Bijna elke website die je bezoekt haalt een boel advertenties, trackers en als je pech hebt malware binnen. Dat vertraagt niet alleen je surfsessies, maar het vormt ook een beveiligingsrisico. Als je die ongewenste zaken in je webbrowser wilt blokkeren, dien je dat in principe op elke computer, tablet, smartphone, smart-tv enzovoort in je huishouden te doen. Dat is veel te veel werk, en daarom leggen we in dit artikel een andere oplossing uit: installeer AdGuard Home op een Raspberry Pi, nas of Linux-server en geniet van een netwerkbrede blokkade van gespuis op internet.

Het bedrijf AdGuard Software biedt allerlei producten aan om advertenties te blokkeren en je privacy te beschermen. Het basisproduct is de opensource AdGuard-browserextensie voor Chrome, Firefox, Opera, Edge en Safari die advertenties en trackers blokkeert.

Voor wie meer bescherming wil, zijn er de is AdGuard te installeren op Windows, macOS, Android en iOS. Die voeren hun blokkades op het niveau van het besturingssysteem uit, waardoor je niet op elke browser de extensie hoeft te installeren als je meerdere browsers gebruikt. Bovendien werkt dit ook voor apps die geen browser zijn, zoals games op je Android-telefoon die advertenties tonen of je tracken.

©PXimport

01 Netwerkbrede bescherming via dns

Maar als je op deze manier dezelfde blokkades op alle apparaten in je thuisnetwerk wilt uitrollen, dien je op elk apparaat de browserextensies of app te installeren, in te stellen en bij te werken. Dat is een beheerdersnachtmerrie, en gelukkig heeft AdGuard daar ook een oplossing voor, meerdere zelfs.

De eenvoudigste oplossing is AdGuard DNS. Je hoeft hiervoor zelfs niets te installeren: stel gewoon 176.103.130.130 en 176.103.130.131 in als dns-servers in de netwerkinstellingen van je toestellen. Dat kan zelfs in één keer in je hele netwerk door deze dns-servers in de webinterface van je router in te stellen: je router kent dan normaal gezien aan elk toestel in je netwerk samen met het toekennen van het ip-adres via dhcp ook de dns-servers toe. Wil je ook ‘adult websites’ blokkeren, stel dan 176.103.130.132 en 176.103.130.134 in als dns-servers.

In de AdGuard Knowledgebase geeft het bedrijf instructies om AdGuard DNS in te stellen op allerlei besturingssystemen. Zodra je toestellen de dns-servers van AdGuard gebruiken, sturen ze bij elke website die ze willen bezoeken de domeinnaam naar de servers (AdGuard belooft overigens dat het je activiteiten niet logt). Als het om een onveilige (of in het geval van de ‘Family Protection’ niet voor kinderen geschikte) website gaat, geeft de dns-server het ip-adres terug van een ‘sinkhole server’, die je een melding van de blokkade toont. Gaat het om een veilige website, dan kun je die gewoon bezoeken. Dat werkt voor alle software op al je toestellen.

©PXimport

02 AdGuard Home

AdGuard DNS is heel eenvoudig: je stelt eenmalig je dns-servers in en daarna hoef je er niet meer naar om te kijken. Maar dat is tegelijk ook de zwakte: behalve de keuze voor de Family Protection heb je geen enkele manier om de blokkades te configureren.

Maar AdGuard zou AdGuard niet zijn als het ook voor die situatie geen product zou hebben: in oktober vorig jaar introduceerde het AdGuard Home. Dit is een dns-server die je op je eigen netwerk installeert. Net zoals bij gebruik van AdGuard DNS stel je dan op je router of op individuele toestellen in dat ze gebruikmaken van deze dns-server om advertenties en trackers te blokkeren, zonder dat je op die toestellen nog extra software dient te installeren.

Maar AdGuard Home begint pas waar AdGuard DNS eindigt: het programma heeft ook een webinterface waarin je statistieken over het dns-gebruik kunt bekijken, live dns-aanvragen kunt opvolgen, zelf blacklists kunt toevoegen en specifieke domeinen met één klik kunt blokkeren of toelaten.

©PXimport

Geen adblocker meer nodig in je browser?

03 Raspbian installeren

Je kunt AdGuard Home op een Raspberry Pi installeren en die dan als dns-server voor je netwerk gebruiken. We raden aan om de ethernetpoort van de Pi te gebruiken, omdat dns wel heel betrouwbaar dient te zijn: we willen niet dat alle toestellen in je netwerk problemen met dns-aanvragen krijgen als de wifi-ontvangst van je Pi even slecht is. Een dns-server is overigens niet zo zwaar, dus je hoeft echt niet het nieuwste model van de Pi hiervoor te gebruiken.

Je dient eerst het besturingssysteem Raspbian op je Pi te installeren. Ga naar de downloadpagina van Raspbian en download het zip-bestand van Raspbian Buster Lite. Steek ondertussen een micro-sd-kaart waarop je het besturingssysteem voor de Pi gaat installeren in je pc.

Download dan het programma balenaEtcher, start het op, selecteer het zipbestand van Raspbian Buster Lite en selecteer de schijfletter van je micro-sd-kaart. Klik op Flash! om het schrijven te beginnen. Wanneer dit voltooid is, haal je het micro-sd-kaartje uit de kaartlezer en steek je het er weer in.

©PXimport

04 Ssh inschakelen

Windows herkent daarop de fat32-partitie ‘boot’ en opent die in de Verkenner. Krijg je de vraag om een niet herkende partitie te formatteren, doe dat dan niet. Vink eerst in het menu Beeld van de Verkenner de optie Bestandsnaamextensies aan.

Rechtsklik dan op een lege plaats in die partitie en maak een nieuw tekstdocument aan met de naam ssh. Verwijder vervolgens de extensie .txt en wanneer je de vraag krijgt of je dat echt wilt, bevestig je je keuze. Door dit bestand dat je nu hebt aangemaakt, geeft Raspbian toegang tot de opdrachtregel via het netwerk, waardoor we geen toetsenbord en beeldscherm hoeven aan te sluiten.

05 Toegang via ssh

Ontkoppel het micro-sd-kaartje, steek het in het kaartslot van je Pi, sluit de Pi via een ethernetkabel aan op je lan en sluit tot slot de voedingsadapter aan. De Raspberry Pi heeft geen aan-uitknop, dus na het aansluiten van de voedingsadapter start hij onmiddellijk op.

Het eerste wat je nu te weten dient te komen, is het ip-adres van je Pi op je netwerk. Dat vind je in de lijst met ‘dhcp leases’ van de webinterface van je router. Zoek naar een toestel met de naam raspberrypî of een mac-adres dat begint met b8:27:eb.

Draai je een Windows-versie van vóór april 2018, dan dien je het programma PuTTY te installeren voor toegang tot je Pi. Heb je een nieuwere versie van Windows 10, dan kun je de ingebouwde ssh-client gebruiken. Ga daarvoor eerst naar Instellingen / Apps / Optionele onderdelen en klik dan op Een onderdeel toevoegen. Kies OpenSSH-client en herstart je computer.

Daarna kun je in de opdrachtprompt van Windows op je Raspberry Pi inloggen met de opdracht ssh pi@IP, met in plaats van IP het daadwerkelijke ip-adres van je Pi. Bevestig met yes dat je de vingerafdruk vertrouwt en vul het wachtwoord raspberry in. In macOS en Linux is de ssh-client overigens standaard al geïnstalleerd, dus in die besturingssystemen kun je onmiddellijk aan de slag. Verander zodra je ingelogd bent het wachtwoord van de gebruiker pi met de opdracht raspi-config en dan de optie 1 Change User Password.

©PXimport

06 AdGuard Home installeren

Nu je Pi klaar is en toegankelijk via ssh, kun je AdGuard Home installeren. Daarvoor dien je enkele opdrachten in te typen. Eerst downloaden we AdGuard Home en pakken het bestand uit met deze commando’s:

cd

wget https://static.adguard.com/adguardhome/release/AdGuardHome_linux_arm.tar.gz

tar xvf AdGuardHome_linux_arm.tar.gz

Ga daarna in de uitgepakte directory en voer het programma uit voor de initiële configuratie:

cd AdGuardHome

sudo ./AdGuardHome

Je krijgt dan te zien op welk adres de webinterface van AdGuard Home bereikbaar is. Normaal heeft die de vorm http://IP:3000 waarbij IP het ip-adres van je Pi is. Bezoek de url in je webbrowser en volg de instructies.

Verifieer dat onder zowel Admin Web Interface als onder DNS server adressen staan die bereikbaar zijn in je lan. Vul in de volgende stap een gebruikersnaam en wachtwoord in, zodat niet iedereen op je netwerk AdGuard Home kan configureren.

Na deze configuratie installeer je AdGuard Home als volgt:

sudo ./AdGuardHome -s install

Het programma is nu ook gestart als systeemdienst.

©PXimport

AdGuard Home in Docker, op je nas of op een vps

©PXimport

07 Dashboard

Als je nu ervoor zorgt dat alle toestellen in je netwerk je Raspberry Pi als dns-server gebruiken (zie het kader ‘Belangrijke dhcp-instellingen in je router’), ben je klaar met de basisconfiguratie. Eventueel dien je je toestellen te herstarten om ze sneller van de nieuwe dns-server te laten gebruikmaken.

Als je nu het dashboard van AdGuard Home in je webbrowser opent (vanaf nu gewoon op poort 80 in plaats van poort 3000), zie je een duidelijk overzicht van de werking van je dns-server. Bovenaan zie je het aantal dns-aanvragen, hoeveel daarvan geblokkeerd zijn, hoeveel domeinen voor malware of phishing er geblokkeerd zijn en hoeveel ‘adult websites’ er geblokkeerd zijn. En als je ooit een keer tijdelijk al je blokkades wilt opheffen, klik dan bovenaan links op Disable protection, waarna AdGuard Home geen domeinen meer filtert tot je het weer inschakelt.

Daaronder vind je nog enkele statistieken zoals de gemiddelde verwerkingstijd van een dns-aanvraag, de meest actieve clients, de meest gevraagde domeinen en de meest geblokkeerde domeinen. Al deze cijfers gelden voor de laatste 24 uur.

Vooral de lijst met de meest geblokkeerde domeinen is interessant. Achter de meeste domeinen zie je een icoontje van een oog. Blijf je daar met je muis over hangen, dan krijg je wat informatie over waarom dit domein geblokkeerd is: wat is de naam van de eigenaar van het domein, gaat het om een domein voor advertenties of site analytics, enzovoort. Er staat ook een link bij naar WhoTracks.me met meer informatie over het domein.

©PXimport

Belangrijke dhcp-instellingen in je router

08 Logboek

In het tabblad Query Log kun je volgen welke dns-aanvragen er allemaal binnenkomen. In de tabel zie je kolommen voor het tijdstip, het opgevraagde domein, het type (A voor IPv4-adressen en AAAA voor IPv6-adressen), het antwoord van de dns-server (het ip-adres, Empty of Filtered by BlackList), en de client die het domein aanvraagt. Op al deze kolommen behalve de tijdstippen kun je ook filteren als je een specifieke selectie van het logboek wilt zien.

Zie je een domein voorbijkomen dat je wilt blokkeren, blijf dan met je muiscursor boven de rij hangen en klik rechts op het knopje Block. Als een van je toestellen daarna nog eens het domein opvraagt, zie je in het logboek dat dit geblokkeerd wordt. Klik je dan op het vraagteken naast Filtered by Blacklist, dan krijg je de regel te zien die AdGuard Home toegevoegd heeft en zie je als filter Custom filtering rules. Bedenk je je over de blokkade, dan kun je altijd rechts op Unblock klikken om het domein weer toe te staan. Klik boven op Refresh als je de nieuwste dns-aanvragen wilt bekijken.

©PXimport

09 Filters instellen

In het tabblad Filters vind je alles wat met het blokkeren van domeinen te maken heeft. AdGuard Home heeft vlak na de installatie vier filters, waarvan het er standaard één inschakelt. Met een vinkje voor een filter schakel je die filter in of uit en met een klik op Check updates haalt AdGuard Home de nieuwste versie van de filter binnen. Dat laatste doet het programma overigens automatisch elk uur. Bij elke filter krijg je de url van de filter te zien, het aantal regels dat de filter bevat en wanneer de filter het laatst bijgewerkt is.

De standaard ingestelde filters van AdGuard Home zijn redelijk voorzichtig: ze houden de belangrijkste advertentienetwerken en trackers tegen zonder te veel websites onbruikbaar te maken. De makers willen immers vermijden dat er websites niet meer werken als er te grondig gefilterd wordt. Schakel de andere filters die AdGuard Home geïnstalleerd heeft gerust ook in: ze breiden de bescherming nog iets uit.

©PXimport

10 Algemene instellingen

Nu de basis werkt, kun je de instellingen bekijken in het tabblad Settings. Onder General settings staat standaard alleen Block domains using filters and hosts files aangevinkt, wat ervoor zorgt dat de in het tabblad Filters ingestelde filters op elke dns-aanvraag toegepast worden.

Als je de tweede optie aanvinkt, Use AdGuard browsing security web service, controleert AdGuard Home voor elk domein dat je toestellen opzoeken of het op een blacklist met malware staat. Dat doet het door een hash van de domeinnaam te berekenen en een deel daarvan door te sturen naar de server. AdGuard krijgt daardoor niet te zien welke domeinen je bezoekt, maar vink dit niet aan als je liever geen enkele informatie uitstuurt. Hetzelfde kun je bereiken door een filter met malwaredomeinen toe te voegen (zie het kader ‘Filters toevoegen’).

Een derde optie is Use AdGuard parental control web service. Vink je dit aan, dan controleert AdGuard Home voor elk opgevraagd domein of het om een ‘adult’ website gaat en blokkeert die dan met een melding. Dat gebeurt op dezelfde manier als de vorige optie, door een hash van het domein naar AdGuard te sturen. De laatste optie Enforce safe search zorgt dat in de zoekmachines van Google, YouTube, Bing, DuckDuckGo en Yandex automatisch SafeSearch ingeschakeld wordt.

©PXimport

11 Instellingen per client

In Settings / Client settings kun je zelfs per verbonden client instellen wat er met de dns-aanvragen moet gebeuren. Klik op Add Client en vul het ip-adres van de client in. Geef de client ook een naam. Die wordt daarna trouwens ook in het logboek getoond bij alle dns-aanvragen van de client.

Standaard staat Use global settings aangevinkt; wanneer je het vinkje verwijdert, kun je de opties die je in de algemene instellingen vindt specifiek voor deze client instellen. Zo kun je instellen dat je alleen op de tablets van je kinderen parental control en safe search inschakelt en in je algemene instellingen niet. De lijst met filters kun je (nog) niet per client aanpassen: alle clients die Block domains using filters and hosts files (of Use global settings) aangevinkt hebben, gebruiken dezelfde filters.

©PXimport

12 Dns-instellingen

AdGuard Home is eigenlijk een dns-proxy die dns-aanvragen van lokale clients aanneemt, deze doorstuurt naar een andere dns-server, de antwoorden ontvangt en deze aan de oorspronkelijke aanvragers doorspeelt. Tot nu toe zijn we op dit aspect niet ingegaan omdat de standaardinstellingen in de meeste gevallen gewoon werken. Maar soms kan het interessant zijn het gedrag van de dns-proxy aan te passen. Dat doe je in Settings / DNS settings.

Standaard gebruikt AdGuard Home de dns-servers van Cloudflare via het versleutelde protocol DNS-over-HTTPS (DoH). In zijn knowledgebase biedt AdGuard een lijst met dns-servers aan die je hier kunt invullen, met wat uitleg over de eventuele filtering die deze dns-servers ook al uitvoeren.

Vul je gewoon een ip-adres van een dns-server in, dan gebruikt AdGuard Home die server via het klassieke onversleutelde dns-protocol over udp. Vul je een url in die begint met https://, dan gebruik je het versleutelde protocol DNS-over-HTTPS; met een url die begint met tls:// gebruik je het versleutelde protocol DNS-over-TLS. Wij gebruiken zelf het privacybewuste DNS.SB via DNS-over-TLS. Dat schakel je in door tls://dns.sb/ in de dns-instellingen in te vullen. Vergeet dan ook niet bij de Bootstrap DNS servers de adressen 185.222.222.222:53 en 185.184.222.222:53 te zetten.

Je kunt hier overigens ook instellen dat AdGuard Home dns-aanvragen voor een specifiek domein naar een specifieke dns-server doorstuurt. Dat is nuttig als je de hostnames uit het domein van je lan door de interne dns-server van je router wilt laten verwerken. Heeft je lan bijvoorbeeld als domein home en heeft je router het ip-adres 192.168.0.1, dan vul je de regel [/home/]192.168.0.1 in.

©PXimport

13 En verder

AdGuard Home heeft nog wel enkele instellingen, bijvoorbeeld als je de toegang tot de webinterface met https wilt versleutelen. Je kunt zelfs AdGuard Home als de dhcp-server op je netwerk laten werken. Maar vergeet dan niet de dhcp-server van je router uit te schakelen. De ontwikkelaars hebben overigens nog heel wat plannen met AdGuard Home: zo is er sprake van een vpn-server in te bouwen en de ontwikkelaars zouden zelfs een kant-en-klaar apparaatje willen gaan verkopen waarop AdGuard Home voorgeïnstalleerd staat, zodat iedereen zonder enige voorkennis zijn netwerk kan beveiligen.

Filters toevoegen

©PXimport

Ben je op zoek naar goede software voor het bewerken van foto’s en andere grafische bestanden? Dan is de kans groot dat je Gimp al kent als veelzijdig alternatief voor dure grafische pakketten. Nu is er een nieuwe versie beschikbaar: Gimp 3. Hoe verhoudt deze nieuwe versie zich ten opzichte van de andere grafische programma's?

Er is lange tijd gewerkt aan versie 3 van Gimp: het team heeft er maar liefst zeven jaar aan gesleuteld. De makers, bestaande uit vrijwilligers, begonnen direct aan deze editie na de release van Gimp 2.10 in 2018. Al terug in 2020 kregen we een voorproefje van Gimp 3.0 via een ontwikkelversie, maar pas in 2025 zag de definitieve editie het daglicht. Wie overigens nu denkt dat het Gimpt-team aan het uitrusten is, heeft het mis. Op dit moment is het team namelijk alweer bezig met een volgende versie: Gimp 3.2.

Indeling

Je kunt Gimp tot in detail naar je hand zetten . Dat is geen overbodige luxe: het programma kent een relatief grote hoeveelheid opties die je niet altijd gebruikt. Hoe je Gimp indeelt, heeft voornamelijk te maken met de acties die je ermee wilt uitvoeren, bijvoorbeeld foto’s bewerken, illustraties maken of digitale kunst maken. Om de omgeving te stroomlijnen, kun je gebruikmaken van dokbare vensters. Open het menu Vensters en kies Dokbare vensters. Bepaal vervolgens welke opties je snel toegankelijk wilt hebben. Je vindt verschillende opties, zoals de kleurenwaaier, lettertypes, lagen en penselen.

Wil je je volledig concentreren op het document zelf? Dan kun je de dokvensters ook (tijdelijk) uitschakelen. Kies Vensters / Dokken verbergen (en dezelfde optie om ze later weer zichtbaar te maken). Een tussenvorm is ook mogelijk, waarbij je de gedokte vensters laat zweven. Je hebt hierdoor meer vrijheid bij het optimaal inrichten van je werkomgeving. Kies voor Vensters en verwijder het vinkje bij Enkelvenstermodus.

Ben je tevreden over je eigen indeling? Dan kun je deze direct opslaan. Kies dan Bewerken / Voorkeuren / Interface / Vensterbeheer. Klik op Vensterposities nu opslaan. Standaard wordt de werkomgeving bewaard zodra je het programma afsluit (controleer of Vensterposities opslaan bij verlaten is geactiveerd).

Als je gebruikmaakt van meerdere beeldschermen, dan kun je Gimp hiermee rekening laten houden. Activeer Open vensters op dezelfde beeldschermen als eerder. Heb je vensters verschoven, maar wil je snel terugkeren naar eerdere posities? Klik op Opgeslagen vensterposities terugzetten.

Specifieke functies

Eerlijk is eerlijk: Gimp bevat een flinke hoeveelheid functies. De kans bestaat dat je een gewenste functie niet kunt vinden. In plaats van uren te zoeken, kun je de functie ook opzoeken in een overzicht. Kies Hulp / Een functie zoeken en deze uitvoeren. Typ de naam of omschrijving van de functie, bijvoorbeeld ‘lagen’.

In het zoekoverzicht toont Gimp alleen opties die met het trefwoord te maken hebben. Klik op een resultaat om de functie daadwerkelijk uit te voeren. Bij elke functie zie je ook waar deze zich in het programma bevindt, zodat je deze een volgende keer zelfstandig kunt uitvoeren.

Grootte aanpassen

Je kunt op elk gewenst moment het formaat van de afbeelding aanpassen. Kies Afbeelding / Afbeelding schalen. Bepaal de gewenste breedte en hoogte in de sectie Afbeeldingsgrootte. Standaard is de eenheid millimeter, maar je kunt ook een andere eenheid kiezen. Bijvoorbeeld Pixels of Percent.

Die laatste optie is interessant als je de volledige afbeelding in één keer wilt vergroten of juist verkleinen. Standaard zijn de verhoudingen tussen breedte en hoogte aan elkaar gekoppeld. Dat is niet verplicht: klik op het pictogram van de ketting om die koppeling te verbreken. Tevreden met de nieuwe waarden? Bevestig met een klik op Schalen.

De titelbalk van de afbeelding die je hebt geopend, geeft in Gimp belangrijke informatie. Zo lees je in de titelbalk onder meer de bestandsnaam af, maar ook welke afmetingen het bestand heeft. Ook zie je hier welke kleurindeling wordt gebruikt, bijvoorbeeld RGB-kleur 8-bit, en uit hoeveel lagen de afbeelding is opgebouwd.

Transformeren

Je kunt Gimp goed gebruiken om nieuw materiaal te maken, maar ook om bestaande grafische afbeeldingen aan te passen. Bijvoorbeeld door ze te roteren of bij te snijden. De meeste functies hiervoor vind je onder Gereedschap / Transformeren. Wil je bijvoorbeeld een afbeelding bijsnijden (croppen), dan kies je voor Gereedschap / Transformeren / Bijsnijden. Om een afbeelding te roteren, kies je in hetzelfde menu voor Draaien. Ook andere opties, zoals Schalen en Spiegelen, zijn ondergebracht in hetzelfde menu.

Je bent overigens niet afhankelijk van dit menu: je kunt de functies ook bereiken via de werkbalk die standaard links in het venster wordt getoond. Houd de muisaanwijzer boven een knop voor meer informatie. Veel functies hebben gedetailleerde eigenschappen. Klik je bijvoorbeeld op Penseel, dan kun je kiezen welke grootte het penseel heeft, welk inkttype en welke kleuropties worden gehanteerd. Gimp toont die eigenschappen in het venster Gereedschapsopties, direct onder de werkbalk waarop je de eerdergenoemde opties vindt.

Geschiedenis

Alle bewerkingen die je op een afbeelding toepast, worden vastgelegd in de geschiedenis. Dit tabblad wordt standaard links in het venster getoond en vult zich naarmate je de acties toepast. Om terug te keren naar een punt in het verleden, klik je op de actie in de lijst. De geschiedenis is handig, omdat je hiermee ziet welke acties je hebt uitgevoerd en kunt experimenteren met verschillende bewerkingen.

Herstellen

Gimp houdt bij welke acties je op een document uitvoert. Dat is handig: hierdoor kun je op een later moment terugkeren naar een eerder punt en wijzigingen ongedaan maken of juist doorvoeren. Je kunt deze geschiedenis op elk moment opvragen: kies voor Bewerken / Geschiedenis ongedaan maken. Linksonder verschijnt een venster met de verschillende stappen. Selecteer nu een bewerking en klik op de knop Ongedaan maken linksonder in het venster.

Heb je een aardige set bewerkingen gemaakt, ben je tevreden en wil je schoon schip maken? Dan kun je de geschiedenis van bewerkingen ook wissen. Afhankelijk van de hoeveelheid bewerkingen kan dit geheugen vrijmaken. Klik op de (verwarrende) knop Alles wissen uit Geschiedenis ongedaan maken. Je vindt deze knop rechtsonder in het geschiedenisvenster.

Filters

Gimp heeft een volwassen verzameling filters: open hiervoor het menu Filters. Er zijn verschillende categorieën. Met sommige filters kun je afbeeldingen verbeteren, bijvoorbeeld door ruis te verwijderen. Om een afbeelding te verbeteren door deze te verscherpen, kies je Filters / Verbeteren / Verscherpen. Ook kun je een afbeelding verbeteren door deze zachter en minder kartelig te maken, via Filters / Vervagen / Gaussiaanse vervaging of Focus vervaging. Om ruis uit een afbeelding (zoals een foto) te halen, kies je Filters / Ruis.

Ook de artistieke filters zijn het bekijken waard. Kies Filters / Artistiek. Zo kun je bijvoorbeeld kiezen voor het effect van een fotokopie, maar ook voor een getekende stijl (Cartoon) of voor verfeffect (Olieverven). Verder vind je in dezelfde categorie andere kenmerkende stijlen, zoals Textieldruk en Van Gogh.

Effecten

Je kunt filters gebruiken om effecten op een afbeelding toe te passen, bijvoorbeeld door de belichting van een afbeelding aan te passen of door een ‘lens flare’ (een schittering) na te bootsen. Kies Filters / Licht en schaduw. Selecteer je bijvoorbeeld Kies belichtingseffecten, dan opent een venster waarin je opties kiest. Open de tab Licht en bepaal het effect.

Ook via de andere tabbladen in hetzelfde venster, zoals Materiaal en Omgevingsprojectie, kun je de effecten naar je hand zetten. Klik op Instellingen opslaan, zodat je het profiel een volgende keer snel kunt gebruiken. 

Exporteren

Gimp ondersteunt een flinke hoeveelheid bestandsformaten. Standaard worden bestanden opgeslagen in xcf. Dit is de eigen bestandsindeling van Gimp. Een xcf-bestand bevat alle informatie, zoals lagen. Verder is er ondersteuning voor andere formaten. Dat is handig bij het opslaan van de bestanden.

Ben je klaar met een bestand, kies dan Bestand / Exporteren als. In het venster geef je een bestandsnaam op en bepaal je de locatie. Werp hierna een blik op Bestandstype selecteren. Kies de gewenste indeling, zoals gif-afbeelding of png-afbeelding. Het valt hierbij op dat Gimp ook exotischere grafische formaten ondersteunt, zoals Windows-pictogrammen of Windows-cursors.

Tevreden met de keuze? Bevestig met een klik op Exporteren. Afhankelijk van de keuze verschijnt een venster waarin je verregaande controle hebt over het eindresultaat. Kies je bijvoorbeeld voor jpeg, dan verschijnt het venster Afbeelding exporteren als JPEG. Via de balk Kwaliteit bepaal je de kwaliteit, en daarmee de bestandsgrootte van de afbeelding. Onder Geavanceerde instellingen kun je de afbeelding verder aanpassen, bijvoorbeeld door deze minder kartelig te maken. Onder Metadata kun je extra informatie aan de afbeelding meegeven, zoals wie de auteur van het beeld is. Maak je vaak gebruik van dezelfde instellingen, sla de set dan op als profiel via een klik op Instellingen opslaan.

Standaardafbeelding

 Mogelijk werk je vaak met dezelfde soort afbeeldingen, bijvoorbeeld met dezelfde afmetingen. Je kunt tijd besparen door in Gimp deze waarden als standaard in te stellen. Kies Bewerken / Voorkeuren / Standaardafbeelding. Ga uit van een sjabloon, dat je eventueel nog kunt aanpassen.

Kies Sjabloon en selecteer de afmeting. Voor specifieke formaten heb je niet voldoende aan de opties in dat menu. Je kunt de afmetingen ook handmatig opgeven bij Afbeeldingsgrootte. Nog interessanter is de sectie Geavanceerde opties. Hier kun je onder meer de resolutie en een kleurprofiel bepalen, zodat je volledige controle hebt over de nieuwe afbeelding.

Sneller werken

Grote kans dat je het grootste gedeelte van de tijd in Gimp werkt met muis of pen, maar je kunt het toetsenbord ook goed inzetten voor het uitvoeren van acties. De sneltoetsen vind je bij elke menuvermelding, maar je hoeft hiermee geen genoegen te nemen. In Gimp kun je ook eigen sneltoetsen samenstellen. Kies Bewerken / Voorkeuren / Interface. In de sectie Sneltoetsen klik je op Sneltoetsen configureren. Zoek de actie waarvoor je een sneltoets wilt maken of deze wilt aanpassen en selecteer de actie. Druk vervolgens op de toetscombinatie die je wilt toewijzen. Herhaal dit voor alle sneltoetsen die je gebruikt. Tevreden? Klik op Oké. 

Werken met raw-bestanden

Om met raw-bestanden in Gimp te werken, kun je gebruikmaken van externe hulp. Twee populaire uitbreidingen zijn RawTherapee (www.rawtherapee.com) en Darktable (www.darktable.org/install). Met deze uitbreidingen kun je de raw-bestanden klaarmaken en vervolgens verwerken in Gimp. Je mag beide programma’s kosteloos gebruiken.

Tabbladen zijn handig, maar kunnen al snel uitmonden in een onoverzichtelijke wirwar. Om dat probleem aan te pakken, introduceerde Google Chrome tabgroepen: een slimme manier om je openstaande tabs te ordenen en labelen.

Stap 1: Nieuwe groepen

Zorg eerst dat je de nieuwste versie van Chrome op je laptop hebt staan. Klik op de drie puntjes rechtsboven, kies Help / Over Google Chrome en installeer eventueel de update. Om tabbladgroepen in de vingers te krijgen, open je snel een paar tabbladen. Denk aan pagina's over hetzelfde onderwerp of project. Klik met de rechtermuisknop op een tabblad en kies Toevoegen aan een nieuwe groep.

Stap 2: Naam en kleur

Er verschijnt een venstertje waarin je de groep een naam en kleur kunt geven. Kies een korte, herkenbare naam die het onderwerp van de groep weergeeft, zoals 'Werk', 'Recepten' of 'Vakantieplanning'. Een kleur toewijzen helpt je om snel onderscheid te maken tussen verschillende groepen. De groep verschijnt vervolgens als een gekleurde knop tussen je tabbladen. Een groot voordeel: als je op de groepsnaam klikt, worden de bijbehorende tabbladen ingeklapt, dat bespaart ruimte.

Tabbladen kun je later eenvoudig toevoegen: klik met de rechtermuisknop op het gewenste tabblad en kies de gewenste groep.

Stap 3: Groep sluiten

Klik je met de rechtermuisknop op de naam van de tabbladgroep, dan krijg je andere mogelijkheden. Met de optie Nieuw tabblad in groep open je een leeg tabblad in de bestaande groep. Het is ook mogelijk om een bestaand tabblad gewoon in de groep te slepen. Kies je Groep verplaatsen naar een nieuw venster, dan opent Chrome een nieuw browservenster met daarin alle opgenomen tabbladen. Met de opdracht Groep sluiten verdwijnt de groep van je scherm. Dit doe je als je de hele groep niet meer nodig hebt en je de tabbladen niet langer wilt openhouden. Met Groep verwijderen (in sommige versies: Groep opheffen) blijven de tabbladen open, maar worden ze losgekoppeld van de groep. De kleur en de groepsnaam verdwijnen. Dit doe je als je de inhoud nog nodig hebt, maar je geen groepsindeling meer wilt.

5x Chromebooks

Zeg je Chrome, dan denk je ook al snel aan Chromebooks. Hieronder een selectie 5 fijne modellen.

Acer Chromebook Plus 514

Compacte 14-inch Chromebook met vlotte prestaties, lichte aluminium behuizing en degelijke accuduur.

HP Chromebook x360 14b‑cd0625nd

14″ touchscreen Chromebook met 8 GB RAM en 128 GB opslag; geschikt voor alle dagelijkse taken.

Acer Chromebook Plus 515 CB515-2H-32UH

Stevige 15,6″ Chromebook met Full HD-scherm, Intel Core-i3, 8 GB RAM en 128 GB SSD, geschikt voor werk, school, surfen en media.

Lenovo IdeaPad / Slim 3 Chrome / 83BN0038MH

Compacte 14″ Chromebook met Full HD-scherm en Intel Core i3, prima voor school, mail, web en licht werk.

HP Chromebook 14a-nf0050nd

Lichte 14″ Chromebook met Full HD-scherm, Intel N-processor, 4 GB RAM en 128 GB opslag; geschikt voor internet, mail, documenten en basisgebruik op school of werk.