Het zal u niet zijn ontgaan dat Microsoft een nieuwe versie van Office heeft gelanceerd. Als het aan de softwaremaker ligt wordt ook dit pakket, Office 2007, de standaard op het gebied van office-suites. Of dat gaat lukken?De concurrentie zaagt harder dan ooit aan de stoelpoten van de marktleider, veelbelovende alternatieven dienen zich aan.

Het zal u niet zijn ontgaan dat Microsoft een nieuwe versie van Office heeft gelanceerd. Als het aan de softwaremaker ligt wordt ook dit pakket, Office 2007, de standaard op het gebied van office-suites. Of dat gaat lukken?De concurrentie zaagt harder dan ooit aan de stoelpoten van de marktleider, veelbelovende alternatieven dienen zich aan. Computer Idee vergelijkt mogelijkheden in drie categorieën: betaalde software, gratis software en gratis online programma's. Het totale aanbod is veel groter, maar onze selectie geeft u een aardige indruk van de overeenkomsten en verschillen met Microsoft Office dat - het moet worden gezegd - nu eenmaal de norm is. Zo kunt u snel zien of de geboden functionaliteit voldoet aan uw wensen en dus of overstappen voor u een interessante optie is.

Betaalde alternatieven

Gebruikt u vaak en veel ingewikkelde functies als afdruksamenvoegen (mailmerge) en nauwkeurig opmaken, dan vraagt dat meer van een office-pakket dan zomaar een losse tekstverwerker en een spreadsheet. Juist de samenwerking tussen deze onderdelen maakt een pakket krachtig. Dat is bij de betaalde programma's prima voor elkaar. Zij hebben bovendien als voordeel boven de gratis alternatieven dat ondersteuning wordt geboden. U hoeft dus niet zelf uw problemen op te lossen en als dat wat mag kosten, staat hier allicht iets tussen dat past bij uw behoeften.

Betaald: WordPerfect X3 (Home Edition: 103 euro)

©CIDimport

Via veel omzwervingen en evenzoveel eigenaars is WordPerfect sinds 1996 eigendom van Corel, dat het programma standaard bundelt met het spreadsheet-programma Quattro Pro, het presentatie-onderdeel Presentations en WordPerfect Mail. De samenstelling van deze bundel is nagenoeg gelijk aan die van Microsoft Office, wat ook geldt voor de aanwezigheid van een databaseprogramma (Paradox genaamd) in de Professionalversie.
Hoewel het pakket compatibel is met Microsoft Office, hebben de onderdelen van WordPerfect X3 eigen formaten. Helemaal foutloos uitwisselen kan in de praktijk lastig zijn. Voordelen van dit pakket zijn de mogelijkheid documenten op te slaan als pdf-bestand en de lagere prijs in vergelijking met de producten van Microsoft. Na versie 9, die verscheen in 2000, is er geen Nederlandstalige versie meer ontwikkeld. Wel is er los een taalmodule te koop (35,40 euro), die u apart moet installeren. Handig is natuurlijk anders.
Een bij velen geliefde functie in WordPerfect was het zogenoemde onderwaterscherm. Dat maakt verborgen opmaakcode niet alleen zichtbaar, maar stelt gebruikers in staat deze code te wijzigen. Dit krachtige hulpmiddel zit nog altijd in de tekstverwerker en alleen al daarom zal dit alternatief voor MS Office veel gebruikers kunnen bekoren.
Tijdens het starten van de programma-onderdelen kunt u kiezen of u de menustructuur van MS Office of van WP wilt gebruiken. Het toont maar weer aan hoe snel rollen kunnen omdraaien. Tot voor kort bood Word nog speciale ondersteuning voor WP-gebruikers. Van de Engelstalige versie kunt u een probeerversie downloaden.
Internet: WordPerfect

Betaald: StarOffice 8 (82,50 euro)

©CIDimport

Fabrikant Sun is leverancier van professionele computersystemen. Aangezien de fabrikant daarvoor ook zelf het besturingssysteem (Solaris) maakt, waar MS Office niet op werkt, was er behoefte aan een eigen kantoorpakket. Om die reden biedt Sun een alternatief voor MS Office onder de naam StarOffice, dat overigens al stamt uit de gloriedagen van WP. De software bestaat uit een tekstverwerker, een spreadsheetprogramma, een presentatiemodule en een database. Daarnaast is er een tekenprogramma voor eenvoudige illustraties in documenten. Het pakket is sinds 2002 betaald. Twee jaar daarvoor werd de broncode ervan beschikbaar gesteld aan de open source gemeenschap, die het verder ontwikkelde onder de naam OpenOffice. Het kan overweg met documenten uit Microsoft Office en is beschikbaar voor zowel Windows als Unix/Linux. Word- en Excel-bestanden zijn er dus mee te lezen en te bewerken op systemen waar MS Office niet mee overweg kan. Standaard is bovendien de mogelijkheid aanwezig documenten te bewaren als pdf-bestand.
De belangrijkste verschillen met het gratis OpenOffice zijn de geboden ondersteuning en de betere uitwisseling met andere bestandsformaten. Met name de mogelijkheid VBA-macro's om te zetten biedt meerwaarde, aangezien daardoor de automatisering binnen Microsoft Office documenten het gewoon doet.
Internet: Sun.nl

Betaald: ThinkFree Desktop ($ 49,95)

©CIDimport

Van de hier besproken pakketten lijkt ThinkFree Desktop uiterlijk nog het meest op Microsoft Office 2003. Het is helaas niet in het Nederlands beschikbaar, maar voor wie dat geen te groot bezwaar is biedt het een interessant alternatief. Dat de navigatie binnen de menu's vrijwel identiek is aan die van MS Office is voor ervaren gebruikers van Word, Excel en PowerPoint een groot voordeel. De suite bestaat uit de bekende drie onderdelen: een tekstverwerker, een spreadsheet en een presentatieprogramma. Voor de meesten precies genoeg en wat het pakket doet, doet het goed.
Ook de uitwisseling van bestanden vormt geen probleem, zo lang er tenminste geen macro’s in zitten. Die ondersteunt ThinkFree namelijk in het geheel niet; een klein smetje op een verder prachtig pakket.
Internet: ThinkFree

Gratis alternatieven

Een tekstverwerker, rekenprogramma of zelfs compleet office-pakket hoeft niet duur te zijn. Voor mensen die prima zonder toeters en bellen kunnen en liever geld in hun zak houden zijn er uitstekende alternatieven die niets kosten. En in tegenstelling tot wat wel eens wordt gedacht zijn deze programma's vaak prima in staat om bestaande Word- en Excelbestanden te openen of documenten in deze bestandsformaten weg te schrijven.

Gratis: OpenOffice.org

©CIDimport

Hét gratis alternatief voor Microsoft Office is OpenOffice. org waarvan nog niet zo heel lang geleden versie 2.1 in het Nederlands is verschenen. De meeste mensen zullen vooral geïnteresseerd zijn in tekstverwerker Writer en spreadsheetprogramma Calc maar OpenOffice. org biedt nog veel meer. Zo is er een presentatieonderdeel aanwezig, Impress geheten, dat een uitstekend alternatief is voor Microsofts PowerPoint en in staat is om bestanden van dat pakket in te lezen. En ook Writer en Calc kunnen, naast tal van andere formaten, Word- en Excelbestanden openen en weer bewaren. Vanuit alle OpenOffice.org programma's kan direct een pdf worden gemaakt van het geopende document. Kortom, wat betreft compatibiliteit hoeft u zich geen zorgen te maken. Andere onderdelen in OpenOffice.org zijn het tekenprogramma Draw dat ook geschikt is voor het maken van grafieken en een programma om databases mee te maken, Base geheten. OpenOffice.org is een stuk 'lichter' dan commerciéle pakketten en werkt dan ook prima op oudere computers. Er is bovendien een Nederlandstalige spellingcontrole en ook de Helpbestanden zijn gewoon in het Nederlands.
Wat betreft het uiterlijk doet het denken aan een wat oudere versie van de Office-suite van Microsoft. Het ziet er, zeker vergeleken met het oogstrelende Office 2007, enigszins gedateerd uit. Dat mag wat ons betreft geen excuus zijn om dit pakket links te laten liggen. De Nederlandstalige versie van OpenOffice.org vindt u op Nl.OpenOffice.org. Er is ook een speciale portable versie beschikbaar (Klik hier ) die u op uw usb-geheugenstaafje kunt zetten zodat u uw eigen versie van dit office-pakket altijd mee kunt nemen.

Gratis: AbiWord

©CIDimport

Op AbiSource.com vindt u de laatste versie van AbiWord, een gratis tekstverwerker waarvan versies zijn ontwikkeld voor Windows, OS X en Linux. AbiWord is voor het laatst in oktober 2005 bijgewerkt naar versie 2.4.6 en versie 2.5 wordt op dit moment getest.
Van alle tekstverwerkers die er beschikbaar zijn mag AbiWord zich het meest compact en ook het snelst noemen. Ondanks de beperkte bestandsomvang zijn er geen concessies gedaan want we kunnen als we door de menu's bladeren eigenlijk geen tekortkomingen ontdekken. Het is zelfs mogelijk om mailings te versturen en gebruik te maken van een adressenbestand, stijlen te maken en revisies bij te houden.
Naast het eigen .abw bestandsformaat kan deze tekstverwerker ook probleemloos overweg met het Word-formaat (.doc) en Rich Text Format (.rtf). Met plugins die van de site zijn te downloaden worden ook andere bestandsformaten ondersteund en kunnen documenten direct worden omgezet naar .pdf. Er is zelfs een plugin te vinden waarmee u MS Outlook bestanden (.eml) kunt importeren en exporteren. Tijdens de installatie van AbiWord kunt u aangeven dat alle menu's in het Nederlands moeten worden weergegeven. Wilt u ook een Nederlandstalige spellingcontrole, dan moet u een apart bestand downloaden en installeren.

Gratis: Gnumeric

©CIDimport

Wat betreft gratis alternatieven voor Excel zijn de mogelijkheden beperkt. Eén rekenprogramma steekt met kop en schouders boven de rest uit: Gnumeric. Deze rekenaar is oorspronkelijk bedacht voor Linux maar er is ook een Windows-versie van beschikbaar. We nemen direct de proef op de som en proberen een complex rekenblad in .xls-formaat (Excel) te openen. Gnumeric doorstaat de test met vlag en wimpel want zelfs de opmaak wordt goed getoond. Niet alleen kan Gnumeric goed overweg met Excel, het programma beschikt ook nog over zo'n 160 unieke eigen functies waarmee u bewerkingen op de data in uw rekenblad kunt uitvoeren. Wel is het zo dat u de Engelstalige uitdrukking zult moeten gebruiken, dus 'sum(A1:A7)' in plaats van 'som(A1:A7)'.
Een sterk punt is dat er ook een zogeten Oplosser aanwezig is, een module waarmee complexe wiskundige en logistieke problemen kunnen worden aangepakt. Het is ook mogelijk om uw gegevens in een grafiek of diagram te tonen middels een ingebouwde wizard, al zijn de mogelijkheden enigszins beperkt. Gnumeric is Nederlandstalig maar voor ondersteuning bent u aangewezen op de Engelstalige helpbestanden.
Wat betreft uitwisselbaarheid heeft u bij Gnumeric weinig te wensen. Het programma kan naast Excel en het eigen formaat overweg met allerlei exotische bestanden en het is zelfs mogelijk om uw rekenblad direct naar html te exporten voor gebruik op internet.

Online diensten

Downloaden en installeren is niet eens meer nodig om te kunnen werken met typische kantoorsoftware. Zowel pc's als internetverbindingen zijn inmiddels snel genoeg om online werken mogelijk te maken. Dat is ook te danken aan de verbeterde functionaliteit van browsers, die de rol van het gewenste programma perfect kunnen vervullen. Het aanbod in deze categorie is overweldigend, dus beperken we ons tot de drie interessantste gratis mogelijkheden.

Online en gratis: Google Docs & Spreadsheets

©CIDimport

Dat Google meer biedt dan de zoekdienst is algemeen bekend. Of u nu een virtuele rondvlucht wilt maken in Google Earth, uw foto's met anderen wilt delen via het onvolprezen Picasa of zou willen adverteren via het grootste advertentienetwerk ter wereld, Google biedt het allemaal. Sinds vorig jaar zijn een online tekstverwerker en een spreadsheet-onderdeel aan het assortiment toegevoegd.
Het voordeel van het online bewerken van uw documenten is snel duidelijk. Het enige wat u nodig hebt, is een pc met internetverbinding. De browser verandert als het ware in de tekstverwerker dan wel spreadsheet, met alle daarbij behorende functionaliteit. Daaronder valt ook afdrukken, waarover u bij recente browser-versies eindelijk invloed hebt op paginamarges.
Bij Google Docs en Spreadsheets hebt u de mogelijkheid online uw documenten op te slaan. Ze staan dan bij Google op de servers, zoals dat ook het geval is bij e-mailberichten in Gmail. Daarnaast kunt u documenten lokaal bewaren in pdf-formaat, of bijvoorbeeld als Word- of Excel-bestand.
Erg praktisch is de Nederlandstalige spellingcontrole, die zelfs de mogelijkheid biedt woorden toe te voegen aan de woordenlijst. Een nadeel ten opzichte van Microsoft Office is het ontbreken van samenwerking tussen de tekstverwerker en de spreadsheet. Samenvoegen van brieven met adressenlijsten, een kunst die WP in de jaren tachtig al verstond, is er helaas nog niet bij.
Een enorm voordeel ten opzichte van een 'normaal' kantoorpakket is de mogelijkheid samen te werken aan een document. Dat kan zowel op verschillende tijdstippen als tegelijkertijd en vanaf waar dan ook ter wereld. De medewerkers kunnen beiden aan verschillende delen van het document werken, al kunnen ze soms hinder ondervinden van elkaars activiteiten. Hiermee vergeleken doet het eindeloos heen en weer sturen van bijlagen via e-mail in een klap wel heel ouderwets aan.

Online en gratis: Zoho

©CIDimport

Hoewel de programma's van Google niet lelijk zijn, oogt het uiterlijk van Zoho toch een stuk vriendelijker. De bediening is ook completer, tot en met een functie die in Microsoft Office bekend is als 'tekstvak'; een kader dat u waar dan ook in een document kunt plaatsen, desnoods zelfs over bestaande inhoud heen. Dat maakt het bepalen waar een afbeelding of tekstkader exact staat wel zo eenvoudig.
Zoho bestaat uit een uitgebreide suite, met onder meer het bekende rijtje met een tekstverwerker, een spreadsheet en een presentatieprogramma. Tevens biedt Zoho met Virtual Office een alternatief voor Outlook, inclusief kalender.
Een nadeel is weer dat noch de menu's, noch de helpbestanden in het Nederlands beschikbaar zijn. Niet onoverkomelijk als u de Engelse taal beheerst, maar dat ook een Nederlandstalige spellingcontrole ontbreekt, is onbetwist een minpunt.
Net als bij de toepassingen van Google, kunt u uw documenten direct delen met anderen ter inzage of om ze aan te passen. Een andere overeenkomst is de compatibiliteit met pdf en MS Office-bestanden.

Online en gratis: ThinkFree Online

©CIDimport

Softwaremaker ThinkFree heeft niet alleen een betaalde kantoorsuite, maar ook een gratis online variant. Qua functionaliteit houdt deze het midden tussen het pakket van Zoho en dat van Google. U krijgt een tekstverwerker, spreadsheet en een presentatieprogramma. Anders dan bij de andere aanbieders, vraagt ThinkFree de gebruiker eerst in welke map het de documenten moet bewaren. Hoewel deze manier van werken lijkt op hoe dat tot nu toe op de eigen harde schijf ging, doet het wat omslachtig aan. Het idee erachter is dat u door zelf aangemaakte mappen kunt bladeren om snel uw documenten terug te vinden. Iets zegt ons dat snelle zoekfuncties het nadenken over de optimale mappenstructuur zeer spoedig overbodig zullen maken.
Bij het maken of openen van een document krijgt u de opties snel of uitgebreid bewerken. Snel bewerken biedt ongeveer dezelfde functionaliteit als Write in Windows. Uitgebreid bewerken is aanzienlijk geavanceerder, maar vereist de aanwezigheid van Java Runtime Environment. Dat is gelukkig eveneens gratis en na het openen van een document in deze modus, werkt de online versie vrijwel exact als de betaalde variant. ThinkFree toont advertenties in de ruimte rechts van het geopende document. Dat is een bescheiden nadeel, net als de afwezigheid van het Nederlands in de bediening en spellingcontrole. Dat het niet lukte een afbeelding in te voegen, valt vermoedelijk te wijten aan het bètastadium waarin het pakket nog verkeert. Dat is echter geen excuus, aangezien de andere online pakketten ook alle nog in de testfase zitten.

Conclusie

De hier besproken pakketten omvatten allemaal de meest gebruikte functies in kantoorsoftware. Met de bestandsuitwisseling tussen deze software en Microsoft Office zit het wel goed en de prijs ligt zonder uitzondering lager. Nadeel van de gratis programma's is de beperktere functionaliteit, iets dat ook geldt voor de online mogelijkheden. Vast staat dat het aanbod alternatieve kantoorpakketten van hoge kwaliteit snel groeit, terwijl de prijzen alleen maar dalen. Aan u de keuze!

De zoekmachine van Google is nog steeds veruit de populairste in Nederland en België, maar het is de vraag of het voor elke zoekopdracht ook de beste keuze is. We geven je handige zoektips voor Google, maar bespreken ook krachtige alternatieven, al dan niet aangedreven door AI.

Tip 1 Google-instellingen

Wanneer je naar www.google.com surft, zie je direct de balk waarin je zoektermen kunt invoeren, waardoor veel gebruikers de optie Instellingen helemaal rechtsonder op de statusbalk missen. Toch kun je via deze optie je zoekervaring in Google op verschillende manieren aanpassen. Via Zoekinstellingen kun je bijvoorbeeld SafeSearch en Gepersonaliseerd zoeken inschakelen (Google gebruikt dan zoekopdrachten uit de browser voor relevantere resultaten). Met Personalisatie en cookies kun je onder andere advertentiepersonalisatie in- of uitschakelen. De optie Zoekgeschiedenis laat je, indien aangemeld bij Google, eerdere zoekopdrachten bekijken en verwijderen.

Je kunt diverse instellingen aanpassen vanuit de homepagina van Google.

Tip 2 Google-zoektermen

Na het invoeren van een zoekterm verschijnen de zoekresultaten. Welke resultaten je precies te zien krijgt, hangt af van Googles zoekalgoritmes (zie kader ‘Google-algoritmen’), maar het is uiteraard ook belangrijk welke zoektermen je intikt en hoe je dit precies doet. Diverse zoekoptimalisatietips vind je op deze webpagina (klik hier zeker ook op de link Google-zoekopdrachten verfijnen). Hieronder lichten we de interessantste uit en vullen deze aan met extra tips.

Weet alvast dat zoekopdrachten in Google niet hoofdlettergevoelig zijn: Haarlem, HAARLEM of haarlem maakt dus geen verschil. Om naar een exacte woordgroep te zoeken, plaats je deze tussen dubbele aanhalingstekens, bijvoorbeeld "De stille genieter". Standaard zoekt Google naar alle woorden die je invoert (dit wordt een impliciete AND-relatie genoemd), maar je kunt ook aangeven dat je naar pagina’s zoekt die één van de woorden bevatten door de Booleaanse operator OR (in hoofdletters) te gebruiken: stille OR genieter. Wil je specifieke woorden uitsluiten, laat je deze voorafgaan door een minteken, zoals in -stille.

Je kunt de zoekopdracht ook beperken tot een specifieke site of domein door site: voor je zoekterm in te voeren (zonder spatie), zoals site:id.nl Windows of site:nl Windows. Op een vergelijkbare manier kun je de zoekresultaten tot specifieke bestandstypes beperken, als volgt: filetype:pdf Windows.

Er zijn nog veel meer ‘shortcuts’ mogelijk, maar waarschijnlijk geef je hiervoor de voorkeur aan een gebruiksvriendelijke grafische interface.

Je zou het haast vergeten: om binnen een geopende webpagina te zoeken, hoef je in je browser maar op Ctrl+F te drukken en een zoekterm in te tikken.

Hoe meer zoekcriteria, hoe gerichter (en beperkter) de zoekresultaten.

Tip 3 Geavanceerd zoeken

Wil je complexere zoektermen gebruiken en heb je de typematige shortcuts niet zo goed onder de knie, maak dan gerust gebruik van de grafische zoekinterface van Google. Klik hiervoor op Tools rechtsonder de zoekbalk. Naast het aantal bijbehorende zoekresultaten kun je nu uit enkele filters kiezen, zoals land, taal en periode. Als je aangemeld bent bij Google, verschijnt hier ook Geavanceerd zoeken, waarmee je naar de grafische zoekinterface wordt geleid. Je kunt dit gedeelte ook rechtstreeks bereiken, via www.google.nl/advanced_search, ook zonder aanmelding.

Dit zoekformulier spreekt grotendeels voor zich en de uitgebreide opties laten fijnmazige zoekopdrachten toe. Zo kun je bijvoorbeeld zonder kennis van operatoren of andere shortcuts een zoekopdracht samenstellen naar webpagina’s die een exacte woordgroep bevatten, met uitsluiting van specifieke woorden, in het Nederlands, op een specifieke website en alleen voor PowerPoint-documenten.

Wanneer je vervolgens op de knop Geavanceerd zoeken drukt, zie je de overeenkomstige zoekopdracht in de zoekbalk verschijnen. Handig, want zo leer je snel zelf de juiste operatoren gebruiken.

Met het zoekformulier van Google kun je op een eenvoudige manier complexe zoekopdrachten uitvoeren.

Tip 4 Afbeeldingen

Soms wil je specifiek naar afbeeldingen zoeken en ook hiervoor kun je bij Google terecht. Het volstaat om op Afbeeldingen te klikken, net onder de zoekbalk. Merk op dat je hier ook andere zoekcategorieën vindt, zoals Video’s, Nieuws, Producten, Boeken en (via Meer) Financieel. Klik je vervolgens op Tools, dan verschijnen specifieke filters voor afbeeldingen, zoals Grootte, Kleur, Type, Periode en Gebruiksrechten, zodat je gericht naar plaatjes kunt zoeken.

Bij Gebruiksrechten kun je kiezen tussen Creative Commons-licenties (uitleg vind je hier) en Commerciële en andere licenties. Selecteer vervolgens een afbeelding en klik in het rechterdeelvenster op Licentiegegevens voor meer informatie. Helaas is het vaak niet (meteen) duidelijk om welke licentie het precies gaat.

Ben je specifiek op zoek naar rechtenvrij beeldmateriaal, dan kun je daarom beter gebruikmaken van zoekplatforms als Pixabay of Pexels. Bij deze laatste kun je bovendien filteren op standen (Liggend, Staand, Vierkant), op formaat (Groot, Medium, Klein) en op een twintig kleurschakeringen.

Voor rechtenvrij beeldmateriaal gebruik je beter een gespecialiseerd zoekplatform zoals Pexels.

Tip 5 Omgekeerd zoeken

Veel gebruikers weten niet dat je webpagina’s of andere afbeeldingen kunt zoeken op basis van een geüploade afbeelding – dit wordt ook wel omgekeerd zoeken genoemd. Je wilt bijvoorbeeld weten welk gebouw er op een foto staat, of je wilt nagaan op welke sites de afbeelding voorkomt. Ga naar Google Afbeeldingen en klik op het camera-pictogram rechts in de zoekbalk. Sleep een afbeelding naar het venster, klik op Upload een bestand of plak de url van de afbeelding in de balk. Zodra je op Zoeken klikt, gaat Google Lens op zoek naar visuele overeenkomsten en relevante links. Klik onder de foto op Exacte overeenkomsten om te zien welke sites die afbeelding hebben gebruikt. Je kunt het focuskader op de foto schalen en verplaatsen om aan te geven welk deel van de afbeelding je precies wilt analyseren. Het is ook mogelijk de visuele zoekopdracht met trefwoorden aan te vullen. Bevat je afbeelding tekst, dan kun je deze via de 文A-knop rechtsonder laten vertalen in de gewenste doeltaal.

Omgekeerd zoeken met Google Lens.

Tip 6 Google-app

Om zoekopdrachten via Google uit te voeren op je Android-toestel of iPhone, kun je de gratis app Google installeren en gebruiken. Ook hier kun je zoektermen intikken of, via het microfoon-pictogram, inspreken. Naast de zoekbalk vind je een camera-pictogram waarmee je zoekopdrachten aan Google Lens (zie tip 5) kunt doorspelen.

Onder de zoekbalk vind je ook weer een 文A-knop, waarmee je tekst op een afbeelding kunt laten vertalen. Daarnaast is er een muzieknoot-icoon: klik hierop en speel, zing of neurie een muzieknummer. Als het goed is, herkent Google Zoeken de melodie en krijg je aangepaste zoekresultaten, zoals muzieknummers op YouTube.

Met de Google-app krijg je handige zoekopties via duidelijke pictogrammen.

Tip 7 Browser-zoekmachine

Google mag dan de populairste zoekmachine zijn, het is zeker niet de enige en, afhankelijk van wat je precies zoekt of waar jij belang aan hecht, ook niet noodzakelijk de beste. Hieronder vind je enkele handige alternatieven. We leggen je eerst uit hoe je in je browser een andere standaardzoekmachine instelt of hoe je via snelkoppelingen specifieke zoektools kunt aanroepen.

Laten we beginnen met Chromium-browsers. Tik, afhankelijk van je browser, in de adresbalk chrome://settings/search, brave://settings/search of edge://settings/search in. In Chrome of Brave klik je vervolgens op Zoekmachines en Site Search beheren. Klik op het knopje met de drie stippen naast je favoriete zoekmachine en kies Instellen als standaard. Je kunt ook een extra zoekmachine toevoegen en deze via een ‘snelkoppeling’ vanuit de adresbalk oproepen. Stel, je wilt Brave Search (zie tip 13) als extra zoekmachine. Klik dan op de knop Toevoegen. Vul Brave Search in bij Naam, bijvoorbeeld bs als Snelkoppeling en https://search.brave.com/search?q=%s bij URL met %s in plaats van zoekterm. Bevestig met Toevoegen. Wanneer je nu bs <spatie> intikt in de adresbalk, gevolgd door een zoekterm, zal je browser deze doorgeven aan Brave Search.

In Edge werkt dit op vergelijkbare wijze, via Zoekprogramma’s beheren en Toevoegen.

Je kunt meerdere zoekmachines in je browser definiëren (met aangepaste snelkoppelingen).

Tip 8 Privacybewust zoeken

Privacyvriendelijke zoekmachines zijn een goed alternatief als je geen fan bent van het bijna onbegrensde dataverzamelen door diensten als Google of Bing. Als je privacy belangrijk vindt, kun je beter kiezen voor een zoekmachine die minder of geen persoonlijke gegevens bewaart, zoals DuckDuckGo. Je kunt elk zoekresultaat ook in ‘anonieme weergave’ bezoeken (aangegeven door een blauw kader rond de webpagina), waarbij je DNS-aanvraag wordt gemaskeerd, samen met je ip-adres, locatie en user agent (die aangeeft met welke browser en welk systeem je werkt), ongeveer zoals bij een VPN-verbinding. Handig zijn ook de zogeheten bangs, vergelijkbaar met snelkoppelingen in browsers (zie tip 7). Er zijn maar liefst zo’n 13.500 bangs beschikbaar, zoals !p (Pinterest), !pexels (Pexels), !dpl (DeepL) en !wbm (WayBack Machine). Tik gewoon de bang in, gevolgd door je zoekterm in de zoekbalk.

Andere betrouwbare zoekmachines die ook privacy hoog in het vaandel dragen, zijn Startpage, van Nederlandse origine, en het Franse Qwant, beide met vergelijkbare privacygaranties.

Vanuit DuckDuckGo kun je webpagina’s ook geanonimiseerd bezoeken.

Tip 9 Specifiek zoeken

Zoekmachines als Google, Bing en DuckDuckGo bieden weliswaar de mogelijkheid om gericht te zoeken naar afbeeldingen, video’s en nieuwsberichten, maar voor specifieke zoekopdrachten zijn gespecialiseerde platformen vaak beter geschikt.

Voor wetenschappelijk werk is Google Scholar alvast een uitstekende keuze. Deze dienst biedt toegang tot meer dan 300 miljoen artikelen, boeken, proefschriften en rapporten uit diverse disciplines, vaak met links naar volledige teksten. Je kunt filteren op periode, taal en brontype. Na aanmelding kun je resultaten aan je persoonlijke bibliotheek toevoegen en organiseren in eigen categorieën, handig om bronnen later te raadplegen.

Ben je meer geïnteresseerd in (Europese) cultuur, dan is Europeana een waardevolle bron. Deze bibliotheek geeft toegang tot meer dan 50 miljoen culturele objecten, waaronder kunstwerken, boeken, muziek, video’s en erfgoedcollecties. Tijdens het zoeken kun je filters activeren als Thema (Archeologie, Kranten, Sport enzovoort), Media (Afbeelding, Tekst, Geluid, Video) en licentie (mate van vrij gebruik).

Als je historische gegevens nodig hebt, is Internet Archive onmisbaar. Je vindt hier een enorme hoeveelheid content, zoals 40 miljoen boeken en teksten, 800 miljard gearchiveerde webpagina’s (open de rubriek Web voor de Wayback Machine), miljoenen audiobestanden, afbeeldingen, video’s en zo’n 2 miljoen softwareprogramma’s.

Met het Internet Archive heb je toegang tot een indrukwekkend en veelzijdig historisch archief.

Tip 10 AI aanzetten

Tot nu toe hebben we vooral traditionele zoekmachines en doorzoekbare archieven besproken, terwijl AI nauwelijks aan bod kwam. Toch heeft AI een groeiende invloed op zowel de werking van zoekmachines als je zoekgedrag.

Google is bijvoorbeeld bezig met de uitrol van AI-overviews in zijn zoekmachine. Deze door AI gegenereerde samenvattingen verschijnen bovenaan de zoekresultaten en bieden een snel overzicht van informatie over de zoekopdracht, samengesteld uit diverse, aanklikbare bronnen. Google noemt dit de Search Generative Experience (SGE).

Je kunt deze functie vooral gebruiken om complexe vragen te beantwoorden. Hoewel SGE in de EU nog niet beschikbaar is, zie je al wel de eerste tekenen van deze ontwikkeling. Bij sommige zoekopdrachten, zoals bij Wat is fotosynthese?, laat Google bijvoorbeeld bovenaan een of meer fragmenten (‘featured snippets’) zien van betrouwbare bronnen, inclusief links. Vaak verschijnen er ook video- of afbeeldingsknipsels, wat je kunt testen met bijvoorbeeld Geef de stappen voor het bakken van een cake.

De knipsels bovenin Googles zoekresultaten zijn een opstapje naar de AI-overviews.

Tip 11 AI-extensie

Je kunt de zoekmachine van Google, evenals die van Bing en DuckDuckGo, uitbreiden met AI-functionaliteit via de browserextensie ChatGPT for Google, beschikbaar voor Chromium-browsers zoals Chrome, Edge, Brave en Opera. Installeer de extensie, geef de gevraagde toestemming (de extensie krijgt toegang tot de bezochte webpagina’s), en meld je aan met je Google-account. Het is handig om de extensieknop meteen vast te pinnen op de knoppenbalk van je browser.

Open een van de genoemde zoekmachines en voer een zoekopdracht in. Als alles goed is, verschijnt rechts van de zoekresultaten een menu waarin je bovenaan kunt kiezen aan welke AI-chatbot je de zoekopdracht wilt doorgeven, zoals GPT 4o mini en Gemini. Voor GPT 4o mini moet je mogelijk eerst op een ander tabblad aanmelden bij www.chatgpt.com. De andere AI-bots zijn alleen beschikbaar via een betaald abonnement.

Je kunt de tool ook zo instellen dat de zoekopdracht alleen naar een AI-bot wordt gestuurd als je de zoekopdracht met een vraagteken afsluit. Klik op het tandwielpictogram, open Zoekpaneel en selecteer bij Triggermodus de optie Vraagteken. Bevestig met Wijzigingen opslaan.

ChatGPT for Google: de gratis versie beperkt je tot een paar AI-bots.

Tip 12 Hybride zoekmachines

De gratis versie van ChatGPT for Google is behoorlijk beperkt en vereist de nodige machtigingen. Vind je dit storend, dan kun je beter kiezen voor een ‘hybride’ zoekmachine. Deze combineert traditionele zoekalgoritmes, webscraping en indexering van internetinformatie, waarna AI wordt ingezet voor verwerking en samenvatting van deze gegevens.

Perplexity is een voorbeeld van zo’n hybride zoekmachine. Na het invoeren van een zoekopdracht zie je de gebruikte bronnen, gevolgd door een overzichtelijk antwoord en gerelateerde vragen. Je kunt ook een beperkt aantal documenten uploaden (3 per dag), maar hiervoor moet je je wel aanmelden. De Pro-versie (circa 23,50 euro per maand) biedt meer mogelijkheden, waaronder diverse AI-modellen, onbeperkt aantal uploads en toegang tot Dall-E.

Een andere hybride zoekmachine is You.com, die op een vergelijkbare manier werkt. Zodra je je aanmeldt, komen er extra functies beschikbaar, zoals de keuze uit verschillende ‘agents’ met een eigen focus. Zo benadert Research je zoekopdracht diepgaander wetenschappelijk en Creative tracht deze om te zetten in een infogram. De Pro-versie (15 USD per maand) biedt toegang tot nog meer AI-modellen en agents.

You.com: een hybride zoekmachine waarin AI de zoekresultaten direct verwerkt.

Tip 13 AI-aanvullingen

Niet alleen Google heeft door dat AI onmisbaar wordt voor zoekmachines, ook concurrenten als Brave en Microsoft Bing hebben dit goed begrepen. Bij de relatief nieuwe zoekdienst Brave Search kun je zelf kiezen of je traditionele zoekresultaten wilt uitbreiden met AI-gegenereerde samenvattingen, vergelijkbaar met de AI-overviews van Google. Bij het invoeren van een zoekopdracht krijg je eerst alleen traditionele zoekresultaten te zien. Klik je rechts van de zoekbalk op het ster-pictogram, dan verschijnt direct een samenvatting met aanklikbare bronvermeldingen. Het schuifbalk-pictogram biedt de mogelijkheid extra filters te activeren.

Als je een zoekopdracht invoert bij Bing, zie je vaak bovenaan een gestructureerde AI-samenvatting met bronvermelding. Rechts van de zoekbalk vind je de knop Diepgaand zoeken, waarbij wordt vermeld dat GPT-resultaten ongeveer 30 seconden duren.

Bing analyseert hierbij je zoekopdracht om je achterliggende intentie en nuances beter te begrijpen. Dit resulteert in variaties op je oorspronkelijke zoekopdracht (in het kader ‘Diepgaand zoeken’), waarmee je verschillende aspecten van het onderwerp belicht en geen informatie mist. Daarnaast raadpleegt Bing meer websites dan bij een standaard zoekopdracht.

Brave Search: je beslist per zoekopdracht of je AI-samenvattingen wenst.

Tip 14 AI-zoekmachines

Traditionele zoekmachines verschuiven steeds meer richting AI, terwijl pure AI-chatbots zoals ChatGPT op hun beurt zoekmachinefunctionaliteit integreren. Aanvankelijk was de ChatGPT Search-functie enkel beschikbaar voor betalende Plus-gebruikers, maar nu is deze voor iedereen toegankelijk.

Bezoek ChatGPT of installeer de ChatGPT-app (voor desktop en mobiel) en meld je aan bij OpenAI. Voer je zoekopdracht in als prompt, klik op het wereldbol-pictogram onder de prompt zodat het blauw kleurt, en klik vervolgens op de blauwe pijlknop. ChatGPT raadpleegt meerdere internetbronnen en geeft een overzichtelijke samenvatting. Bij elke paragraaf verschijnt een aanklikbare link, en onder het antwoord kun je op Bronnen klikken. Dit opent een apart deelvenster of pop-up (op mobiel), waar je een korte context en aanvullende klikbare citaten vindt.

ChatGPT Search is ook als browser-extensie beschikbaar in de Chrome Web Store voor Chromium-browsers. Houd er rekening mee dat deze extensie meteen je standaardzoekmachine vervangt door ChatGPT. Wanneer je een zoekopdracht in de adresbalk invoert, word je nu automatisch omgeleid naar de site van ChatGPT. In Tip 7 lees je hoe je de standaardzoekmachine eventueel weer kunt herstellen.

ChatGPT heeft intussen een heuse internetzoekfunctionaliteit ingebouwd.

Tip 15 Nadelen van LLM’s

Je kunt generatieve AI-chatbots ook gebruiken als een zoekmachine op basis van AI, waarbij de antwoorden niet per se live op het internet worden opgezocht, maar door het neurale netwerk van het Large Language Model (LLM) worden gegenereerd op basis van eerdere trainingsdatasets.

Je houdt dan wel het best enkele zaken in gedachten. Zo hebben de meeste LLM’s een cut-off-datum, wat betekent dat de trainingsdata minstens zo oud zijn. LLM’s gebruiken ook soms verouderde informatie zonder dit expliciet te melden, waardoor je mogelijk niet beseft dat de data niet actueel zijn. Bovendien kunnen LLM’s soms op overtuigende wijze informatie verzinnen (‘hallucineren’). Weet ook dat niet alle AI-chatbots directe bronverwijzingen bieden. Factchecking via betrouwbare bronnen (zoals met traditionele zoekmachines) is dan zeker aan te raden.

Meer nog dan bij traditionele zoekmachines kunnen de antwoorden van een AI-chatbot ook sterk afhangen van hoe je de vraag formuleert. AI-chatbots zoals ChatGPT zoeken soms live op internet als zij zelf inschatten dat dit nodig is, wat invloed kan hebben op het antwoord. Een trefwoord als momenteel of januari 2025 in je prompt bijvoorbeeld kan hiervoor al volstaan.

Bij ChatGPT werk je links zonder ‘live’ internet en rechts met live internet (trefwoord ‘momenteel’).

Tip 16 Voordelen van LLM’s

Je moet extra voorzichtig zijn wanneer je LLM’s puur op basis van AI bevraagt, maar voor sommige zoekopdrachten krijg je vaak sneller en betere antwoorden. We geven slechts een paar voorbeelden.

Als je de menuopties van een applicatie niet goed begrijpt, is het vaak lastig om via traditionele zoekmachines een verklaring te vinden, tenzij er een online handleiding beschikbaar is. Met een AI-chatbot als ChatGPT volstaat het meestal om een schermafbeelding van de menu-opties te maken (bijvoorbeeld met Shift+Windows-toets+S), deze via Ctrl+V in de prompt te plakken en een korte tekstprompt toe te voegen. Zoek je bijvoorbeeld een Excel-formule of een script in VBA (voor Office-macro’s), dan kun je vaak volstaan met een duidelijke omschrijving als prompt. Even later krijg je dan een werkende code terug.

Er zijn ook andere zoekopdrachten waarin AI-chatbots dikwijls beter presteren dan traditionele zoekmachines, bijvoorbeeld als je stap voor stap instructies, algoritmische of logische problemen, advies voor concrete situaties, samenvattingen of historische kennis nodig hebt, tenzij het misschien om sterk gespecialiseerde onderwerpen gaat.

Wat ons betreft is het duidelijk: optimaal zoeken wordt steeds interactiever en zal gebaseerd zijn op een slimme combinatie van zoekalgoritmen en AI.

Heb je problemen met een programma? Upload een screenshot naar ChatGPT!

De Huawei Watch 5 is een fraaie smartwatch met een nieuwe knop waarmee je snel uitgebreide gezondheidscontroles uitvoert. Maar is dat genoeg om de prijs van minimaal 449 euro te rechtvaardigen?

De versie die wij onder handen namen, tikt met een prijs van 649 euro stevig aan. Het gaat om het 42mm-model, geleverd met een titanium band. Die band heeft een opvallend kliksysteem waarmee je het horloge strak om je pols vastzet. Handig in gebruik, maar omdat hij geen verstelbare gaatjes heeft, is het wel belangrijk vooraf te checken of hij goed past. Voor wie zekerheid zoekt, is een eenvoudiger, klassiek bandje misschien een meer praktische keuze.

Toch sluit de titanium band visueel naadloos aan op het gestroomlijnde ontwerp van de Huawei Watch 5. De roestvrijstalen kast oogt elegant en voelt verrassend licht aan. Opvallend genoeg blijkt juist deze luxueuze uitvoering minder comfortabel voor sporters: de band kan bij intensief gebruik gaan schuren of irriteren. Met een ander, eenvoudiger bandje is dat probleem snel opgelost. Dat maakt het geheel niet alleen draagbaarder, maar ook beduidend goedkoper, want alternatieve bandjes kosten al snel tussen de 100 en 150 euro minder.

©Wesley Akkerman

Draait als een zonnetje

Het amoledscherm meet 1,5 inch en valt op door de flinterdunne randen, wat direct bijdraagt aan de luxe uitstraling. Het licht gebogen saffierglas geeft het geheel een fraaie mix van klassiek en modern. Op het gebied van kleurweergave, contrast en helderheid presteert de Huawei Watch 5 uitstekend. Zelfs in fel zonlicht blijft het display goed leesbaar. Wel is er een keerzijde: het scherm vangt veel reflectie, en daar valt weinig tegen te beginnen.

De prestaties van het systeem zijn soepel en stabiel, en ook de batterij stelt niet teleur. Dankzij de verschillende energiemodi kun je eenvoudig schakelen tussen intensief gebruik en spaarstand. Wie zuinig omspringt met functies als gps, haalt moeiteloos meerdere dagen – en met wat beleid zelfs een week – uit één laadbeurt. Opladen duurt zo'n 80 minuten via de meegeleverde lader, maar de Watch 5 werkt ook met Qi-opladers. Die zijn qua snelheid niet sneller, maar kunnen wel handiger zijn in dagelijks gebruik.

©Wesley Akkerman

De X-factor

Een opvallende vernieuwing in dit model is de X-Tap-sensor, onderdeel van het bredere TruSense-systeem. Deze extra sensor gebruikt je vingertop – waar de huid dunner is en de bloedvaatjes dichter bij het oppervlak liggen – om metingen zoals hartslag en zuurstofsaturatie (SpO2) nog preciezer te maken. Hij werkt aanvullend op de hoofdsensor aan de onderzijde van het horloge en moet de invloed van storende factoren als haargroei, losse pasvorm of beweging beperken. Het resultaat: betrouwbaardere gezondheidsdata.

Door je vinger een minuut lang op de X-Tap-sensor te houden, start je handmatig de Health Glance. Deze functie stelt een uitgebreid rapport samen met maximaal elf gezondheidswaarden, waaronder hartslag, SpO2 (binnen tien seconden), ECG, hartritmevariabiliteit, stressniveau, huidtemperatuur en zelfs een ademhalingstest die volgt na een paar hoestjes. In de praktijk werkt dit zoals beloofd. Wel blijft het belangrijk te beseffen: de uitkomsten zijn bedoeld voor eigen inzicht, niet als medisch oordeel.

©Wesley Akkerman

Voor je gezondheid

De technologie achter X-Tap is zonder twijfel knap en vernieuwend, maar het blijft de vraag of het echt een concreet probleem oplost. De iets snellere metingen en handmatige activering bieden op papier voordelen, maar voor de doorsnee gebruiker is het de vraag of dat verschil groot genoeg is om indruk te maken. De innovatie is inhoudelijk interessant en levert zeker extra inzicht op, maar voelt minder baanbrekend dan Huawei suggereert, zeker nu ook andere merken steeds vaker met alternatieve meetpunten buiten de pols werken.

Wat wel overtuigt, is de uitgebreide fitnesstracking. Met meer dan honderd sportprofielen, van golf tot freediving, en automatische herkenning van activiteiten, biedt de Watch 5 volop mogelijkheden. De gezondheidsfuncties, zoals slaap- en stressmonitoring, zijn betrouwbaar en doen weinig onder voor de concurrentie. Toch blijft de presentatie van die data in de Huawei Health-app vrij beperkt. Die biedt vooral grafieken van hoe het was, zonder dat daar echt motiverende adviezen of slimme coaching uit voortkomt. Daardoor blijft de praktische waarde van al die informatie wat onderbenut.

©Wesley Akkerman

Mooi systeem, maar…

De Huawei Watch 5 draait op het visueel aantrekkelijke Harmony OS Next en voorziet in standaard slimme functies zoals notificaties en muziekbediening. Nieuw is de gebarenbediening, waarmee je dubbel te tikken oproepen of alarmen kunt beheren. Dankzij eSIM-ondersteuning kun je het horloge bovendien los van je telefoon gebruiken. Hoewel de basis solide is, voelt de gebarenfunctionaliteit nog beperkt aan. De toepassing ervan is voorlopig summier en mist bredere app-integratie. Daar is dus nog ruimte voor ontwikkeling.

De grootste rem op het slimme karakter blijft echter het karige aanbod in de AppGallery. Grote namen als Spotify en Google Maps ontbreken, en ook contactloos betalen werkt buiten China nauwelijks. Bovendien is er geen volwaardige slimme assistent aanwezig. Daardoor blijven de smart-mogelijkheden onder de maat en voelt de Watch 5 minder als verlengstuk van je smartphone dan je zou verwachten op dit niveau. Terwijl de basisfuncties prima draaien, mist het horloge net dat ecosysteem om echt overtuigend mee te kunnen met de top.

©Wesley Akkerman

Huawei Watch 5 kopen?

De Huawei Watch 5 maakt indruk met zijn hoogwaardige afwerking, schitterende amoledscherm en degelijke batterijduur. De nieuwe X-Tap-sensor is technisch interessant, maar weet zichzelf nog niet echt onmisbaar te maken. Ondanks de vlotte prestaties en sterke basis legt de prijsdruk de lat hoog, zeker in vergelijking met concurrerende modellen. Voor veel gebruikers is het lastig te rechtvaardigen waarom ze meer zouden betalen voor functies waarvan de toegevoegde waarde niet direct voelbaar is.

Op het gebied van gezondheid en standaardfuncties levert de Watch 5 prima werk, maar als slimme smartwatch schiet hij tekort. Het beperkte appaanbod, met opvallende afwezigen als Spotify en Google Maps, en het ontbreken van ondersteuning voor contactloos betalen buiten China, knagen aan het gebruiksgemak. Daardoor blijft het gevoel hangen dat je ondanks de krachtige hardware toch niet het complete plaatje krijgt. En juist dat maakt deze Watch, zeker gezien zijn prijskaartje, moeilijker te positioneren als volwaardig alternatief.