De beste gratis systeembeheer-software: Deel 2
Als systeembeheerder zijn er verschillende programma's die niet in je standaard toolbox kunnen proberen. Of je nu je eigen computer wilt optimaliseren, of die van anderen probleemloos wil laten draaien. We zetten onmisbare, gratis systeembeheer-software voor je op een rij.
Lees eerst: De beste gratis systeembeheer-software - Deel 1
Process Monitor
Is het je specifiek te doen om na te gaan welke bestanden of registersleutels – ook over een wat langere periode – een bepaald proces in zijn greep houdt, dan is Process Monitor (zie bovenstaande afbeelding) de uitgelezen tool. Met de sneltoets Ctrl+E start en stop je het monitoringproces. Het probleem is wellicht de overvloed aan ‘ruwe data’ die de tool genereert. Gelukkig kun je snel inzoomen via Tools / […] Summary. Of, beter nog, je stelt zelf een of meer filters in.
Dat kan op verschillende manieren: via een dubbelklik op het proces waarin je geïnteresseerd bent, door het vizierpictogram te verslepen naar het programmavenster waarvan je alle activiteiten wilt weten, door een van de knopjes rechts op de taakbalk aan te klikken of via het filter-pictogram. Deze laatste methode laat je heel specifieke criteria instellen, bijvoorbeeld alleen de schrijfactiviteiten van het proces winword.exe.
Active@ Disk Editor
©PXimport
Of je nu een mogelijke virusinfectie wilt inspecteren, wilt nagaan of de bootsector wel helemaal intact is of op zoek bent naar fragmenten van een niet langer bereikbaar bestand: in deze en dergelijke gevallen kan een fysieke schijfeditor soelaas bieden. Active@ Disk Editor (beschikbaar voor Windows en Linux) is precies zo’n tool. Het programma biedt een reeks ‘sjablonen’ als Master Boot Record, GUID Partition Table, NTFS MFT File Record en LDM Private Header wat maakt dat je heel snel naar een specifieke schijflocatie kunt bladeren.
Je kunt echter ook per sector door de fysieke schijf navigeren. Het gaat echter wel degelijk om een ‘editor’ en niet om een ‘viewer’: het is dus mogelijk zowat elke gewenste byte op je schijf te wijzigen. Absoluut handig voor wie heel goed weet waar hij mee bezig is.
Uefi-booteditor
©PXimport
Het is weliswaar mogelijk met een programma als Active@ Disk Editor handmatig aanpassingen door te voeren aan bootsectoren, maar een actief beheer van efi-systeempartities – en van (u)efi-bootopties – werkt toch een stuk comfortabeler met EasyUEFI.
In het programmavenster krijg je een grafisch overzicht van de schijven en partities te zien, enigszins vergelijkbaar met het Windows Schijfbeheer, en verder de ingangen van het bootmenu met detailinformatie over de geselecteerde ingang. Deze ingangen kun je dan naar eigen inzicht aanpassen, uitschakelen of bewerken en ook nieuwe ingangen creëren. Je moet dan wel goed weten wat je aan het doen bent. ‘Easy’ is wel de mogelijkheid om het bootmenu te back-uppen en een geback-upt exemplaar snel ook terug te zetten.
Ninite / Just Install / Chocolatey
©PXimport
Als (zelfverklaard?) netwerkbeheerder moet je natuurlijk regelmatig pc’s van nieuwe software voorzien. De gratis service Ninite, waarmee je circa 90 bekende freeware-programma’s geheel automatisch kunt installeren, ken je vast al. Andere handige tools – voor meer gevorderde gebruikers – zijn nog Just Install en Chocolatey. Beide laten zich als administrator vanaf de opdrachtregel besturen. Chocolatey is het meest flexibel.
De installatie van de tool zelf voer je eveneens uit vanaf de opdrachtprompt of via PowerShell; het exacte commando lees je op de site. Vervolgens volstaat een simpel commando om een van de honderden ondersteunde programma’s te installeren: choco install <naam_van_programma> (bijvoorbeeld choco install googlechrome of choco install 7zip.install. Je vindt hier een commando-overzicht. Alle programma’s die je via deze weg hebt geïnstalleerd update je in één keer met choco update all. Of je maakt zelf een PowerShell-script waarmee je alle gewenste tools in één keer installeert.
OSForensics
©PXimport
Speuren naar verborgen (gewaande) gegevens op je toestellen kan erg leerzaam – en vaak ook ontluisterend – zijn. OSForensics legt al deze informatie voor je bloot. De startpagina bevat zeven hoofdrubrieken, telkens met aangepaste tools. Om maar enkele mogelijkheden op te noemen: je kunt nagaan of de bestandsextensie wel overeenkomt met de inhoud van het bestand – is een jpg-bestand bijvoorbeeld niet heimelijk een zip-archief.
Je kunt een snapshot van een map maken zodat je makkelijker nieuwe of gewijzigde bestanden terugvindt en je kunt de ruwe data van partities bekijken inclusief bootsectoren. Een e-mailviewer laat je de inhoud van mailarchieven inzien, de module ‘recent activity’ toont je wat er op de pc is gebeurd binnen het door jou gekozen tijdsframe (zoals cookies, geopende documenten of gedownloade bestanden) en er zijn wachtwoordkrakers (met downloadbare rainbow tabellen), enzovoort. Let wel, de recentste versie van deze tool is slechts de eerste 30 dagen gratis.
WSCC
©PXimport
Er zijn natuurlijk ook heel wat kleine tools die niet in de gereedschapskist van een thuissysteembeheerder mogen ontbreken. Dankzij het Windows System Control Center hoef je die gelukkig niet allemaal stuksgewijs zelf te downloaden. Het portable WSCC verenigt namelijk twee uitstekende toolsuites in één handige startmodule: enerzijds de Sysinternals Suite (circa 70 tools), anderzijds NirLauncher (circa 200 tools).
In totaal bevat WSCC bijna 300 tools die allemaal geschikt zijn voor Windows 7 of hoger (32- en 64-bit). Alles bij elkaar nemen deze kleinoden nauwelijks 100 MB schijfruimte in. De tools zijn zeer verschillend, maar gelukkig wel thematisch opgedeeld, met rubrieken als Network, Internet, Security, Web Browser, File and Disk, Audio/Video, enzovoort. Er is tevens een zoekfunctie beschikbaar. Absoluut de moeite waard om eens door het aanbod te struinen.
Je doet er goed aan de lijst met enkele honderden tools te doorlopen die onder de naam Awesome Sysadmin werd opgesteld. Ook deze lijst in thematisch ingedeeld en heel wat tools zijn multi-platform. Voor elke tool is een link naar de bijhorende site aanwezig.
