Windows 10 is alweer een tijdje beschikbaar. Wanneer komt versie 11, vraag je je wellicht af. We werpen een blik in de toekomst van Windows. Welke nieuwigheden kun je verwachten, en is er een mogelijkheid om er nu al mee aan de slag te gaan? Wij maken de stand van zaken op en laten zien hoe je nu al met de toekomst kunt kennismaken.

Tip 01: Windows 11, 12 …

Vroeger zag het Windows-leven er simpel uit: Windows 95 raakte op leeftijd, en werd opgevolgd door Windows 98 en vervolgens Windows Vista. De populariteit van Vista bleek matig, dus al na enkele jaren zag opvolger Windows 7 het levenslicht. Die versie bleek wel geliefd, maar toch zag Microsoft reden voor een nieuwe versie: Windows 10. Dit OS is alweer flink wat jaren op de markt, dus kunnen we binnenkort Windows 11 tegemoet zien?

Zo eenvoudig is het niet meer. Microsoft richt zich nu steeds meer op het ‘Windows-as-a-service’-model. Dat servicemodel stelt Microsoft in staat om Windows 10 te blijven vernieuwen, en maakt het daarmee in theorie overbodig om een nieuwe ‘11’-versie uit te brengen. Regelmatig – nu is dat twee keer per jaar – brengt Microsoft een grote update voor Windows 10 uit. Dat gebeurt in het voorjaar en in het najaar. Die updates bevatten zowel kwaliteitsverbeteringen als nieuwe functies. Dat zorgt ervoor dat Windows 10 ten opzichte van de eerste uitgave in 2015 flink is veranderd en niet meer te vergelijken is met de oorspronkelijke release.

©PXimport

Tip 02: Windows Lite

De geruchten gaan al langere tijd, en het lijkt erop dat Windows 10 uiteindelijk een lichtgewicht broertje krijgt. Windows Lite is gericht op lichtere computers (denk aan Chromebooks-achtige apparaten) en is ontwikkeld om zo compact mogelijk te zijn. De gebruikersomgeving wijkt waarschijnlijk af van de kenmerkende Windows 10-omgeving. Bijvoorbeeld door het zoekvak prominenter te maken en in één oogopslag alle beschikbare apps in een venster te presenteren.

Dat is ook direct een ander belangrijk kenmerk: Windows Lite kan waarschijnlijk niet alle traditionele Windows-programma’s uitvoeren, maar richt zich op de apps uit de Microsoft Store: de Universal Web Apps. Het heeft op dat gebied dan ook wat weg van Windows 10 S en het eerdere Windows RT. Ook Progressive Web Apps (apps die intensief gebruik maken van webelementen) worden ondersteund.

Er zijn nog geen tastbare versies uitgelekt, maar op internet zijn inmiddels verschillende ‘mock-ups’ verschenen. Ook is het nog niet bekend of de versie de ‘Windows’-naam krijgt, of dat het een andere naam krijgt. Bovendien is het nog niet duidelijk of je deze Windows-versie straks los kunt kopen, of dat het alleen hardwarefabrikanten wordt voorgeïnstalleerd op apparaten die hier specifiek voor zijn ontwikkeld. Het besturingssysteem richt zich op apparaten die je direct kunt inschakelen en altijd online zijn. We verwachten deze zomer meer duidelijkheid over het bestaan en de beschikbaarheid van ‘Windows Lite’.

©PXimport

Tip 03: Windows Core OS

Met betrekking tot de toekomst van Windows kun je niet om het project Windows Core OS heen. Op dit moment bestaan er verschillende versies van Windows 10, voor verschillende apparaten. Zo draait Windows 10 op pc’s en laptops, maar is er ook een Windows 10-variant voor de HoloLens en eentje voor de Xbox. Hoewel ze allemaal Windows 10 heten, gaat het hier om grotendeels unieke besturingssystemen die specifiek voor het apparaat zijn ontwikkeld.

Er zijn weliswaar gemeenschappelijke elementen, maar een groot deel is nog steeds ontwikkeld voor het specifieke apparaat waarop de versie van Windows draait. Dat is natuurlijk omslachtig. Om een specifieke functie van Windows 10 naar een andere versie van Windows 10 over te hevelen, hebben de makers nu vaak nog aardig wat tijd nodig. Dat moet anders, en daarvoor is Windows Core OS in het leven geroepen.

Met Windows Core OS wordt een gemeenschappelijke basis voor Windows ontwikkeld, ongeacht het apparaat waarop Windows straks draait. Deze basis kan telkens als uitgangspunt worden genomen om een nieuwe versie van Windows te maken, bijvoorbeeld voor een toekomstig apparaat. Deze modulaire aanpak stelt de makers in staat om componenten van het ene apparaat te hergebruiken binnen de versie van Windows voor een ander apparaat. Je kunt Windows Core OS niet ‘los’ kopen: het is de naam voor de basis van Windows.

Tip 04: Eén omgeving

Slim componenten onder de motorkap gebruiken is één, maar ook op het gebied van de gebruikersomgeving vallen nog stappen te nemen. Ook voor het uiterlijk streven de makers naar één uniforme basis. Dit project noemt men Composable Shell, vaak afgekort tot CShell. Zo hoeven de ontwikkelaars maar één keer een onderdeel te maken, en kunnen zij dit naderhand op verschillende apparaten gebruiken. Neem als voorbeeld het Actiecentrum, dat je kent van Windows 10 op de desktopcomputer. Maak je gebruik van Windows 10 op een Xbox en sluit je een muis en toetsenbord aan, dan kan Windows ervoor kiezen om de desktopomgeving te laden, inclusief het vertrouwde Actiecentrum dat je van Windows op de desktop kent. Het onderdeel wordt dan hergebruikt en hoeft niet te worden nagemaakt voor de Xbox.

Microsoft experimenteert nu al met verschillende versies gebaseerd op Windows Core OS. Volgens nieuwssite Windowscentral.com zou Microsoft al drie concrete projecten draaien. De eerste is codenaam ‘Santorini’ (ook bekend als Windows Lite, zie tip 02), die bijvoorbeeld op toekomstige opvouwbare apparaten kan draaien. Het tweede project – ‘Aruba’ – draait op de Surface Hub 2X: een groot touchscreen dat vooral in bedrijven kan worden gebruikt activiteiten zoals videovergaderen en samenwerken. Tot slot is er ‘Oasis’. Deze variant van Windows Core OS zou zich richten op mixed reality-toepassingen, zoals de Microsoft HoloLens-bril.

©PXimport

Updaten zonder wachten

Tip 05: Windows Insider

Je kunt weliswaar nog niet aan de slag met Windows Core OS, maar wél met toekomstige Windows 10-versies. Microsoft heeft hiervoor een apart programma: het Windows Insider-programma. Als je je hiervoor hebt aangemeld, krijg je op regelmatige basis nieuwe Windows-versies aangeboden. In ruil hiervoor vraagt Microsoft je om feedback te geven. Zie je bijvoorbeeld een fout, dan kun je gebruik maken van een feedback-app om dit aan de makers door te geven. Je vindt de Insider-opties in het instellingenvenster van Windows. Druk op Windows-toets+I. Open het onderdeel Bijwerken en beveiliging en ga naar Windows Insider-programma. Klik nu op Aan de slag. Hierna koppel je een account. Klik op Een account koppelen en geef een Microsoft-account op. Nadat je je hebt aangemeld, wordt de computer bij Microsoft aangemeld als testcomputer en ontvang je de nieuwste builds via Windows Update.

Hoe vaak je een nieuwe versie ontvangt, is afhankelijk van de ‘ring’ waaraan je je koppelt. Er is een snelle ring en een langzame ring. Kies je voor de langzame ring, dan ontvang je een of twee keer per maand een update. Deze updates hebben meer tijd gehad om te worden getest door de leden van de snelle ring. Want kies je voor de snelle ring, dan ontvang je een of twee keer per week een update. Je ziet dan écht als eerste de nieuwste updates en de richting waarin de ontwikkeling zich begeeft. Wil je liever niet te veel risico, dan kun je ook kiezen voor de optie Release Preview. Daarbij maak je gebruik van een stabiele versie van Windows, maar krijg je een blik op de nieuwe apps, stuurprogramma’s en andere kleinere updates. Een Engelstalige beschrijving van deze ringen vind je op de Windows Insider-pagina. Tot slot is er nog de optie Overslaan: hierbij sla je de huidige reeks testversies van Windows over, en ga je direct naar de volgende versie van Windows. Dat is uiteraard alleen mogelijk als het ontwikkelteam hiermee al aan de slag is.

©PXimport

Tip 06: Codenamen

Wil je weten met welke toekomstige Windows-versie je te maken hebt? Dan is het handig om op de hoogte te zijn van de namen die Microsoft aan de ontwikkelversies geeft. Voorheen werden nieuwe Windows-versies die in ontwikkeling waren aangeduid met de codenaam ‘Redstone’. Zo had je bijvoorbeeld Redstone 3, Redstone 4 en Redstone 5. Van die naamgeving is inmiddels afscheid genomen. Voor nieuwe versies van Windows 10 die in ontwikkeling zijn, gebruikt de softwaremaker voortaan 19H1, 19H2, enzovoort. Hierbij geeft het eerste getal het jaar van uitgave aan, en H1 in welke helft van het jaar de uitgave plaatsvindt. Op het moment van schrijven zijn de makers begonnen met de versie 20H1, die in de eerste helft van volgend jaar wordt uitgebracht. Een opvallende stap, omdat er nog geen signalen zijn opgedoken van versie 19H2, die uiteraard eerder het levenslicht zal zien en al in de tweede helft van 2019 wordt uitgebracht. De ontwikkelaars hebben 20H1 al eerder aan de bètatesters gegeven omdat deze versie meer functies bevat die langer moeten worden getest. In de lente van 2019 wordt versie 19H2 alsnog aan de Insider-deelnemers gepresenteerd om te worden getest voor de release in de tweede helft van dat jaar. Wil je controleren welke versie van Windows je momenteel gebruikt? Open het Startmenu en typ Winver, gevolgd door een druk op Enter. In het nieuwe venster lees je bovenin welke versie je gebruikt.

©PXimport

Tip 07: Afmelden Insider

Het is niet mogelijk om tussentijds uit een Windows Insider-traject te stappen om met behoud van gegevens terug te keren naar de huidige reguliere Windows-versie. Er is één moment waarop je je wel probleemloos kunt terugtrekken en dat is zodra de huidige Insider-versie kandidaat is om te worden uitgeroepen tot definitieve versie. Dan maak je immers gebruik van de versie die ook met de rest van de buitenwereld wordt gedeeld. Juist dat moment geeft je de gelegenheid om je uit te schrijven uit het Insider-programma. In het instellingenvenster van het Windows Insider-programma zet je de schuif op Aan bij de optie Schrijf dit apparaat uit voor flighting wanneer de volgende grote release van Windows 10 is geïnstalleerd. Doe dit wel op tijd: mis je de periode, dan ontvang je weer een opvolgende testversie van Windows 10 en ben je weer gebonden aan het uitzitten van de rit.

©PXimport

Tip 08: Veilig proberen

Je kunt de testversies van Windows beter niet op de computer installeren die je dagelijks gebruikt. Het gaat immers om testversies, die nog niet uitvoerig zijn gecontroleerd en waarvan de kwaliteit van versie tot versie wisselt. Bovendien is het teruggaan naar de huidige versie van Windows – bijvoorbeeld wanneer je bent uitgekeken op de testversies – niet mogelijk zonder dat je Windows 10 opnieuw moet installeren. Eenvoudig tussentijds terugkeren naar de oorspronkelijke situatie met behoud van je gegevens is er dus niet bij.

Een goede manier om alsnog probleemloos toekomstige Windows-versies uit te proberen is het gebruik van een virtuele machine. Hierbij installeer je de Insider-versie van Windows in een afgebakend gedeelte van je computer en kun je het besturingssysteem proberen wanneer je wilt. Ben je klaar, dan sluit je het venster met de testversie van Windows en keer je weer terug naar je stabiele Windows-versie. Een goed programma waarmee je de Insider-versie kunt virtualiseren in een virtuele machine is Oracle VM VirtualBox.

©PXimport

Tip 09: Losse ISO’s

Kies je ervoor om de Insider-versie in een virtuele machine te installeren, dan kun je dit het beste doen door direct de Windows Insider-versie te installeren in de virtuele machine, op basis van een ISO-bestand. Op de site van Microsoft vind je ISO-bestanden van recente Insider-versies. Bij Select edition kies je de gewenste testversie, bijvoorbeeld Windows 10 Insider Preview (Slow). Klik op Confirm. Het ISO-bestand wordt nu voor je klaargezet, waarna je het kunt downloaden. Het ISO-bestand (in het Nederlands door Windows ook wel schijfkopiebestand genoemd) vormt de basis voor je virtuele machine. Open VirtualBox en kies voor Machine, Nieuw. Loop door de stappen van de wizard om een nieuwe virtuele machine te maken. Zodra de machine is gemaakt, selecteer je deze in het hoofdvenster van VirtualBox en klik je op Starten. De virtuele machine start nu, maar kan uiteraard nog geen besturingssysteem vinden. Zodra de melding verschijnt, selecteer je het zojuist binnengehaalde ISO-bestand. De Insider-versie wordt opgestart en Setup wordt geladen. Nadat je de installatie hebt afgerond, beschik je over een virtuele machine met de nieuwste Insider-versie.

©PXimport

De Philips Hue Bridge Pro volgt de tien jaar oude Bridge op en doet dat met verve. Het apparaat biedt nieuwe functies en is toekomstbestendig, wat hem boeiend maakt voor bestaande én nieuwe Philips Hue-gebruikers. In deze review leggen we je uit waarom.

Als je thuis slimme verlichting van Philips Hue hebt, is de kans groot dat je gebruikmaakt van de witte Hue Bridge. Dit kleine kastje verbindt met je lampen en bijbehorende accessoires en stelt je in staat om de verlichting ook te bedienen als het internet even is uitgevallen. Na een decennium is er nu een Bridge Pro, goed te herkennen aan zijn zwarte ontwerp. De Bridge Pro kost 90 euro, waar de reguliere Bridge (versie 2.1) circa 50 euro kost. Ja, dat is een relatief forse meerprijs, maar als je het systeem tien jaar wilt gebruiken juist weer een kleine extra investering.

©Rens Blom

Veel meer lampen

De Bridge Pro biedt belangrijke voordelen ten opzichte van de normale Bridge, zowel voor bestaande als nieuwe gebruikers. Zo kun je hem nog steeds via ethernet gebruiken, maar is dat niet verplicht. Er is namelijk ook - nieuw - wifi-ondersteuning. De voeding is bovendien geen specifieke stroomkabel meer, maar een usb-c-kabel. Die kun je eenvoudiger vervangen.

©Rens Blom

De belangrijkste vernieuwing? Een compleet nieuwe processor, meer werkgeheugen en meer opslagcapaciteit, waardoor de Hue Bridge Pro veel krachtiger is dan zijn voorganger. Dat is geen mooie marketingpraat, maar goed zichtbaar aan het totaal aantal gadgets dat de bridge kan aansturen. Bij de reguliere Bridge zijn dat 50 lampen en 12 accessoires (zoals draadloze afstandsbedieningen), waar de Bridge Pro 150 lampen en 50 accessoires ondersteunt. Heb je een huis (en misschien ook tuin) vol Hue-producten, dan loop je bij de normale Bridge waarschijnlijk (snel) tegen de limieten aan. Bij de Bridge Pro moet je daar echt je best voor doen.

Je kunt met de Bridge Pro ook veel meer scènes (500) opslaan in de Hue-app dan met de normale Bridge (200), wat voor sommigen handig zal zijn. De Bridge Pro biedt ook nieuwe optionele foefjes, zoals je lampen inzetten als bewegingssensoren om je te attenderen bij beweging in bepaalde kamers. Ook is de Bridge Pro standaard geschikt voor Matter, het nieuwe smarthomeprotocol waar veel merken ondersteuning voor bieden.

©Rens Blom

Overzetten is zo gebeurd

Van oude technologie naar nieuwe technologie overstappen kan soms frustrerend zijn, maar dat geldt zeker niet wanneer je de Bridge verruilt voor de Bridge Pro. De stappen in de Philips Hue-app zijn duidelijk en wij waren binnen tien minuten klaar, waarna de app op de achtergrond veertig minuten nodig had voor de echte migratie.

Al onze instellingen zijn behouden, de accessoires en lampen zijn overgezet en de reguliere Bridge mag na tien jaar met pensioen. Begin je pas met Philips Hue, dan stel je de Bridge Pro vanzelfsprekend in als je eerste bridge. Ook dat is een fluitje van een cent.

©Rens Blom

Conclusie: Philips Hue Bridge Pro kopen?

De Philips Hue Bridge Pro is naar onze mening dé bridge om te kopen als je start met Philips Hue. Heb je nu de normale Bridge, dan biedt de Pro-versie zo veel verbeteringen dat wij het (op termijn) upgraden de eenmalige investering waard vinden.

Een computer laat het vaak afweten op het slechtste moment. Of het nu gaat om een zwart scherm, geen internetverbinding of verdwenen bestanden: wie goed voorbereid is, bespaart tijd en ergernis. In dit artikel lees je welke hardware- en softwaretools je het best vooraf klaarzet, voor jezelf of om anderen te helpen – desnoods vanaf afstand.

Tip 1 - Gerichte aanpak

Een computer en zeker een (thuis)netwerk vormen een complex geheel van componenten, waardoor het lastig kan zijn om snel de juiste oorzaak van een probleem te achterhalen en het op te lossen. Het kan aan hardware liggen (zoals een defecte adapter of slechte kabel), maar ook aan software (zoals een configuratiefout, malware of een incompatibel stuurprogramma). Het is dus verstandig om op zowat alles voorbereid te zijn. Dit vraagt niet alleen kennis en ervaring, maar ook een doordachte aanpak.

Begin met een gerichte observatie van fout­meldingen of gedrag, en voer dan systematisch tests uit. Start bij de eenvoudigste oorzaken, zoals herstarten of bekabeling. Sluit stapsgewijs andere mogelijke oorzaken uit. Noteer wat je test en welk resultaat je krijgt. Bij netwerkproblemen werk je het best van buiten naar binnen: controleer eerst randapparatuur en verbindingen, daarna besturingssysteeminstellingen, en tot slot software of hardware.

Daarvoor heb je natuurlijk ook het juiste ­materiaal nodig, en dat is nu net onze focus. We bekijken eerst welke hardwaretools nuttig zijn, zowel vrij eenvoudige gereedschappen als meer geavanceerde tools. Je kiest uiteraard zelf hoe ver je hierin wilt gaan. Daarna bespreken we handige softwaretools voor diagnose, herstel en reparatie, gebundeld op een multibootstick. Tot slot bekijken we nog enkele opties voor hulp op afstand.

©Angela - stock.adobe.com

Tip 2 - Basisgereedschap

We starten met het basisgereedschap. Kleine dingen die je weleens over het hoofd kunt zien, maar die soms goed van pas komen! We denken bijvoorbeeld aan plakband of ducttape (bijvoorbeeld voor het (tijdelijke) herstel van een gescheurde kabel) en labeltape of markeerstickers om bepaalde (te verplaatsen) onderdelen duidelijk te identificeren. Enkele fijne permanente kleurmarkers kunnen hiervoor ook nuttig zijn. Zorg ook dat je een pincet of fijn tangetje bij de hand hebt, evenals een usb-lampje of een mini-zaklamp (eventueel gebruik je de led van je smartphone). Schroevendraaiers mogen uiteraard evenmin ontbreken: zowel kruiskopschroevendraaiers (Phillips PH0, PH1, PH2), als sleufschroevendraaiers, als torx-modellen (vooral T5 tot T10). Eventueel stop je er ook een paar drie- en zeskantige schroevendraaiers bij, evenals pentalobe-modellen (zoals voor Apple-laptops). Het is wel zo makkelijk als je schroevendraaiers magnetisch zijn om kleine schroefjes (in de systeemkast) niet te verliezen. Let wel op dat je hiermee geen elektronische onderdelen aanraakt. Een handige allround-oplossing is een precisie-schroevendraaierset met magnetische houder en verwisselbare bits.

Voor het schoonhouden van je apparatuur heb je ook altijd een spuitbus met perslucht in de buurt, evenals een luchtblazer (rubberen balgpompje), enkele watten- of schuimstaafjes en een paar micro­vezeldoekjes. Voor het reinigen van contactpunten, sockets, toetsenborden en behuizingen is een goed afsluitbare fles isopropyl-alcohol handig (liefst minimaal 99,9 procent). Zorg ook voor een anti­statische polsband of mat om elektrostatische schade te voorkomen. Denk verder ook aan een usb-stick, usb-hub (met eigen voeding) en een paar netwerk-patchkabels (bij voorkeur CAT 6). Bij elkaar kost dit hele setje basisgereedschap zo’n 160 euro.

©Nikolay - stock.adobe.com

Tip 3 - Extra gereedschap

Kant-en-klare netwerkkabels hebben onze voorkeur, maar soms is een zelfgemaakte kabel op maat handiger. Daarvoor heb je een krimptang nodig en wat handigheid om de connector goed te plaatsen. Op YouTube vind je genoeg instructievideo’s; na enige oefening lukt dat vlot. Zorg ook voor een RJ45-netwerktester. Er bestaan complete netwerksets met krimptang, stripper en tester.

Stop een paar lithium-knoopcellen (CR2032) in je kit, want het CMOS-geheugen van veel computers krijgt stroom van zo’n batterij en die dien je na enkele jaren te vervangen. Een batterijtester die ook geschikt is voor knoopcellen, is ook altijd handig (circa 10 euro). Voor het uitlezen van SD-kaarten gebruik je het liefst een externe SD-kaartlezer. Om problemen met draadloze muizen of toetsenborden te vermijden, zijn een usb-muis en -toetsenbord ­nuttig (samen vanaf zo’n 20 euro).

Ook enkele typische adapters zijn onmisbaar. Denk aan een usb-naar-wifi-adapter, usb-naar-ethernet-adapter (voor als de interne netwerkpoort niet werkt), usb-naar-SATA-adapter (om een interne schijf via usb op je eigen pc aan te sluiten), en een usb-c-multi-adapter. De geschatte totaalprijs van de spullen uit deze tip is zo’n 190 euro.

©kvladimirv - stock.adobe.com

Tip 4 - Voor de echte techneut

Ben je intussen de vaste computerreparateur geworden voor buren, kennissen en familie, dan is het misschien tijd om je reparatiekit verder te professionaliseren. Een psu-tester en een multimeter horen daar zeker bij. Met een psu-tester controleer je eenvoudig een pc-voeding (Power Supply Unit): sluit de ATX-stekker (van de desktop) en eventueel andere connectors (als cpu of PCIe) aan, waarna je per lijn de spanning uitleest (zoals 3,3V, 5V, 12V en andere). Een multimeter is veelzijdiger: je meet er spanning, stroom en weerstand mee (categorie 2 is geschikt tot 230V). Zo’n apparaat vergt wel enige ervaring, maar YouTube-video’s helpen je vast op weg.

Een (snelle) externe usb-ssd van bijvoorbeeld 2 TB komt ook van pas, bijvoorbeeld voor systeemback-ups. Bij schermproblemen is een klein reservescherm met voldoende resolutie (én HDMI en usb-c-aansluitingen) handig. Zorg eveneens voor een tubetje thermische pasta, voor als je cpu-koelers moet (ver)plaatsen of bij oververhittingsproblemen.

Eventueel kun je een diagnostische POST-kaart (Power-On Self Test) toevoegen, die je via PCIe (x1) op een (desktop)computer aansluit. Bij het opstarten voert het UEFI/BIOS een POST-routine uit, waarbij het systeem per stap een hex-code via de systeembus doorstuurt. Zo’n kaart vangt deze codes op en toont ze op een leddisplay. De betekenis lees je af in een POST-tabel (online of in de onderhoudshandleiding), zodat je gericht kunt testen. Eenvoudige modellen vind je al vanaf zo’n 10 euro. De geschatte totaalprijs van deze spullen is zo’n 280 euro.

©Mr.Norasit Kaewsai

Tip 5 - Programma's verzamelen

Je EHBO-kit is inmiddels goed gevuld met tools voor hardwareproblemen. Maar wat als de oorzaak bij software ligt? Zulke fouten los je doorgaans software­matig op, dus verzamel je het best vooraf alvast de meest geschikte programma’s voor diagnose en herstel. Deze tools kunnen sterk variëren, want ook de oorzaken van problemen verschillen. Denk aan corrupte drivers of systeembestanden, foutgelopen updates, conflicterende software, malware, ­verkeerde configuraties en beschadigde opstartitems. Je hebt dus tools nodig die malware kunnen opsporen en verwijderen, bootstructuren (tot op sectorniveau) kunnen controleren en herstellen, schijven kunnen herpartitioneren, data kunnen redden van nukkige systemen, wachtwoorden kunnen achterhalen of wissen en meer.

Daarnaast moet je de juiste manier vinden om de software te starten. Soms lukt dat via een koppeling van de interne schijf van het defecte systeem aan je eigen computer. In de praktijk werkt het meestal handiger als je de EHBO-software rechtstreeks op het probleemtoestel kunt draaien. Als een ­normale start niet lukt, zelfs niet in de veilige modus (Windows), biedt een bootstick uitkomst. Dit is een opstartbare usb-stick met een eigen besturingssysteem, zoals Windows of Linux. Idealiter kies je voor een multibootstick, met meerdere systemen of tools, zodat je vlot de meest geschikte diagnose- of herstelomgeving kunt selecteren. We behandelen in dit artikel twee uitstekende, gratis oplossingen.

Tip 6 - YUMI-stick maken

YUMI (Your Universal Multiboot Installer) is een tool waarmee je zo’n multibootstick kunt maken. Deze tool is handig omdat je uit tal van besturingssystemen kunt kiezen, zonder die zelf te hoeven zoeken. Surf naar www.kwikr.nl/yumi, scrol tot bij YUMI exFAT Download en klik op Download YUMI. Dubbelklik op het gedownloade exe-bestand om de portable tool te starten. Klik op I Agree en plaats een (lege) usb-stick in je pc, bij voorkeur 3.x en met voldoende ruimte voor alle gewenste distributies. Klik indien nodig op Redetect Disks als het station niet zichtbaar is bij Step 1: You Chose. Selecteer de juiste stick en klik op Prepare this Device, zodat de stick correct geformatteerd wordt. Bevestig met Ja als je zeker weet dat de stick geen belangrijke gegevens bevat. Na afloop verschijnt een exFAT-partitie in Verkenner met de naam YUMI. Voor wie technisch geïnteresseerd is: via Schijfbeheer zie je ook een kleine FAT-partitie (VTOYEFI). Dit is de EFI-systeempartitie, maar daar hoef je je verder niet om te bekommeren.

Bij Step 2: Select a Distribution […] kies je vervolgens de gewenste distributie. Er zijn er meer dan 100, vooral Linux-distributies, maar ook systemen als back-uptools, partitiebeheerders, wachtwoordkrakers, geheugentesters, penetratietesters en allround-troubleshooters zoals Ultimate Boot cd, SystemRescue (Linux) en Hiren’s BootCD PE (Windows). Op enkele hiervan komen we straks nog even terug.

Tip 7 - YUMI-distributies

Selecteer de eerste gewenste distributie. De verwijzing naar het bijbehorende schijfkopiebestand kleurt oranje als YUMI dit in de YUMI-map detecteert, althans wanneer je het daar zelf al had geplaatst. Kleurt dit rood, dan kun je via Browse naar de juiste downloadmap navigeren. Staat het bestand nog niet op je schijf, klik dan op Download link om het te downloaden. Of klik op Visit the […] site om het zelf binnen te halen van de site van de producent. Bij sommige distributies, zoals Ubuntu, verschijnt een extra optie (Step 4) waarmee je optioneel opslagruimte reserveert voor persistente wijzigingen. Zodra de juiste distributie is geladen bij Step 3, klik je op Create en bevestig je met Ja. De voortgang volg je in het logvenster. Na afloop klik je op Next en op Ja om extra distributies toe te voegen aan het YUMI-bootmenu, op dezelfde manier als daarnet. Dat kan ook later nog, zolang je YUMI opnieuw start zonder de stick opnieuw te formatteren.

Wil je een toegevoegde distributie verwijderen, plaats dan een vinkje bij View or Remove Installed Distros, selecteer het ongewenste systeem en klik op Remove.

Tip 8 - Ventoy

Lukt het om een of andere reden niet met YUMI of wil je liever een andere tool gebruiken, dan is Ventoy een prima alternatief. Download de recentste versie van het portable programma via www.kwikr.nl/ventoy. Pak het zip-bestand uit en start de tool. In het Language-menu kies je eventueel voor Dutch (Nederlands).

Plug een geschikte (lege) usb-stick in en dubbelklik op het bestand Ventoy2Disk.exe. Klik op de ronde pijlknop zodat Ventoy de stick correct herkent. Open nu eerst even het menu Opties. Bij Partitietabel staat standaard MBR geselecteerd. In de meeste gevallen is dat de beste optie, tenzij je zeker weet dat je de stick enkel op moderne UEFI-systemen gebruikt; in dat geval kun je GPT selecteren. Laat ook de optie voor Secure Boot aangevinkt, behalve als je weet dat je de stick enkel op oudere systemen zonder secure boot gebruikt of bereid bent secure boot tijdelijk uit te schakelen (zonder de UEFI-bootmodus te wijzigen). In dit menu vind je ook de optie Ventoy verwijderen: hiermee maak je de stick leeg en verwijder je de partities als je dit wenst.

Tip 9 - Distributies plaatsen

Er rest nu nog maar één stap. Klik op Installeren (Bijwerken is bedoeld voor een update naar een recentere Ventoy-versie) en bevestig dit tweemaal met Ja. Alle data op de stick worden gewist en, net als bij YUMI, verschijnen er twee partities: een grote VENTOY-datapartitie en een kleine VTOYEFI-systeempartitie. Het hele proces duurt slechts enkele seconden.

Daarna mag je Ventoy sluiten: je stick is nu klaar om de eerste distributies te ontvangen. Dat klinkt misschien ingewikkeld, maar eigenlijk is het heel eenvoudig. Je hoeft enkel het schijfkopiebestand (meestal een iso-bestand) van een distributie naar de VENTOY-partitie te kopiëren, desgewenst in aparte mappen (zoals \allround, \antivirus, \backup, \dataherstel, \partitiebeheer enzovoort). Dit kan gewoon via Verkenner. Dit geldt trouwens ook voor een YUMI-stick, aangezien die onderliggend gebruikmaakt van Ventoy-technologie. In het tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’ vermelden we enkele uitstekende tools, inclusief hun downloadlocaties.

Tip 10 - Bootstick opstarten

Het is nu de bedoeling dat je je multibootstick opstart op een (problematisch) systeem. Daarbij maakt het weinig uit of je een YUMI- of een Ventoy-stick gebruikt. Tijdens het opstarten druk je enkele keren op een sneltoets, zoals ESC, F8 of F12, om het opstartmenu te openen. Op oudere toestellen moet je mogelijk eerst het BIOS-setupmenu oproepen via een sneltoets en daar bij Boot order (priority) de usb-stick als eerste opstartmedium instellen.

Gaat het om een moderner UEFI-systeem, dan staat secure boot waarschijnlijk ingeschakeld, wat kan verhinderen dat je bootstick opstart. Voor een YUMI-stick moet je deze functie wellicht eerst tijdelijk uitschakelen om te kunnen opstarten. Een Ventoy-stick start meestal wél op als je eerder de optie Secure Boot had aangevinkt (zie tip 8). In dit geval moet je bij de allereerste opstart wel nog een korte procedure doorlopen, zoals beschreven op www.kwikr.nl/vensec. Je kunt eventueel ook hier eerst secure boot tijdelijk uitschakelen.

Het startmenu van je bootstick verschijnt nu. Laten we Ventoy als voorbeeld nemen. Je ziet hier alle toegevoegde distributies als menu-opties. Met F3 kun je ook overschakelen naar een mapweergave, waarbij je eerst een map opent (zoals \allround, \antivirus enzovoort) en daarna de gewenste distributie start. Zo start je vanaf één stick moeiteloos allerlei distributies en tools, en kun je meteen gericht troubleshooten.

Tip 11 - Extra tools

De kans is groot dat je met de applicaties uit de kadertekst ‘Onmisbare reddingstools’ al vrijwel alle nodige tools hebt. Toch kun je gaandeweg nog programma’s ontdekken die je graag aan je bootstick toevoegt. Dat werkt zowel op een YUMI- als op een Ventoy-stick heel eenvoudig.

Op www.portableapps.com/apps kun je alvast terecht voor meer dan 1100 apps, waaronder zo’n 160 uiteenlopende hulpprogramma’s. Download het .paf.exe-bestand van de gewenste tool en voer dit uit in een tijdelijke map op je eigen systeem. Kopieer daarna de uitgepakte bestanden naar een aparte submap op je bootstick, bijvoorbeeld in \tools\<naam\_app>.

Daarna open je binnen een opgestarte distributie (zoals de Windows Verkenner in Hiren’s BootCD PE: zie tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’) gewoon deze map en start je de portable exe-app van daaruit. Zo stem je je bootstick volledig af op je eigen voorkeuren en behoeften (zie ook tekstkader ‘AIO-pakketten’).

Tip 12 - Quick Assist

Tot nu toe gingen we ervan uit dat je als troubleshooter fysiek aanwezig bent om het probleem op te lossen. Maar er zal vast weleens iemand vanaf afstand je hulp inroepen. We veronderstellen dan wel dat die persoon zijn systeem nog kan opstarten, eventueel in de veilige modus, en zo een tool voor afstandsbeheer kan openen.

Eerst stellen we kort een app voor die standaard met Windows wordt meegeleverd: Quick Assist. Begin aan de helperszijde door de app te starten, klik op Iemand helpen en meld je aan met je Microsoft-account. Noteer de beveiligingscode en geeft die door aan de hulpvrager, bijvoorbeeld via telefoon of bericht. Deze persoon start daarna ook Quick Assist en vult de beveiligingscode in bij Beveiligingscode van assistent. Na een klik op Verzenden verschijnt een bevestigingsvraag: hij plaatst een vinkje en klikt op Toestaan. Zijn bureaublad zou nu zichtbaar moeten zijn in een schaalbaar venster op jouw systeem.

Om het systeem over te nemen klik je bovenaan op Besturing aanvragen. Na een bevestiging van de hulpvrager via Toestaan krijg je toegang tot zijn pc. Boven in het venster vind je knoppen als Laserpointer, Aantekening en Chat (voor communicatie via een apart venster). Als er meerdere schermen zijn aangesloten, kun je via Scherm selecteren het gewenste scherm kiezen. Je kunt de overname stopzetten met Stop best. of Besturing annuleren, en met Verlaten sluit je de sessie volledig af.

Tip 13 - AnyDesk

Quick Assist werkt uitsluitend op Windows, maar er bestaan ook tools als AnyDesk die meerdere platformen ondersteunen, waaronder Windows, macOS en mobiele systemen (www.anydesk.com; gratis voor persoonlijk gebruik). Hier gaan we uit van de Windows-versie.

Start de app op, zowel aan jouw kant als aan die van de hulpvrager. Vraag hem vervolgens via telefoon of bericht om de identificatiecode van zijn werkplek: dit is een 10-cijferige code bovenaan in het venster. Vul deze code in op je eigen app, bij Voer remote adres in. Druk op Enter en geef je firewall desgevraagd toestemming.

De hulpvrager klikt nu op de knop Accepteren met het schildicoon om een sessie met beheerrechten toe te staan. Even later verschijnt zijn bureaublad op jouw scherm en kun je zijn pc op afstand bedienen.

AnyDesk biedt meer opties dan Quick Assist. Zo is er een chatfunctie, een schermopnamefunctie, een whiteboard en een handige datatransferfunctie om snel bestanden tussen beide systemen te verplaatsen. Je kunt de schermweergave aanpassen en via de knop Acties bijvoorbeeld een screenshot maken of de toegangsrichting omkeren. Uiteraard kunnen ook hier beide partijen de verbinding op elk moment stopzetten.