Naast het officiële aanbod in elektronische boekwinkels kunt u van internet een schat aan boeken downloaden. Er zijn echter heel veel formaten. Hoe lees je die allemaal en overal?

©CIDimport

Papieren boeken hebben zo hun nadelen. Ze zijn zwaar en nemen veel plaats in. Ook zijn ze onveranderlijk; als de letters te klein zijn, moet er een leesbril aan te pas komen. Elektronische boeken, aan de andere kant, wegen niets en nemen zelfs in termen van computergeheugen nauwelijks plaats in. Bovendien is de tekstgrootte op pc’s, tablets en e-readers vaak aan uw eigen voorkeur aan te passen.

Tegenover die voordelen staat dan weer wel dat gekochte e-books doorgaans een of andere vorm van drm kennen, een systeem dat ervoor moet zorgen dat u geen illegale kopieën maakt. Zo’n systeem is echter alleen in het voordeel van de uitgever. U raakt er rechten en mogelijkheden door kwijt die u met een papieren boek wél had. Even een paginaatje kopiëren kan niet meer en een boek uitlenen of onderhands doorverkopen is er ook al niet meer bij. Een keurig gekocht e-book kan op enig moment zelfs geheel ontoegankelijk worden zonder dat het fysiek beschadigd is.

Daar komt bij dat een universele standaard voor elektronische boeken ver te zoeken is. Een blik op de jongste stand van zaken leert ons dat er inmiddels vele bestandsformaten voor elektronische boeken bestaan. Een deel daarvan is zo obscuur dat we ons er het hoofd niet over hoeven te breken, maar zelfs als we ons beperken tot de tien meest voorkomende formaten op internet hebben we toch nog een lastige klus om ze allemaal te kunnen openen of te converteren naar een bruikbaar formaat.

De tien formaten die we op gratis boekensites, in torrents en in nieuwsgroepen het meest tegenkomen zijn: azw, cbr, chm, djvu, epub, lit, mobi, pdf, rtf en txt. Van deze tien worden txt (alleen onopgemaakte tekst), pdf en epub door vrijwel alle gangbare draagbare apparaten ondersteund. Als we documenten overal willen kunnen lezen, moeten we dus in elk geval de overige zeven formaten kunnen converteren naar een van deze drie en liefst naar epub of pdf, want die ondersteunen ook illustraties. Met de populaire e-bookmanager Calibre komen we gelukkig een heel eind.

©CIDimport

1. Calibre installeren

Surf naar calibre-ebook.com en klik daar op de downloadknop. Vervolgens kunt u een besturingssysteem kiezen. U hebt de keuze uit Windows, OS X, Linux of een portable-versie van Windows. Wij zijn dol op portable software, dus kiezen we die (calibre-portable-0.8.21.zip, 53 MB). Deze versie vereist minimaal Windows XP met sp3. Na het downloaden hoeven we het zip-bestand slechts uit te pakken om het programma te kunnen gebruiken.

We starten Calibre door te dubbelklikken op calibre-portable.exe in de map Calibre Portable. Uit de lijst met talen kiezen we vervolgens Nederlands; daarna klikken we op Volgende. We willen het programma niet configureren voor een specifieke e-reader en laten daarom in de linkerkolom de instelling op ‘generic’ staan. Rechts kiezen we ‘iPad like tablet’. We klikken weer op Volgende, Finish en bij de melding die nu volgt op OK en op Map selecteren bij de voorgestelde map. Na deze configuratiestappen start Calibre echt.

©CIDimport

2. Boeken toevoegen

We hebben uit verschillende internetbronnen tien bestanden gedownload in de tien genoemde formaten en deze bij elkaar in een testmap geplaatst. We klikken in Calibre op Boeken toevoegen en navigeren naar de testmap. We klikken op de kolomkop Type om te sorteren op bestands-type. Hierdoor komt het pdf-bestand bovenaan te staan (want de naam is officieel Adobe Acrobat Document). We kiezen dit document en klikken op Openen. Dit bestand wordt keurig toegevoegd aan Calibre. We herhalen de procedure en het tweede bestand in onze op type gesorteerde map is dan een azw-bestand (behorend bij de Amazon Kindle e-reader). Alhoewel niet als zodanig in de lijst, kan Calibre ons azw-bestand toch toevoegen. Ook de andere bestanden worden keurig toegevoegd, maar we zullen zien dat schijn bedriegt.

©CIDimport

3. Boeken lezen

Wanneer we het kopje Formaten in het linker-schermdeel uitvouwen, zien we inderdaad alle tien formaten (waarbij epub twee keer voorkomt vanwege de demotekst die bij Calibre wordt geleverd). Wanneer we op elk van deze formaten klikken, worden alleen de boeken in dat formaat getoond. We beginnen met azw. We klikken op azw en dubbelklikken vervolgens op de boektitel in dat formaat. Het boek opent keurig in Calibre’s eigen leesvenster. Hierin kunnen we bladeren, zoeken, tekst groter en kleiner maken, enzovoort.

Kiezen we het volgende bestandstype (cbr) dan gebeurt er echter heel iets anders. Het wordt niet geopend in de Calibre-reader, maar de op ons systeem geïnstalleerde WinRar wordt gestart! Het chm-bestand wordt als typisch html-helpbestand geopend door onze Windows en djvu wordt geopend door onze speciale djvu-reader (zie stap 5). Het rtf-bestand wordt geopend in Word (of in Wordpad als u geen Word hebt). Epub, lit en mobi worden keurig door Calibre zelf geopend, maar voor pdf grijpt het programma weer terug op externe software (Adobe Reader) en dat geldt ook voor het txt-bestand waarvoor Calibre Kladblok opent.

4. Converteren

Omdat zoals gezegd epub en pdf het breedst worden ondersteund door draagbare apparaten zijn dat de beste formaten om naar te converteren als we boeken daarop willen lezen. Boeken met (vrijwel) alleen tekst kunnen het best worden omgezet naar epub. In Calibre kiezen we daarvoor een boek in een van de formaten azw, lit of mobi, klikken op Boeken Converteren en tot slot op OK (er zijn te veel configuratie-opties om hier te behandelen).

Formaten waarvoor deze methode ook goed werkt zijn cbr, chm, rtf en txt. Calibre kan echter niet uit de voeten met het djvu-formaat. Ook is het niet raadzaam om langs deze weg naar pdf te converteren, want dat gaat niet altijd goed en Calibre is niet geschikt voor het naar pdf converteren van documenten met veel afbeeldingen.

[afbeelding5]5. Extra software

Voor het lezen van djvu-bestanden is aanvullende software nodig. Een goede viewer is WinDjView (windjview.sourceforge.net). Installatie wijst zichzelf. Met alleen een viewer zijn we er echter niet. We moeten ook nog kunnen converteren en pdf is het meest voor de hand liggende doelformaat. Dit kan online op www.djvu-pdf.com.

Helaas kost dat erg veel tijd. Handiger is het om een virtuele pdf-printer te installeren. Een goed gratis programma is PDF Creator (sourceforge.net/pro jects/pdfcreator/). Na installatie (alle schermen doorklikken, alleen de twee vinkjes voor de PDFForge Toolbar en Yahoo desgewenst uitzetten) hebt u een nieuwe virtuele printer.

Wanneer u nu een djvu-document opent in WinDjView, kunt u dat via File, Print afdrukken. Kies hier uit de lijst met printers voor PDFCreator en klik OK. Afhankelijk van de grootte van het document verschijnt na enige tijd een venster van PDFCreator. Klik hierin op Opslaan. Kies een locatie, geef eventueel een andere bestandsnaam en klik weer op Opslaan. Na enig wachten is nu uw pdf-document klaar.

Samenvattend kunt u vrijwel alle gangbare e-bookformaten met Calibre eenvoudig naar epub converteren; documenten in djvu-formaat kunt u via een virtueel printerstuurprogramma omzetten naar pdf. De formaten pdf en epub zijn vervolgens op de meeste e-readers, tablets en dergelijke te lezen. Veel leesplezier! 

Deze workshop komt uit Computer Idee nummer 25, jaargang 2011.

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we daarom binnen een bepaald thema naar zulke deals. Waar je een paar jaar geleden nog de hoofdprijs betaalde voor een goede 65 inch smart-tv, zijn deze tv's nu al een stuk betaalbaarder. Wij vonden vijf exemplaren die voor minder dan 600 euro te koop zijn.

Een 65 inch 4K smart-tv is natuurlijk de ultieme televisie voor het kijken van series en films in de hoogste kwaliteit. Voordeel is verder ook dat je niet al te dicht op je scherm hoeft te zitten: voor een 65 inch televisie geldt een afstand vanaf zo'n drie tot drieënhalve meter. En dankzij de smart-functionaliteit heb je toegang tot tal van streamingdiensten. Wij bekeken de mooiste modellen die je voor minder dan 600 euro kunt kopen.

LG 65UR73006LA

Voor wie houdt van heldere beelden en natuurlijke kleuren is de LG 65UR73006LA.AEUQ een prima keuze. Het 4K-paneel met ondersteuning voor HDR10 en HLG laat films en series mooi uitkomen. Wat direct opvalt is het brede kijkhoekpaneel, zodat je vanuit elke hoek goed beeld hebt. Drie HDMI 2.1-poorten zijn aanwezig, handig voor bijvoorbeeld een spelcomputer of soundbar. Het geluid is degelijk, met 20 watt RMS, al kan een extra speaker geen kwaad. De televisie zelf is niet overdreven dik, ongeveer 57 mm, en draait op WebOS dat vlot en makkelijk werkt.

Besturingssysteem: WebOS
Aantal HDMI-poorten: 3
Audio-output (RMS): 20W

TCL 65C655 Pro

Deze TCL 65C655 Pro is een goede keus als je graag series kijkt of een filmavond houdt. Dankzij de QLED-techniek komen de kleuren mooi tot leven en ook HDR10+ en Dolby Vision helpen mee voor extra diepte. Google TV zorgt ervoor dat je toegang hebt tot de meeste (streaming-)apps van Netflix tot YouTube. Het geluid springt eruit: met 50 watt RMS en een ingebouwde subwoofer krijg je een stevig geluid. De tv zelf is daardoor wel een tikje dikker, zo’n 80 mm. Er zijn drie HDMI-poorten voor het aansluiten van extra apparaten.

Besturingssysteem: Google TV
Aantal HDMI-poorten: 3
Audio-output (RMS): 50W

Hisense 65A7NQ

Ben je iemand die vooral van gemak houdt? De Hisense 65A7NQ biedt precies dat. De tv is simpel in gebruik, draait op het VIDAA-besturingssysteem en start razendsnel op. Met zijn 4K-beeld en ondersteuning voor Dolby Vision zie je mooie kleuren en scherpe beelden. Er zijn drie HDMI-poorten, voldoende voor al je apparaten. De tv heeft een redelijk slank ontwerp, ongeveer 80 mm dik. Het geluid van 20 watt RMS is prima voor dagelijks gebruik, al klinkt het met een soundbar net even beter.

Besturingssysteem: VIDAA U
Aantal HDMI-poorten: 3
Audio-output (RMS): 20W

Samsung QE65Q80DAT

Wat deze Samsung QE65Q80DAT meteen bijzonder maakt, is het strakke ontwerp en de Direct Full Array-achtergrondverlichting. Daardoor zijn de zwarttinten diep en het contrast sterk. De tv is heel geschikt voor wie sportwedstrijden of actiefilms kijkt. Hij heeft vier HDMI 2.1-poorten en een krachtig geluid van 40 watt RMS, wat zorgt voor een volle klank bij films. Het scherm is vrij dun, met 54 mm, en draait op het vertrouwde Tizen-besturingssysteem dat soepel werkt.

Besturingssysteem: Tizen
Aantal HDMI-poorten: 4
Audio-output (RMS): 40W

Philips 65PUS7609/12

Bij de Philips 65PUS7609/12 draait het om eenvoud en betaalbaarheid. De beeldkwaliteit is prima voor dagelijks gebruik, met 4K-resolutie en ondersteuning voor Dolby Atmos voor beter geluid. De tv werkt met Titan OS, dat simpel is en vlot laadt. Er zijn drie HDMI 2.1-poorten, genoeg om bijvoorbeeld een spelcomputer of extra box aan te sluiten. De tv is iets dikker dan sommige andere modellen, ongeveer 92 mm, en levert 20 watt RMS geluid. Philips is voor deze serie afgestapt van Google TV en levert de modellen nu met Titan OS.

Besturingssysteem: Titan OS
Aantal HDMI-poorten: 3
Audio-output (RMS): 20W

Ga je op vakantie met je camper of met de caravan? Dan wil je vooral ontspannen rijden, zonder zorgen over te lage viaducten, smalle haarspeldbochten of weggetjes waar je amper kunt keren. Toch gebruiken veel mensen nog steeds een standaard autonavigatie, terwijl die niet is afgestemd op de afmetingen en het rijgedrag van een groter of zwaarder voertuig. In dit artikel lees je wat campernavigatie anders doet – en waarom dat handig is.

Lees ook: Een airco in je caravan of camper? Dit zijn de mogelijkheden!

Een gewone navigatie – los toestel of via smartphone – is gebouwd voor personenauto's. Je voert een bestemming in, kiest eventueel tussen snelste of kortste route, en krijgt aanwijzingen gebaseerd op normale verkeersregels en gangbare voertuigafmetingen. Voor dagelijks gebruik werkt dat prima. Maar zodra je met een grote camper of een caravan op pad gaat, kom je al snel beperkingen tegen. Denk aan tunnels met een beperkte doorrijhoogte, wegen met maximale asdruk of gewichtslimiet, scherpe bochten in bergachtig gebied of dorpskernen waar je amper kunt keren of parkeren. Een standaard navigatie houdt daar geen rekening mee. Dat kan onderweg voor behoorlijk wat stress zorgen, of in het slechtste geval zelfs voor schade.

Wat doet campernavigatie anders?

Een speciaal campernavigatiesysteem is ontworpen met campers en auto's met aanhanger in gedachten. Je voert vooraf de lengte, breedte, hoogte en het gewicht van je combinatie in. Op basis daarvan worden alleen routes getoond die ook echt geschikt zijn voor jouw voertuig. En dat maakt een wereld van verschil.

Zo vermijd je automatisch bruggen waar je niet onderdoor kunt, te smalle weggetjes in dorpjes of natuurgebieden, steile hellingen waar je niet comfortabel kunt rijden of keren en wegen waar een caravan officieel niet is toegestaan. Veel campernavigaties bieden ook aanvullende functies. Denk aan filters voor campings, servicepunten of camperplaatsen, kaarten die je offline kunt gebruiken in gebieden zonder bereik, weergave van hellingspercentages en scherpe bochten onderweg en waarschuwingen voor zijwind, milieuzones of tolwegen. Sommige systemen kun je zelfs koppelen aan een achteruitrijcamera, wat handig is bij parkeren of keren op krappe plekken.

Wat je bij campernavigatie ook vaak ziet: een groter scherm dan bij standaard modellen. Dat is geen luxe, maar een bewuste keuze. De zitpositie in een camper is meestal hoger en wat verder van het dashboard af. Een scherm van 7 inch of groter zorgt dan voor beter overzicht en leesbaarheid, zonder dat je moet turen of knijpen met je ogen. Zeker als je tijdens het rijden snel de kaart of de aanwijzingen wilt checken, is dat een voordeel.

©GARMIN International ©2022

Voorbeelden uit de praktijk

Stel: je rijdt met een camper door de Ardennen. De kortste route volgens je telefoon gaat dwars door een dorpje met een smal bruggetje en steile oprit. Een standaard navigatie stuurt je daar zonder waarschuwing heen. Een campernavigatie herkent de beperkingen en kiest een alternatieve route via een doorgaande weg, ook al is die iets langer. Of je rijdt in Zuid-Frankrijk met een caravan achter je auto. Je komt bij een tunnel waar voertuigen hoger dan 2,60 meter niet doorheen mogen. Een gewone navigatie weet dat niet – een campernavigatie voorkomt dit soort problemen.

Is het altijd nodig?

Als je met een compacte buscamper reist die nauwelijks groter is dan een gewone auto, heb je in de praktijk minder snel last van beperkingen. Maar zodra je camper langer of hoger is, of je met een flinke caravan rijdt, wordt specifieke navigatie al snel een stuk comfortabeler – en veiliger. Ook voor langere reizen of tochten buiten West-Europa is het verschil merkbaar. Niet elk land signaleert hoogte- of gewichtsbeperkingen even duidelijk. Dan is het prettig als je navigatie dat voor je bijhoudt.

Campernavigatie kopen? Hier moet je op letten

Niet elk navigatiesysteem voor campers biedt dezelfde functies. Let daarom goed op de specificaties voordat je iets aanschaft. Controleer of je de voertuigafmetingen (lengte, breedte, hoogte, gewicht) kunt invoeren. Alleen dan kan het systeem echt rekening houden met obstakels op de route. Kijk ook naar het kaartmateriaal: is het actueel en dekt het voldoende landen? Zeker als je buiten West-Europa reist, is dat belangrijk. Sommige modellen bieden gratis kaartupdates, anderen niet. Let daarnaast op of er specifieke camper-POI's in het systeem zitten, zoals camperplaatsen, servicestations of campings. Ook de gebruikersinterface speelt een rol: is het systeem vlot te bedienen, ook als je onderweg bent? En niet onbelangrijk: hoe groot is het scherm? Bij voorkeur is dat minstens 7 inch. Een groter scherm is niet alleen prettiger tijdens het rijden, maar maakt het ook makkelijker om in een oogopslag hellingen, bochten en alternatieven te overzien. Ten slotte: als je al een achteruitrijcamera hebt, controleer dan of deze te koppelen is aan het systeem. Dat maakt het manoeuvreren op een krappe camping een stuk makkelijker.

Fijne vakantie!

Een campernavigatie lijkt op het eerste gezicht misschien een extra uitgave, maar het levert je onderweg vooral rust en gemak op. Geen stress over bruggen, geen gedoe bij keren, en geen verrassingen bij tunnels of bergwegen. Zeker als je vaker met je camper of caravan op pad gaat, is het een investering die je reis een stuk comfortabeler en ontspannen maakt.