers zijn meestal enthousiaste computergebruikers die niet programmeren uit winstbejag, maar hun vaardigheden inzetten om iets te verbeteren. Dankzij de gratis programma’s wordt computeren leuker en handiger! We bespreken de beste programma’s van dit moment en nieuwe versies van ‘evergreens’.

Tip 01: Leesvoer

Geschikt voor: Windows XP, Vista, 7, 8.x, 10; macOS; Linux; iOS; Android

Weliswaar zijn er in ons land sociale-mediaplatformen actief die met regelmaat onwelgevallige meningen verwijderen, maar van overheidscensuur is in principe geen sprake omdat we sinds Thorbecke met z’n allen hebben afgesproken dat uitingen pas achteraf door een rechter kunnen worden beoordeeld op toelaatbaarheid. Er zijn heel wat landen waar dat wel anders is en je niet alles op internet kunt lezen wat je maar wilt. En omdat Elon Musks Starlink-initiatief - dat internet in alle uithoeken van de wereld moet brengen – nog in de kinderschoenen staat, zijn er voorlopig ook nog heel wat plekken zonder toegang tot die zee aan informatie die wij voor lief nemen. Voor beide problemen biedt Kiwix een oplossing. Kiwixis een programma (ook beschikbaar als plug-in voor Chrome en Firefox) waarmee je zogeheten zim-bestanden kunt lezen. Dat zijn sterk gecomprimeerde offline versies van onder meer selecties van Wikipedia-artikelen en de boekenverzameling van Project Gutenberg. Bij dat alles kun je vaak kiezen uit vele talen en, om downloads binnen de perken te houden, ook uit versies zonder afbeeldingen, waardoor je al een complete Engelse Wikipedia offline kunt bezitten als bestand van 35 GB. Daarnaast zijn er enkele op onderwerp gespecialiseerde apps (vooral voor Android) waarmee je meteen aan de slag kunt.

©PXimport

Tip 2: Mooi weer

Geschikt voor: elk systeem

Het KNMI is het weerinstituut van de Nederlandse staat en dus van ons allemaal. Maar denk maar niet dat dat betekent dat je op een eenvoudige manier toegang hebt tot alle data die men in De Bilt verzamelt. Weliswaar kun je eenvoudig een langetermijnverwachting bekijken, zodat je niet afhankelijk bent van wat Gerrit Hiemstra in het achtuurjournaal te melden heeft, maar het kan allemaal zoveel beter. Zo heeft de Amerikaanse tegenhanger NOAA ooit het voorspellingsmodel GFS (Global Forecast System) ontwikkeld waarvan de gegevens gratis gebruikt mogen worden. GFS is echter maar één van de gebruikte modellen om het weer te voorspellen en meerdere daarvan zijn te vinden bij onze oosterburen op www.wetterzentrale.de. Hier kun je in detail actuele weergegevens zien en de voorspellingen van verschillende systemen (waaronder dat van het KNMI) naast elkaar bekijken op thema’s zoals verwachte neerslag, wind en dergelijke. Ook kun je hier gemakkelijk toegang krijgen tot historische weerdata van Nederland, zodat je bijvoorbeeld temperatuur- en neerslaggrafieken kunt opvragen van de vele weerstations in ons land. En hoewel een Duitse site, is de rijke inhoud gewoon in het Nederlands beschikbaar.

©PXimport

Tip 03: Brand los!

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Hoewel schijfjes steeds meer in onbruik raken als opslagmedium, kunnen we toch nog niet helemaal zonder. Misschien heb je ergens nog een dvd-speler in huis of speel je in de auto nog muziek vanaf cd. Of misschien heb je nog oude fotocollecties op een schijf staan en wil je daarvan een veiligheidskopietje maken. Allemaal legitieme doelen om iets te willen branden, maar het zal voor de meesten toch te weinig frequent zijn om een brandprogramma aan te schaffen. Gelukkig kan het prima gratis met Ashampoo Burning Studio 2018 Free.

Dit programma biedt de mogelijkheid om allerlei vormen van cd’s, dvd’s en blu-ray-schijfjes te beschrijven. Zo kun je cd’s met data vullen of branden als audio-cd. Ook ondersteunt het programma nog de inmiddels antieke video-cd en super video-cd. Voor wat betreft dvd’s en blu-ray kun je eenvoudig films uit mappen branden. Die moeten dan uiteraard wel de structuur hebben die past bij het gekozen formaat; Burning Studio converteert bijvoorbeeld niet zelf een mp4-bestand (maar daar bestaat weer andere gratis software voor).

Tot slot kun je met Burning Studio eenvoudig schijfjes kopiëren en biedt het programma de mogelijkheid om data te back-uppen over meerdere schijven. Met de lage prijzen van externe harde schijven en ssd’s is dat laatste ook een uitstervend verschijnsel.

©PXimport

Tip 04: Webwijs

Geschikt voor: Firefox

Alhoewel Google Chrome de laatste jaren in rap tempo de populairste browser is geworden, is er nog altijd heel veel te zeggen voor het gebruik van Firefox, al was het alleen maar omdat we met het gebruik daarvan Google niet nóg meer macht geven en omdat Firefox een ongekende collectie add-ons biedt. Een van de pareltjes in deze verzameling is Flagfox.

Zoals de naam al doet vermoeden toont de add-on de vlag van het land waar de server zich bevindt van de pagina die u bezoekt. Dat lijkt van weinig belang, maar er zijn natuurlijk landen die niet zo’n goede naam hebben qua cyberveiligheid en dan telt een gewaarschuwd mens toch voor twee. Veel nuttiger dan die vlag zijn de vele tools die je vervolgens op een site kunt loslaten. Zo toont Geotool een nauwkeuriger locatie en weet WolframAlpha allerlei statistieken over een site te melden. Nog interessanter zijn de statistieken die Alexa kent. Hier vind je bijvoorbeeld snel vergelijkbare sites.

Naast het opvragen van algemene informatie is het ook mogelijk om de veiligheid van een site te controleren, bijvoorbeeld via Virustotal. Kortom: een schat aan gereedschappen om elke site die je bezoekt grondig door te lichten.

©PXimport

Tip 05: Wegwezen!

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Windows heet niet voor niets ‘besturingssysteem’. Het is vrijwel alleen een softwarelaag die interactie mogelijk maakt tussen de hardware en de gebruiker. Natuurlijk bevat Windows wel wat applicaties, maar als het daar ophield, zou niemand een pc bezitten. Die komt ten slotte pas echt tot zijn recht met tonnen programma’s van derden (of van Microsoft, natuurlijk). Maar ja, van alles wat je erop zet wil je soms ook wel weer eens wat kwijt en uiteraard biedt Windows voor het verwijderen van programma’s een onderdeel. Helaas is dat erg mager en dus kan het zomaar gebeuren dat er troep achterblijft. Anderzijds is het denkbaar dat je per ongeluk de uninstaller van een toepassing verwijdert, waardoor Windows die niet meer op de reguliere wijze kan verwijderen. Ook kunnen de gespecialiseerde verwijderaars die bij een applicatie horen achterblijven terwijl het moederprogramma al gewist is. Allemaal situaties waar zwaarder geschut nodig is dan wat Windows biedt. Dat geschut vinden we in het sublieme Bulk Crap Uninstaller, kortweg BCU, dat veel meer software toont dan Windows en dat na het verwijderen van een programma de gelegenheid biedt om naar achtergebleven resten te zoeken.

©PXimport

Tip 06: Zoekmonster

Geschikt voor: Windows XP, Vista, 7, 8.x, 10

Wanneer je weleens een grote map met bestanden hebt doorzocht vanuit het zoekvak van de Verkenner dan weet je dat je gerust koffie kunt gaan halen én opdrinken én het kopje afwassen voor het resultaat daar is, áls de opdracht al tot een goed eind wordt gebracht. Vastlopers en matig verlopen zoekacties zijn ook niet ongebruikelijk. Gelukkig zijn er alternatieven om naar bestanden te zoeken, al dan niet door vooraf je schijven te indexeren.

Everything is een programma dat inderdaad vooraf moet indexeren voordat je kunt gaan zoeken maar dat gebeurt angstaanjagend snel. Op onze test-pc indexeert Everything zo’n 5 TB aan bestanden en mappen in enkele seconden; het toont die dan ook nog eens als alfabetisch gesorteerde lijst die je desgewenst kunt exporteren. Op deze lijst kun je vervolgens allerlei geavanceerde zoekopdrachten loslaten. Behalve het gebruikelijke zoeken met jokertekens kan Everything bepaalde soorten bestanden vinden, zoals audio. Daarbij kun je zelf nieuwe categorieën definiëren en bestaande aanpassen. En dat is nog maar één van de vele mogelijkheden.

©PXimport

Tip 07: Pakt goed uit

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Voor het inpakken van bestanden in een archief heb je – afhankelijk van het gewenste uitvoerformaat – een toepassing zoals Winrar nodig of één van de vele (gratis) concurrenten. Alhoewel veel van deze programma’s ook de nodige archiefformaten kunnen uitpakken, zijn ze daarin toch vaak vrij beperkt. Universal Extractor – dat alléén bedoeld is voor uitpakken – biedt wat dat betreft heel wat meer.

Uiteraard kun je Universal Extractor gebruiken voor het uitpakken van bekende archiefformaten zoals rar of zip, maar het programma kan ook uit de voeten met installatiebestanden zoals het door Microsoft gebruikte msi-formaat en de installatie-archieven van Wise of NSIS - exe-bestanden die zichzelf uitpakken en meteen installeren. Met Universal Extractor is het dan ook mogelijk om dit soort bestanden uit te pakken zonder dat er een installatie aan te pas komt en dat is dan weer handig wanneer je software niet wilt installeren maar er wel bepaalde componenten uit wilt gebruiken.

Tip 08: Klikspaan

Geschikt voor: elk systeem

Een bekende hypothese zegt dat ieder mens slechts zes handdrukken verwijderd is van ieder ander mens. Kortom: je kent iemand die iemand kent die iemand kent … De reden is dat we ons de mensheid kunnen voorstellen als netwerk. Hét netwerk bij uitstek is natuurlijk het web. Zou daar voor informatie hetzelfde gelden? Niet per se, want er zijn heel wat afgeschermde webpagina’s of pagina’s waar door geen andere naar wordt verwezen. Voor alles wat wél bereikbaar is, zou het wel kunnen kloppen.

Nu kun je alles wat je wilt vinden natuurlijk via een zoekmachine bereiken, maar dat vergt veel getyp. Hoe ver zou je komen met alleen klikken? Een mooie plek om dat te testen is de indexpagina van jaah.nl. Hier kun je via pictogrammen sites in allerlei categorieën vinden en daarbij zitten weer de nodige sites die een vergelijkbaar principe hanteren. Je bent vaak in enkele klikken waar je wezen wilt.

©PXimport

Tip 09: Kortaf

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Wanneer Computer!Totaal, kortweg C!T, nieuw op de mat valt sla je natuurlijk z.s.m. deze rubriek op en dat is m.i. zelfs een goed idee wanneer je het blad z.g.a.n. van iemand hebt overgenomen. De afkortingen in voorgaande zin zullen voor de meeste lezers weinig problemen opleveren, maar wat is eigenlijk de internet-landcode van Djibouti? Met welke letters duidt men de Laotiaanse kip aan (da’s hun munteenheid)? En waar komt die Olympische deelnemer uit CXR eigenlijk vandaan? Op al die vragen krijg je antwoord met de handige Acronym Database. Dit programma kent overigens niet alleen land- en muntcodes maar ook bestandsextensies en algemene afkortingen. Daarnaast biedt het een uitgebreide lijst met cryptovaluta, toetsaanslagen voor Facebook-emoticons en een inkorter voor lange webadressen. O, en mocht de database een afkorting onverhoopt niet kennen, dan is er i.i.g. altijd nog de zoekfunctie die verschillende gespecialiseerde online bronnen kan raadplegen.

©PXimport

Tip 10: Een goede kennis

Geschikt voor: elk systeem

Zo’n 90% van alle zoekopdrachten verloopt via Google. Dat komt ongetwijfeld omdat het bedrijf een technologische voorsprong op de concurrentie heeft. De zoekmachine wordt daardoor steeds slimmer. Waar je vroeger alleen een lijst met links kreeg als zoekresultaat, zie je nu vaak meteen de relevante informatie van bijvoorbeeld Wikipedia; wil je iets uitrekenen dan hoef je niet eerst naar een online rekenmachine te surfen maar kan Google vaak meteen het antwoord geven. Toch vallen de mogelijkheden van zoekmachine Google in het niet bij die van kennismachine WolframAlpha.

Omdat de oorsprong van Alpha ligt in wiskundeprogramma Mathematica, is het systeem om te beginnen in staat om veel complexere rekenkundige, wiskundige en meetkundige problemen op te lossen, maar dat is nog slechts een fractie van de mogelijkheden. Alpha weet alles van eenheden, gewichten en maten (tot aan die van breinaalden toe), kan moeilijke vragen beantwoorden over natuurkunde, scheikunde en technologie (hoeveel energie produceert China?), kent eindeloos veel feiten over de aarde, haar weer en klimaat, weet de gekste vragen over verkeer en vervoer te beantwoorden (hoe lang is het Spaanse wegennet?) en dan hebben we het alleen nog maar over tamelijk technische of wetenschappelijke zaken. Alpha weet ook onnoemelijk veel over voedsel, gezondheid, kunst, amusement, financiën, geschiedenis en taal. Kortom: een goede kennis om altijd onder handbereik te hebben.

©PXimport

Tip 11: Bal aan

Geschikt voor: elk systeem

Jarenlang was het vaste prik: voetballen op zondagmiddag, de ene week uit, de andere thuis. Tegenwoordig is het niet meer bij te houden voor de liefhebbers van publiekssport nummer één. Alleen al de Nederlandse competitie in de hoogste klasse is zo’n beetje over alle dagen van de week verspreid en dan zijn er nog de diverse continentale en mondiale toernooien voor clubteams en landen en moet de liefhebber tegenwoordig ook nog bijhouden hoe de dames het er op de groene mat vanaf brengen. Ga d’r maar aan staan! Gelukkig is er een online oplossing in de vorm van www.maak-agenda.nl.

Deze dienst biedt een schat aan mogelijkheden voor de voetballiefhebber. Je kunt je favoriete clubs volgen (voor een flink aantal landen, waaronder veel Europese en enkele Zuid-Amerikaanse) in verschillende divisies en kampioenschappen. Heb je eenmaal een favoriete selectie gemaakt, dan kun je die exporteren naar bijvoorbeeld Google Calendar of iCal. En voor wie niets met voetbal heeft: de site kent ook speelschema’s voor hockey, basketbal en Formule 1.

©PXimport

Tip 12: De behanger

Geschikt voor: iOS, Android

In het Victoriaanse Engeland was een bepaalde kleur groen behang jarenlang zeer populair. Die mooie kleur (die ook werd gebruikt in kleding, kaarsen en kinderspeelgoed) werd verkregen uit een verbinding van arsenicum en jarenlang had niemand een idee hoe gevaarlijk dat was. De kleurstof maakte dan ook vele slachtoffers voordat hij in onbruik raakte. De makers van al die eindeloos herhalende behangpatronen hadden het overigens ook niet makkelijk, want al die ontwerpen moesten met de hand gemaakt worden. Nee, dan hebben ontwerpers van nu het beter, want nu zijn er programma’s waarmee je razendsnel patronen tekent in elk van de 17 symmetrievariaties die mogelijk zijn. Daarvoor gebruik je de app KaleidoPaint (ook voor Android). Kies de gewenste symmetrie, kleur en lijndikte en de app maakt een oneindig patroon. Schakel naar een andere symmetrie en het patroon verandert meteen mee. Vind je het resultaat wat al te regelmatig, dan kun je er ook voor kiezen elke symmetrie een eigen kleurlaag te geven en er zo meerdere samen te voegen. Op elk ontwerp kun je zeer ver in- en uitzoomen voor optimale controle.

©PXimport

Gevaarlijk?

©PXimport

Niet te snel klikken

©PXimport

Bij ID.nl zijn we gek op producten met een mooie prijs of die iets extra's of bijzonders te bieden hebben. Daarom gaan we een paar keer per week voor jullie op zoek naar leuke deals. Nu de avonden weer steeds vroeger donker worden en je vaker binnen zit, is lezen bij een leuke bezigheid. En met een mooie e-reader kan dat ook in kleur. Wij bekeken vijf betaalbare e-readers met kleurenscherm.

Kleuren‑e‑readers zijn relatief nieuw; ze combineren de batterijzuinigheid van elektronische inkt met een kleurenfilter dat magazines, strips en geïllustreerde kinderboeken tot leven brengt. Voor de Nederlandse markt zijn er nog niet heel veel modellen beschikbaar. Wij hebben vijf mooie exemplaren voor minder dan 250 euro op een rijtje gezet voor je.

Kobo Libra Colour - 7 inch

De Kobo Libra Colour is een 7 inch e‑reader met een E Ink Kaleido 3‑scherm. De zwart‑wit resolutie bedraagt 1264 × 1680 pixels en 300 ppi, terwijl kleuren worden weergegeven met 150 ppi. Je beschikt over 32 GB intern geheugen en een dual‑core processor van 2,0 GHz, waardoor pagina’s vlot worden ververst. Voor draadloze audioboeken of Bluetooth‑oortjes biedt de Libra Colour wifi (2,4 en 5 GHz) en Bluetooth 5.0, en bestanden worden geladen via USB‑C. Het apparaat is waterbestendig volgens IPX8 (tot 60 minuten op 2 m diepte). De geïntegreerde ComfortLight PRO‑verlichting heeft instelbare helderheid en kleurtemperatuur.

Dankzij de fysieke bladerknoppen heb je maar één hand nodig om te lezen en met de instelbare lettertypes en paginamarges pas je het leescomfort aan. De accu van 2050 mAh levert volgens Kobo een leestijd van enkele weken per lading. Het toestel meet 144,6 × 161 × 8,3 mm en weegt 199,5 g. Dankzij het kleurenscherm is dit model aantrekkelijk voor strips, tijdschriften en kleurrijke kinderboeken, terwijl hij ook standaard ePub‑, PDF‑ en audiobookbestanden ondersteunt.

Kobo Clara Colour - 6 inch

Zoek je een compacte kleurene‑reader, dan is de Kobo Clara Colour met een 6 inch E Ink Kaleido 3‑scherm interessant. Het scherm biedt een resolutie van 1448 × 1072 pixels met 300 ppi voor zwart‑wit en 150 ppi voor kleuren. Dankzij een dual‑core processor (2,0 GHz) en 16 GB opslagruimte is er genoeg vermogen om romans of stripboeken te laden. De reader ondersteunt wifi (dual band) en Bluetooth zodat je audioboeken kunt streamen, en hij gebruikt USB‑C om op te laden. Kobo past ComfortLight PRO toe met instelbare kleurtemperatuur, en de reader is waterdicht volgens IPX8 (tot 60 minuten op 2 m).

De accu heeft een capaciteit van 1 500 mAh en levert bij gemiddeld gebruik tot zes weken leestijd. Dankzij 13 lettertypen en verschillende lettergroottes pas je het scherm volledig aan. Met afmetingen van 112 × 160 × 9,2 mm en een gewicht van 174 g past de Clara Colour in een jaszak. Het apparaat ondersteunt onder meer EPUB, PDF, MOBI en CBZ/CBR en kan via Bluetooth naar audioboeken luisteren. Het kleurenscherm maakt hem geschikt voor geïllustreerde kinderboeken, kaarten en kookboeken terwijl het compacte formaat ideaal is voor onderweg.

PocketBook Verse Pro Color - 6 inch

PocketBook positioneert de Verse Pro Color als een robuuste kleuren‑e‑reader voor veel lezers. Het 6 inch E Ink Kaleido 3‑scherm beschikt over een grijstintenresolutie van 1072 × 1448 pixels en een kleurenlaag met 536 × 724 pixels. Daardoor krijgen stripillustraties en grafieken 4 096 kleuren te zien terwijl zwart‑wittekst scherp blijft met 300 ppi. De quad‑core processor (1,8 GHz) en 1 GB RAM zorgen voor soepele bladwisselingen, en met 16 GB opslagruimte kun je duizenden e‑books bewaren. Via de USB‑C‑poort en wifi en Bluetooth laad je gemakkelijk bestanden of luister je naar audioboeken.

PocketBook levert SMARTlight, een voorgrondverlichting waarmee je zowel helderheid als kleurtemperatuur aanpast. De reader draait op Linux en ondersteunt talloze formaten zoals ACSM, EPUB, PDF, DOCX en CBR/CBZ. Dankzij text‑to‑speech kun je boeken laten voorlezen. De 2100 mAh‑batterij biedt volgens PocketBook tot een maand leesplezier. De behuizing (108 × 156 × 7,6 mm, 182 g) is waterdicht volgens IPX8, zodat je bij het zwembad kunt lezen. Een G‑sensor draait pagina’s automatisch mee als je het apparaat kantelt. Kortom, de Verse Pro Color levert kleuren‑e‑ink in een handzaam formaat met brede bestands­ondersteuning.

PocketBook Era Color - 7 inch

Met een groter kleurenscherm en ingebouwde luidspreker richt de PocketBook Era Color zich op lezers die audioboeken willen luisteren zonder externe headset. Het 7 inch E Ink Kaleido 3‑display heeft een grijstintenresolutie van 1264 × 1680 pixels en een kleurresolutie van 632 × 840 pixels met 300/150 ppi. Dit zorgt voor scherpe tekst en kleurrijke afbeeldingen. De reader gebruikt een quad‑core processor (1,8 GHz) met 1 GB RAM en biedt 32 GB interne opslag. Het besturingssysteem is gebaseerd op Linux en ondersteunt een groot aantal ebook‑ en stripformaten.

Met dual‑band wifi, Bluetooth 5.4 en USB‑C met OTG‑functie koppel je eenvoudig draadloze hoofdtelefoons, luister je naar audioboeken of speel je muziek via de ingebouwde mono‑luidspreker. De SMARTlight‑voorgrondverlichting laat je zowel helderheid als kleurtemperatuur instellen. Dankzij de 2500 mAh accu en het efficiënte E‑Ink‑scherm is volgens PocketBook een maand gebruik mogelijk. Het apparaat is IPX8‑waterbestendig en uitgerust met een g‑sensor, coversensor en speakers. Met afmetingen van 134,3 × 155 × 7,8 mm en een gewicht van 235 g is de Era Color iets groter maar nog steeds draagbaar. De fysieke bladerknoppen zorgen voor comfortabel lezen, terwijl de ingebouwde spraakfunctie tekst kan voorlezen.

Tolino Vision Color - 7 inch

De Tolino Vision Color is een Duitse die dezelfde hardware heeft als de Kobo Libra Colour maar een eigen Android‑softwarelaag gebruikt. Volgens een productaankondiging biedt het apparaat een 7 inch E Ink Kaleido 3‑scherm met een zwart‑witresolutie van 1264 × 1680 pixels (300 ppi) en 150 ppi voor kleuren. De reader heeft fysieke bladerknoppen naast het aanraakscherm en gebruikt een MediaTek MT8113T‑dual‑core processor (2,0 GHz), 1 GB RAM en 32 GB interne opslag. Een 2050 mAh batterij voorziet de Vision Color van stroom, terwijl de ComfortLight PRO‑verlichting de kleurtemperatuur aanpast.

Het toestel biedt wifi en Bluetooth 5.0 zodat je audioboeken kunt streamen, en het is IPX8‑waterbestendig. Tolino gebruikt Android, waardoor je afhankelijk bent van de Tolino‑boekwinkel maar via de Tolino‑cloud kunt synchroniseren met diverse Duitse boekhandels. Een stylus is optioneel verkrijgbaar voor handschrift en aantekeningen. De Vision Color ondersteunt ePub, PDF en andere standaard‑e‑bookformaten en biedt toegang tot de HotSpots van Deutsche Telekom. Dit apparaat is in Nederland nog beperkt verkrijgbaar; een Duitse webwinkel verkoopt het voor ongeveer € 180,68 (incl. btw). Omdat Kieskeurig nog geen productpagina heeft, is het toestel alleen via buitenlandse winkels te vinden.

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: ja en nee. Een iPhone wordt niet snel besmet met traditionele malware, maar dat betekent niet dat hij onkwetsbaar is voor hackers en cybercriminelen. En daarbij is het grootste risico niet iOS. Nee, het grootste risico ben je zelf…

Hoe raakt je iPhone besmet?

Een iPhone is goed beveiligd, maar niet tegen wat je zelf doet – en daar spelen kwaadwillenden op in. Het gaat vaak mis bij iets wat volkomen normaal lijkt: een link openen, een QR-code scannen of een agenda-uitnodiging accepteren kan al genoeg zijn om gegevens prijs te geven. Dit zijn de zes meest voorkomende manieren waarop je iPhone geïnfecteerd kan worden:

1: Zero-click en zero-day-aanvallen

De meest geavanceerde aanvallen gebruiken lekken in iOS die nog niet door Apple of beveiligingsonderzoekers zijn ontdekt. Via zo'n kwetsbaarheid kan spyware worden geïnstalleerd nog vóórdat er een update beschikbaar is.

Een zero-click-aanval gaat nog verder: jij hoeft niets aan te raken. Eén kwaadaardig iMessage-bericht of zelfs een gemiste FaceTime-oproep kan al genoeg zijn om toegang tot je toestel te krijgen.

De beste verdediging is simpel maar belangrijk: installeer updates direct zodra ze beschikbaar zijn (Instellingen > Algemeen > Software-update) en zet Automatische updates aan.

2: Quishing: malafide QR-codes

QR-codes worden soms vervangen door valse exemplaren die naar een nepsite met gemeentelogo of parkeerdienst leiden. Controleer altijd de link die de Camera-app toont voordat je op 'open' tikt, en laat dubieuze adressen desnoods scannen met een tool zoals Scamio.

Lees ook: Zo herken je verdachte QR-codes op parkeerautomaten en laadpalen

 3: Kwaadaardige configuratieprofielen

Een configuratieprofiel is een bestand waarmee instellingen op een iPhone of iPad in één keer kunnen worden aangepast. Zo'n profiel bepaalt bijvoorbeeld welke wifi-netwerken worden gebruikt, welke apps mogen worden geïnstalleerd of welke websites worden geblokkeerd. Bedrijven en scholen gebruiken configuratieprofielen vaak om meerdere toestellen tegelijk te beheren.

Ook kwaadwillenden kunnen zo'n profiel aanbieden, bijvoorbeeld via een link in een phishingbericht. Zodra je het installeert, krijgt de afzender toegang tot je netwerkverkeer of kan hij extra apps laten installeren. Controleer daarom altijd de herkomst voordat je een profiel accepteert, en verwijder onbekende profielen via Instellingen > Algemeen > VPN en apparaatbeheer.

4: Nagemaakte wifi-netwerken

Criminelen zetten daarnaast nepwifinetwerken op met namen als 'Airport_Free_WiFi' of 'NS_Gratis_Wifi_In_De_Trein'. Maak je daar verbinding mee, dan kan al je internetverkeer worden onderschept en kunnen je wachtwoorden of persoonlijke gegevens eenvoudig worden buitgemaakt. Gebruik op openbare wifi een VPN, bijvoorbeeld via Bitdefender Mobile Security, zodat je verbinding versleuteld blijft.

5: Malafide agenda-uitnodigingen

Krijg je een vreemde agenda-uitnodiging die je niet herkent? Verwijder die, want er zitten vaak phishinglinks in. De veiligste manier is om de hele ongewenste agenda te wissen zonder op links of knoppen in de afspraak te tikken. Druk ook niet op 'Weiger', want daarmee laat je de afzender weten dat je account actief is, wat juist tot meer spam leidt. Controleer bij twijfel onderaan in je agenda-instellingen welke kalenders zijn toegevoegd en verwijder alles wat je niet herkent.

6: AirDrop-spam

AirDrop is ideaal wanneer je snel en draadloos foto's, documenten, video's of zelfs wachtwoorden of passkeys wilt delen – of ontvangen. Voor hackers is dit ook een aantrekkelijke ingang in je iPhone. Stel, je hebt net iets gedeeld of ontvangen via AirDrop, bijvoorbeeld foto's tijdens een concert. Misschien heb je daarvoor in de instellingen Iedereen gedurende 10 minuten geselecteerd. Zet je dat na het delen of ontvangen niet uit, dan blijft je iPhone dus nog tien minuten zichtbaar voor iedereen. Beter is het om, vooral op drukke plekken, AirDrop in te stellen op Alleen contacten of zelfs te kiezen voor Ontvangen uit.

Zo merk je dat er iets mis is met je iPhone

Als je iPhone besmet of gehackt is, verschijnt er geen knipperende pop-up om je dat te vertellen. De signalen zijn subtiel – maar herkenbaar als je weet waar je op moet letten. Dit zijn de zeven meest voorkomende aanwijzingen dat je iPhone geïnfecteerd kan zijn.

1: De batterij raakt opvallend snel leeg

Malware kan continu draaien en daardoor veel stroom verbruiken. Controleer in Instellingen > Batterij welke apps dat doen. Let vooral op apps die veel actief zijn op de achtergrond, zeker als ze daar geen reden voor hebben. Een weerapp die acht uur blijft draaien terwijl je hem niet gebruikt, is bijvoorbeeld niet normaal.

2: Je dataverbruik schiet omhoog

Spyware stuurt ongemerkt gegevens door naar servers van aanvallers. Dat zie je vaak terug in Instellingen > Mobiel netwerk. Daar kun je, als je een stukje naar onder scrolt, bij Mobiele data zien of het dataverbruik ineens hoger ligt dan normaal. Let op opvallende pieken in datagebruik, onbekende apps of vreemde pictogrammen. Een simpele tool of een spel dat je zelden opent, hoort geen gigabytes aan data te verbruiken.

3: Apps crashen of lopen vast

Malware kan problemen geven met iOS of andere apps. Als apps vaak opnieuw opstarten of het toestel warm wordt, is dat verdacht.

4: Er verschijnen pop-ups of advertenties buiten Safari om

iOS hoort reclamevrij te zijn. Zie je ineens advertenties op je beginscherm of in instellingen, dan zit er waarschijnlijk adware achter.

5: Er staan onbekende apps of profielen op je toestel

Sommige aanvallers installeren via een lek of misleidende link een app die er betrouwbaar uitziet, maar in werkelijkheid data doorstuurt of instellingen wijzigt. Kijk daarom regelmatig in de Appbibliotheek of er iets tussen staat wat je niet kent. Verwijder verdachte apps meteen; op een iPhone worden daarmee ook de bijbehorende gegevens gewist. Heb je het toestel tweedehands gekocht of vertrouw je het niet helemaal, dan is een volledige fabrieksreset de veiligste keuze.

6: Je toestel is mogelijk gejailbreakt

Bij een jailbreak wordt een deel van Apple's beveiliging uitgezet om functies vrij te geven die normaal niet zijn toegestaan. Dat lijkt handig, maar maakt het systeem kwetsbaar voor apps met te veel rechten. Als je nooit bewust een jailbreak hebt uitgevoerd en toch apps als Cydia, Sileo, or Checkra1n ziet, is dat een teken dat iemand heeft geknoeid met je iPhone.

7: Je ziet vreemde uitgaande oproepen

Een gehackt toestel kan worden ingezet om spam te versturen of te bellen naar dure servicenummers. Kijk in je berichten en belgeschiedenis of er iets geks tussen staat.

Denk je dat je iPhone besmet is? Dit kun je doen

Merk je dat je iPhone zich vreemd gedraagt, begin dan met een eenvoudige reset van je browsergegevens. Open Instellingen > Apps > Safari en kies Wis geschiedenis en websitedata. Daarmee verwijder je tijdelijke bestanden en scripts die schadelijk kunnen zijn. Herstart daarna het toestel.

Blijven de problemen terugkomen, herstel dan een eerdere iCloud-reservekopie van vóór het moment waarop het misging. Helpt dat ook niet, dan is een fabrieksreset de veiligste manier om alle sporen van malware te verwijderen. Dat doe je via Instellingen > Algemeen > Stel opnieuw in > Wis alle inhoud en instellingen. Je iPhone wordt dan teruggezet naar de oorspronkelijke staat. Omdat alles gewist wordt, verdwijnt ook eventuele malware verdwijnt mee.

Zoals altijd geldt: voorkomen is beter dan genezen

De beste beveiliging blijft een combinatie van gezond verstand en actuele software. Zet automatische updates aan via Instellingen > Algemeen > Software-update > Automatische updates. Zo worden veiligheidslekken gedicht voordat ze misbruikt kunnen worden.

Gebruik op openbare netwerken altijd een VPN, en controleer verdachte links met een analyse-tool voordat je klikt. Wie extra zekerheid wil, kan een beveiligingsapp installeren die phishinglinks en onveilige wifi-verbindingen blokkeert.

Conclusie

Een iPhone is goed beveiligd, maar niet onschendbaar. De meeste risico's ontstaan niet door fouten in iOS, maar door wat jij doet: op een verkeerde link tikken, een uitnodiging openen of een netwerk gebruiken dat niet te vertrouwen is.

Wie zijn toestel up-to-date houdt, links kritisch bekijkt en een VPN gebruikt op openbare wifi, verkleint de kans op misbruik of datadiefstal aanzienlijk. iOS doet veel om je te beschermen, maar waakzaamheid blijft nodig.